Sizə istedadlı bir gənc şairi təqdim etmək istəyirik. Mammədov Sahibi. O, 21 oktyabr 1986-cı ildə Bakıda doğulub. Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirib. Çox gənc yaşlarından poeziyaya vurğun olması aşkarlanıb, özü də lirik-fəlsəfi şeirlər yazıb. İndiyə qədər xeyli uğur da qazanıb. Nəsimi festivalının beynəlxalq ədəbi müsabiqəsinin iki qat laureatıdır (2018 və 2019-cu illərdə). Bakıda keçirilən Avrasiya materikinin LiFFt festivallar festivalının "Gənc şair" nominasiyasının qalibidir (2019-cu ildə). Rusiyada Mixail Plastov adına Beynəlxalq Ədəbiyyat Mükafatının laureatıdır (2020-ci ildə). LiFFt - 2020 Ümumrusiya ədəbi marafonunun "Şeir" nominasiyasında 1-ci dərəcəli diplom sahibidir. "Çexov Payızı - 2021" XI Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalının laureatıdır həm də.
2021-ci ildə əsərləri Azərbaycan Respublikası məktəb ədəbiyyatına daxil edilib. Azərbaycan və Rusiya Yazıçılar Birliyinin, eləcə də Şimali Amerika Rusdilli Yazıçılar İttifaqının, Beynəlmiləl Yazıçılar İttifaqının üzvüdür, Nigar Həsənzadənin başçılıq etdiyi Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin nəzdindəki "SÖZ" ədəbi layihəsinin daimi iştirakçısıdır.
"Ötən günlərin tapmacaları" və  "Cənnətdə bir yer üçün" kitablarının müəllifidir. Sahib şeirlərini rus dilində yazır. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ilk dəfə gənc şairin ruscadan Azərbaycan dilinə çevrilmiş şeirlərini dərc edir. Şeirləri Aydan Xəndan tərcümə etmişdir.

YAĞIŞLI BİR GÜNDƏ

Vaxt gəldi, əzizim, mən getməliyəm
Yaxşı, gəl səninlə bir çay da içək.
Bayırda yağış da bayaqdan yağır
İslanmamaq üçün çıxmayım gərək.

Oturub gözləyək bir az səninlə
Necə də gözəlsən indi, bir bilsən!
Elə sən özün də yağış kimisən
Durmadan səs-küylə pəncərə döyən.

Sən də su kimisən, yumşaq, zərifsən
Baş vurub qoynuna, üzüb dərinə,
Boynumda bir iplə boğulubsan ki
Gedirəm bilərək suyun dibinə...

Sən bir vadi kimi özünə çəkir,
Sənə atılıram heç düşünmədən
Bircə yağan yağış yalan söyləmir,
Hələ də səsini duyuruq çöldən.

Yağış səngiməyir, yağdıqca yağır,
Zərif şırşırıyla daşları yuyur,
Zümzümə edərkən həzin damcılar
Sarsılmaz qayalar birdən ram olur.

Tərtəmiz, çox şəffaf su kimisən sən
Bu bənzərlikdən də yaxşısı varmı?
Bütün qadınlardan əzizsən mənə
Əksim əbəs yerə səndə yaşamır.

Yağış bütün günü döyür hər yeri
Payızın günahı yoxdur anında
Əslində yağış da günahkar deyil
Xoşbəxtəm sadəcə sənin yanında

DOSTLAR HAQQINDA

Sadiq dost bir atəş böcəyi kimi
Bizə yol göstərər zülmət gecələr,
Gündüzlər yanında olsa da yenə,
Kimsəyə görünməz, sakitcə gəzər.

Saxta dost kölgə tək ömrünü sürər,
Günəş üstündəysə, o yanındadır.
Elə ki günəşin çöküşü başlar,
 Altında sərilər ayaqlarının.

Sən də alışmısan artıq bunlara,
Fəqət bu həyatın bir qanunu var.
Səmanı buludlar örtdüyü zaman
Kölgən sənlə qalmaz, birdən qeyb olar...

BƏLALARIN KÖKÜ

Bu səhər yoluma taksiylə çıxdım
Yollara baxırdım çirk idi ətraf
Günəş də səmadan tutqun baxırdı
Hara nəzər salsam, bərbaddı, bərbad!

Maşın şütüyürdü palçıq yollarda,
Boz rənglər içində qalmışdı evlər,
Təkərlər tullayıb hər yerə çirki,
Könlümü salırdı sonsuz təşvişə.

O an birdən-birə daraldı nəfəs,
Açdım pəncərəni təmiz havaya
Şüşənin çirki də yox oldu birdən
Vuruldum bu meşə, dəniz havaya

İçimdə düşündüm ötən həyatı
Sanki pəncərədən görsənir əksi
İnsanlar boylanır ordan, sadəcə,
Fərqlidir hər kəsin ömür şüşəsi.

Neçə vaxtdır ki, kinosevərlər məşhur “Hörümçək adam” filminin Marvel kinokompaniyası tərəfindən istehsal olunmuş yeni seriyasını səbirsizliklə gözləməkdədirlər. Dünən Hollivud filmi treyler nümayişi ilə rəsmən təsdiqlədi.
Kinostudiya treyleri vaxtından əvvəl  göstərdi, belə ki, bir neçə gün əvvəl internetdə onun pirat versiyası peyda olmuşdu.
Filmin rejissoru John Watts- dır. Yeni "Hörümçək adam" da Tom Holland, Zendeyys, Marisa Tomey, Benedikt Kamberbetç, Dj. Simmons, Engauri Rays və başqaları rol alıblar.
Filmin premyerası dekabrın 16-na planlaşdırılır.

Şəkildə: treylerdən fraqmentlər.

Özbəkistanın tanınmış yazarı, "Kitab dünyası" qəzetinin baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü, Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin Məsləhət Şurasının üzvü Xasiyyət Rüstəmin "Adı Lalə idi o qızın..."poeması 44 günlük Vətən müharibəsi dövründə yazılmış diqqətçəkən ədəbi nümunələr sırasındaydı, həmin poemanın da yer aldığı "44 gün" kitabı Sumqayıtda ədəbi ictimaiyyətə  təqdim olundu. Xasiyyət xanımla birgə Azərbaycana gəlmiş araşdırmaçı yazar Şöhrət Barlas da tədbirə qatılmışdı.
Tədbiri giriş sözü ilə açan Sumqayıt Poeziya evinin direktoru İbrahim İlyaslı yeni nəşri həm Azərbaycan, həm də özbək oxucuları üçün çox dəyərli adlandırdı. O, Şöhrət Barlasın da türk dünyası üçün önəmli işlərə imza atdığını vurğuladı: "44 günlük müharibədə Şöhlət Barlas sona qədər yanımızda olduğunu, hətta savaşmağa hazır olduğunu demişdi".
Həm Xasiyyət xanım, həm də tarixçi-yazar Şöhrət Barlas Özbəkistan-Azərbaycan ədəbi-mədəni bağlarının möhkəmlənməsində göstərdikləri xidmətlərə görə Əli Kərim adına Sumqayıt şəhər Poeziya evinin Fəxri üzvü elan edildilər.
Ardınca çıxış edən Milli QHT Forumu İdarə Heyətinin üzvü, şair Əkbər Qoşalı yeni nəşri tarixi hadisə kimi qiymətləndirdi.
Kitabın ədəbi məsləhətçisi, Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin rəhbəri Qənirə Paşayeva Xasiyyət xanımın fədakar əməyini yüksək dəyərləndirdi: "Dünyanın müxtəlif yerlərində eyni qanı daşıdığımız qardaşlarımız var. Amma 44 günlük müharibə dövründə qardaşlarımız arasında susanlar oldu. Ürəyi bizimlə döyünən qardaş-bacılarımızı da gördük. Zəfərimizə bizimlə birgə sevindilər. Xasiyyət xanım da onlardan biridir".
Qənirə xanım Xasiyyət Rüstəmin Özbəkistanda Azərbaycan mədəniyyətinin, ədəbiyyatının təbliğində dəstəyini əsirgəmədiyinə diqqət çəkdi. Qənirə Paşayeva əlavə etdi ki, Nizami ilində "Xəmsə" orijinaldan özbək dilində tərcümə olunub. Eyni zamanda, qardaş şəhərlər layihəsi üzərində iş gedir.
Həm Xasiyyət xanım, həm də tarixçi-yazar Şöhrət Barlas Özbəkistan-Azərbaycan ədəbi-mədəni bağlarının möhkəmlənməsində göstərdikləri xidmətlərə görə təltif olunublar.
Qeyd edək ki, “44 gün" kitabı Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin maliyyə dəstəyilə nəşr olunub.
Mərkəzin direktoru Samir Abbasov Şuşa səfərinin unudulmaz olduğunu, Vətən müharibəsi dövründə yaşadıqlarını ifadə etməkdə çətinlik çəkdiyini, zəfəri bizə yaşadan şəhidlərimizin qarşısında baş əydiyini dilə gətirdi: "Mədəniyyət mərkəzimiz 44 gün ərzində 244 məqalə dərc etdirdi. Məhz Xasiyyət xanım və Şöhrət bəy bizə bu işdə çox böyük dəstək göstərdilər".
Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun (BAMF) prezidenti Umud Mirzəyev Vətən müharibəsi dövründə demək olar ki, hər gün Şöhrət Barlasla təmasda olduğunu bildirdi: “Daha çox Türkiyənin, Pakistanın adı çəkilirdi, amma Özbəkistan Ön Asiyada fərqlənirdi. 70 il bizə təlqin ediblər ki, biz qardaş deyilik. Dost kimi Qafqaz xalqlarını göstərirdilər. Lakin son illər özbəklərlə bizim qardaşlıq əlaqələrimizin qədim köklərə malik olduğunu sübut edən ziyalılar sayəsində gerçəklik ortaya çıxdı”.
Qarabağ Veteranları Birliyininin   Sumqayıt bölməsinin sədri Mübariz Quliyev də özbək yazarlara  minnətdarlığını ifadə etdi.
Qonaqlara həmçinin, Azərbaycan Vətən Müharibəsi Veteranları İctimai Birliyinin təsis etdiyi "Milli Ordu-100" medalı təqdim olundu.
Qeyd edək ki, “44 gün” kitabının Gədəbəydə də təqdimatı keçiriləcək.

Pandemiyanın başlanğıcından bəri ilk tam miqyaslı konsert Nyu-Yorkda mərkəzi parkda on minlərlə insanı toplayaraq keçirildi. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı hadisə yerindən reportaj yayan TASS-ın müxbirinə istinadən məlumat verir.
Səhnəyə Nyu-York Filarmonik Orkestrinin musiqiçiləri, Andrea Boçelli, Karlos Santana, Brüs Sprinqstin çıxdılar.
Hündür mərtəbəli evin damını xatırladan səhnədə ümumən 25 dünya səviyyəli ifaçılar toplaşmışdı, sadaladıqlarımızdan savayı The Killers qrupunun rokerləri, Patti Smit, Elvis Costello kimi ulduzlar tamaşaçıları heyran qoydular.
“Bu, Nyu-York tarixində ən böyük konsertdir", - deyə səhnədən şəhərin meri Bill de Blazio bildirdi.
"Biz Nyu-Yorku sevirik. Qayıdış konserti " adlı konsert ABŞ-ın ən sıx məskunlaşmış şəhərinin adət edilmiş həyatına qayıdış həftəsinin kulminasiyası oldu. Əsas konserti tam 75 min insan izləyə bildi.
Biletlərin təxminən 80% - i Covid 19 pasportu olan şəxslərə pulsuz paylanıb, VİP-zonada ayaqüstü yerlər təxminən $ 400-ə başa gəlib, daha rahat yerlərin qiyməti 3,5 min dollardan 4,5 minə çatıb.
“Bu cür kütləvi tədbirlərə geri qayıtmaq və ətrafdakı bütün bu insanları görmək çox xoşdur", - Nyu-Yorklu  ulduz Josh bildirib və tədbirin"Delta" ştamının yayılması zamanı xəstəliklərin statistikasına təsir göstərməyəcəyinə ümid etdiyini ifadə edib.
Çox təəssüf ki, başlanan leysan yağışları musiqiçilərə tam proqramı ortaya qoymağa imkan verməyib, bir neçə gün davam edəsi olan konsert fasilə verməyə məcbur olub.
Bugündən etibarən isə  Nyu-Yorkun müxtəlif rayonlarında kiçik açıq meydançalarda çıxışlar davam edəcək.

Fotolarda: Çıxış edir Andrea Boçelli; Nyu-Yorkun mərkəzi parkında insan izdihamı.

Son bir neçə ildə Azərbaycan kitabxana-informasiya məkanında bir sıra yeniliklərə imza atmış Respublika Gənclər Kitabxanası yeni elmi-praktiki jurnal -  “Kitabxana və informasiya elmləri” Jurnalını təsis edib və onun ilk nömrəsi bu günlərdə işıq üzü görüb. Bu barədə AzərTAC məlumat verir.
Kitabxanadan informasiya agentliyinə bildirilib ki, jurnalın redaksiya heyəti və xüsusi qiymətləndirmə (ekspert) komissiyası, kitabxana və informasiya elmləri üzrə aktiv elmi tədqiqatlar aparan Azərbaycan və xarici ölkə alimlərindən təşkil edilib. “Kitabxana və informasiya elmləri” jurnalı – kitabxana və informasiya mütəxəssisləri, bu sahədə tədqiqat aparan alimlər və təhsil alan magistrant və doktorantlar üçün nəzərdə tutulmuş, resenziyalaşan beynəlxalq nəşrdir. Jurnalda kitabxana və informasiya elmləri üzrə aktual problemlərin həllinə yönəlmiş elmi-tədqiqat işlərinin və yeni innovativ təcrübələrin nəticələri çap ediləcəkdir.
Jurnalın birinci nömrəsində Azərbaycan və rus dillərində məqalələr çap edilib, onların tərtibatı və resenziyalaşması beynəlxalq nəşr standartının normalarına uyğun aparılıb. Respublika Gənclər Kitabxanasının direktoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Oruc Quliyevin verdiyi məlumata görə, jurnal dünyanın nüfuzlu, tammətnli məlumat bazalarına daxil olunacaq, beynəlxalq istinad bazalarında indeksləşməsi təmin ediləcəkdir. “Kitabxana və informasiya elmləri” jurnalı bu sahədə ən keyfiyyətli tədqiqat işlərini dərc etməyi hədəfləyir.
Jurnalın baş redaktoru, fəlsəfə doktoru, dosent Azad Qurbanovun verdiyi məlumata görə, “Kitabxana və informasiya elmləri” jurnalında heç bir nəşr və informasiya vasitələrində əvvəllər nəşr olunmayan orijinal əsərlər dərc olunacaq. Təqdim olunan bütün məqalələr beynəlxalq müəllif etikasına və tərtibat qaydalarına uyğun olmalıdır. Jurnala qəbul ediləcək hər bir məqalə beynəlxalq normalara uyğun olaraq iki mütəxəssisin rəyinə göndəriləcək və hər bir məqalə “antiplaqiat” ekspertizası keçdikdən sonra jurnalda çap olunacaq. Bununla da jurnalın yüksək reytinqi təmin ediləcək və öz sahəsinin mötəbər elmi platforması olaraq fəaliyyət göstərəcək.

 

Bəstəkar Nazim Əliverdibəyovun 95 illiyi

 

Elə insanlar olub ki, vətən naminə böyük işlər görüblər, ancaq unudulublar. Eynən musiqimizin görkəmli xadimi Nazim Əliverdibəyov kimi. 1926-cı il avqust ayının 24-də Kislovodsk şəhərində anadan olan, ailəsi ilə Bakıya köçdükdən sonra ilk musiqi təhsilini Bakı Musiqi Texnikumunda, sonra onillik musiqi məktəbində alan Nazim bəy onillik musiqi məktəbinin buraxılış imtahanı zamanı özünün bəstələdiyi pyeslərindən birini ifa etməklə dərhal məşhurlaşmışdı. Daha sonra Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq fakültəsində təhsilini davam etdirərək 1952-ci ildə professor Cövdət Hacıyevin bəstəkarlıq sinfini bitirmiş, musiqinin müxtəlif janrlarına müraciət etmiş, uşaqlar üçün “Cırtdan” nağıl-operasının, “Nazxanım naz edir” musiqili komediyasının, “Muğan” xoreoqrafik lövhələrinin, iki balet süitasının, “Mingəçevir” simfonik poemasının, xalq çalğı alətləri orkestri üçün “İçəri şəhər” adlı musiqi lövhələrinin, Hüseyn Cavidin sözlərinə silsilə romansların, çoxlu sayda kamera-instrumental və xor əsərlərinin, kinofilmlərə və teatr tamaşalarına yazılmış musiqilərin müəllifi kimi ad çıxarmışdır. Onun, xüsusilə “Bayatı Şiraz” muğamını akapella xor üçün işləməsi çox orijinaldır. Nazim Əliverdibəyov Ü. Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun” və “Əsli və Kərəm” operalarının klavir və partiturasının yeni redaktəsini hazırlamışdır. Hazırda bu operalar onun redaktəsi ilə Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrında tamaşaya qoyulur. Onun  “Qəhrəmanlıq”- Simfonik orkestr üçün uvertüra (1951), Simfonik orkestr üçün Balet süitası (1956), Simfonik orkestr üçün “Rəqs suitası” (1978), violançel ansamblı və simfonik orkestr üçün “Skertso” (1978) və başqa əsərləri məşhurdur. Bununla belə, bu insan nə sağlığında, nə sonra heç bir fəxri ad, mükafat almayıb. Xüsusən indi yağışdan sonra göbələk kimi artan xalq və əməkdar artistlərimizi görüncə bu qədər xidmətlərin qiymətləndirilməməsi təəccüblü gəlir adama.

 

Nazim Ağalar oğlu Əliverdibəyov 1985-ci il fevral ayının 17-də Bakıda vəfat edib. Allah rəhmət eləsin.

 

 

 

Tanınmış maarifçı Məhəmməd Ağaoğlunun 125 illiyi

 

Görün sizə kimdən danışacam. 20-ci əsrdə Azərbaycan mühacir ziyalıları pleyadasında xüsusi yeri olan Məhəmməd Ağaoğlu 1896-cı il avqust ayının 24-də İrəvan quberniyasının İrəvan şəhərində, ziyalı ailəsində anadan olub. İbtidai təhsilini burada mədrəsədə alıb, sonra 1912-ci ildə gimnaziyanı bitirərək elə həmin il Moskva unuversitetinin şərqşünaslıq fakültəsinə daxil olub. Orada qədim şərq incəsənət tarixi, ədəbi və fəlsəfi fikri ilə tanışlıq onda tədqiqatçılığa maraq oyadıb, 1916- 1919-cu illərdə bu məqsədlə Türküstan, İran, İraq, Türkiyə və Suriyaya səyahət edib. Filologiya elmləri üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə etdikdən sonra Bakıya köçən Məhəmməd bəy AXC yaranandan dərhal sonra mədəni quruculuq işlərində fəal çalışıb: İstiqlal muzeyi, Qədim abidələrin müdafiəsi Cəmiyyəti onun təşəbbüsü və köməyi ilə yaradılıb. 1920-ci ildə Azərbaycanın bolşeviklər tərəfindən işğal edilməsi onun Türkiyəyə mühacirət etməsini şərtləndirib, o, İstanbul Universitetinə daxil olub. 1926-cı ildə fəlsəfə elmləri doktoru alimlik dərəcəsini alan Məhəmməd bəy 1927-1928-ci illərdə İstanbulda Milli muzeyin islam incəsənəti bölməsinə müdirlik edib, elə həmin ildə “Türk və İslam əsərləri” muzeyinin direktoru vəzifəsinə təyin edilib. Sonra tale yelləri onu Amerikaya atıb. O, Detroyt İncəsənət İnstitutunda Yaxın Şərq mədəniyyəti və incəsənəti şöbəsini təşkil eləyib, müsəlman Şərq xalqlarının dekorativ sənət nümunələrindən ibarət Detroyt “İslam incəsənəti qalereyası”nı yaradıb. O, Miçiqan Universitetində müəllim, professor olub. 1933-1938-ci illərdə burada İslam incəsənəti tarixi kafedrasını yaradıb. 1934-cü ildə Firdovsinin anadan olmasının 1000 illiyi münasibətilə Tehranda keçirilən Beynəlxalq Şərqşünaslıq konqresində Detroyt İncəsənət İnstitutunu və Miçiqan Universitetini məhz o təmsil edib. Geniş erudisiyalı şərqşünas alim kimi tanınan Məhəmməd Ağaoğlu ana dilindən başqa ərəb, fars, rus, ingilis, alman, fransız, latın və yunan dillərini mükəmməl bilirmiş. Doqquz dil bilmək sizə zarafat gəlməsin. Onu mədəniyyət mərkəzlərinə mühazirə oxumağa və İslam incəsənət sərgisi təşkil etməyə dəvət edirmişlər. Şərq mədəniyyəti və incəsənətinin unudulmuş abidələrini, sənət əsərlərini tədqiq və təbliğ etməsi ona dünya şərqşünaslığı salnaməsində ölməz mövqe qazandırıbmış.  Məhəmməd bəy həm də “Art islamika” (“İslam incəsənəti”) adlı jurnalın naşiri və redaktoru olmuşdur. Onun “Səfəvi xalçaları və parçaları”, “İslam incəsənəti haqqında qeydlər” və s. kitabları, eləcə də Azərbaycan, Türkiyə, İran, Ərəb Şərqi və Türküstan xalqlarının incəsənət, arxitektura, memarlıq tarixinə, təsviri və dekorativ tətbiqi sənətinin ayrı-ayrı problemlərinə dair külli miqdarda elmi məqalələri Amerika və Avropada dərc edilmiş, rəğbətlə qarşılanmışdır.

 

Ziyası bütün şərqi bürüyən böyük azərbaycanlı - Məhəmməd Ağaoğlu 1949-cu il iyun ayının 4-də Amerikanın Detroyt şəhərində vəfat etmişdir. Azərbaycanı dünyaya tanıdan, amma Azərbaycanda əsla tanınmayan Məhəmməd bəyə Allahdan rəhmət diləyir, bizlərə də xalq olaraq bu unutqanlıqdan qurtulmağı arzu edirəm.

 

 

 

Ukraynanın müstəqilliyi günü

 

Bizə dost və qardaş olan, bizim Qarabağ probleminə rəğmən analoji Krım, Donbass, Luqansk problemi olan Ukraynanın müstəqillik günüdür, dostlarımızı və qardaşlarımızı səmimi qəlbdən təbrik edirik, “müstəqilliyiniz daimi və əbədi olsun” deyirik.

 

Ukraynanın dövlətçilik tarixi 9-cu əsrdən – Kiyev dövlətinin qurulmasından hesablanır. Sonradan bu dövlət süqut edib, xırda knyazlıqlara parçalanıb, bir də 17-ci əsrdə Ukraynada növbəti güclü dövlət qurulub, Kazak-Getman dövləti adında. 18-ci əsrin sonundan Rusiya işğalına məruz qalaraq Ukrayna Rusiya İmperiyasının tabeçiliyində olub, 1917-ci ildə bolşevik inqilabı zamanı rusların başları özlərinə qarışanda ukrainlər də bizim kimi fürsətdən yararlanıb müstəqil dövlət qurublar, amma 1920-ci ildə Rusiya bu dəfə Sovet İttifaqı adı altında Ukraynanı ilhaq edib. Bir də 1991-ci ildə - avqustun 24-də Qorbaçovun dağıtdığı SSRİ-nin uçqunları altından müstəqil Ukrayna da çıxıb.

 

Biz inanırıq ki, tarix hər şeyi öz yerinə qoyacaq, necə ki, bizim Dağlıq Qarabağımız, gürcülərin Abxaziyası, Cənubi Osetiyası, moldovanların Pridnestrovyesi, eləcə də ukrainlərin Krımı, Donbası, Luqanskı azad olacaq, öz qanuni sahiblərinə qayıdacaq.

 

 

 

Kartof çipsləri günü

 

Uşaqların və pivəsevərlərin böyük bayramı. 1853-cü ilin bugünündə ilk kartof çipsləri hazırlanıb. Təsadüfən yaranan bu ərzaq bu gün dünyada ən çox tələb olunan qəlyanaltı hesab edilir. Nyu-York yaxınlığındakı Saratoqa-Sprints kurortunda şef-aşbaz Corc Krum o dövrdə ABŞ-ın ən varlı adamlarından biri olan Kornelus Vanderbiltin “Bu nə qalın doğranmış kartofdur, mənə verirsən? Mənə kartofu nazik qızardıb ver” şikayətinin müqabilində kartofu o qədər nazik kəsib qızardıb ki. Süfrəyə ilk çips plastinkalarını qoyanda aşbaz dəmiryolu maqnatını nazik kartof istəyinə görə sadəcə utandırmaq istəyib, amma əksi olub, maqnat “bəh-bəh” deyərək çipsi ləzzətlə yeyib. O gündən bu günə çips istehsalı dünyanı bürüyüb. Ən tanınmış çips brendi bu gün bizim marketləri də bəzəyən Pringles, Lays brendləridir. Əlbəttə, bizim yerli sənaye də çips istehsalına əl atıb, hər nədir, onlar da çips istehsal edirlər.

 

Kartof çipsləri barədə, onun ziyanı barədə də nəsə deməyimi istəyirsiniz, məndən “həm cibə, həm mədəyə ziyandır” kəlmələrini qoparıb uşaqlarınıza çips almamaq üçün bəhanə gəzirsiniz, amma mən bu gün bunu edə bilməyəcəyəm. Kişinin bayramıdır, mərdimazarçılığımız elə bu günə qalıb?

 

 

 

Beynəlxalq qəribə musiqi günü

 

Nyu-York musiqiçisi Patrik Qrant tərəfindən təsis olunan bu gününü məğzi insanları indiyədək dinləmədikləri, yaxud dinləyib dəyər vermədikləri musiqiləri dinləyib qiymətləndirməyə çağırmaqdır. Məsələn, bizim Azərbaycanda necə etmək olar? Bəzi rayon camaatı aşıq musiqisinə alüdədir, meyxana dinləmir, bu musiqini “düşüklük” adlandırır, bəzi abşeronlularsa əksinə, meyxananı sevir, aşıq musiqisinə “çuşkalıq” deyə şəbədə qoşur. Təklif edirəm, bir gün bunlar zövqlərində dəyişiklik edib əks cəbhənin bəyəndiyini dinləsinlər. Bu qədər bəsit. Daha qlobal anlamda isə, gəlin, xaricilərə muğam yollayaq, xalq mahnılarımızı yollayaq, qoy ləzzət alsınlar, özümüzsə kəntri, xard-rok, blüz dinləyək. Kiminçünsə adi olan kiminçünsə qəribə səslənir, amma qəribəliyin özü yeni təəssürat deməkdir.

 

 

 

NATO-nun və Ərəfatın doğuluşu, Plutonunsa ölümü

 

Bu gün Vezuvi günüdür, eramızın 79-cu ilində bu İtaliya vulkanı ən dağıdıcı şəkildə püskürüb. Plutonun statusunun kiçildilməsi günüdür bu gün həm də (Allah, sən özün saxla). Uruqvayda qeyd edilən günə baxın, Nostalgiya gecəsi. Əlbəttə ki, ABŞ-da üstü ərikli piroq günüdür. (Beləsini indiyədək bişirməyən xanımlarımız bişirə bilərlər). 1995-ci ilin bu günündə Windovs 95 istismara buraxılıb. 1968-də Fransa ilk dəfə nüvə silahını sınaqdan keçirib. 1949-da NATO yaranıb. 1572-də Varfolomey gecəsi baş verib (Fransa Krallığında qutenotlar qətliama məruz qalıblar). 1929-da Yasir Ərəfat doğulub, qoy onu da deyim.

 

Plutonun statusu niyə kiçildilib, onu demədim axı, 2006-cı ilin bu günündə yazıq Plutonu daha Günəş sistemi planeti yox, cırtdan planetlərdən biri saymağa başlayıblar

 

 

 

Varisin “21-31 avqustun təqvimi” yazısından fraqmentlər

 

 

Monteneqrolu Katarina Saric Nikšić Universitetində Fəlsəfə və Cənubi Slavyan ədəbiyyatı üzrə təhsil alaraq Podqoritsada sosial siyasət üzrə magistr dərəcəsini tamamlayıb. Sosial kontekstdə şeir və nəsr yazır.Çoxsaylı antologiyalarda və böyük ədəbi saytlarda təmsil olunan müəllifdir.Onun şeirləri və nəsri haqqında xeyli elmi əsərlər yazılıb. Əsərləri bir çox mükafatlara layiq görülüb, yeddi dilə tərcümə edilib. Katarina Saricin şeirləri heç vaxt döyüş meydanını tərk etməyən və düşüncələri uğrunda mübarizə aparan cəsur bir qadının səsidir. Onun poetik görüşləri zaman-zaman böyük feminist şairlərin poetikasından keçir.O, sözün həqiqi mənasında, qadının iç dünyasını detallarına qədər oxucuya çatdırır.

 

Şair Ümid Naccari Katarina Saricin bir neçə şeirini dilimizə çevirərək “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı vasitəsi ilə şeirsevərlərə ərməğan edir. Bu şeirlərin bəzən abstrakt fikirləri, düşüncə ziddiyyəti ilə oxucunu yüklədiyi duyulsa belə, əslində onlar, gerçəkdən, sirli-sehirli, bir qədər də metafizik abu-hava yaradır, oxucunu düşündürərək hardasa bu yaranmış mənzərənin bir parçasına çevirir.

 

 

 

ŞƏKƏR YAĞMURU

 

Mənə mesaj olaraq bir mətnlə yaxınlaşmayacaqsan, Şəkər!

 

Haralıyam, peşəm nədir kimi bir sualla…

 

Çox tez hiss edəcəksən

 

Danışıq dilindən dəhşətə düşdüyümü,

 

Hazır formulların ürəyimi bulandırdığını,

 

Mart ayında doğulduğumu,

 

Və mavi rəngi sevdiyimi.

 

Dağınıq bir “Vikinq” sıçrayışında

 

mənə tərəf qaçacaqsan

 

Artıq rezerv edilmiş bir park kimi,

 

Baş ağrısından işgəncə almış kimi.

 

Bazar günü olacaq və həssas dərim üçün

 

Krem aldığım aptek işləməyəcək.

 

Evlənməyəcəksən, boşanmayacaqsan,

 

Ya da qarmaqarışıq bir münasibət içində olmayacaqsan.

 

Sadəcə palçıq içindən keçənlər kimi yorulacaqsan.

 

Yağmur yağacaq,

 

Və hər zamanki kimi çətirim olmayacaq.

 

Hind Okeanında bir tısbağaya toxunduğunu danışacaqsan.

 

Qürur və ya utanc hissi?

 

Sənə sunami qayalarının altından topladığım

 

mərcan rəngli dırnaqları göstərəcəyəm

 

Seylon sahilləri yox olduğunda.

 

Məni arxa daxmaya aparacaqsan,

 

romlu bir çay üçün ən yaxın restorana.

 

və mənə yol boyu dostluqlarından danışacaqsan.

 

Siləcək səsi duyulacaq,

 

dumanlı şüşəyə üfürəcəyəm,

 

yol xəritəsini cıracaqsan,

 

Zirehli evim şüşədən düzəldilmiş kimi dağılacaq.

 

Kirpiklərinin üzərindən keçəcəyəm,

 

tikanlı məftil arasından

 

və bir qaranquş gedişi ilə gözünün dibinə dalacağam.

 

Köhnə video cihazında "Kəpənək"i

 

milyon dəfə geri çəkdiyimi biləcəksən,

 

azadlığa uçmağı xəyal etdiyimi belə...

 

Cibindən bir torba qızılı rəngdə tütün çıxaracaqsan,

 

büküb bütün qorxularımızı

 

çəkəcəyik havalı arzularımızı,

 

mavi tüstülərdən keçəcəyik.

 

Və külün içində bir çiçək əkəcəyik,

 

yağmur yağacaq

 

su kimi böyüyəcək çiçəyimiz

 

 

 

FLAŞ

 

Günortadan sonra yağışa dözə bilmirəm,

 

caza və keçmişə dönməyə dözə bilmədiyim kimi.

 

Geriyə dönüb baxdığımda

 

günəşin qürubunda maşın sürməyimiz,

 

siqareti uçuşda bitirməyimiz görünür.

 

Dadsız saqqıza dözə bilmirəm,

 

çiyələk və balonların partlaması

 

məhdudiyyətsiz bu şirin zarafat.

 

Dördyolda ayaqlarımı sığallayıram,

 

başımı pəncərədən çıxarıram,

 

külək saçlarımı yelləyir,

 

dözə bilmirəm

 

musiqi qutuları üçün yol kənarındakı gözyaşlarına.

 

Şeir gecələri kapuçino dadındadır

 

hər yeni sevdiklərimi məhv edən yaralar

 

Ya da uzaq məsafəli sevgilərə bənzər kimi...

 

Hər körpünü yandıran bu lənətlənmiş zəifliyə

 

dözə bilmirəm,

 

amma davranışları

 

əbəs məni məsumluğumda tənha buraxır.

 

Sonsuza qədər açıq olan bir yaranın üstünə

 

palçıq vurur,

 

mənə yenidən acı verir

 

məni öldürmək əvəzinə.

 

Yağışa dözə bilmirəm,

 

caz səsinə də,

 

fasiləsiz olaraq daima bu dəyişməz hislərə...

 

Məbədlərdə partlayışlar kimi

 

və yolun yanmış qoxusu

 

həmişə o dəyişməz küllərdən gəlir.

 

 

 

FOTO

 

- Bu həyatın fotosunu sənə buraxıram

 

bir çanta dolu qəhvə,

 

sobada albalı dadında tort,

 

və o ayaqqabılar - ad günüm üçün hədiyyən

 

(bir ölçü böyük).

 

Uydurulmuş hay-küylər...

 

şəhərkənarı yataqxanalarda

 

bu həftə sənin üçün planlaşdırılır

 

(və kağız qırıntıları).

 

Bu gün tərk edildim,

 

küləklərə ürək verdim,

 

öldürücü gözündən

 

retuşlaşmış gerçəkliyimi alıram.

 

Unudulmuş əlyazması

 

və son uğursuz gəlişim,

 

məndən sənə və geri.

 

(Məntiq anlamından gerçəklik anlamına).

 

Bütün görmədiklərini sənə buraxıram

 

barmaqlarına sıxılmış klaviatura düymələri,

 

ikinci dərəcəli modelləşdirilmiş gerçəklik.

 

Gözəl bir dizaynda buludların köpüyü,

 

sənin dəyişən eqon,

 

Paralel kainatın yaradıcısı,

 

bu virtual yer və göy üzü.

 

Mən səni tərk edirəm.

 

Təqlid etmirəm.

 

Heç vaxt təqlid etmirəm.

 

Və etmərəm.

 

“Mən heç bir tələbəni heç bir müəllimin ayağına verməyəcəm, amma heç bir müəllimi də heç bir tələbənin ayağına verməyəcəm” - Kamal Abdullanın məqalə və müsahibələri bir kitabda.
Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın yeddicildliyinin altıncı cildi çapdan çıxıb.
AzərTAC xəbər verir ki, Kamal Abdullanın “Seçilmiş əsərləri”nin VI cildinə onun elmi, pedaqoji, ictimai fəaliyyəti, həmçinin dövlət xadimi kimi ölkədə həyata keçirilən siyasətlə bağlı müxtəlif illərdə yerli və xarici qəzet, jurnal, televiziya, radio və saytlara verdiyi müsahibələri, müxtəlif ədəbi-bədii, ictimai, sosial və siyasi proseslərlə bağlı yazdığı elmi, elmi-publisistik məqalələri, araşdırmaları daxil edilib.
Bu cild müxtəlif yerli və xarici ədəbiyyat, incəsənət, mədəniyyət və elm adamlarının, jurnalistlərin, idmançıların, tərcüməçilərin, tənqidçilərin, naşirlərin Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın 70 illik yubileyi münasibətilə ona ünvanladığı 70 suala müəllifin cavablarından ibarət müsahibə ilə başlayır. Sonra isə Kamal Abdullanın son 30 ildə müxtəlif qəzet, jurnal, radio, televiziya və saytlara verdiyi müsahibələr xronoloji ardıcıllıqla təqdim olunur.
Cilddəki tarixi ardıcıllıqla verilən müsahibələr müstəqilliyimizin ilk illərindən başlayaraq ölkəmizdə həyata keçirilən mədəniyyət siyasətinin konturlarının düzgün müəyyənləşdirilməsi, mədəniyyətimizə dövlət qayğısı, Azərbaycandakı ədəbi proses və bu prosesin dünyada baş verən mövcud ədəbi tendensiyalarla əlaqələndirilməsi, müəllifin birbaşa yaradıcılığı, ayrı-ayrı şeir, hekayə, dram və xüsusən də dünyanın müxtəlif ölkələrində çap olunmuş, ədəbi mükafatlar qazanmış romanlarının ədəbi taleyi, Azərbaycanda həyata keçirilən dövlət siyasətinin məqsəd və hədəfləri, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında ölkəmizdə həyata keçirilən çoxşaxəli dövlət siyasətinin multikulturalizm və tolerantlıq prizmasından təhlili və digər məsələlərlə bağlıdır.
Kitabda görkəmli şəxsiyyətlər, ədəbiyyat adamları ilə ədəbi və ictimai problemlərə həsr edilmiş söhbətlər də əksini tapıb. Böyük Azərbaycan yazıçısı Ənvər Məmmədxanlı, türk dünyasının böyük şəxsiyyəti Cavad Heyət, Rusiyanın məşhur ədəbiyyat adamları Aleksandr Livergant, Lev Anninskiy, Aleksandr Tkaçenko, Boris Yevseyev, Alla Axundova, Lyudmila Lavrova, İnna Rastovtseva, Türkiyəli yazar İrfan Ülkü, ədəbiyyatşünas Yasemin Bayer, Böyük Britaniyalı araşdırmaçı-jurnalist Neil Vatson, “Ədəbiyyat” qəzetinin baş redaktoru ədəbiyatşünas Azər Turan və başqaları ilə olan söhbətlər müəllifin müxtəlif problemlərə akademik yanaşmasını əks etdirir.
Cildə müəllifin xüsusən ölkəmizdə baş verən ictimai, sosial və siyasi proseslərə həsr edilmiş məqalələri də daxil edilib. Müəllif “Azərbaycan multikulturalizmi”, “Multikulturalizmə giriş” dərsliklərindən, “Azərbaycan multikulturalizminin ədəbi-bədii qaynaqları” adlı dərs vəsaitindən, müxtəlif toplulardan və qəzetlərdən götürülmüş məqalələrdən, əsasən ulu öndər Heydər Əliyevin siyasi banisi olduğu Azərbaycan multikulturalizm modelindən və bu siyasət modelinin ölkəmizə qazandırdığı böyük beynəlxalq dividendlərdən bəhs edir.
Qeyd edək ki, Xalq yazıçısının 7 cilddən ibarət “Seçilmiş əsərləri”nin 1-ci cildinə onun üç romanı və haqqında məlumat, 2-ci cildinə bir romanı, bir povesti və hekayələri, 3-cü cildinə şeirləri, esseləri, pyesləri, 4-cü cildinə “Kitabi-Dədə Qorqud” tədqiqatları, 5-ci cildinə dilçilik və poetikaya aid əsərləri daxil edilib.

23 avqust. Avropada stalinizm və faşizm qurbanlarının xatirə günü
Black Ribbon Day! Qitənin matəm günü. Bəli, ey uzun illər sovetlər birliyində işıqlı gələcək quran insanlar, yaşlılar, kommunist əqidəlilər, bu gün Avropa qitəsində rəsmən qeyd edilən bu xatirə gününün adı sizin qəlbinizi sızladacaq. Sən demə, uğrunda fəda olduğunuz stalinizm, əslində faşizm kimi bir şey imiş. Avropa Parlamenti bu qərarı havadan da verməyib axı. Avropa Parlamentlər Assambleyası Şurasının 2006-ci ildə qəbul etdiyi 1481 nömrəli Qətnamə totalitar kommunist rejimləri ilə nasizm cinayətlərini eyniləşdirərək hər ikisini insanlıq əleyhinə aksiya adlandırıb. Razı deyilsiniz bu fikirlə? Bir onda, ən azı, 1937-ci il stalinizm qurbanları barədə oxuyun lütfən.
 
23 avqust. Beynəlxalq qul ticarəti qurbanlarının xatirəsi günü
YUNESKO-nun İsraiyyə Şurasının 150-ci sessiyasında qərara alınıb ki, avqustun bugünkü günündə qul ticarəti qurbanları anılsın. İlk dəfə 1791-ci ilin bu günündə San-Dominqoda və Haitidə qullar üsyana qalxıblar, bununla da quldarlıq sistemi çökməyə başlayıb. Hər il bu gün Seneqal sahillərindəki Qori adasında mərasim keçirilir, ölənlər üçün dualar oxunur, şamlar yandırılır. Sən demə, qulların Afrikadan Amerikaya aparılmasında məhz bu məntəqə tranzit yolu oynayırmış.
Amma bu gün qul ticarətinə əsla son qoyulmayıb. BMT-nin hesablamalarına görə, hər il milyonlarla insan, xüsusən qadın və uşaqlar aldadılmaqla, yaxud zorla eksplutasiyaya məruz qalır, “canlı mal” adını alır. Müasir dövrün bu yeni qul ticarəti dünya ictimaiyyətini hədsiz narahat etməkdədir.
 
23 avqust. Küləyi ram etmək günü
Bir baxın, dünya belə bir günü qeyd edir, biz – rəsmən küləklər şəhəri adlanan dünyada yeganə şəhərin sakinləri isə bundan bixəbərik. Var olaq, vallah.
Bu gün, əslində qayğısız insanlar üçündür. Dənizdə və okeanda üzmək, yaxud yelkənli qayıq sürmək, səmada paraşütlə, yaxud deltaplanla  uçmaq, çərpələng uçurmaq və bu zaman tam gərginlikdən qopmaq, küləyə icazə vermək ki, səni, sənin idarə etdiyin texnikanı istədiyi səmtə apara bilsin... Sadəcə, yayın son günlərindən birindən həzz almaq – günün tələbi bax budur.
Zira, bakılılar bu günü qeyd edərlərsə fərqli qeyd edərlər, qeyzlənib tozu-torpağı gözə soxan, lap qeyzlənib damları uçuran, şüşələri çilikləyən, ağacları aşıran küləyə deyərlər ki, nə olar, ildə bircə gün əsmə. Lap araya salıb zümzümə də edə bilərlər ki, Külək niyə belə əsirsən, külək/ Niyə ümidimi kəsirsən külək...

Varisin “21-31 avqustun təqvimi” yazısından fraqmentlər