
Super User
Daşkənddəki Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi “Ən fəal Mərkəz” nominasiyasında qalib olub
Özbəkistanın aparıcı media təmsilçiləri, çoxsaylı respondentlər, tanınmış simalar, ictimaiyyət nümayəndələri arasında keçirilmiş onlayn sorğunun nəticələri məlum olub. Bununla əlaqədar, Daşkənddəki Əlişir Nəvai adına Panorama Kino Sarayında təntənəli mükafatlandırma mərasimi təşkil edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, tədbirdə Özbəkistanın hökumət nümayəndələri, ictimaiyyət, elm, mədəniyyət, təhsil xadimləri, deputatlar, jurnalistlər, blogerlər iştirak ediblər.
Aparılan rəy sorğusu ölkədə aktiv fəaliyyət göstərən, mətbuatla sıx işləyən, əməkdaşlıq edən, fəaliyyətində şəffaflığa nail olan, vətəndaş cəmiyyəti, ictimaiyyətlə səmərəli fəaliyyət göstərən dövlət və qeyri-dövlət idarələri, ictimai təşkilatlar arasında ənənəvi “İlin seçimi-2022” müsabiqəsinə yekun vurulub.
Sosial sorğu çoxsaylı respondentlər, jurnalist və blogerlərin, ictimaiyyətin fəal nümayəndələrinin rəyi əsasında onlayn formada və şəffaf aparılmış, müsabiqədə “Ən nümunəvi region”, “Ən nümunəvi nazirlik”, “Ən fəal deputat”, “İlin media lideri”, “İlin ən nümunəvi mətbuat katibi” və digər nominasiyalarda qaliblərə diplom və mükafatlar verilib.
Qeyd edək ki, rəy sorğusunda qeyd olunan tələblərə cavab verməyən dövlət qurumları, idarələrin adları da elan olunub.
Keçirilən səsvermə samanı Özbəkistanda fəaliyyət göstərən xarici ölkələrə aid təşkilatlar arasında “İlin ən fəal Mədəniyyət Mərkəzi” nominasiyasında Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi qalib olub. Bununla bağlı diplom Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasova təqdim edilib.
Özbəkistanda fəaliyyət göstərən xarici ölkələrin səfirlikləri, diplomatik nümayəndəlikləri arasında “İlin ən fəal səfirliyi” nominasiyası üzrə qalib Türkiyə səfirliyi olub.
Özbəkistan KİV-ləri eləcə də ictimaiyyət arasında hər il keçirilən, obyektivliyi və şəffaflığı ilə seçilən bu sorğunun nəticələri ölkə ictimaiyyəti tərəfindən çox böyük maraqla qarşılanır, mətbuatda geniş şəkildə işıqlandırlır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(31.01.2023)
Gənc Tamaşaçılar Teatrınln fevral repertuarı
Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrı fevral ayı üçün hazırladığı repertuarı açıqlayıb. Repertuarı təqdim edirik.
4 fevral- “Mauqli”, “Şeyx Sənan”
5 fevral- “Mauqli”, “Hasarın o üzü”
10 fevral - “Cəza” (monotamaşa)
11 fevral -“Mauqli”, “Dəlixanada qətl”
12 fevral- “Mauqli”, “Romeo və Cülyetta”
18 fevral - “Balaca və damda yaşayan Karlson”, “Ağ ölüm”
19 fevral- “Qoğalın sərgüzəştləri”, “Leyli və Məcnun” –
25, 26 fevral- Kod adı “V.X.A.” – 18:00
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(31.01.2023)
Marionet Teatrı bu il “Aşıq Qərib” dastanını nümayiş etdirəcək
“Repertuarımıza Üzeyir Hacıbəylinin əsərlərindən ibarət tamaşalar daxildir. İlk tamaşamız “Arşın mal alan”ı səhnələşdirdikdən sonra biz 3 il müddətində “Leyli və Məcnu”nu hazırladıq. Bu proses məqsədli şəkildə aparılırdı, çünki 2013-cü ildən başlayaraq indiki binamızda Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə təmir-restavrasiya işinə başladıq. Qərara gəldik ki, təmir işləri ilə eyni anda yeni tamaşanı da hazırlayıb təqdim edək. Belə də oldu. Binanın açılışı ilə yeni “Leyli və Məcnun” tamaşasının premyerası da eyni günə salındı. Beləcə repertuarımıza “Leyli və Məcnun” tamaşası da daxil oldu”
Bu sözləri AzərTAC-a açıqlamasında Bakı Marionet Teatrının təsisçisi, bədii rəhbəri və rejissoru, Əməkdar incəsənət xadimi Tərlan Qorçu deyib.
Yeni yaradıcılıq axtarışlarından söhbət açan Əməkdar incəsənət xadimi artıq bir neçə ildir ki, “Aşıq Qərib” tamaşasını hazırlamağı düşündüyünü bildirib: “Aşıq Qərib” məni çox maraqlandırır və bu nəinki Azərbaycanda, eyni zamanda, bir çox başqa ölkələrdə də tanınmış əsərdir. Əsərin tanınmasında Mixail Lermontovun çox böyük əməyi olub. Qafqazda olarkən o “Aşıq Qərib”i qələmə alaraq, rus dilli oxucular üçün adaptasiya edib. Bu əsər, həmçinin bir neçə dillərə də tərcümə olunub. Mən çox düşünürəm ki, “Aşıq Qərib” dastanını biz uğurlu bir tamaşa kimi hazırlaya bilsək, bu da gələcəkdə dastanların səhnəyə yol açmasına vəsilə olacaq”.
Bakı Marionet Teatrının digər tamaşalarında olduğu kimi bu yeni səhnə əsəri üçün də özəl, məxsusi kuklaların hazırlanacağından bəhs edən teatrın bədii rəhbəri bir səhnə əsərində iştirak edən kuklanın digər tamaşada istifadə olunmadığını qeyd edib. “Bizim teatrın ən böyük özəlliklərindən biri də budur. Repertuarımızda olan “Arşın mal alan”, eləcə də “Leyli və Məcnun” tamaşalarının kuklaları bir-birindən həm ölçü, həm də vizuallıq baxımından çox fərqlənirlər. Bu il artıq yeni layihəmiz olan “Aşıq Qərib” dastanının səhnə həllinə başlayacağıq”, -deyə T.Qorçu bildirib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(31.01.2023)
Mədəniyyət Nazirliyi “Gəncliyin səsi” festivalını keçirəcək
2 Fevral - Gənclər Günü ənənəvi olaraq hər il ölkəmizdə müxtəlif mədəniyyət layihələri ilə qeyd edilir. Fevralın 1-dən 8-dək Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə əlamətdar günə həsr olunmuş IX “Gəncliyin səsi” festivalı keçiriləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı nazirliyə istinadən xəbər verir ki, festivalın məqsədi gənclərin yaradıcı sahəyə marağının artırılması, onların istedadının üzrə çıxarılması və tanıdılması, sənət fəaliyyətinin təşviq edilməsidir.
Festival çərçivəsində Bakıda və Gəncədə silsilə tədbirlər təşkil ediləcək. İncəsənətin müxtəlif sahələrini təmsil edən gənclərin ölkənin aparıcı teatr-konsert müəssisələrinin səhnəsində çıxışı onlara stimul olacaq. “Gəncliyin səsi” festivalı gənc muğam ifaçılarını, vokalçıları, aşıqları, instrumental ifaçıları, rəqqas və balet artistlərini, aktyorları bir daha sənətsevərlərlə görüşdürəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(31.01.2023)
“Çobanbayatı” - Əkbər Qoşalının poeması
Uzaqlardan bir ilahi tütək səsi gəlirdi,
Kədər vardı,
fərəh vardı,
dəvət vardı o səsdə...
Əlim qaşımın üstündə, qulağım dinşəmədə,
axşamüstü yol dəyişdim o ilahi səs səmtə.
“Az getdim-üz getdim, dərə-təpə düz getdim”,
Bir saatın tamamında ol məkana yetişdim.
Dağ döşündə bir çobandı üzü-gözü fərəhli,
Yeməkdən yorğun sürüsü gövşəyirdi sərində.
Salam verdim, salam aldım.
Dedim, qardaş,
nə çalır, nə oxurdun? –
buralara
o ilahi
səsdən tutub gəlmişəm.
Dedi, “Çobanbayatı”ydı – “bizim, “Çobanbayatı” –
Çobanların həyatı”...
Dedim, pəki,
qızındırmı yamacda çiçək yığan?
Dedi, qızımdır, əmisi, çobanyastığı yığar;
Dedim, boğazım quruyub... –
Tez səslədi övladını,
dedi, götür kuzəni,
en bizim çobanbulağa,
doldur gətir, yubanma...
İldırımtək çaxdı getdi,
quş ötgünü qayıtdı –
çobanqızı gətirən su –
su deyildi, elə bil ki,
Yerin buz damarıydı...
İçdim, sonra, elmisali alxışımı söylədim:
“Salam olsun Hüseyni-Şəhidə,
lənət olsun Yezidi-Pəlidə”!
Çoban dedi:
-Nuş olsun!
-Sonun su tək durulsun!
-Qonaq qardaş,
salamına ehtiramım, şəhidlərə sayğım var,
amma “Yezidə lənət”i sənə yaraşdırmadım. –
Bilirsənmi, yaddaşı var suların;
bəlkə dağın-daşın da,
hələ desən, bu havanın, havadakı tozun da...
niyə lənət eşitsinlər bu şər vaxtı dilindən?
Tanrı özü yaxşı bilir, nədir kimin qazancı;
Biz söyləyək alxışları – şəhidlərə yetişsin,
Əleyhinə deyiləm, e... yezidlərə lənətin;
mən alxışın lehinəyəm,
alxışlının lehinə..!
Dedim, irfan çobanısan – görürəm,
Bəlkə elə ona görə
adam kimi danışırdı tütəyin...
Mən də yəqin öz ömrümü qara yelə vermirəm,
Tütəyində görünürdü sənin böyük ürəyin...
*
Qoyunların xalxal vaxtı, sağım vaxtı çatmışdı...
“Qumral” ilə “Gözüqara” qoyun da,
“Diziqara”, “Alabəzək”, “Narınc” da
imrəndilər, “anladılar” çobanı… -
Sonra çoban “Təpəl” dedi, gah da “Qaşqa” çağırdı,
Yoldaşıydı deyəsən, qoyunları sağırdı...
Söz sözü çəkmişdi, söhbət söhbəti,
Oğlu bizə çay gətirdi, qızı dəm-dəsgah açdı,
Kəkotu çayıydı – çaydan artıqdı –
Sanki dağdöşünün altun tamıydı...
Bir də gördüm, qardaş özü
varaq-varaq
çevirir
dünyasını çobanın...
Bir sağ söz deyən varsa,
qulaq vermək vicdanıdır insanın...
Deyəsən çoban məni lap şəhərli sanmışdı,
Mən maraqla dinlədikcə, o hey xırdalayırdı...
*
Eləki oyanır qış mürgüsündən,
bu dağlar, bu düzlər yaşıl geyinir,
Uzun aylar qışlalarda saxlanan qoyun-quzu
Bizdən qabaq can atır təbiətin qoynuna.
Hələ ot çıxmasa da,
qoyun-quzu ruzisini
qalın qar altındaca saxlayıbdı, saxlayan...
Sürümüzü görüncə, şenlik dağa qalxınca,
beli duman kəmərli, zirvəsi göy sirdaşı
dağlarımız sevinir, çöllərimiz sevinir;
Torpağın arzusutək açılır gül-çiçəklər;
Yaylağa-yamaca,
yola-arğaca
yayılır qoyun-quzu –
səpələnir muncuqtək –
yaraşıq üstünə yaraşıq gəlir…
Cana hopur yaylağın-yamacın yovşan ətri…
Biz bəsləyən heyvanların əti, südü, qatığı,
bulaması, dələməsi, süzməsi, şor-pendiri,
damaqlarda dad olur – hər biri bir aləmdi…
Saçaq-saçaq qoyun yunu – döşənir döşək olur,
işlənir yorğan olur;
hələ, bir də, köynək, əlcək, corab… desən,
uzun qışı canımıza yoldaşdı.
Ev-eşikdə bər-bəzəkdi yun xalılar, gəbələr,
kilim, cecim və palaz… –
ağlına hər nə gələr… –
Çiynlərdə heybə, xurcun
bu altun sürülərin yunundaca deyilmi?..
Nə deyirdi nənələr? –
“Qoyunlu evlər gördüm,
Qurulu yaya bənzər;
Qoyunsuz evlər gördüm,
Qurumuş çaya bənzər…”
Əziz qonaq,
nə başını
ağrıdım,
Anasını,
balasını axtaranda
mələşər qoyun-quzu –
dağlarda, dərələrdə çiçəkləyər səsləri
bax, o vaxtda bu heybədən çıxararaq tütəyi,
“Qoyunhəngi” çalırıq;
qoyun-quzu səngiyir...
“Bu qoca dağların biri də bizik”,
Təbiət biznəndir, biz təbiətnən;
Məktəb oxumadıq, həyat oxuduq,
İndi uşaqlarım gedir məktəbə,
Onlar təbiətdən dərs alıb zatən –
Nə ev yıxmaz, nə də ki könülləri qırmazlar.
Nəğməsiylə dağa sevgi çatdıran
axarsuyun, qara sazın, tütəyin
anlatdığı – təməl dərsdi onlara…
Axarsutək yardımsevər və comərd,
Al Günəştək mərhəmətli, şəfqətli –
Belə böyütmüşəm balalarımı.
Gecətək örtərlər qüsur görüncə,
Hiddət məqamında susqun qalarlar.
Torpaq kimi, göstərişsiz, sadədil,
Dəniz kimi xoşgörülü balalarım var mənim.
Ustadlar necə söylərdi? –
“Ya olduğuntək görün ya göründüyüntək ol”! –
Bax, belədir, qonaq qardaş, belədir balalarım”…
*
Bəs
necədir sürü ilə dil tapmağın, de, necə? –
Şövqlə dedi:
isnişmişik, lap incədən də incə...
Dedim, çətindimi bu sənət, qardaş?
Dedi, peyğəmbərlər çoban olubsa,
nə sən sualı ver, nə mən cavabı...
Dedim ki, hər yerə də adınızı qoşmusuz:
Çobankənd, Çoban talası, Çoban bulaq –
Daha da neçə-neçə sizə yaxın-uzaq ad...
-O adları el veribdi, biz ad verən deyilik,
Eldən gələn adları da çevirən ha deyilik...
Dedim, sənin mənə sözün nə ola?
Dedi, siz söz əhlisiz,
biz hal əhliyik, qardaş,
Gəl, gedək, bardaş quraq;
Burda işimiz var, orda aşımız,
burda da, orda da qara daşımız...
Bil ki ürəyimtək genişdi çadrım.
*
Çadırında saz da vardı, tütək də,
əlyetərdə xəncəri, divarında tüfəng də...
doluydu yeyim süfrəsi,
deyim, könül süfrəsi...
Yedik-içdik, damağımız çağ oldu. –
Nə yoxuydu? –
süd, qatıq, süzmə, pendir,
göyərti və göbələk...
körpə quzu bozartması, bir də çoban salatı...
Söz sözü çəkirdi, söhbət-söhbət,
Üz üzü çəkirdi, diqqət diqqəti.
Çoban dedi:
Baxma, min bir zəhməti var –
Bitib-tükənməz… amma
yenə
öz zövqü var, səfası var bu işin
çobanlığın qardaşlıqdı düsturu:
Tanrının yaratdığı hər şeylə anlaşırıq,
biz Tanrımız yaradanla barışığıq…
*
Birdən mənə elə gəldi
bu çoban
alaçıqdan daha artıq
aladağ yiyəsidir…
Bir azdan da divardakı saz endi
Elə ki alaçıqda saz çalındı, saz dindi…
Dedim, əgər “Divani”dən
“Müxəmməs”ə kəsə keçsə,
durum gedim,
amma gördüm, “Divan”ini
bir deməyir, iki deyir,
iki demir, üç deyir.
Derdi “Məktəb görməmişəm” –
amma məktəb görən məni açıq heyran eyləyir…
Ustadlardan dedi, dedi, sonra özünə keçdi –
Orda mənə elə gəldi, bədahətən söz dedi:
“Yolunu azarsan yol səni səslər,
Nəsə itirərsən, ol səni səslər,
hər səsi çevirib söz etmək olmur,
qəlb kədəri gəzər, dil qəmi səslər.
Eyni yerdən gələr, başqadı adı,
başqadı səs dadı, başqa söz dadı;
Səslərin gözəli qara sazdadı,
Kərəmi çağırar, Dilqəmi səslər…
Deyir, söz ölməyir, deyir, səs ölmür.
Bəs öləndən sonra nə üçün gəlmir?
Gəlməyinə gəlir, e,
eşidilməyir,
yoxsa keçəmməyir kəfəni səslər”?!.
Dedim:
-Mənim havam “Dilqəmi”dir, can çoban.
- Mənim havam “Ruhani”dir, söylədi...
Dedim:
- Olsun, bunlar əkiz havadı...
“Aran gözəlləməsi” oldu sonra çaldığı. –
Bu havayla aranı sanki dağa daşıdı...
Dedi: tütəkdə “Çobanbayatı”,
sazda bunsuz qalmarıq...
“Hər gün verilməmiş bir salamım var,
hər gün gördüklərim gözümdən çıxar.
Mənim bu dünyadan bir alasım var,
bir də, bir adam var sözümdən çıxar.
Dillər var – adımı təzə saxlayıb,
gözlər var – üstümdə nəzər saxlayıb,
Bir qəlbi sınıq qız nəzir saxlayıb,
onun da həsrəti dözümdən çıxar.
Dedilər, yerisən, yorulmaq qalar,
Elə oturub da qocalmaq olar.
Dəli arzularnan bacarmaq olar,
İlahi, sən məni özümdən çıxart”…
Mən susurdum…
elə bil ki
gerçək deyil yuxuydu –
Bu nə sazlıq, bu nə sözlük – bu belə nə görüşdü?..
Sonra “Təcnis”ə keçdi bizim o zalım çoban,
Ondaydı lətafət, ondaydı irfan:
“Deyirsən ki, mənli günün sualdı,
deyirsən ki, “… “yəmin” mənəm,
“bəlkə” – siz”.
Sənin eşqin gözlərimdən su aldı,
baxammıram sənə doğru “bəlkə”siz…
Sən evlisən, “günah” deyir, yasa, din.
Bizə görə ölmə, sevgi, yaşa, din!
Sevgisizdin, nigahlıydın – yaşadın,
indi isə sevgi gəlib – bəlgəsiz…
Yola çıxdıq, yol hayana çıxacaq?..
Qafada “din”, qəlbdə “sevgi” – “çıxacaq”…
El ağzından bircə kəlmə çıxacaq:
dindən əvvəl doğulaydız bəlkə, siz”?!.
Bir demədi, iki dedi yenə də,
Bir görəlim nələr vardı dərində:
“Dindən əvvəl sevgi özü din idi,
onda aşiq yardı, onda yar aşiq.
Əvvəl sözün “susma!” idi, “din!” idi,
indi isə susmaq olub yaraşıq…
Zaman keçdi, dedik son söz dinindi,
Eşq yolunu kəsib durub din indi.
Ağılda din, ürəkdə eşq! Din indi,
Bir addım at, bu sərhəddi yar, aşiq!
Şair deyir, odur bitməz qeylü-qal,
dilimdə get, ürəyimdə “qal” ki, “qal”…
Qəlb – fərmandar, mən – icraçı, qərar – qal!
nə deyirsən, həmdəm aşıq, yar, aşıq”?!.
Mən aramla çay içirdim,
Həm zövq alır, həm də fikir daşırdım…
Nəsə demək istəyirdim… nə deyim? –
Alaçıqda saz sehrinə dalmışdım…
Dedi, qardaş, bir qatar da sən söylə.
“Olsun” dedim,
onun sazı bəmdəydi. –
Elə ilk misradanca baxdım hava dəyişdi.
Bu, çox köhnə, undulmuş havaydı. –
“Yağışlar, yağışlar yağırdı nazla,
Çiçəklər, çiçəklər sığallanırdı;
Nə gözəl, nə gözəl əsirdi yellər,
Göllər beşiyində yırğalanırdı...
Quşlar yeni yeni cəh-cəh vururdu,
Ovlaqlar, yaylaqlar yoxuydu hələ;
Çay öz yatağıyla tanış olurdu,
Ah, dünya qalsaydı... - qalmazdı belə...
Dərələr-təpələr şəkillənirdi,
Yer yerə bərkiyir, göy çəkilirdi...
Hər yer təptəzəydi, hər şey yepyeni,
Buludlar, buludlar nəsə deyirdi...
İlk kişi - ilk qadın gəldi göz-gözə, -
Şimşəklər, şimşəklər belə yarandı...
İlk dəfə uzandı əllər əllərə,
Barmaqlar toxundu, Ay paralandı”...
İkimiz qalanda alçıqdaca,
illər öncə bir belə dağ döşündə,
bir ağayaqçün yazdığım –
“Aldanıb açılır qar çiçəkləri”
qoşqusunu söylədim –
“Qar çiçəyi” deyincə kövrəldi zalım,
Məni də kövrəltdi, sazı inlətdi –
Sanki “Zəminxarə”ylə
“Çobanbayatı”nı bir-birinə qatmışdı –
tər hava yaratmışdı:
“Düşmənlər ayağa, dost başa baxar” –
belə bir söz qonub el yaddaşına.
Utandım, üzünə baxa bilmədim,
gözlərim yol çəkdi ayaqlarına... –
Utandım deyirəm - bu, ilk görüşdü,
Düşmən də deyiləm, özün bilirsən.
Bir atalar sözü qüvvədən düşdü
bizim aramızda, - düzünü gəzsən.
Ağmı görməmişik ya yaraşıqmı?.. –
yox, sənin ayağın başqadı, başqa...
bir bax, öz ürəyin sinəndə vurur,
ayrı bir ürək də ayaqlarında...
Sən yerə basırsan, ayaqdı, deyib,
məncə, bu ayaqlar uçmaq üçündü...
Belə ayaqların eşqinə qalxıb,
aldanıb açılır qar çiçəkləri”...
Başınızı ağrıtmayım, uzun sözün qısası,
O qədər şeir dedik, o qədər saz eşitdik,
Nə sözdən, nə sazdan doymadıq ki doymadıq,
“Bugünün sabahı var” dedik, qalxdıq, yatışdıq…
*
O günədək alaçıqda yatmamışdım, doğrusu,
Təbiətdən, dağdan-daşdan uzaq düşən dağoğlu –
O gecəni necə yatdım – bilmədim –
sağ böyrümün üstəcə düşmüş idim daş kimi…
yarpaq xışıltısı, su səsi, it hürüşü –
sanki ahəng yaradıb,
yuxuya vermiş məni…
Günəş üzünüzə xeyirə doğsun,
Lap o başdan təbiətin özü kimi oyandım,
Alaçıq yiyələri artıq çoxdan qalxmışdı.
Mal-heyvan örüşə yollanan vaxtdı.
Günəş qalın ağacların arasındaydı
Hələ istiliyi çox uzaqdaydı…
Amma isti samovar, isti çay hazır idi…
Pendir, yağ, südlə qaymaq,
isti xamralı və bal varıydı süfrədə,
könül vardı, inam vardı, iman vardı süfrədə…
“Sabahın xeyir, qonaq qardaş” –
xan çobanın səsiydi –
“oyanmısan, deyəsən,
Yoxsa, səs-küy qoymadımı yatasan?
Dincələrdin bir hoyru…
Həncəridi buraların yuxusu”?
“Günaydınlar, əziz insan!
Alaçığın şen olsun!
Hər şey, hər şey gözəldi –
Gözəl ürəyin kimi!
Artıq iznin gərəkdi, şəhərə çıxmalıyam,
Mən sizin ellərin qonağı idim,
artıq üç gün dolur, daha getsəm yaxşıdır.
Amma inan bu üç günün zirvəsini sizin ilə yaşadım!
Və mən sizdən doymadım”!
Çoban dedi, əziz qonaq, elə mən də qonağam –
Neçə ildir bu dağlara meyl salmış, lap buralı olmuşam –
Uşaqların anasını mənə vermirdi qayınatam,
Biz də verdik əl-ələ, qoşulduq qaçdıq, neynək…
Sonra bizim el-oba işğal oldu, geri dönə bilmədik,
Uşaqlar da buralarda böyüdü –
Buralar da bizim üçün əzizdir –
Hərdən qalxıb dağ başına - lap o üzə baxıram,
Darıxıram, əziz qardaş, it kimi darıxıram.
Acığımı gah tütəkdən, gah da sazdan çıxıram”…
Mənə aydın oldu artıq
o tütəkdə, o sazdakı kədər də,
amma yenə nəsə vardı, onu çözə bilmirdim…
Tanrı verən nə vardısa səhər-səhər nuş etdik,
Qucaqlaşdıq çoban ilə, “bir də, qismət” söylədik.
Yoldaşı da bir balaca bağlama yollamışdı –
“yol azığı, çoban arması” deyirdilər,
götürməyə bilməzdim…
Sonra mənə elə gəldi, su atdılar dalımca…
Xeyli getdim, o naxışlı, o ətirli bağlamanı yoxladım,
ətim üyüşdü elə bil – içində məktub vardı:
“Şair, məni tanımadın?..
Amma sağ ol, o şeiri ki oxudun…
Bir də bir söz yazım,
biləsən ki, adın bizdə doğmadı,
Heç demədin oğlumuzun adı niyə Murazdı”?..
Aman, Tanrım! Ola bilməz!
Yox, yox!..
Amma
amma olmuşdu:
Gəncliyimin ağayaqlı, Günəşüzlü gözəli,
illər sonra, unamadan qarşımaca çıxmışdı…
Mən onlardan ayrılarkən
çoban sazmı çalırdı? –
sanki
sanki qara çoban qara sazla
“Xan Çoban” çağırırdı…
Bəli, bəli, arxamca da su atılmış –
doğruydu…
“Sərt yoxuş”dan sərt də endim,
“Kor güney”dən kor kirimişcə dolandım,
“Quş yuvası” – quş ötgünü yol oldu,
“Yeddi bulaq”, “Keçid” və “Çay talası”,
“Ağamir”in addamacı, “Qozluq”, “Nənə bulağı”…
yola rəvan olmuşdum… -
sanki mən yox, yol özüydü yeriyən…
Gedən başı güzərgahım başqa yoldan olmuşdu:
“Dar dərə”ydi, “Kor bulaq”dı, “Nazik su” və “Qalaça”...
Hər birindən o da keçib, hər birində o da var…
Bu yolların gedişində mənəm bu gün,
Gəlişində bir də ollam? – Kim bilir?
Lap olsam da, mən onlara bir də, bir də gedəmmi?..
O mərd çoban elə sanar, mən oyun oynayıram…
Haşa, haşa! Haşa haşa! Heç elə şey olurmu?
Amma illa bir hikmət var,
illa da bir qovuşduran qüvvət var…
“Lə tucəd sadfətə fil aləm,
hunəkə təvafuq” – deyir ərəb –
deyir ki,
“Heç təsadüf-filan yoxdur aləmdə,
nə olsa, nə olsa təvafüqlükdür”…
*
Yox, yox, belə tez keçməyim üstündən,
Qoy, bir az da söhbət açım
Dağ döşündən, çobandan
Onsuz da qalıb orda,
orda qalıbdır ağlım:
Çırtaçırt yanır ocaq,
Torpaq üstə qara daşlar,
Üstündə qaynayan su,
Havaya qalxan tüstü... –
İlahi, nə yaman yadırğamışdım –
Yaddaşım özümə qayıdır sanki,
Su, torpaq, od və hava,
Yox, yox, bir az başqa cür:
torpaq, su, hava və od –
Hamsının yaddaşı var,
havanın yaddaşı var,
ocaq özü yaddaşdır,
yaddaşı var suyun da,
yaddaşsız bir daş görsəm,
deyərəm ki, yad daşdır...
Görən, çoban bilirmi
Ona ötkəmlik verən,
ona comərtlik verən
o dağlardı, o düzlərdi,
ocaq, hava, su, torpaq –
torpaqdakı, sudakı,
havadakı, ocaqdakı yaddaşdır!..
Mən özüm, mən özüm inanıram ki,
Çay dağa türkü deyir –
Həm ondan uzaqlaşır,
həm onu haraylayır...
O nəğməni duya bilsən
Şair olmağa nə var?..
Su...
Dəli su, ağıllı su, kürəyən su, sakit su...
Qarşısına nələr çıxar, nələr çıxar,
O, usanmaz, o dalaşmaz, illa da bir axar tapar,
tapmazsa da, hər daşı damcıyla dələr keçər...
Sudan ilham alan sufilər söylər:
“Səninlə uğraşan bir kimsəylə uğraşma,
uğraşdınsa onunla eyni yerdə qalarsan,
Oysa, sular kimi ol – ətrafından dolanıb,
Öz yoluna davam et”…
Sudur bu, su... Çoban bilir, çoban görür...
Ətrafından dolana bilmədiyi dağ-daşın
Dolub-dolub lap üstündən də aşar –
axmadığı yerdə qalmaz...
Sular kimi səbrlidir çobanlar...
Tikan içində gülü, gecə içrə gündüzü
gözləyənlərdi onlar...
Su axar təmizlənər,
Çobanlar suya baxar,
Aya baxa çobanlar,
Günə “salavat” çəkər…
Suyu su kimi görər,
Suyu buz kimi görər,
Buxartək görər suyu,
Hər halıyla sevər onu,
Atar gedənin ardınca…
Deyər biz də su kimiyik –
Hara getsək oralara uyğunlaşar,
orda həyat qurarıq, amma lakin
harda olsaq, özümüz olluq yenə,
Fəsillər dəyişər biz alışarıq
Lap həyatın dibində,
lap zirvənin belində
Yenə insan qalarıq…
Aza qane olarıq,
çoxu talan etmərik…
Sonra odundan-oddan,
Sonra dəli küləkdən və də sərin havadan,
Sonra, bizim çoban qardaş
ağüzlü qara torpaqdan
danışdı hey danışdı...
gah büküldü, gah güldü.
Həyat kimi adamdır, adam kimi həyatdır...
Bəlkə bütün peşələr, bəlkə bütün sənətlər
Elə belədir, nə bilim... Amma şenlikdən uzaq,
amma dağlar qoynunda, təbiətlə baş-başa
həyat yalın gözəldir...
*
O çobandan cavab ilə, o dağdan yüz sualla
ayrıldım və evə döndüm. Qızım çıxdı qarşıma:
“Ata, ata, hardaydın bəs, gözüm qaldı yollarda”…
Ah, dağdakı Günəşüzlü hardan, hardan bilsin ki,
Onun adı bizim evdə lap ilk gündən çağrılır –
Deyirlər ki, “atasına oxşayan qız xoşbəxtdi”,
Deyirlər ki, çox oxşayır qızım mənə, nə bilim…
*
Aşıq dili yüyrək olar – mən aşıq olmasam da,
Yüyrək olsun dilim deyim, sonrasını gətirim.
Ay dolandı, illər keçdi, qızım kamala doldu.
Tələbəydi, dedi, ata, Kəlbəcərə gedəcəm –
Orda “Elat bayramı” var – qardaş ellər gələcək,
Biz də orda könüllüyük, gərək ki iznin ola…
O torpaqlar uzun illər işğal altda qalmışdı,
Azad olduğu ilk gündən dirilirdi, qurulurdu – bilirdim;
İndi orda bayram varsa, mən qızıma nə deyim? –
Duyğuluydum, çox danışsam, ağlardım,
Bircə kəlmə “Get” söylədim – təki günü ağ olsun!
Kəlbəcərdən üç gün sonra qayıtdı.
Anasıyla pıçıldaşdı, uzun-uzun danışdı.
Gördüm qızım nəsə sözlü-sovludur…
Elə bil ki Kəlbəcərdə yenidən doğulmuşdu…
Kim deyər ki, qəhrəmanım o çoban
Sürüsünü Kəlbəcərə sürmüşdür…
Artıq qazi olan oğlu – adaşım,
Doğma yurdda
anasının adaşına
vurulmuşdur…
Əlim üzümdə qaldı – nə möcüzdü, İlahi?
Uşaqlara ad verəndə - bu günü düşünsəydik…
Yoldaşım deyəndə ki onlar elçi gələcək,
Heç bilmirəm nə hikmətsə, ilk kəlmədən “Yox!” dedim…
(21.06.2020 – 14.01.2023 ,
Abşeron - Bakı)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(31.01.2023)
Mədəniyyət nazirinin birinci müavini Adil Kərimli Şəkidə vətəndaşları qəbul edəcək
Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları və digər idarəetmə qurumlarının rəhbərlərinin şəhər və rayonlarda vətəndaşların qəbulu cədvəlinə əsasən Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri vəzifəsini müvəqqəti icra edən Adil Kərimli tərəfindən 2023-cü il fevralın 17-də saat 10:00-da Şəki şəhər Heydər Əliyev Mərkəzində (Şəki şəhəri, Heydər Əliyev prospekti 216) əsasən Şəki şəhəri, Oğuz, Qax, Zaqatala, Balakən rayonlarından olan vətəndaşların qəbulu keçiriləcəkdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” nazirliyə istinadən xəbər verir ki, vətəndaşlar fevralın 13-dək nazirliyin Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır. elektron poçt ünvanı, (012) 493-30-02 telefon nömrəsi vasitəsi ilə və vatsap xidmətinə (0 777 147 147) müraciət etməklə qəbula yazıla bilərlər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(31.01.2023)
Milli Kitabxanaya əcnəbi qonaq təşrif buyurub
Söhbət Macarıstanın “Arcanum” firmasının icraçı direktorundan gedir
Macarıstanın “Arcanum” rəqəmsal nəşriyyat qurumunun rəhbərliyini ölkəmizə səfər edib. Qurum bir sıra görüşlər və birgə layihələr həyata keçirmək məqsədilə Azərbaycana təşrif buyurub, rəsmi dəvəti isə ADA Universitetindən alıblar.
Ötən gün “Arcanum”un icraçı direktoru Elöd Biszak Milli Kitabxanada olub. Görüş zamanı kitabxananın direktoru Tahir Kərimov qonağa Milli Kitabxana və kitabxanada həyata keçirilən digitallaşdırma işi haqqında ətraflı məlumat verilib.
Qeyd edilib ki, kitabxanada 2008-ci ildən etibarən müstəqil şəkildə 1 milyondan artıq resurs digitallaşdırılıb. 2020-ci ildə Milli Kitabxana “Azərbaycanda milli elektron kitabxana” layihəsini irəli sürüb, lakin müəllif hüquqlarının qorunmasına səbəbindən bu layihə həyata keçirilməyib.
Görüşün sonunda bildirildi ki, əgər “Azərbaycanda milli elektron kitabxana” yaratmaq layihəsi baş tutarsa, o zaman Macarıstanın “Arcanum” müəssisəsi kimi şirkətlərə müraciət edə bilərik.
Daha sonra qonağa Milli Kitabxana və Azərbaycan xalçaları haqqında kitablar, habelə Azərbaycanın tarixi və mədəniyyət abidələrinin xəritəsi hədiyyə edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(31.01.2023)
Bəziləri qorxulu, lakin əksəriyyəti ağlı başdan alan kəşflər
2022-ci il artıq geridə qaldı. Bu 12 ay ərzində elm adamları inanılmaz nailiyyətlər əldə ediblər, möhtəşəm kəşflər olub. Söhbəti çox uzatmadan onlardan birini sizlərə təqdim edirik:
Dünyanın ən qədim əlifba yazısının deşifrəsi
Əlifba eramızdan əvvəl 1800-cü ildə yaranıb və kənanlılar tərəfindən, sonra isə dünyanın əksər dilləri tərəfindən istifadə edilib. Yaxın vaxtlara qədər İsraildə heç bir mənalı kənan yazısı tapılmayıb (müxtəlif artefaktlar üzərində iki-üç söz istisna olmaqla).
Lakin cari ilin noyabr ayında vəziyyət dəyişdi: elm adamları kənan dilində (Canaanite dialects) təxminən eramızdan əvvəl 1700-cü ilə aid bütöv bir cümlə tapıblar. Fil sümüyündən hazırlanan kiçik darağa həkk olunan yazı bitlərə qarşı ovsundur.
Əslində daraq qədim Təl-Laxişdə 2017-ci ildə tapılıb. Yazının hərfləri çox kiçik həkk olunub, ona görə də onları yalnız 2022-ci ildə - artefaktın sonrakı işlənməsi zamanı müəyyən etmək mümkün olub.
Darağın üzərində 17 kənan hərfi var. Əlifba yazısının ixtirasının ilk mərhələsində olan formaca arxaik hərflərlə kənan dilində yeddi söz yazılıb: "Bu köpək dişləri saç və saqqaldakı bitləri kökündən məhv etsin".
Qeyd edək ki, minlərlə il əvvəl kənanlılar indiki İsrail, Fələstin, Livan, Suriya və İordaniya ərazilərində yaşayıblar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(30.01.2023)
“Türk dünyasından Şuşaya- Şuşadan Türk dünyasına" kitabının Bakı şəhərində təqdimatı keçirilib
Azərbaycan Respublikasının Gənclər Fondunun dəstəyi və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin təşkilatçılığı ilə "Türk dünyasından Şuşaya-Şuşadan Türk dünyasına" layihəsi çərçivəsində Bakı şəhəri "Azərkitab" kitab yayım mərkəzində eyniadlı kitabın təqdimatı baş tutub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” xəbər verir ki, tədbirdə bir sıra tanınmış ictimayyət nümayəndələri, yazarlar, KİV təmsilçələri iştirak ediblər.
Tədbiri giriş sözü ilə Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin başqanı, layihə rəhbəri şair-publisist İntiqam Yaşar açıq elan edib. İntiqam Yaşar iştirakçılara kitab haqqında məlumat verib. Bildirib ki, layihə çərçivəsində Türk ölkə və topluluqlarından olan yazarların Azərbaycanın Mədəniyyət paytaxtı Şuşa şəhərinə həsr olunmuş müxtəlif janrlarda olan qələm nümunələri kitab şəklində çap olunub.
Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin eksperti şair-publisist Əkbər Qoşalı ortaq türk ölkələrini birləşdirən dəyərin məhz Şuşa olduğunu diqqətə çatdırıb və qeyd edib ki, adıçəkilən layihə fonunda qardaş ölkə nümayəndələrinin bir-biri ilə əməkdaşlıq münasibətləri bir az da genişlənmiş olub.
"Türk dünyasından Şuşaya - Şuşadan Türk dünyasına" adlı kitabda Azərbaycan, Özbəkistan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğız Respublikasından olan yazarların Şuşa mövzusunda qələmə aldıqları şeir, məqalə, esse və hekayə janrlarında olan qələm örnəkləri yer alıb. Və kitabda yazıları yer alan türk ölkə və topluluqlarından olan ədəbiyyat nümayəndələri 26-29 yanvar 2023-cü il tarixlərində Azərbaycana səfər edib, Bakı şəhərində təşkil olunmuş müxtəlif tədbirlər və görüşlərdə iştirak edib. Türk Dünyasının müxtəlif nöqtələrindən Azərbaycana gələn ədəbiyyat nümayəndələri arasında Qırğız Respublikasının "Manas" teatrının direktoru Aziz Bıymırza, Özbəkistan Gənclər İşləri Agentliyinin başqan yardımçısı şair Mehrinaz Abbas, yazar-publisist Dilrabo Norkulova, Qazaxıstan Yazıçılar Birliyinin bölüm başqanı Baurxan Xəliulla, Türk Ədəbiyyatı Vəqfinin yazı işləri başqanı Enver Aykol, Başqırdıstan Yazıçılar Birliyinin sədri yazar Aygiz Baymuhəmməd və Qazaxıstan Respublikası "Türk xalqları arasında ədəbi əlaqələri inkişaf etdirmə vəqfi" başqanı Erkinbek Serikbay olub. Onlar çıxışları zamanı Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə edilən hücum səbəbindən Azərbaycan xalqına və şəhidin ailəsinə başsızlığı verib , hadisədən təsirləndiklərini təəssüf hissi ilə qeyd ediblər.
Bakıya ilk səfərlərinin olduğunu məmnunluqla vurğulayan qonaqlar türk dünyasını öz ətrafında birləşdirən adıçəkilən layihənin həyata keçirilməsində əməyi olan hərkəsə və İntiqam Yaşara dərin minnətdarlıqlarını bildiriblər. Onlar qeyd ediblər ki, belə önəmli layihələrin sayı artırılmalıdır.
Kitabda yazıları dərc olunan yerli yazarlar sırasında Yusif Nazim, Ayşən Rəhim və s. layihə haqqında öz fikirlərini səsləndiriblər. Tədbirdə Kənan Hacı, Ümid Nəccari, Tural Turan , Qabil Ədalət, Emil Rəhimov , İradə Əlili və başqaları da iştirak edib.
Sonda kitabda dərc olunan müəlliflər, tərcüməçilər diplom və fəxri fərmanla təltif olunub. Eyni zamanda iştirakçılara "Türk dünyasından Şuşaya-Şuşadan Türk dünyasına" kitabı hədiyyə edilib.
Xatırladaq ki, bundan əvvəl kitabın Türkiyənin İstanbul şəhərində və Özbəkistanın Daşkənd şəhərində təqdimat törənləri təşkil olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(30.01.2023)
Daşma plov
Hazırda Qərbi Azərbaycan mövzusu çox aktualdır, onun mətbəxini də xatırlatmağa dəyər. İrəvanda yetişən əvəlikdən bir çox yeməklər hazırlanırdı. Bunlardan biri də əvəlikli İrəvan aşı da adlanan daşma plovdur. Bu plovun reseptini təqdim edirik.
Lazım olan inqrediyentlər:
* 1 dəstə əvəlik
* 1 stəkan isti su
* zövqə görə duz və istiot
* 8 dilim antrikot
* 2 ədəd soğan
* 1 xörək qaşığı kərə yağı
* 1 çay qaşığı duz
* 1/2 çay qaşığı sarıkök
* 1 stəkan bişmiş maş lobya
* 2 stəkan düyü
* 1 litr isti su
Hazırlanma qaydası:
Əvbəlcə əvəliyi 2-3 hissəyə bölüb bir qaba qoyun. Üzərinə 1 stəkan isti su töküb yumşalması üçün kənara qoyun. Antrikot dilimlərinə duz istiot vurub tavada iki tərəfli bişirin. Daha sonra ətləri götürüb tavaya kərə yağı əlavə edin. Soğanı yarımhalqa doğrayıb yağda qovurun. Üzərinə zövqə görə duz, istiot və sarıkök əlavə edib qarışdırın. Yumşalan əvəliyi sudan çıxarıb doğrayın. Doğranmış əvəliyi soğanın üzərinə əlavə edib qovurmağa davam edin. Bişən ət dilimlərini də qazana əlavə edib qarışdırın. Bişmiş maş lobyanı da əlavə edin. Üzərinə 1 litr isti su və yuyulmuş düyü əlavə edin. Ocağı azaldıb 30 dəqiqə bişirin.
Nuş olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(30.01.2023)