“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Gülüş Klubunda bu dəfə sizlərlə şair Rəfail İncəyurd baş-başadır. O, “Xəyal” adlı şeirində cəmiyyətdəki nöqsanları və ədalətsizlikləri incə ehyamla dilə gətirib. 

Xəyal

Oturub bir əsər yazacam bir gün,

Mən özüm olacam baş qəhrəmanım.

Finalda o qədər yüksəldəcəm ki,

Xata çıxardacaq şöhrətim-şanım.

Xata çıxardacaq şöhrətim-şanım,

Çəkib deyəcəklər: -Eyy, həddini bil!

Yıxıb sürüyəcək qlobal tənqid,

Deyəcək: -Bu süjet həyatı deyil.

Deyəcək: -Bu süjet həyatı deyil,

Xoşa gəlməyəcək xəbər-mübtədam.

Deyəcək: -Bu adam xəyalpərəstdi,

Bu qədər ucalmaz sıravi adam.

-Bu qədər ucalmaz sıravi adam,

Eləyir şübhəli fikrə meyil o.

Təftiş eləyəcək sosioloqlar:

-Siyasi cəhətdən yetkin deyil o.

-Siyasi cəhətdən yetkin deyil o,

Qələmi olsa da, bilmir həyatı.

Düz yola qayıdıb ola bilərdi

Dövlət Mükafatı laureatı!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.11.2023)

Nərgiz İsmayılova ilə blits-müsahibə 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

-Nərgiz xanım, xoş gördük. 

-Xoş gördük. 

-Siz həm elm xadimi, həm yazar, həm naşirsiniz. Ədəbiyyatda son zamanlar gedən proseslərə necə baxırsınız?

-Son zamanlar ədəbiyyatımızda ən maraqlı əsərləri yaşlı nəslin nümayəndələri yaradır. Gənclərin yaratdıqlarını çox bəyənmirəm. Çünki əksər gənclərimiz yenə yaşlı nəsli yamsılayır, onların bir növ, prototipləri  imicini yaradırlar. Bu isə tamamilə gözə girmək, təsdiqlənmək yanğısıdır. Məncə, bu bizə lazım deyil. Bu körpüdən keçməyənlərə,  gerçək ədəbiyyat aşiqlərinə salam olsun.

-Azərbaycan ədəbiyyatının dünyaya inteqrasiyası məsələsi sizi qane edirmi?

-Məncə, Azərbaycan ədəbiyyatında kifyət qədər yazarın əsəri tərcümə olunaraq dünyaya təqdim olunub. Bu gün ədəbiyyatımızda qəribə bir struktur formalaşıb. AYB-nin üzvü olan yazarlar belə iki yerə bölünüb. Azad və asılı yazarlar. Azad yazarlar öz hesabına, asılı yazarlar isə xüsusi dəstəklər hesabına dünyaya çıxış əldə edir. Asılı yazarlar daha çox təbliğ olunsa da, daha çox azad yazarlar sevilir, oxunur. Azad yazar dediyim isə heç bir şəkildə bilinən “azad” anlayışı ilə əlaqəli deyil. Yəni burdakı azad anlayışı ruhsallığı, qüruru özündə əks etdirir. Və əsas olaraq dünya standartlarına uyğunluğu.

-Bu gün gənc nəsillə, yaşlı nəsil arasında münaqişə var, bunu necə dəyərləndirirsiniz?

-Bu, məncə, şirin münaqişədir. Bu gün gəncik və getdikcə bizlər də yaşlı nəsil olmaq yolunda irəliləyirik. Bu kimi məsələlər hər bir xalqın ədəbiyyatında mövcuddur. Əsas odur ki, sonda birləşirik. Bizim xalqımız böyüyə hörmət  etməyi bacarır. Böyüklərimiz isə barışmaq, bağışlamaq hissinə malikdirlər. Bu əladır.

-“Yarasa” yayınlarının rəhbərisiniz, hansı kitabları tərcümə edib mühitə təqdim edəcəksiniz?

-Bütün yasaq, ekzotik, erotik, dəyərli əsərləri, əsil ədəbiyyat incilərini... Bu yolda artıq ilk addımları atmışıq. Maraqla da qarşılanıb. 

-Sizcə sevgi nədir?

-Mən artıq heç özüm də bilmirəm sevgi nədir. Pozitiv notlarla səsləşən hər şey sevgidir. Ancaq eşq tamam ayrı fəlsəfədir. Di gəl, bunların hər ikisi məhvə məhkumdur. Mənim həyatımda tutqu və ağıl əsas meyarlardır.

-Təşəkkür edirik müsahibə üçün.

-Siz sağ olun. Ədəbiyyat sahəsində göstərdiyiniz eleqant fəaliyyətə görə portalınıza təşəkkür edirəm.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.11.2023)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

https://youtube.com/watch?v=0xeuEOyQVDA&si=9B2Ni0R8exr6Uh2m

Oxuyarkən dinləyə biləcəyiniz, ruhunuzu oxşayacaq ən gözəl mahnı bu idi fikrimcə. Xoş mütaliələr

Bir ölkəni tanımaq üçün onun incəsənətini, mədəniyyətini tanımalısan. Tarix boyu minlərlə dövlət yaranıb, inkişaf edib və bir qismi də süqut edib. Bəs biz onları hardan bilirik? Abidələrdən. 

Bir Azərbaycanlı olaraq, xüsusən də, bir Qarabağlı olaraq bütün şəhərlər doğmadır mənə. Amma bəlkə xatirələrimin çoxluğundandır, bəlkə səmalara ucalan binaların göstərdiyi mənzərələrə olan sevgimdən. Digər şəhərlərdən daha fərqlidir Bakı mənim üçün. Bakı... Azərbaycanın göz bəbəyi, incisi... Bəs sənin incin kimdir? Mənə görə elə məhz Qız qalasıdır.

Əsrlərin izlərini, qanını, ruhunu öz divarlarına həkk etmiş Qız qalası... Tarixini, haqqındakı əfsanələri az-çox hamımız eşitmiş olarıq. Amma mən bir az da xatırlatmaq, daha geniş məlumatlandırmaq istədim:

Qız qalası - uca qüllə şəkilli bu möhtəşəm, bənzərsiz abidənin hündürlüyü 28 m, diametri birinci mərtəbədə 16,5 m-dir. Birinci mərtəbədə divarın qalınlığı 5 m-ə çatır. Qalanın daxili hissəsi 8 mərtəbəyə bölünür. Hər mərtəbə yonma daşlarla tikilmiş, tavanla örtülmüşdür. Qala 1964-cü ildən muzey kimi fəaliyyət göstərməyə başlamış, 2000-ci ildə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına salınmışdır. Bu, qala haqqında qısa elmi məlumat. Bəs bunun tarixi və bədii tərəfi? Növbə Azərbaycanı, onun incisini tanımaqdadır.

Qalanın divarları üzərindəki minlərlə kitabədən birində ərəb dilində bu sözlər yazılmışdır: "Davudun oğlu Məsudun qülləsi". Bəzi tədqiqatçılar bu şəxsin Qız qalasını tikdirən feodal hakim olduğunu desələr də, bu cür lakonik məzmunlu kitabələrdə adətən memarların adının qeyd edildiyini bilirik. "Davudun oğlu Məsud"un Qız qalasını inşa edən memar olduğu söyləntiləri daha güclü bir iddiadır. 

Bu qalanın hansı dövrdə tikildiyinin özü də müəmmadır. Sırf bu kitabəyə görə Xll əsrdə tikildiyini deyənlər də var, Vll əsrə aid əfsanələr və rəvayətlər danışan da, hətta Şumerlər dövrünə aid edən də. 

Qız qalasının tarixini bir az da adının etimologiyasıyla əlaqələndirsək, qarşımıza çox sayda əfsanə və rəvayət çıxacaqdır. Rəvayətlərdən biri bizi Atəşpərəstlik dövrünə aparır. Atəşin qızının öz canını fəda etməsi, daha sonra onunla birgə sönən günəş olduqca maraq çəkən miflər və hadisələrdir. Halbuki, bu fəda ediş elə də asan olmamışdı, çünki atəşin mələyi, qoruyucusu düşməninə, başı üzərinə and içdiyi Sasani şahına vurulmuşdu... Sondaysa həm sevgilisini dövlətinə, həm də özünü sevgisinə qurban verərək ölümlə üzləşir. Elə qala da onun şərəfinə Qız qalası, bəzi mənbələrdə isə Güzə Qalası olaraq adlandırılır. Hətta bir deyimə görə, Güzə qalası işıq və od Tanrısının da evi olur, qız buna görə o müqəddəs qalanın divarlarına xalqını qoruyacağına and içir. Və bir sevgi daha qurban olur torpaq davasına... 

Bir digər əfsanədəysə vəfasız məşuq və ölüncə sevən aşiq var. Gənc oğlan sevdiyi qızla gecələr gizlincə bu qalanın yanında görüşərmiş, lakin bir gün onun o qədər də gözəl olmadığına diqqət yetirir. Sevgisi soyuyan oğlan evinə qayıdarkən fikir düşüncədən Xəzərin sularında boğulur. Bundan xəbərsiz aşiq də sevgilisinin ölümünü duyan zaman bu qaladan atılaraq  intahar edir...

Hər iki əfsanə də olduqca maraq doğurur. Maraq doğurmasının bir digər səbəbi, bu qala hər hansı hadisələrə görə kiminsə şərəfinə tikilmir. Sadəcə, o, aşiq xanımların şərəfinə adlandırılır. Bəs nə vaxt tikilib? Naməlum.

Döyüşçü bir xalq olan Azərbaycan xalqıyıq biz. Bunu nəzərə alaraq düşünmək olar ki, hər hansı bir dövrdə müdafiə məqsədli tikilmiş ola biləcək bu qala sonralar sevgilərin qatilinə dönüşüb. Elə müasir dövrdə də azmı intahar etdi aşiqlər burada?

Nə səbəbə tikilmiş olur olsun. Qız qalası daim mənim üçün səbəbini bilməsəm də fərqli, doğma bir yer tutacaq. Ümidim odur ki, əsrlər də keçsə bu qala daim yerində qalacaq, gələcək nəsillərə ən dəyərli miraslarımızdan olacaq. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.11.2023)

Əli Çağla, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi

Tanınmış Güney Azərbaycan yazıçısı, “Güneydən gələn səslər” rubrikasında keçmişdə hekayəsi nəşr olunan Ruqiyyə Kəbirinin “Mürr ağacının kəhrəba gözləri” adlı romanının Farsca tərcüməsi “Mehrqan Ədəbi Ödülünün” 21-22-ci dövründə, ana dilindən Farscaya tərcümə olunan 25 əsər arasında birinci yeri qazandı. 

Hörmətli yazıçımız Ruqiyyə xanım Kəbirinin bu münasibətlə təbrik edib ona daha da yaradıcılıq uğurları arzulayırırq.

Ruqiyyə Kəbirinin həmən ödül tədbiri üçün yazdığı danışıq mətnini hörmətli oxuculara təqdim edirik:

“Sözümə başlamamışdan öncə mərhum Daryuş Mehrcuyi və həyat yoldaşı Vəhidə Məhəmmədifərin qətlə yetirilməsi və Qəzzə-İsrail savaşında sivil insanların öldürülməsi ilə bağlı dərin təəssüfümü bildirirəm, Azərbaycan diyarından, Zeynəb Paşa, Pərvin Etisami, Mərziyyə Üskülü və adları hər hansı bir tarixi sənəddə qeyd olmayan cəsarətli qadınların diyarından “Mehrqan” ədəbi ödülünün əməkdaşlarına və zalda hazır olan şəxslərə salamlar və sevgilərimi sunuram. 

Sözümə yaşam mənşəyi olan qadın adı ilə başlayıram. Bu yaşam mənşəyinin davamı, ən azı ədəbiyyat ərsəsində zehni hasarları dağıdıb, azadlıq deyilən mənaya çatır. Qadın yaşam mənşəyidirsə, ana dili bu yaşamın güvənli evidir. Hanna Arendt demişkən: “Ana dilinin yerini tutacaq heç bir şey yoxdur.” Azınlıq ədəbiyyatı yazıçısı olaraq, ana dili ilə qalib dilin arasındakı boşluğu doldurmaq mümkün deyil desəm, mübaliğə etməmişəm. Ana dilləri qalib dil olan şəxslər üçün bəlkə dediyim söz anlaşılmaz ola bilər, ancaq qalib dilin ədəbiyyat və başqa elmlər üzərindəki sültəsi sona çatmasa, məşhur güney Azərbaycan yazıçısı Rza Bərahəninin bəhs etdiyi sağalmaz yara nəsildən-nəsilə davam edəcək deyə düşünürəm. Artırmalıyam ki, azınlıq ədəbiyyat dediyimdə, qəsd etdiyim şey İrandakı fərqli dilləri danışanların nüfus sayısı deyil, bütün ərsələrdə qalib dilin müsəllət olduğu halda, etnikaların yaratdığı ədəbiyyatdır.

Ana dilindən Farscaya çevrilən əsərlərə ödül vermək, “Mehrqan Ədəbi Ödül” təşkilatçılarının İranda çox dilliliyə və mədəni plüralizmə dəyər verdiklərinin göstərgəsi olduğuna görə təqdirə layiqdir. Ancaq bunun azınlıq ədəbiyyatı üçün yetərli olmadığını düşünürəm və “Mehran Ədəbi Ödülü” təşkilatçılarından bir addım daha irəli atmaqlarını və azınlıq ədəbiyyatı əsərlərini orijinal dildə qiymətləndirmələrini tələb edirəm. Sonunda romanı Azərbaycan Türkcəsindən Farscaya tərcümə edən mərhum Həmzə Fərahəti və əsəri çap edib, jüri heyətinin əlinə çatdıran “Nişanə” nəşriyyatının müdiri hörmətli Səmii xanıma minnətdarlığımı bildirərək, “Mehrqan ədəbi ödülü” əməkdaşları və jüri heyətinə sayğılarımı sonuram.

Dil və mədəniyyət ayrı seçkiliyin sona çatması ümidi ilə”.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.11.2023)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bütün uğur formullarını sıxıb şirəsini çıxarsaq, təxminən belə bir nəticə əldə edə bilərik:

Uğur formulu=arzulamaq – qarşıya məqsəd qoymaq – planlaşdırmaq – hazırlaşmaq – fəaliyyətə başlamaq – nəticə əldə etmək.

Sadəcə arzulamaq, istəmək və buna can atmaq lazımdır, həyat həmişə şans verəcək! Bu şans gecikə bilər, amma heç nə əsas vermir ki, arzularından geri çəkiləsən. Uğurlu olmaq – xoşbəxt olmaq deməkdir. Xoşbəxtliksə qəlbin elə bir halıdır ki, həyatın harmoniyasından tam ləzzət almağı mümkün edir.

Öncə ARZULAMAQ barədə danışdıq:

1.     Arzulamaq

«Öz arzularınızdan bərk tutun. Onları buraxmayın!» Məşhur Amerika psixoloqu və psixoterapevti Marden Orison bu sözləri nahaq yerə deməyib ki.

Bütün böyük hədəflər, bütün nailiyyətlər ilk öncə arzu şəklində olur. Əgər siz daha yaxşı yaşamaq istəyirsinizsə, ilk öncə anlamalısınız ki, siz konkret nə istəyirsiniz. Həmin o yaxşı həyatı öncə arzularda yaratmalısınız. Əgər arzulamağı uşaq məşğuliyyəti hesab edən varsa, o, kökündən yanlışlığa yol verir. İnsan həmişə arzulamağı bacarmalıdır. Kim bunu bacarmırsa, dərhal bu qabiliyyəti özünə qaytarmağa çalışmalıdır. Biz öz istəklərimizin reallaşmasını arzulamalıyıq, arzuladıqca özümüzü daha yaxşı tanımalı, nəyə qadir olduğumuzu daha yaxşı saf-çürük etməli, ürəyimizin səsini daha yaxşı dinləməliyik.

Uğur qazanmağın əsas sirri – öz həyatın üçün bütün məsuliyyəti öz üzərinə götürməyindir, onu idarə edə bilməyindir. Hər bir insan öz həyatının ağası ola bilmir, bu faktdır. Bəziləri ona görə işə gedir, ona görə yemək yeyir, ona görə televizora baxır, ona görə qəzet oxuyur, ona görə internetə girir, ona görə dost-tanışla ünsiyyətə girirlər ki, buna sadəcə adət ediblər. Onların monoton, şablon həyatlarında hər gün hər şey sadəcə təkrarlanır. Belələri arzulamaqdan məhrum olan insanlardır. Onların yekcins ömür kitablarında heç vaxt nə zavyazka, nə razvyazka, nə də kulminasiyaya rast gəlinməyəcək.

Arzulara gen-bol imkan verin ki, yaransınlar, böyüsünlər, şaxələnsinlər. Özünüzə tək gözəl güzəran, var-dövlət, yaxşı iş, son dəb avtomobil, yaraşıqlı villa kimi maddiyyat arzulamayın, özünüzə yaxşı dostlar, böyük incəsənət uğurları, elmi kəşflər, idman qələbələri, karyera nailiyyətləri, kəsəsi, zirvələr arzulayın. Unutmayın, uğur yolunun startı arzulamaqdan keçir.

Bu gün qarşıya məqsəd qoymaq barədə danışacağıq.

2.Qarşıya məqsəd qoymaq

İnsan öncə bir şeyi arzulayırsa, sonrakı addımda həmin şeyi əldə etməyi də mütləq qarşısına məqsəd qoymalıdır. Məqsədə çevrilməyən arzu elə arzu olaraq da qalır. Arzu palitrası çox rəngarəng olan insanlar var ki, onlar  bu arzuların heç birinin ardınca getmirlər, öz arzularını məqsədə çevirmirlər. Ucqar dağ kəndində yamacda qoyun-quzu otaran savadsız bir çobanın prezident olmaq arzusu ola bilər, amma bu, heç bir reallıqla uzlaşmayan bir xülyadır, onu məqsədə çevirmək belə mümkünsüzdür. Məqsədə yalnız insanın potensialı ilə uzlaşan, kənar mühitlə ziddiyyət təşkil etməyən arzular çevrilə bilir.

Məqsəd – bir neçə variant içində seçdiyiniz ən vacib olanıdır. Abstrakt və konkret məqsədlər var. Çalışın həmişə konkret məqsədlər qoyasınız. Pozitiv və neqativ məqsədlər var. Çalışın, həmişə nəyi əldə etmək istəyirsinizsə onu məqsəd qoyun, yəni özünüzü həmişə pozitiv məqsədlərə ayırın. Nədən qurtulmaq istəyirsinizsə, bu cür neqativ məqsədlər sizin əsas məqsədiniz olmasın heç vaxt.

Heç vaxt sizə xeyir gətirməklə kimlərəsə ziyan verəcək məqsədlər də seçməyin özünüzə.

Bütün məqsədlər bir-biri ilə bağlı, eyniistiqamətli olmalıdır. Onlar heç vaxt həyatınızın əsas məqsədi ilə konfliktdə olmamalıdır.

Bütün məqsədlərinizi əhəmiyyət dərəcəsinə uyğun sıralayıb özünüz üçün ən əsas məqsədi seçin.

Məqsədlərinizi zamanla uzlaşdırıb «qısa zamanda həll olunacaq» və «uzun zamanda həll olunacaq»lara bölün. Əsas məqsədiniz isə daha çox zaman tələb edən strateji məqsəd olacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.11.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində yaşı 35-ədək olan şairlərin şeirlərinin dərcini davam etdiririk. Bu gün növbə -  Habil Rzanurundur

 ***

Nə varsa, yaddan çıxır,
Unudulur nə varsa.
Bircə yaşamaq qalır,
O da bəhanə varsa.
Yalandan əsən külək,
Yalandan yağan yağış.
Yalandan gələn bulud
Çəkilir qarış-qarış.
Ömrün olan-qalanı
Alnından axır gedir.
Yalandan sevənlər də
Doğrudan çıxır gedir.
Görürsənmi yalandır,
Budur daha nə varsa.
Bircə yaşamaq qalır,
O da bəhanə varsa…

***

Köçəsən dağlara, dağ quca səni.
Təzəkdən yarımçıq hasarın ola.
Səndəki “dağ”ı da verəsən dağa,
Nə dərdin, nədə ki azarın ola.

Bir daxman ola kaş, damsa da, olar,
Daxmanın yanında dumduru bulaq.
Beş altı qoyunun, bir kəhər atın,
Deyəsən dağlara, di gəl dost olaq!

Sübh tezdən gedəsən otlağa tərəf,
Nə zəngin adamsan, qoyun, quzun var.
Axşam da qayıdıb görəsən, Allah,
Daxmanda bir oğlun, üç də qızın var.

Bir könlün açıla, saf-saf güləsən,
Balaca qızına dil çıxarasan.
Sonra uşaqların anası üçün
Cibindən gizlicə gül çıxarasan.

O anda ilk görüş yadına düşə:
Ürkərdin bir fərə kəklik səsinə.
İlk o gün soyuqdan üşüməmişdin,
İlk o gün isindin qız nəfəsinə.

Nə əcəb günlərdi, bu günə çatmaz,
Bu gün də sabahçün elə nağıldı.
Birdən səksənəsən uşaq səsinə,
Ay Allah, ortancıl qızın yıxıldı.

Eləcə ağlayar, ürəyin yanar,
Ax... bunlar nağılsız çətin susacaq.
Yatın, gül balalar, yuxunuz şirin,
Atanız sizə bir şeir yazacaq!..

 ***

İflic adamın göz yaşları qədər kimsəsizəm,
Nə əllər kömək edir,
Nə də çiyinlər..
Payız axşamüstüsü
Yorğun ağacların qorxulu yuxusu kimiyəm.
Ölmək – yaşayanlara qalib gəlməkdir – deyir içimdəki qoca.
Sultan Süleymanın Mustafa peşmançılığı var ruhumda.
Hərdən insanları o qədər çox sevirəm ki, insan olduqlarını unuduram.
Hərdən də…
Gözəl sevməsən, sevdiyinin gözəl olmasının heç bir mənası yoxdur, deyirəm!
Tək qalmaq istəyirəm...
Yolunu azan poçtalyon göyərçin narahatlığı
Bu gün ovum qanlıdır: ovçu rahatlıqı
Mən nə olmaq istəyirəm?

Tək qalmaq istəyirəm...

***

Səni tapşırıram oktyabrın
Bu dəcəl, küləkli yağışlarına.
Qorxma, ayrılmarıq, səni qıymaram..
Anamın ahına, qarğışlarına.
Sən ey ovucları ətir qoxan qız,
Sən ey barmaqları misralı əcəl,
Sən ey üz-gözümün qırışlarına..
…İlişib yıxılan nazəndə gözəl...,

Cızar ovuclarım yanaqlarını,
Çəhrayı öpüşlər yolundan çıxıb…
...azarlar çəhrayı dodaqlarında.
Sevgi şeirlərim atılıb-düşər,
sallanar, yellənər qulaqlarında.

Misal gətirərəm Musa Yaqubun
günah şeirindən, günah yuyaram.
Neyləyim həyatdı ay Çiyninəmim
“Bir günah sənindir, bir günah mənim”

Nə mən bəxtiyaram,
Nə sən bəxtəvər.
Nə mən günahsızam,
Nə sən günahsız.
Sən ey barmaqları misralı əcəl...
Sən ey ovucları ətir qoxan qız…

 ***

Tapınasan aynalara,
Özündən bir yol keçəsən.
Necəsən deyən olmaya...
Əriyəsən damla-damla, gözündən bir yol keçəsən.
Alnına gözün sataşar
Alnının tən ortasında,
Tanrı yazı masasında, dərdləri unudub gedib.
Misra-misra hönkürərsən,
Sətir-sətir dərd çəkərsən.
Yavaş-yavaş bu dünyayla öz aranda
Qırış-qırış sədd çəkərsən.
Dən-dən olar qaşın, basin,
Xatirələr çiçəkləyər.
Gözlərinin qarşısında uşaqlığın iməkləyər,
Özün boyda dağ olarsan, çəkməyə ahın tapılmaz.
Bir qohum, yaxın tapılmaz,
Qucaq-qucaq soyuyarsan,
Ocaq-ocaq soyuyarsan.
Paslanar bütün cəftələr, bağlanar bütün qapılar.
Birdə baxıb görərsən ki...
Nə bacın var, nə qardaşın.
Nə getməyə yol tapılar, nə də ki
Bir yol yoldaşın...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.11.2023)

Oruc Ələsgərov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Qandan keçir, candan keçir,

Qələbəyə gedən yollar...”

Bu ifadəni eşidən zaman hələ kiçik idim. Ürəyimdə, köksümdə vətənpərvərlik toxumlarının yeni cücərdiyi vaxtlardan söz açıram. Qeyd etdiyim ifadəni eşidən zaman düşüncələr dənizinin sahilində gəzdiyim də yadımdadır. “Qələbə qazanmağa nə var ki?”, “İndiyə qədər neçə müsabiqədə zəfər çalmışam, nə qanım gedib, nə canım” deyə düşünürdüm. Daha sonra anladım ki, səhv düşünürəm, bəzən mübarizədə, hünər meydanında tökülən bir damcı qan belə torpağa düşüb sonunda qələbə olan cığırlar aça bilər. Bunu dərk edəndə təbiət ilıq nəfəsini yurduma üfürən zamanlar-aprel ayının əvvəlləri idi.

Qəhrəman xalqım da ürəyində heç vaxt tükənməyən vətən eşqi yenidən alovlandığı zaman minlərlə kilometrlik bir yolda ilk addımını 2016-cı ilin məhz bu ayında atmışdı. Yol uzaq olsa da, bu yoldakı dağlar, dərələr millətin əzmkarlığı ilə qarşılaşdırıldığı zaman bir ovuc torpaqdan başqa heç nə deyildi. Aprel döyüşləri zamanı istər ön, istərsə də arxa cəbhənin göstərdiyi şücaət qürurverici idi. Düşmənə aman verməyən əsgərlərimiz üçün Azərbaycanın hər bölgəsindən göndərilən sovqatların, dəstək məktublarının dəyəri ölçülməyəcək qədər çox idi. Məbədlər başına tac olan hilalımızın-Azərbaycan bayrağının Lələtəpə yüksəkliyində dalğalandığını görəndə, zəfər qazanmağın verdiyi qürur hissini doya-doya yaşayanda Azərbaycan xalqı öz gücünü bir daha anladı.

 “El bir olsa, dağ oynadar yerindən” deyiblər. Qarşımızda dağların yumağa döndüyü digər tarix 2020-ci il idi. Tovuz döyüşlərindən başlayaraq “Bütün yollar Qarabağa aparır!” fikrini özünə şüar edib 30 ildə qurulmuş mifi 44 günə dağıdan ordumuzun öz gücünü dünyaya bəyan etməsində uğurlu siyasətin də rolu danılmazdır. Cənab Ali Baş Komandan İlham Əliyevin “Valday” Diskussiya Klubunun illik plenar iclasında Ermənistanın Baş Naziri Nikol Paşinyanın sözlərinə tutarlı cavab verdikdən sonra işlətdiyi “Qarabağ Azərbaycandır və nida işarəsi!” fikri bizim təkcə hərb sahəsində yox, həm də söz müharibəsində nə qədər güclü olduğumuzu ortaya çıxardı.

Zaman ötdü, günlər bir-birini əvəz etdi, 2020-ci ilin sentyabr ayı ölkəmizə qədəm qoydu. Lakin bu sentyabr digərləri kimi deyildi. Bu sentyabrda başqa bir ruh var idi, sanki dili olsaydı, “Məni daha xüsusi qarşılayın!” deyərdi. Axı bu sentyabr minlərlə kilometrlik yolun qalan hissəsini tamamlamağımızda bizə təkan verəcəkdi!

İkinci Qarabağ Müharibəsi zamanı məni riqqətə gətirən ən əsas məqamlardan biri ön cəbhədə yağıların dəhşətə gəlməsinə səbəb olan ordumuzla bərabər arxa cəbhədə vuruşan sivil xalqın əlindən gələni əsirgəməməsi idi. İnformasiya müharibəsində əl-ələ verib apardığımız təbliğatlar, Qarabağ həqiqətlərini dürüst, olduğu kimi çatdırmağa çalışmağımız, bu millətin hər bir nümayəndəsinin yorulmadan verdiyi dəstək, əsgərlərə göndərilən sovqatlar, jurnalistlərin cəbhə ilə bağlı hər bir xəbəri yerindəcə və vaxt itirmədən çatdırmağa çalışması, xaricdə yaşayan həmvətənlilərimizin yaşadıqları ölkələrdən verdikləri dəstək mesajları, həmin yerlərdə keçirdikləri aksiyalar və bunun kimi yüzlərlə, hətta minlərlə dəstək xarakterli jestlər təqdirəlayiq idi.

Bunu etmək bizim borcumuz idi. Həmin zamanlar arxa cəbhənin döyüşçüləri də Ana Vətənə olan borcunu bu cür ödəyirdi. Axı bu bizim boynumuza qoyulan ən müqəddəs haqq idi. Çünki biz vətəndaşıq. Belə yerdə ölməz sənətkar Bəxtiyar Vahabzadənin “Vətəndaş” şeirində qələmə aldığı bu misraları xatırlamaq yerinə düşərdi:

     Vətəndaş! Nə gözəl səslənir bu söz,

     Yəni-bir iqlimdə böyümüşük biz.

     Səni də, məni də böyüdən Vətən,

     Sənə də anadır, mənə də ana.

     Sən də cavabdehsən, mən də hər zaman,

     Vahid anamızın xoşbaxtlığına!

 Bu müharibədə qazanılan qələbənin bizə 3000-dən artıq igid Azərbaycan vətəndaşının qanı, canı bahasına başa gəldiyini dərk edəndə yazımın əvvəlində qeyd etdiyim ifadənin mənasını daha yaxşı anlayıram. Həqiqətən də qələbəyə aparan yol bu zəfər uğrunda özünü fəda eləmiş qazilərimizin qanı, şəhidlərimizin canından keçirmiş.

Mənim vətənim bu dünyada hər şeyin ən yaxşısına layiq olan, uğrunda göz qırpmadan ölümə gediləsi, hər qarışı öpüləsi bir məkandır. Çünki bu ölkənin, bu millətin yetişdirdiyi qızlar da oğulları qədər vətənin müqəddəsliyini anlayır, paklığını qoruyub saxlamağa çalışır. Öz peşəsinin ən böyük fədailərindən olan Qarabağ şəhidi Salatın Əsgərova, məsumiyyət simvolu məktəbli Larisa, körpə Zəhra, sevgisi uğrunda canından keçən Fərizə, üç min şəhid Azərbaycan oğlunun bir şəhid bacısı Arəstə və onların timsalında bu vətənə sonsuz sevgi bəsləyib şəhid olan qadınlar Vətənimizin azadlıq simvoludur. Onlar parlaq Azərbaycan səmalarında üçrəngli bayrağın ətrafında dövrə vuran sülh göyərçinləridir. Bu qadınlar Əhməd Cavadın “Səsli qızı” Sara qədər mübariz, əzmkar insanlardır.

 Xalqımızın yenilməzlik qalasını inşa edən şəhidlərimizi gördükcə anlayıram ki, bu millətin belini yerə vurmaq asan iş deyil. Bunu başa düşmək üçün xalqımızın otuz ildə apardığı mübarizəyə nəzər yetirmək kifayətdir.

Bu gün xalqımız XX əsrin sonlarından bəri nisgilini ürəyində hiss etdiyi o müqəddəs Qarabağ torpağına köç edir, orada yeni həyat qurur. Bu gün bayrağımız Şuşada, Xankəndidə, ən əsası qəlbimizdə sağalmaz yara olan Xocalıda dalğalanır. Artıq Şuşada Xarıbülbül daha gözəl yetişir, millətimiz daha şücaətli, Vətənimiz daha əzəmətli, birliyimiz sarsılmazdır!

Geri dönüb bu mübarizəyə baxanda minlərlə kilometrlik yolun başlanğıcındakı ilk ayaq izlərini aydın görmək olur. Həqiqətən də minlərlə kilometrlik yol da kiçik bir addımla başlayır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.11.2023)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyat və incəsənət”

Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırırıq:

13 noyabr. Beynəlxalq gözdən əlillər günü

1745-ci ilin 13 noyabrında Fransada tanınmış pedaqoq Valentin Qayui doğulub. O, Parisdə və Peterburqda korlar üçün bir neçə məktəb yaradıb. Məhz həmin tarix də görmə məhdudiyyətləri olan insanların günü kimi götürülüb. Qayui relyefli şrift yaradaraq görməyənlərin əllərini toxundurmaqla oxumalarını təmin edib. Ta ki 1829-cu ildə Lui Braylın relyefli altınöqtəlik şriftinin kəşfinə qədər görmə məhdudiyyətli insanlar Qayuinin dərslikləri ilə elm alıblar.

Hazırda dünyada təxminən 124 milyondan çox gözdən əlil yaşayır. Azərbaycanda gözdən əlillərin ictimai birliyi 1929-cu ildən, Gözdən Əlillər Cəmiyyəti isə 2002-ci ildən fəaliyyət göstərir. Bu gün gözdən əlil insanlar diqqət mərkəzində duracaqlar, onlara qayğı və nəvaziş göstəriləcək. Gözdən əlil olmaq bir tale işidir, bir fiziki qüsurdur. Vay o hala ki, insan gözləri görə-görə kor ola. Bax bu əsl faciədir.

13 noyabr. Ümumdünya Yaxşılıqetmə Günü

Nə gözəl bir gün. Xüsusən indiki bu qəddar durumda, mənəvi gözəlliklər deqradasiyaya uğradığı bir zamanda, yaxşılıq edənlər qırmızı kitaba salınanda belə bir günün təqvimə salınması necə də gözəldir. Nə olar, bu gün hər bir kəs yaxşılıq eləsin, imkanı nəyə çatırsa həmin civarda imkansıza əl tutsun. Yaxşılıq tək maddiyyat deyil ki. Darda olana məsləhətiylə, təskinliyi ilə kömək eləmək də yaxşılıqdır. Bəzən bir məsləhət bir küp qızılın edə bilmədiyini edə bilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.11.2023)