“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mina Rəşidin bugünkü Anım gününün ovqatına köklənmiş şeirlərini təqdim edir

QƏLBİMDƏSƏN, BİRDƏNƏM

(Şəhid xanımının dilindən)

Hərdən səsin gəlir qulağıma,

sevinirəm.

ah, o təbəssümün...

gülümsəyirəm…

əllərim havalanır,

sənə doğru uçuram…

adın gəlincə qızımızın dodağı büzülür,

oğlumuzun qaşları çatılır...

uşaqların səsinə aşağı enirəm

sənə uzanan əllərimlə

iki balamızı qucaqlayıram.

sənin qoxun gəir,

səsin gəlir,

sən həmişə bizimləsən,

qəlbimdəsən, birdənəm...

HƏR ŞƏHİD BİR BAYRAQDI

Bu ana Vətənimin

Haqq səsidi Şəhidlər.

Min bir adın içində

Müqəddəsdi Şəhidlər!

Şəhid oldu oğullar

Vətən yaşasın deyə.

Qarabağ azad olub

Haqqa qovuşsun deyə.

Şəhidlərin adları

Bütün eli dolandı.

Bayrağımız Şuşada,

Laçında dalğalandı.

O quruca torpağın,

Daşın sağ olsun, Vətən.

Hər Şəhid bir bayraqdı,

Başın sağ olsun, Vətən!

AZƏRBAYCAN ƏSGƏRİ

Oddan-alovdan keçib,

Düşmən üstünə getdin.

Hər barmağı bir silah

Yağıları məhv etdin.

Azərbaycan əsgəri.

Şimşək kimi çaxdın sən,

Zülməti yarıb qalxdın.

Şuşada bayrağımı

Alıb köksünə sıxdın.

Azərbaycan əsgəri.

Ucaltdın adımızı,

Cəsarətlə, şərəflə.

Sən yenidən doğuldun

Qəlbimdə bu zəfərlə

Azərbaycan əsgəri!

Yeni bir tarix yazdın,

Sadiq qaldın andına.

Qurban olum, mən sənin

Şəhid, Qazi adına

Azərbaycan əsgəri!

ŞƏHİDƏM, ÖLMƏMİŞƏM

 Şəhiddir mənim adım,

Vətən üçün doğuldum.

Vətən üçün yaşadım,

Uğrunda Şəhid oldum.

Mən cismən olmasam da,

Şəhidəm, ölməmişəm.

Sağım-solum gülüstan

Cənnət budur, gəlmişəm.

Mənimtək neçə oğul

Qurban oldu bu yurda.

Təki Vətən sağ olsun,

Elim qalmasın darda.

Anam da qürurludur,

Adım Vətənlə təndir.

Mənim ilk beşiyim də,

Məzarım da, Vətəndir!

NƏ YAXŞI VARSAN, OĞLUM!

Doğum günün mübarək,

Nahid balam, necəsən?

Ürəyimin parası,

Şəhid balam, necəsən?

Bulud kimi dolub, bax,

Anan da, "Salam!"- deyir.

Bacı-qardaşların hey,..

Hey səni əzizləyir.

Şəhidlər ölmür, uca

Zirvədə qarsan, oğlum!

Fəxr edirəm səninlə

Nə yaxşı varsan, oğlum!


QAR YAĞSIN

İstəyirəm qar yağsın,

Qara gün qarda batsın.

Adamlar bir-birinə

Güllə deyil, qar atsın.

Qara günlər ağarsın,

Dünyaya yağsın bu qar.

Qışın tən ortasında

Günəştək doğsun bu qar.

Müharibə sözünü

Görüm qar-çovğun alsın.

Qar yağsın, qoy silahlar

Qarın altında qalsın.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.09.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün sizlərə Yusif Nəğməkarın “Köçhaköç” şeirini təqdim edirik. 

Bir vaxtlar onlar bizi öz rus havadarlarının dəstəyi ilə yurd-yuvamızdan qaçqın salmışdılar. İndisə özləri getməli olublar…

K Ö Ç Ə K Ö Ç...

Bir vaxt köç başlamışdı

Qərbi Azərbaycandan...

Namərdlər daşlamışdı;

Can ayrılmışdı candan!..

Zaman çönüb əyişdi;

Yetdi qisas günü - öc...

Hökmün xımı dəyişdi;

İndi özgə köçəköç!..

Çərxin də pəri dönür,

Zəhər dolur tabağa...

Bu gün köç geri dönür,

Axsaq düşür qabağa...

Yolsuzluq girdabında

Yön tut yolda tıxaca -

Sanki dabaq sürünü

Toplayıblar arxaca...

Bu iştaha balansı

Yarıtoxdur, yarıac...

Kimlər oldu çalansı,

Kimlərdən keçdi arğac?!.

Tanrı düzən qaydanın

"Eyvah"ı, "kaş"ı yoxdur...

Dünya da köç meydanı;

Bu baş, o başı yoxdur...

Bürüş böhtanın əmrü

Zatən heç uzun deyil,

Bu da şər - şurun ömrü --

Əbədi izn deyil!..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.09.2023)

“Gecə yazıları” silsiləsindən

Kubra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir neçə saat sonra səhər açılacaq və biz 3 il əvvəli təkrar yaşayacağıq. Səfərbərlik, generalın şəhadətinə qarşı xalqın ayağa qalxması, dəmir yumuruqda birləşmə, ocağlara düşən od, analarım fəryadı,  ataların qubar etmiş ürəyi, qız- gəlinlərin harayı, yetim qalan körpələr və ardı-arası kəsilməyən şəhid xəbərləri. 

Günlər keçdikcə, torpaqlarımızı tək-tək qanları ilə geri qaytaran qəhrəmanların sayı artacaq. Xəbərlərdə spikerlər göz yaşları içində bir yandan şəhid xəbəri verib, bir yandan “əziz Fizuli, Şuşa, Ağdam, Laçın, Kəlbəcər, Qubadlı, Ağdərə sən azadsan”  deyəcək. Və bizlər özümüzü Çingiz Mustafayevin "Vətənim kimiyəm, həm qürurlu, həm yaralı biriyəm" dediyi yerdə göz yaşları içində tapacağıq.

Aradan illər keçəcək və bu torpaqlarının hər qarışında bir şəhidin dastanı dillərdə əzbər olacaq. Bu torpaqlardan daha çox Albertlər, Poladlar, Mübarizlər, Xudayarlar, Cəbrayıllar, Ariflər, İsmətlər çıxacaq...

Allah cəmi şəhidlərimizə rəhmət eləsin!

Rəsulzadə əmanəti bayraq sizin çiyinlərinizə tabutlarınızdan daha çox yaraşırdı axı!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.09.2023)

Anım Günü — Azərbaycan Respublikasında  2020-ci il sentyabrın 27-dən noyabrın 10-a qədər davam edən İkinci Qarabağ müharibəsində həyatını itirən şəhidlərin xatirəsinin anılmasıdır. Anım Günü müharibənin başlandığı gün - sentyabrın 27-də keçirilir. 

Prezident İlham Əliyev  2020-ci il dekabrın 2-də imzaladığı "Azərbaycan Respublikasında Anım Gününün təsis edilməsi haqqında" sərəncama əsasən qeyd edilir. (Sərəncam yazının sonunda təqdim ediləcək).

27 sentyabr 2020-ci il səhər saatlarında Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin genişmiqyaslı təxribat törədərək cəbhəboyu zonada yerləşən Azərbaycan Ordusunun  mövqelərini və yaşayış məntəqələrini iriçaplı silahlar, minaatanlar və müxtəlif çaplı artilleriya qurğularından intensiv atəşə tutması nəticəsində, Ermənistan ordusunun  döyüş aktivliyinin qarşısını almaq, mülki əhalinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə Azərbaycan ordusunun komandanlığı tərəfindən qoşunların bütün cəbhə boyu sürətli əks-hücum əməliyyatı başlaması barədə qərar verilmişdir. Qarşıdurmalar nəticəsində Ermənistanda hərbi vəziyyət və ümumi səfərbərlik, Azərbaycanda isə hərbi vəziyyət və komendant saatı, 28 sentyabrda qismən səfərbərlik elan edilmişdir. Qarşıdurmalar qısa müddətdə sürətlə alovlanmış və İkinci Qarabağ müharibəsinə çevrilmişdir.

Ermənistan respublikası ilə 44 gün davam edən müharibə ərzində 4 oktyabrda Cəbrayıl, 17 oktyabrda Füzuli, 20 oktyabrda Zəngilan, 25 oktyabrda Qubadlı  və 8 noyabrda Şuşa şəhəri işğaldan azad edilmişdir. Moskvada  imzalanan müqaviləyə əsasən, noyabrın 10-u Bakı vaxtı ilə saat 01:00-dan etibarən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zonasında atəşin və hərbi əməliyyatların tam dayandırılması, 1 dekabradək Ermənistan qüvvələrinin Dağlıq Qarabağın ətrafında Ermənistan nəzarətindəki Azərbaycan ərazilərindən  çıxarılması və Naxçıvan Muxtar Respublikası  ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşasının təmin edilməsi elan edilmişdir.

2020-ci il noyabrın 20-də Ağdam, noyabrın 25-də Kəlbəcər, dekabrın 1-də Laçın rayonları azad edilmişdir.

Prezident İlham Əliyev İkinci Qarabağ müharibəsi  bitdikdən sonra Vətən müharibəsinin başladığı günü "Anım Günü" kimi qeyd etmək barədə sərəncam vermişdir. 2020-ci il dekabrın 2-də İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasında Anım Gününün təsis edilməsi haqqında Sərəncam imzalamışdır.

Sərəncamda qeyd olunur ki, "Dövlət Vətən müharibəsində iştirak etmiş Azərbaycanın mübariz oğul və qızlarının şücaətini yüksək qiymətləndirilir, bütün şəhidlərimizin ruhuna ehtiram göstərilir, xatirəsini uca tutur. Vətən müharibəsində qəhrəmancasına döyüşmüş, Azərbaycan Bayrağını işğaldan azad edilən torpaqlarımızda dalğalandırmış, ölkəmizin ərazi bütövlüyü yolunda canlarını fəda etmiş əsgər və zabitlərimizə, bütün şəhidlərimizə dərin ehtiram əlaməti olaraq, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, qərara alıram:

Hər il sentyabrın 27-si Azərbaycan Respublikasında Anım Günü kimi qeyd edilsin.

Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etsin.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.09.2023)

Pərvanə Seyidli, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Yorulmuşdu artıq.

Sevməyə nə taqəti, nə də sevilməyə bəxti vardı. Qəlbi o qədər yaralanmışdı ki, yaralardan param parça olmuşdu. Oysaki o qəlbə bir dünya sığdıran sevgisi, ümidləri vardı. Zamanla gözlərində olan o sevincin yerini kədər almışdı. Artıq nə gözləri gülürdü, nə də qəlbi sevinirdi. Gözlər qəlbin aynasıdır ifadəsi onun cismində təcəssüm etmişdi. Qəlbində tufan qoparan fırtınaları uzaqlara dalan kədərli gözlərində görmək olurdu. Bir zamanlar sevgi dolu olan qəlbində artıq hicran, ayrılıq ağrıları vardı. O, xoşbəxt anlar bir göz qırpımında keçib getmişdi. Bu hicran dağı köksündə sağalmaz yaralar açmışdı, artıq sevgiyə inamı qalmamışdı. Çətin də olsa, bir qərar verməliydi. Ya ümidsizcəsinə onun geri dönməsini gözləyəcəkdi, ya da qəlbinin qapılarını ömrünün sonuna kimi eşq adlı dəvətsiz qonağın üzünə qıfıllamalıydı... 

Artıq günlər yerini həftələrə verməyə başlamışdı. Ondan hələ də heç bir xəbər yoxuydu. Cismən birlikdə olmasalar da, ruhən hər daim birgəydilər, sabahı birlikdə acırdılar. Birlikdə sevinib, birlikdə gülürdülər. Bu hicran dağı ona onsuzluğun nə qədər çətin olduğunu, o olmadan yarım qaldığını öyrətdi. Qəlbinə vurulan yaralar o qədər ağırıydı ki, sızıltısını, fəryadını sanki bütün cahan, yer-göy duyurdu. O olmadan nəfəs ala bilmirdi. Nəfəsi kəsilirdi, ölmürdü, amma hər an, hər dəqiqə ölümü canlı olaraq yaşayırdı. Bütün ağrılarını iliklərinə qədər hiss edirdi. Yalnız bir tək arzusu varıydı,  tezliklə ən qısa zamanda əvvəlki xoşbəxt günlərinə geri dönmək. Tək təsəllisi ona yazılan sevgi dolu köhnə məktubları idi. Onun qoxusunu məktublarından alırdı, həsrətini onlarla ovdurdu. Göz yaşları içində onlari o qədər oxumuşdu ki, hər sətrini əzbərləmişdi. Sanki məktublar da qəlbində qopan fırtınalardan agah idi. Bəlkə də o da bir yerlərdə onunçün darıxırdı. Amma qüruru sevgisinin önünə elə bir sədd çəkmişdi

ki, bütün duyğularını qəlbində həbs etmişdi. "Kişilər ağlamaz " deyirlər. Elə bu ifadəni də onun simasında görmək olurdu. Ağlayırdı, onsuzluğa alışmağa çalışırdı, göz yaşlarını isə yarpaq qədər incəcik olan qəlbinə axıdırdı. Hər ikisi də bir birindən uzaqda, hər gün doğumunda qovuşacaqları günü səbrsizliklə gözləyirdilər. 

Bir gün sevginin qürura qalib gələcəyinə, onların da həyatına günəş doğacağına və xosbəxt olacaqlarına ümid edirlər...

Sevgi və umidlə gediləcək yolda gül əvəzinə qanqal bitsə belə yenə də o əngəlləri sevgi dəf edəcək….

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.09.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.

28-Cİ DƏRC

Hakim qalib ədası ilə çıxışına davam etdi:

-Hansısa erməniyə düşmən, yaxud neytral mənbəyə də deyil, erməni tədqiqatçısı Anahid Lalayana müraciət edirik.  “Əksinqilabi “Daşnaksütun” və 1914–1918-ci illər imperialist müharibəsi” məqaləsində bu şəxs yazır ki, Voronsov-Daşkovun arvadı Yelizaveta Qriqoryevna “Daşnaksütun” partiyasının Tiflis bürosunun rəhbərlərindən biri yepiskop Mesropun məşuqəsi idi. Odur ki, Qafqaz Canişinliyinin ermənilərin mənafeyi ilə bağlı qərarları Voronsov–Daşkovun yataq otağında hazırlanırdı.

Auditoriya uğuldadı, bu uğultunun sədaları altında Baş Hakim hökmünü səsləndirdi:

-Divanın hökmü ilə on minlərlə Qafqaz müsəlmanının qətlində, şikəst qalmasında, yüz minlərlə müsəlmanın öz ev-eşiyindən didərgin düşməsində müstəsna xidmətlər göstərmiş, Xristian dininə kölgə salmış Yepiskop Mesrop qeybedilmə cəzasına məhkum olunur! Xahiş edirəm hökm dərhal icra olunsun!

Və Müttəhimlər sırasından Müttəhimlər kürsüsünə adlamış növbəti bir cinayətkar öz cəzasını almış oldu. Cinayət əksərən cəzasızlıq mühitində törədilir, yaxud, cəzasızlıq ehtimalı böyük olanda törədilir. Amma Axirət dünyası deyilən məfhum var, Haqq dünyası da adlandırılan bu məkan Əsas dünyanın səhvlərini düzəltməyə, onu korrektə etməyə xidmət edir. Bütün cinayətlər öz cəzası ilə birgə doğulur. Sadəcə, bu cəzanın cinayəti haqlaması bəzən dərhal baş verir, bəzən bir qədər gecikir.

Amma bu, hökmən baş tutur!

6-Cİ PROSES.

MƏNİMSƏMƏ.

Bugünkü proses əvvəlkilərdən ilk öncə kulisdən gələn məlum anonsda ad-soyad çəkilməməsi ilə fərqləndi. Belə ki, bu səs özündə mücərrəd bir informasiya daşıyırdı: ”Bu gün Divan qurulan erməni mədəniyyətidir. Simvolik olaraq müttəhimlər kürsüsündə əyləşmək üçün Ermənistanın hazırkı təhsil, elm, mədəniyyət və idman naziri Araik Arutyunyan dəvət olunur.”

Ağ örpək növbəti portretin üzərindən götürüldü, üstündə dəfnə yarpağı qoyulmuş arfa aləti həkk olunmuşdu.

Üzü yüngül tüklü, qara kostyum və bənövşəyi qalstuk taxmış şəxs – erməni naziri mühafizəçilərin müdaxiləsi olmadan gəlib müttəhimlər kürsüsündə əyləşdi, əyləşərkən “Gördüyünüz kimi mən burda əyləşirəm, amma burda əyləşməyim tam absurddur” sözlərini də söylədi.

Daha bir fərq Hakimlər kürsüsündə Baş Hakimin və yaşlı hakimin olmaması idi, orada cəmi bir hakim – yaşca cavanı əyləşmişdi.

Gənc hakim auditoriyanı salamlayıb sözə başladı:

-Əziz tamaşaçılar, mənə etimad göstərib bugünkü prosesi aparmağıma icazə vermiş Divanın işlər vəkilinə, Baş Hakimə minnətdarlıq bildirərək, uzun və ağır prosesdə Baş Hakimin və qocaman hakim kolleqamın bir günlük fasilə götürmək zərurətlərlərini anlayışla qarşılamağınızı sizdən xahiş edirəm!

Məsələ belə idi: Qarşıda olduqca ağır proselər olduğundan, xüsusən ertəsi gün ən qatı erməni qulduru Andronik Ozanyanın Divanı qurulaçağından, bu prosesin simvolik proses olması fürsətindən istifadə edib əsas hakimlər bir günlük fasilə götürmüşdülər, həm də, gənclərə yol açmaq, onların təcrübə toplamasına dəstək vermək baxımından da bu addım yerinə düşürdü.

Gənc hakim sözünə davam etdi:

-Hakim kolleqalarımın və sizlərin etimadınızı doğruldacağıma inamımı ifadə edir və dərhal mətləbə keçirəm. Bu gün biz ermənilərin işğal etdikləri azərbaycanlıların əqli mülkiyyətləri barədə yarımproses keçirəcəyik. Divan qurulan erməni mədəniyyətidir, simvolik olaraq ermənilərin mədəniyyət naziri cənab Araik Arutyunyan müttəhim kürsüsündə əyləşib.

Arutyunyan gənc hakimdən “Siz milliyyətcə kimsiniz?” soruşdu, “Norveçlı” cavabını aldıqda dərhal “Mən sizin proses aparmağınıza etiraz edirəm, siz maraqlı tərəfsiniz, erməni xalqına əks danışacağınız aşkardır” deyə dirəniş göstərdi, düzü, gənc hakim duruxub qaldı, nə edəcəyini bilmədi, belədə Divan heyətinin inzibati rəhbəri Arutyunyana belə bir sual verdi:

-Cənab Arutyunyan, siz norveç xalqının erməni xalqı ilə mübahisəli bir məsələsinin, problem doğuracaq bir anlaşılmazlığının adını çəkin, biz norveçli hakimi prosesdən uzaqlaşdıraq.

Təbii ki Arutyunyan tutarlı bir arqumenti gətirə bilmədi, yenidən “Bu absurddur” deyə səsləndi, amma gənc hakim daha ona əhəmiyyət verməyərək simasına təbəssüm qondurub sözünə davam etdi:

-Mən filmlərə baxmağı çox sevirəm. Zövq palitramda ən müxtəlif səpkili filmlər var. Bir yandan intellektual və psixoloji filmlər, bir yandan dram və trillerlər, bir yandan ekşn və müharibə filmləri, bir yandan tarixi filmlər və fentezilər, yaxud detektiv və kriminallar, yaxud eşq filmləri və melodramlar... Çox yüklənmək istəyəndə Fellinidən tutmuş Kirosmaniyə qədər dühaların işlərinə, yorğun anlarımda Çaplinin lal-kar filmlərindən tutmuş müasir 4D komediyalaracan hər şeyə baxıram. Lap gənc vaxtlarım idi, tələbə yataqxanasında qalanda “Mimino” adlı bir sovet komediyasına baxmışdım, erməni və gürcü şəxslərin Moskvadakı macərasından bəhs edirdi, çox bəyənmişdim həmin filmi. Erməni rolunu olduqca komik aktyor Mkrtçyan canlandırmışdı, gürcü rolunu isə müğənni Kikabidze. Bax o filmdə Mkrtçyan Kikabidzedən dolma adlı yeməyi sevib sevmədiyini soruşur, ardınca da ermənilərin dolmasının çox dadlı olmasını izhar edir. Filmin həmin yerində, bir Bakı ermənisi tələbə yoldaşım vardı,  o qayıdıb dedi ki, bizim ermənilər lap ağını çıxarıblar, axı dolma necə erməni yeməyi ola bilər ki, dolma sözü erməni sözü deyil? Ardınca mərdliklə etiraf etmişdi ki, dolma – azərbaycanlıların mətbəxinə aid yeməkdir, tənək yarpağının içinə ət qiyməsi qoymaqla hazırlanır. Dolma – doldurmaq sözündəndir. Bax ilk dəfə mən o zaman mənimsəmək üzrə erməni fantaziyasının şahidi oldum.

Auditoriya gənc hakimi uğurlu mövzu girişi münasibətilə alqışladı, Arutyunyan yerindən “Xeyir, dolma ermənilərindir” söylədisə də, onun sözü heç kim üçün bir əhəmiyyət kəsb etmədi, gənc hakimsə simasına ciddi ifadə verib sözünü davam etdirdi:

-Sirr deyil ki, bəşər tarixində ermənilər ən çox Azərbaycan xalqına zərər toxundurmuşlar. Hazırda Azərbaycanın 20 faiz ərazisini işğal altında saxlamaqla yanaşı bu xalqın mədəni irsini mənimsəməklə də ad çıxarıblar. Azərbaycan xalqının qeyri-maddi mədəni irsinin, ədəbiyyat və incəsənətinin, xüsusən folklor nümunələrinin, hətta müəllif əsərlərinin ermənilər tərəfindən oğurlanması müəyyən tarixə malikdir, artıq özgə ənənələrinin qarət edilməsi və mənimsənilməsi bir erməni ənənəsinə çevrilmişdir.

Ermənilər əyləşən cərgənin növbəti etiraz dalğası eşidildi, Divan heyəti onlara prosesin qaydasını anlatdı, başa saldılar ki, konkret olaraq hansı fakta etrazları olarsa bildirərlər, sübut edilməsə prosesdə üstünlük əldə edən tərəfə çevrilərlər.

Gənc hakim çıxışına davam etdi:

-Məsələnin ciddiliyi Azərbaycanın qanunverici orqanı olan Milli Məclisinin nümayəndə heyətinin səyləri nəticəsində Avropa Şurası Parlament Assambleyasının sessiyasına «Azərbaycan mədəni irsinin qəsbi və dağıdılması» sənədi şəklində təqdim də edilib, Milli Məclisin «Azərbaycan mədəni sərvətlərinin dağıdılması və mənimsənilməsi ilə əlaqədar» adlı Bəyanatında da öz əksini tapıb. Qeyd olunub ki, «Böyük Ermənistan» xülyası ilə yaşayanlar tərəfindən oğurlanmış Azərbaycan xalqına məxsus təzahürlər də «böyük erməni mədəniyyətinin» dəlilləri kimi göstərilir. Konkret olaraq, Azərbaycanın Əqli Mülkiyyət üzrə Dövlət Agentliyi xalqın folklor nümunələrinin bir neçə mənimsənilmə və oğurluq mərhələsini sistemləşdirmişdir ki, mən diktorlardan xahiş edərdim, həmin sənədi Divan üzvləri və auditoriya üçün oxusunlar.

Bir xanım diktor tribunaya keçib sənədi oxumağa başladı:

-Salam, dəyərli Divan heyəti, salam, dəyərli tamaşaçılar. Sizə paylanan materiallarda çoxlu təkzibedilməz faktlar var ki, qədim dövrlərdən gələn Azərbaycanın Daş-balıq, Daş-qoç, Daş-at abidələrini özününküləşdirən, qədim Alban torpaqlarını və abidələrini «Şərqi Ermənistan» ərazisinə çevirmək istəyən erməni saxtakarları Azərbaycan tarixinin xristianlıq dövrünün kilsələrini, stella və xaçdaşlarını, nişan-daşları və başdaşlarını və bunlarda həkk olunmuş milli dekoru, habelə digər maddi abıdələri də mənimsəmişlər. Bunlarla yanaşı, qədim dövr tarixçiləri Musa Kalanqatlının «Alban tarixi»ni, Karakos Gəncəlinin «Tarix»ini, Muxtar Kosanın «Alban xronikası»nı və «Adət hüququ»na aid Qaydalarını da erməniləşdirmişlər. Hətta qədim türk kökündən gələn, Gəmiqaya yazıları ilə səsləşən alban əlifbası və yazısını belə alban dilini bilməyən erməni Mesrop Maştosun adına bağlamışlar.

İş ondadır ki, Azərbaycan xalqından mənimsəmə və oğurluqlar zaman – zaman ermənilərin öz dili ilə də etiraf olunub. Məsələn, məşhur erməni yazıçısı Xaçatur Abovyan “Ermənistan yaraları” adlı əsərində yazıb: «Türkü lənətə gəlsin, amma onun dili Tanrı xeyir-duası görmüşdür», «Bizim dilimiz ən azı 50 faiz türk və fars sözlərindən ibarətdir», «Hər hansı bir təntənəli toplantı və ya toy olarsa, biz türkcə oxuyuruq», «Bızım dilə Azərbaycan dili o qədər daxil olub ki, nəğmələr, şerlər, atalar sözləri türk dilində səslənirdi».

Ermənilərin türkdən mədəniyyət işğal etməsi faktını hətta xarici şəxsiyyətlər də etiraf etmişlər. Rus Bestujev-Marlinski və alman Haksthauzen yazıblar: «Ermənilər erməni dilində yox, tatar (türk) dilində mahnı qoşurlar», «Ən məhşur erməni şairləri öz əsərlərini yaymaq üçün həmişə türk dilində yazırlar”, «Bu dil ilə bütün Asiyanı başdan-başa dolaşmaq olar” və s.

 Haqverdiyanlar, Ağayanlar və digər erməni mədəniyyət xadimləri 19-cu əsrin ikinci yarısında «Əsli və Kərəm», «Şah İsmayıl», «Aşıq Qərib», «Koroğlu» kimi olduqca məşhur Azərbaycan dastanlarını da erməniləşdirməyə çalışmış, onların mənəvi rəhbərliyi və yalan təqdimatları nəticəsində Fridrix fon Bodenştedt kimi əcnəbi tədqiqatçılar Azərbaycan folklorunun atalar sözlərini, nağıllarını Avropaya erməni nümunələri kimi tanıtmışlar. Həmin Abovyan və Aqayan kimi erməni ədibləri “ermənilərin mahnılarla qarışıq dastanları yoxdur, bunlar ancaq türkcədir», deyə-deyə, Azərbaycanın aşıq musiqisini erməni «aşıqların - «hüsanların» (türkün “ozan” sözündən gəlir) ifasında özlərinin musiqi nümunələrinə çevirmişlər. Halbuki, bəllidir ki, ermənilərin baş aşığı sayılan Sayat Nova başda olmaqla 400-dən artıq erməni aşığı şerlərini Azərbaycan dilində yaradaraq, Azərbaycan dastanlarını Azərbaycan musiqisinin müşahidəsi ilə Ermənistan ərazisində yayırdılar.

Gənc hakim diktor mətninə ara verdirib özü düşündüyü bir improvizasiyanı elan etdi.

 (Davamı var)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.09.2023)