Bu gün Azərbaycan xalqı müqəddəs Ramazan bayramını qeyd edir. 30 gün otuc tutan, niyyət eləyən şəxslər də, oruc tutmasalar belə bu müqəddəs günə ehtiram göstərən digərləri də böyük ruh yüksəkliyi ilə bu günü bayram edirlər.

“Ədəbiyyat və incəsənət” bir qədər bu bayram barədə geniş bilgi verməyi nəzərdə tutur. 

Hardan gəlir bu Ramazan ənənələri? Ramazan ayında oruc tutulması müsəlmanlara hicrətin ikinci (622-ci il) ili təyin edilmişdir. Ramazan ayı insanlara Allahı sevmək prinsiplərini öyrədir, onlara öz iradə qüvvələrini, dözümlüyünü yoxlamaq imkanı verir, onları gözüaçıq, təmiz, vicdanlı olmağa yönəldir və oruc tutmaqla ifadə olunur. Oruc ramazan ayında tutulduğu üçün ona "Ramazan orucu" da deyirlər.

İslamda ilin ayları arasında Ramazan ayı ən şəfaqətli və ən müqəddəs ay hesab edilir. Onu məcazi mənada "on bir ayın sultanı" da adlandırırlar. Orucluq hicrinin ikinci ilində Məhəmməd peyğəmbər tərəfindən Mədinədə bu məqsəd üçün Ramazan ayı təyin olandan öz tarixini başlayır. Məhz Ramazan ayının axırıncı on gecələrinin birində Quran hədiyyə edilmişdir. Deyilənə görə bu, həmin ayın ya 22-dən 23-nə, ya da 26-dan 27-nə keçən gecə baş vermişdir. Bu gecə "leylət al-Qadr" – qüdrətli, əzəmətli gecə adlanır. Quranda bu gecə haqda belə yazılır: "Qədr gecəsi min aydan daha xeyirlidir! O gecə mələklər və ruh Rəbbinin izni ilə hər bir işdən dolayı yerə enərlər. O gecə dan yeri sökülənə kimi salamatlıqdır! (Qədr surəsi, 3–5)

Qədr gecəsinin konkret hansı gün olduğu bilinmir. Bununla bağlı müxtəlif rəvayətlər var. Amma ümumi fikir belədir ki, qədr gecəsi Ramazan ayının son on gecəsindən biridir, həm də tək günün gecəsidir.

Rəvayətlərin birində deyilir:

"Bir yaşlı kişi Peyğəmbərə (s) söyləyir: Uzaq yoldan gəlib məsciddə oturmaq mənə çətindir, əgər Qədr gecəsinin hansı gecə olduğunu bilsəm, həmin gecə məscidə gələrəm.

Peyğəmbər onun qulağına nəsə deyir və həmin kişi hər ramazan ayının 23-cü gecəsi məscidə gəlir".

İslamşünasların fikrincə, bu gecə Ramazan ayının 19, 21, 23, 25, 27-ci gecələrindən biridir. Qurani-Kərimdəki "Qədr surəsi"ni bir daha sizlərə xatırladaq. Bu surədə qədr gecəsi haqda belə yazılır: "Biz bu gecə həqiqətən qüdrət, əzəmət hədiyyə etmişik, bu gecə min aylardan da qüdrətlidir, mələklər aşağı enərək, Allahın əmrini gözləyirlər, bu gecə şəfəqin doğmasına qədər aləmdir, sübhdür". 

Orucluq Ramazan ayında təzə ay çıxandan başlanır və 29–30 gün davam edir.

Orucluq ayında günün işıqlı vaxtı yemək, içmək, siqaret çəkmək, ər-arvad borcunu yerinə yetirmək və s. olmaz. Bunlardan yalnız uşaqlar, xəstələr, hamilə qadınlar, cəbhədə vuruşanlar, uzaq yola çıxanlar azad olunurlar. Orucluq Ramazan ayında təzə ay çıxandan başlanır və 29–30 gün davam edir. Qurani-Kərimdə yazılır: "Sübh açılınca, ağ sap qara sapdan fərqlənincəyə qədər yeyib için; sonra gecəyə qədər orucunuzu tamamlayın".(Bəqərə surəsi, 187)

Məhəmməd peyğəmbər buyurur ki, Ramazan ayı gələndə cənnətin qapıları açılar, cəhənnəmin qapıları bağlanar, şeytanlar da zəncirdə olar. Döyüşdə və ya əsirlikdə olduğuna görə oruc tutmayanlar sonra münasib bir vaxtda onun əvəzini (qəzasını) tutmalı və ya fidyə verməlidirlər.

Orucu qəsdən pozanlar isə onun əvəzini tutmaqla yanaşı, tövbə etməli və kəffarəsini ödəməlidirlər. Kəffarə isə 60 gün oruc tutmaq, yaxud 60 yoxsulu yedirtməkdir. 60 günlük kəffarə orucuna bir günlük qəza orucu da əlavə olunur.

Orucluğun başa çatdığı gün fitr bayramı adlanır. Həmin gün bütün müsəlmanlar bir-birlərini təbrik edir, vəfat edənlərin qəbirlərini ziyarət edir, ruhlarına dualar oxuyurlar. Bayram günü hər kəs öz himayəsində olanlar üçün təqribən 3 kq buğda, yaxud xurma və ya kişmiş miqdarında kasıblar üçün fitrə zəkatı verməlidir. Orucluq insanlara öz iradələrini, dözümlülüyünü yoxlamaq imkanı verir, onları paklığa, xeyirxahlığa dəvət edir.

Ramazan ayının bitməsi həm də oruc tutanların normal qidalanma rejiminə keçməsi deməkdir. Bir ay ərində gündə iki dəfə qidalanmaq bağırsaq və həzm sistemində dəyişikliklərə və maddələr mübadiləsinin sürətinin azalmasına gətirib çıxarır. Lakin diyetoloqlar birdən-birə normal rejimə qayıtmağın da düzgün olmadığını deyirlər. Odur ki, tədricən əvvəlki rejimə qayıtmaq məqsədəuyğundur.

Bayramınız mübarək, əziz xalqımız!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.04.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış tənqidçimiz Vaqif Yusiflinin 75 illiyi münasibətilə Elman Eldaroğlunun təbrik yazısını təqdim edir. Vaqif Yusifli ədəbiyyatımız üçün olduqca gərəkli bir imzadır. Bunu yazıdan da duyacaqsınız. 

Deyir ki,- “”Azərbaycan jurnalı” mənim həyatımın yaradıcılıq yolunda böyük rol oynayıb. Uzun müddət Ədəbi tənqid şöbəsinin müdiri, sonra baş redaktorun müavini olmuşam. Məni bir tənqidçi kimi tanıdan məhz bu jurnal olub. “Azərbaycan jurnalı” sözün əsl mənasında Azərbaycan ədəbiyyatının - həm klassik, həm də müasir dövrün güzgüsüdür. İndi də bu missiyanı şərəflə yerinə yetirir. Və jurnalla əlaqəmi üzməmişəm, yenə orada yazılar çap etdirirəm.”

Sakit, təvazökar, mülayim adamdır. Dünyaya baxışları fərqlidir. Qalmaqaldan uzaq olmağı, qaydalara riayət etməyi xoşlayır. Qurub yaratdığı öz aləmi var. Bu aləmdə xeyirxahlıq, insanları ruhlandırmaq, heç kimi acılamamaq əsas prinsiplərdəndir…

“Mənim yaradıcılığımda “Ədəbi gənclik” mövzusu mühüm yer tutur. Bu mövzuya 80-ci illərdən müraciət etmişəm. Artıq 4 ədəbi nəslin yaradıcılığı ilə bağlı sayı-hesabı bilinməyən məqalələrin müəllifiyəm. 1997-ci ilin son oktyabr günündə ulu öndərimiz Heydər Əliyevin qarşısında “Ədəbi gənclik” haqqında məruzə etdim. Çıxışımın səhəri, Yazıçıların 10-cu qurultayında yenə həmin mövzuda çıxış etdim. “Ədəbi gənclik” ədəbiyyatın sabahıdır. Onları vaxtında qiymətləndirmək lazımdır. Son 10 ildə ədəbiyyatımıza istedadlı gənclər gəlib. Mən də çalışıram ki, onların yaradıcılığı haqqında ilk sözü deyə bilim. Qismətin, Ramil Əhmədin, Ruslan Əli Dostun, Ruzbeh Məmmədin, Günel Bağıyevanın, Günel Eyvazlının, Elşad Ərşadoğlunun, Arzu Nehrəmlinin, Cavidanın, Emin Prinin, Mahir Mehdinin, Aysel Əlizadənin, Gülnar Səmanın və b. cavanların yazıları haqqında məqalələrim dərc edilib. Həmin yazılarda cavanların qüsurları haqqında da söz açmışam. Bir sözlə, “Ədəbi gənclik” daim mənim diqqət mərkəzimdədir.”- söyləyir.

Onunla cəmi bir dəfə görüşüb söhbət etmişik. O vaxt şəxsi vəsaitim hesabına yazıçı, publisist, ssenarist Hafiz Nəzərlinin kitabını dərc etdirmişdim. Vaqif Yusiflidən xahiş etdim ki, kitab haqqında fikirlərini ictimailəşdirsin ki, bir növ müəllifə uğur arzulasın. Sağ olsun, sözümü yerə salmadı…

Akademik Nizami Cəfərov onun haqqında yazır:- “Vaqif - bilən, məlumatlı olan, dərk edən, anlayan; Yusif isə gözəl deməkdir. Təsadüfi deyil ki, Səməd Vurğun bir oğluna Yusif, o birinə Vaqif adı verib... Vaqif  Yusiflinin rəhmətlik valideynləri dahi şair-mütəfəkkirdən də  tədbirli tərpəniblər... Əsas məsələ isə odur ki, taleyin bütün obyektiv və subyektiv maneələrinə baxmayaraq, Vaqif Yusifli həm adının,  həm də soyadının  ideya-estetik mistikasını doğrulda bilib. Və bu gün də doğruldur...”

Özünü o qədər ədəbiyyata həsr edib ki, təpədən dırnağa ədəbilləşib- ƏDƏBİYYAT ADAMDIR. Ədəbiyyatçı kimi peşəkar, tənqidçi kimi mükəmməldir…

Deyir ki,- “Məni üç dəfə tənqid ediblər. Birincisi 80-ci ildə baş verib. Rəhim Əliyev “Ədəbiyyat qəzeti”ndə tənqid edib, mən də ona cavab vermişəm. İkinci dəfə məni Rafiq Tağı tənqid edib. Biz həmyerliyik, orta məktəbdə oxuyandan dostlaşmışıq. Amma Rafiq Tağı sürprizləri çox sevirdi. Mən bir yazımda Rafiq Tağını Azərbaycanın Çexovu adlandırmışdım. O da məni AYB üzvü olduğuma görə, Anarın əsərlərini təriflədiyimə görə tənqid eləmişdi. Mən də ona cavab yazdım. İllər keçdi, barışdıq…”

Bu gün- aprelin 20-si filologiya elmləri doktoru, professor, tənqidçi ədəbiyyatşünas Vaqif Yusiflinin 75 yaşı tamam olur. Ömrünün ixtiyar çağlarını yaşayır. 

Yusif Səmədoğlunun “Qətl günü” romanını Nobel mükafatına layiq bilən bu gözəl insana nə var-dövlət lazımdır, nə də səltənət. Ona ağrı-acısız günlər, sağlamlıq və uzun ömür arzulayıram.

75 yaşınız mübarək, eloğlu!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.04.2023)

Bu günlərdə İngiltərənin London şəhərindəki Hilton Park Lane salonu nüfuzlu Sony Dünya Foto Mükafatları (SWPA) 2023 qaliblərinin mükafatlandırma mərasiminə ev sahibliyi etdi. Mərasim barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Photar.ru saytına istinadən məlumat verir və məlumata peşəkar fotoqraf Ceyhun Abdullanın şərhlərini əlavə edir.

Builki qalib fotoşəkillər əksərən sevgi və insan itkisi, müharibə və barışıq, təbiət gözəllikəri hekayətlərini əks etdirən əhəmiyyətli fotolardır. Bundan əlavə, bu il SWPA ilk dəfə ekoloji problemləri qaldıran və həll yollarını təklif edən fotoqrafların işlərini də mükafatlandırmışdır.

Əsas mükafatın qalibi "Müharibəmiz"adlı fotolar seriyasına görə 25.000 dollar pul mükafatı alan portuqaliyalı fotoqraf Edgar Martins olub. Bu layihə 2011-ci ildə Liviya vətəndaş müharibəsi zamanı öldürülən, lakin cəsədi heç vaxt tapılmayan dostu və fotojurnalisti Anton Hammerə həsr olunmuşdur. Ötən gün onun barəsində sizə məlumat vermişdik.

İtaliyalı fotoqraf Alessandro Sinke daimi inkişaf nominasiyaaınd 5000 ABŞ dolları qazandı. Habelə o, SPWA-nın sərgilərində iştirak və fotoalbomlarında təmsilolunma hüququ əldə etdi. 

BMT Fondu və Sony Pictures Initiative ilə birgə onun  Atrapaniblas (Duman şəbəkəsi) layihəsi Perunun paytaxtı Limada su çatışmazlığını özündə ehtiva edir.

Fotoqrafiyada nə insana uğur gətirir? Düzgün rakurs seçmək, obyekti tam aydın əks etdirmək, ətraf fonun xüsusiyyətlərini qabarda bilmək... Tək bunlar peşəkarlığa dəlalət  eləmir. Ekspertimizin fikrincə, daha önəmlisi – seçdiyin mövzunun aktuallığıdır. Və göründüyü kimi, portuqaliyalı fotoqraf quşu gözündən vura bilib.

Şəkillərdə siz Sony World Photography Awards 2023-ün mükafatçısı Aıessandro Sinkenin fotolarını görürsünüz.

Növbəti buraxılışlarda “Ədəbiyyat və incəsənət” portal sizləri digər mükafatları qazanan fotoqrafların işləri ilə tanış edəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.04.2023)

BU GÜN NƏSİBƏ ZEYNALOVANIN ANADAN OLMASININ 107-Cİ İLDÖNÜMÜDÜR

 Onun barəsində qısaca belə yazılır: Nəsibə Zeynalova – Azərbaycanın görkəmli satira ustası, Azərbaycanın xalq artisti (1967), Azərbaycan Dövlət Mükafatı Laureatı. Azərbaycanlılar arasında isə o, "qaynana" kimi sevilirdi. Bu gün görkəmli aktrisamızın anadan olmasından 107 il keçir.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”in əməkdaşları Nəsibə xanım barədə informasiyaları, onun filmoqrafiyasını bir araya gətirərək oxucularına təqdim edir.

Milli Musiqili Komediya teatrının inkişafında müstəsna rol oynayan, qırx ildən çox işlədiyi sənət ocağının repertuar ağırlığını ləyaqətlə çiyinlərində daşıyan Nəsibə xanım 20 aprel 1916-cı ildə Bakıda doğulub. Atası Kərbəlayı Cahangir tanınmış tacir və eyni zamanda aktyor idi. Azərbaycan milli realist aktyor məktəbinin banisi məhz Cahangir Zeynalov olub. İlk və yeganə övladı olanda arzu edib ki, qızı onun sənətini davam etdirsin. Ancaq bu arzusunun gerçəkliyini görmək ataya nəsib olmayıb.

1918-ci ilin mart ayında erməni daşnakları Bakıda kütləvi qırğınlar törədəndə Cahangir Zeynalov ailəsi ilə İrana gedib. Sentyabrda Bakıya qayıdanda gəmidə yatalaq xəstəliyinə tutulan Cahangir Zeynalov qısa müddətdən sonra rəhmətə gedib. (Daimi oxucularımız xatırlayırsa, “Ədəbiyyat və incəsənət” Cahangir Zeynalov barədə məqalə ilə çıxış edəndə bu barədə geniş yazmışdı).

Onda balaca Nəsibənin iki yaşı vardı. Böyüdükdən sonra o, atasının arzusunu inamla həqiqətə çevirib. Nəsibə Zeynalova Azərbaycan realist aktyor məktəbinin ən layiqli nümayəndələrindən biri kimi formalaşıb və şöhrətlənib. Yaradıcılığının mayası gülüş və musiqi ilə yoğrulmuş Nəsibə xanım orta məktəbdən rəqqasəlik etmiş, milli oyun havalarının mürəkkəb və lirik incəliklərinə yiyələnmişdi. 1932-ci ildə Rza Təhmasibin dram dərnəyinə üzv olub. 1937-ci ildə Bakıda, 1934-cü ildən mövsümi (aprel ayından oktyabr ayına kimi) fəaliyyət göstərən səyyar Kolxoz və Sovxoz Teatrında aktrisa işləməyə başlayıb. Bu teatr Bakıda truppa toplayır, özünə repertuar qurur, aprel ayından başlayaraq kənd təsər-rüfatının qızğın çağında rayonlara gedib tamaşalar oynayırdı.

Bir il burada aktrisalıq edən Nəsibə xanım 4 aprel 1938-ci il-də yenicə yaranan Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrının truppasına birinci dərəcəli aktrisa götürülüb. Həmin il Bakı Teatr Məktəbinə daxil olaraq aktyorluq təhsili alıb. Aleksandr Tuqanovdan, Məhərrəm Haşımovdan, Ağasadıq Gəraybəylidən dərs alan tələbə Nəsibə Zeynalova texnikumda oxuyarkən Katarina ("Şıltaq qızın yumşalması", Vilyam Şekspir), Elvira ("Don Juan", Jan Batist Molyer), Yelizaveta ("Mariya Stüart", Fridrix Şiller) rollarını oynayıb.

Ömrünü Musiqili Komediya Teatrı ilə bağlayan aktrisa sənət ocağının müəyyən fasilələrlə truppa, Filarmoniyanın nəzdində dəstə-ansambl şəklində fəaliyyət göstərdiyi illərdə də kollektivdən ayrılmayıb. Aktrisa milli klassik operettalarımızın tamaşalarında Gülpəri, Cahan xala, Sənəm ("Ər və arvad", "Arşın mal alan" və "Məşədi İbad", Üzeyir bəy Hacıbəyov), Mələk xanım və Kələk xanım ("Əlli yaşında cavan", Zülfüqar bəy Hacıbəyov) kimi xarakterik səhnə obrazlarında çıxış edib.

Aktrisanın zəngin rollar qalereyasında tərcümə əsərlərində ifa etdiyi bu rollarının xüsusi yeri var:

  ◦ Kabato və Barbale ("Keto və Kote", Vladimir Dolidze. Tərcümə edəni Şəmsi Bədəlbəyli),

 ◦ Ziraldina ("iki ağanın bir nökəri", Karlo Haldoni və musiqi tərtibçisi Şəmsəddin Fətullayev), 

 ◦ Zivər xanım ("Məhəbbət gülü", türkmən dramaturqu Muxtar Hüseynov və Süleyman Ələsgərov),

 ◦ Alma ("Şirin arzular". Tərcümə edənləri Ə.Süleymanov və Abdulla Qüdrət),

 ◦ Qesiya ("Tiflis nəğməsi", Levon Cubabiriya və Şota Milorava. Tərcümə edəni Adil Babayev),

 ◦ Gülbadam ("Qız anası", ("Sevgilimin anası"), Georgi Xuqayev və A.Ovanov) 

Nəsibə Zeynalovanın yaradıcılığının ən parlaq dövrü isə çağdaş bəstəkarların müasir mövzusu musiqili komediya əsərlərinin tamaşalarındakı bir-birindən fərqlənən komik personajların ifası ilə bağlıdır. Bu baxımdan aktrisa aşağıdakı rollarının əvəzsiz ifaçısı sayılır:

 ◦ Xanpəri ("Dərviş Məstəli şah", Mirzə Fətəli Axundzadə və musiqi tərtibçisi Şəmsəddin Fətullayev),

 ◦ Nargilə ("Gözün aydın", Məhərrəm Əlizadə və Fikrət Əmirov),

 ◦ Şərəf və Nisə ("Durna", Süleyman Rüstəm və Səid Rüstəmov),

 ◦ Məsmə ("Toy kimindir?", Məhərrəm Əlizadə və Ağası Məşədibəyov),

 ◦ Züleyxa ("Ulduz", Sabit Rəhman və Süleyman Ələsgərov),

 ◦ Tükəz ("Hacı Qara". Mirzə Fətəli Axundzadənin əsəri əsasında Şəmsi Bədəlbəylinin işləməsi və bəstəkarlar Vasif Adıgözəlovla Ramiz Mustafayev),

 ◦ Tərlan ("Ürəkçalanlar", Məmməd Səid Ordubadi və Fikrət Əmirov),

 ◦ Zemfira ("Kəndimizin mahnısı", Kərim Kərimov və Zakir Nərimanov),

 ◦ Rəxşəndə ("Qızıl axtaranlar", Həsən Seyidbəyli və Tofiq Quliyev),

 ◦ Münəvvər ("Bir dəqiqə", Məhərrəm Əlizadə və Hacı Xanməmmədov),

 ◦ Kəblə Fatma ("Hacı Kərimin Aya səyahəti", Qulamrza Cəmşidi ilə Əbülfəz Hüseyni və Azər Rzayev),

 ◦ Şölə xanım, Xeyransa, Matan ("Özümüz bilərik", "Sevindik qız axtarır" və "O1madı elə, oldu belə", Şıxəli Qurbanov və Süleyman Ələsgərov),

 ◦ Mərcan ("Səndən mənə yar olmaz", Məhərrəm Əlizadə və Əşrəf Abbasov),

 ◦ Cəhri xala ("Altı qızın biri Pəri", Məhərrəm Əlizadə və Tofiq Bakıxanov ilə Nəriman Məmmədov),

 ◦ Əsınət ("Ev bizim, sirr bizim", Novruz Gəncəli və Şəfiqə Axundova),

 ◦ Cənnət xala ("Qaynana", Məcid Şamxalov və Zakir Bağırov),

 ◦ Gülyanaq ("Haradasan, ay subaylıq?", Salam Qədirzadə və Süleyman Ələsgərov),

 ◦ Fatma xala ("Axırı yaxşı olar", Rəfiq Zəka Xəndan və Ramiz Mustafayev),

 ◦ Rəxşəndə ("Bir dəqiqə", Məhərrəm Əlizadə və Hacı Xanməmmədov),

 ◦ Zeynəb, Cəmilə ("Boşanaq, evlənərik" və "Nənəmin şahlıq quşu", Əliağa Kürçaylı və Vasif Adıgözəlov),

 ◦ Cəlbi ("Beş manatlıq gəlin", Məmməd Səid Ordubadi və Səid Rüstəmov),

 ◦ Səltənət ("Dağlar qoynunda", Ədil İsgəndərov və Əşrəf Abbasov),

 ◦ Qızbacı ("Hicran", Sabit Rəhman və Emin Sabitoğlu),

 ◦ Nazxanım ("Nazxanım naz eləyir" Məhərrəm Əlizadə və Nazim Əliverdibəyov),

 ◦ Güləndam ("Qonşumuzda bir oğlan var", Məhərrəm Əlizadə və Ramiz Mustafayev),

 ◦ Fatma ("Həyətim mənim, həyatım mənim", Cahangir Məmmədov və Tofiq Bakıxanov ilə Nəriman Məmmədov),

 ◦ Ballı ("Qızıl toy", Ramiz Heydər və Oqtay Kazımov),

 ◦ Qəmər ("Nəğməli Könül", Xalidə Hasilova və Emin Sabitoğlu) 

 Xüsusilə, Cənnət xala, Nargilə, Züleyxa rolları zəngin ifadə vasitələri, yumorun milliliyi, təbii reallığı ilə səhnəmizin nadir inciləri sırasında durur. Azərbaycan televiziyasında onlarla yumoristik səhnəciklərdə, teletamaşalarda, intermediyalarda çıxış etmiş Nəsibə Zeynalova həmçinin "Azərbaycanfilm"in çoxlu ekran əsərlərinə çəkilib. Kino obrazları içərisində Fatmanisə ("Ögey ana"), Telli ("Böyük dayaq"), Züleyxa ("Ulduz"), Cənnət xala ("Qaynana"), Gülsüm ("Molla Fətəlinin sərgüzəşti"), Əsli xala ("Bəyin oğurlanması") rolları daha canlı və daha şöhrətlidir.

Musiqili teatrımızın inkişafında böyük xidmətlərinə görə Nəsibə xanım 24 may 1960-cı ildə Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti, 1967-ci ildə xalq artisti fəxri adına layiq görülüb. "Hicran" musiqili komediyasındakı Qızbacı roluna görə Azərbaycan Dövlət Mükafatı Laureatıdır. 1974-cü ildə Rauf Kazımovski onun yaradıcılığı barədə "Aktrisanın təbəssümü" televiziya filmi çəkib. Nəsibə Zeynalovanın obrazları həyatiliyi və real bədii təsvirləri ilə həmişə orijinal görünüb. Aktrisa gözlənilməz, ancaq mənalı və ifadəli, dadlı və şirəli ifadə vasitələrilə cilvələnən improvizənin mahir ustası idi. Rəqs, mahnı (yaxud reçitativ) və hərəkətlərdən eyni epizodda, hətta eyni məqamda yüksək peşəkarlıqla istifadə edib. Xalq yumorunun, "Qaravəlli" oyun tamaşalarının, lətifə söyləmələrinin estetik oyun-göstərmə prinsiplərindən həssaslıqla barınıb. Tipajlığın bədii dəyərlərinə tam yiyələnməklə tipik xarakter yaratınağa üstünlük verib və bu istiqamətdə obrazın məzmun-forma vəhdətini vacib şərt kimi dəyərləndirib. Obrazın xarakterini hərəkətdə (yeriş, duruş, oturuş və sairə) koloritli tərzdə verməkdə muskomediya teatrında Nəsibə xanıma tay aktrisa olmayıb. Nəsibə xanım klassik operettalarda obrazın sözlərinə qarşı çox həssas idi və təhrifə, yaxud əlavəyə qətiyyən yol verməzdi. Ancaq librettosu zəif musiqili komediyalarda ifa etdiyi rolun sözlərini dəyişər, dialoqların məntiqini gücləndirər, vəziyyətə uyğun deyimlər, cümlələr qurardı. Bu axtarış tamaşadan-tamaşaya davam edər, bəzi əlavələr olar, müəyyən ixtisarlar aparılar, tapıntılar cilalanardı.

Aktrisa məişət yumorunu incə ştrixlərlə ictimai-sosial mahiyyətə yönəldərdi. Satirik boyaları müəyyən rollarda qrotesk səviyyəsinə qaldırır, boyalardan gen-bol istifadə edir, ancaq heç vaxt janrın estetik prinsip və meyarlarını pozmurdu.

Bu isə aktrisanın söz verdiyimiz Filmoqrafiyasıdır:

100 (film, 1985) (qısametrajlı bədii film-Mozalan № 100)

1001-ci qastrol (film, 1974) (tammetrajlı bədii film)

777 №-li iş (film, 1992) (tammetrajlı bədii film)

Adı sənin, dadı mənim (film, 1980) (tammetrajlı televiziya tamaşası) (Aztv)

Aktrisanın təbəssümü (film, 1974)

Bağlı qapı (film, 1981)

Bəyin oğurlanması (film, 1986)

Bizim Cəbiş müəllim (film, 1969)

Bizim küçənin oğlanları (film, 1973)

Bizim Nəsibə xanım (film, 1991)

Böyük dayaq (film, 1962)

Böyük ömrün anları (film, 2006)

Dad (film, 1984)

Dəli Kür (film, 1969)

Fövqəladə hadisə (film, 1982)

Güllələnmə təxirə salınır!... (film, 2003)

Hədiyyə (film, 1974)

Hər şey olduğu kimi. Beşinci film. Rəşid Behbudov (film, 2000)

Xoşbəxtlik qayğıları (film, 1976)

Qanun naminə (film, 1968)

Qayınana (film, 1978)

"Qayınana" əməliyyatı (film, 1999)

Qeyri-Adi Görüşlər (film-tamaşa)

Qədəmlərin mübarək (film, 1976)

Qəm pəncərəsi (film, 1986)

Qorxma, mən səninləyəm (film, 1981)

Məhəllə (film, 2003)

Məhəllə 2 Moskvada (film, 2004)

Mən mahnı qoşuram (film, 1979)

Mollanın sərgüzəşti (film, 1960)

Nehrəmli qız (film, 2002)

O qızı tapın (film, 1970)

Ögey ana (film, 1958)

Səhər (veriliş, 1995)

Sehrli çıraq (film, 1987)

Sənətinin Vaqifi (film, 1996)

Tikdim ki, izim qala. III film (film, 1998)

Ulduz (film, 1964)

Yuxu (film, 2001)

Daha artıq filmlər ola bilərdi, onsuz da xeyli əhatəli olan filmoqrafiya bir qədər də uzana bilərdi, ancaq əcəl buna imkan vermədi. Nəsibə Zeynalova 10 mart 2004-cü ildə 88 yaşının tamamında Bakıda vəfat etdi.

Məzarı Fəxri Xiyabandadır.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.04.2023)