Super User

Super User

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.

 

 

 

64-CÜ DƏRC

 

17-Cİ PROSES

ZORİ BALAYAN

 

Bu da son proses günü. İnsanlar çox ertədən gəlib öz kürsülərini tutmuşdular. Bir şeyə öyrəşdinmi, ondan ayrılmaq həmişə çətin olur. Düz 18 sabahları Divan gözləntisi ilə açılmışdı, keşməkeşli hadisələrlə, qətliam və terrorlarla, acılarla, iztirablarla dolu insan talelərinə biganə qala bilmədən tarixin qanlı səhifələri ilə tanış olmuş, çox şeylər öyrənmiş, çox nəticələr çıxarmışdılar.  Düzü, heç kəs istəmirdi bu proses bitsin. Amma nə etmək olar, bu gün 18 günlük bir zəncir qırılacaqdı, növbəti – 19-cu sabahları yenə əvvəlki adiliyə açılacaqdı.

Ağ örpək götürüləndə tamaşaçılar səhnədəki sonuncu portretin sifət cizgilərinə diqqət etdilər. Ermənilərə əsla bənzəməyən, türklərə xas qıyıq gözü olan lopabığ, uzunsaqqal şəxs yaşlı və yorğun görsənirdi. Tezliklə, onun özünü də gətirib müttəhim kürsüsündə əyləşdirdilər.

Kulisdən gələn səsdə sanki bu şəxsin öz çəkisi ilə elədiyi günahlarının çəkisinin təzadı hiss olunurdu, səsdə ağır bir ləngərlik, misilsiz kədər, dərd işartıları sezilirdi.

-Divanın sonuncu – 17-ci prosesinin müttəhimi Zoriy Hakkoviç Balayandır.

   Baş Hakim Divan heyətini və tamaşaçıları xüsusi hərarətlə salamladı, bu gün bu uzun – ilk hazırlıq gününü saymasaq, 17 günlük prosesin tamamlanması onu xeyli yüngülləşdirəcəydi, düzdür, amma o özü də darıxacaqdı, nə qədər onu yorsa belə o, işləməyi hədsiz dərəcədə çox sevirdi. Kim bilir, bir də nə vaxt ona Böyük Divanda proses aparmaq həvalə olunacaqdı. Təki işindən razı qalaydılar, yenə bu ampluada görünməsini təmin edəydilər. Həyat sevdiyin peşə ilə qolboyun yaşamaq deyil məgər?

 Üzündə gülümsər ifadə tamaşaçılardan yorulub yorulmadıqlarını soruşdu, zarafatyana özünün hədsiz yorulduğunu və bu ağır prosesdən sonra düz 17 gün istirahət edəcəyini söylədi. Sonra sözü diktorlara verdi ki, mühakimə olunan şəxs barədə ilkin məlumatları səsləndirsinlər.

Bir diktor xanım kürsüyə çıxaraq Zori Balayanın tərcümeyi-halını oxumağa başladı:

-Zoriy Hakkoviç Balayan 1935-ci ildə Dağlıq Qarabağın sonradan adı Xankəndiyə dəyişilmiş Stepanakert şəhərində doğulmuşdur. Erməni xalqının ən üzdə olan ictimai və siyasi xadimi, jurnalist, yazıçı, həkimdir. “Böyük Ermənistan” yaradılması və “Erməni genosidi”nin dünyada tanınması sahəsində çağdaş dövrün ən fəal xadimidir. 12-ci əsrdə mövcud olmuş, ermənilərə aid, dünya dənizlərində cövlan etmiş “Kilikiya” gəmisinin mövcudluğunu israr edərək həmin gəminin oxşarını hazırlayaraq 2004-2006-cı illərdə Avropa sularında nümayişkaranə üzməsini təşkil etmiş, qitəyə bir erməni mövcudiyyatını və gücünü nümayiş etdirmişdir. 2009-2011-ci illərdə isə növbəti bu sayaq təbliğat vasitəsindən istifadə edərək bu dəfə “Armeniya” adlı yaxtada Yer kürəsi boyunca “Qədim sivilizasiya məkanı Ermənistan” tanıdıcı şüarıyla dövrə vurulmasını təşkil etmişdir. Hər iki kruiz zamanı o özü fəxri kapitanlıq missiyalarını yerinə yetirmişdir.

Hakimlər heyətindən gənc hakim heyrətini ifadə edərək yerindən dilləndi:

-Hətta bu qədər!

Tərcümeyi-halın oxunuşunu diktor davam etdirdi:

-Davam edirəm. Zori Balayan 1957-ci ildə orta məktəbi, 1963-cü ildə Rusiya Federasiyasının Ryazan şəhərində tibb institutunu bitirmişdir.1963-1973-cü illərdə Kamçatkada həkim (bəzi məlumatlara görə feldşer) işləmişdir. Yuxarıda sadalanan kruizlər heçdən peyda olmamışlar, belə ki, Balayanın bu sahədə təcrübəsi var idi, 1967-1970-ci illərdə o, özünün düzəltdiyi qayıqla Asiya və Avropanın sularında 32 min kilometr məsafə qət etmişdi. 1974-cü ildə Balayan Yerevana köçmüşdür. 1975-ci ildən “Literaturnaya qazeta”nın xüsusi müxbiri işləməyə başlamışdır. SSRİ-nin bir nömrəli ədəbiyyat qəzetində bütün çıxışlarında açıq, yaxud dolayı yollarla millətçilik nümumələri ortaya qoymuşdur. 1986-cı ildə “Ocaq” kitabını yazdıqdan sonra bütün SSRİ-nin ən qatı millətçisi, Qarabağ məsələsinin də bir nömrəli ideoloqu kimi gündəmə gəlmişdir.

Zori Balayan yerindən söz atdı:

-Xahiş edirəm tarixi saxtalaşdırmayasınız, “Ocaq” 1986-da yox, 1981-də işıq üzü görüb. Mənim mübarizəmin qoca ömrünü bu qədər cavanlaşdırmaq yolverilməzdir.

Diktor onun susmasını gözləyib davam etdi:

 -Mənbələrdə tarixlər müxtəlif götürülür. Olsun 1981. 1989-cu ildə Balayan Dağlıq Qarabağın Milli Şurasının, ardınca SSRİ-nin və tanınmamış Dağlıq Qarabağ  Respublikasının deputatı olmuşdur. Əminəm ki, bu tarixə Balayanın bir iradı olmaz. Balayanın millətçiliyinin ən bariz nümunəsi isə onun ixtiyar yaşında əyninə hərbi forma geyinib, əlinə silah götürüb azərbaycanlılara qarşı Qarabağ müharibəsində iştirak etməsidir. Hazırda 85 yaşlı Balayan gənclərin millətçi ruhda tərbiyə olunması qeydinə ara-sıra keçirdiyi görüşləri, seminarları ilə qalır, beynəlxalq səviyyədə isə Baykal hərəkatı adlı Beynəlxalq ekoloji təşkilata həmsədrlik edir.

Baş Hakim söz götürdü:

-Zori Balayanın siyası baxışları barədə ayrıca danışmaq zəruridir. Mən proses öncəsi çox faktlar incələmişəm. Bu şəxs özünü  ümumerməni milli hərəkatının ilk lideri İsrayil Oriyə də bənzədib, qanlar tökən Dro, Njde, Andronik kimi quldurların davamçısı da adlandırıb. Qanına kimi millətçiliyə susamış bir şəxs olaraq, məncə onun bioloji, psixoloji cəhətdən, hətta lap deyərdim, antropoloji cəhətdən öyrənilməsi gözəl olardı.

Zori Balayan onsuz da qıyıq olan gözlərini bir az da qıyıb “Mən bununla fəxr edirəm” deyə yerindən qışqırdı. Baş Hakimdən icazə alıb müttəhimə sual vermək istədiyini bəyan edən yaşlı hakim Balayandan soruşdu:

-Cənab Balayan, sizin adınızı eşidib simanızı ilk dəfə gördüyüm uzaq 80-ci illərdən üzübəri bütün bu illərdə məni bir sual düşündürüb. Siz rəsmən Qayk və Qoer Balayanların övladısınız. Amma məncə, sizdə nəsə bir türk izləri var. Soyadınız ilk prosesdə qeyd etmişdik, türk sözündən götürülüb. Altay türkləri sayaq gözləriniz qıyıqdır. Hətta antropoloji cəhətdən siz haydan daha çox türkə bənzəyirsiniz. Məsələn, hətta dədə-babalarınızın türklərə heç bir aidiyyatı olmamasını sübut etsəniz belə, mən belə bir versiya söyləyə bilərəm: Bəlkə, siz hansısa bir türk kişisinin qeyri-qanuni övladısınız, sonradan həmin kişi sizin ananızı atıb sizə yiyə durmayıb deyə türklərə bu cür düşmən kəsilmisiniz?

Zori Balayanın müttəhimlər kürsüsündən atılıb Divan kürsüsünə şığıması hamı üçün çox gözlənilməz oldu, hətta o yaşlı Divan hakiminin xirtdəyinə əl atmağa belə macal tapdi, amma bu an özlərinə gəlmiş mühafizəçilər onu tutub saxlamağa müvəffəq oldular, ağzından köpük axıda-axıda söyüş yağdıran Balayanın əllərini qandallamaq və bir müddətlik ağzını dəsmalla bağlamaqla səsini almaq zərurəti yarandı.

Baş Hakim gərginlik içində olan Divan üzvlərini və tamaşaçıları incə yumorla sakitləşdirdi:

-Ocağı yandıranda onun tüstüsündən gözünün yaşarmasının, uqarından boğulmağının təhlükəsini də göz önünə almalısan. Qeyri-adi hal olduğu qədər də adi hal idi, gəlin boş verib prosesimizi davam etdirək. Beləliklə, ekspertlərimizdən xahiş edirəm ki, müttəhimin siyasi fəaliyyəti barədə arayış təqdim etsinlər.

Ekspertlərin rəhbəri özü kürsüyə şıxdı, tamaşaçıları salamladı, söylədi ki, son prosesdə qərara alıb ki, yenidən kürsüyə çıxsın, xalq öz qəhrəmanını tanısın.

Onun zarafatyana dediyi sözlər auditoriyaya bir yüngüllük gətirdi. Və o, simalara qonan təbəssümü sezib mətni oxumağa başladı:

-Zori Balayanı dünyaya tanıdan onun “Ocaq” kitabı olub. Buna kimi qayıq kruizi, “Litqazeta”dakı fəaliyyəti ilə o, öz millətçilik ambisiyalarını ortaya qoymuşdu, bu kitab isə onun millətçi xislətinin apogeyi oldu. Kitab esselər toplusudur, burada Dağlıq Qarabağın tarixən erməni torpaqları olması uzun-uzadı araşdırılır, hətta müəllif daha dərinə gedərək Azərbaycanın digər bir muxtar qurumu olan Naxçıvanın da erməni torpaqları olması iddiasında bulunub. O yazır: ”Mən Araz çayının sahilində günəşin doğmasına tamaşa etdim, erməni çayı ilə ermənicə danışdım”. Nəzərə alaq ki, əsər 1981-ci ildə işıq üzü görmüşdü, o dövrdə SSRİ-də millətlərarası heç bir münaqişə görünmürdü, hamı üzdə dost-mehriban yaşamaqdaydı, Dağlıq Qarabağ və Naxçıvan Azərbaycanın tərkibinə daxil idi. Dağlıq Qarabağda erməni əhali üstünlük təşkil etdiyindən hələ nə cürsə Balayanın yazdıqları inandırıcı görünə bilərdi, amma Naxçıvanda əhali tam azərbaycanlılardan ibarət idi, Balayanın “erməni çayı” adlandırdığı Araz çayı isə Azərbaycanın qürur rəmziydi, həm də vətəndaş poeziyada Şimalı Azərbaycanla Cənubi Azərbaycanı ayıran bir nisgil mənbəyi idi. “Ocaq”da müəllif açıq-aşkar türkləri və onların qan qardaşı azərbaycanlıları Rusiyanın və Ermənistanın düşməni adlandırırdı, həqiqətən o dövrdə belə cəsarət sərgiləmək mümkünsüz kimi görünürdü. Azərbaycana bu kitabın sorağı xeyli gec - 1986-cı ildə gəlmiş, kitab barədə kosmopolit partiya rəhbərliyi sussa belə ziyalıların mövqeyi sərt olmuş, onlar periodik mətbuatda yazılar yazmışdılar. Amma bu zəif müqavimət arxasında tək SSRİ rəhbərliyində təmsil olunan şəxslərin, tək ermənilərin deyil, həm də dünyanın maliyyə baxımdan güc yiyəsi olan erməni diasporunun dayandığı “Ocaq” üçün təsirsiz ötüşmüşdü, əsər yüz minlərlə erməni gəncinin şüurunda bir antitürkçülük izi qoymuşdur. Bu kitabdan sonra Balayan Qarabağ hərəkatının liderlərindən birinə çevrilmiş, tərcümeyi-halında qeyd edilən kürsülərə yiyələnmişdir. Onun qatı millətçi erməni şairəsi Silva Kaputikyanla SSRİ rəhbəri Mixail Qorbaçovla görüşmələri, Qarabağ məsələsinin həll edilməsini ondan xahiş etmələri ermənilər üçün fədakarlıq nümunəsi sayılırdı. O dövrdə türklərlə və azərbaycanlarla düşmənçiliyi yalnız bu xalqların ermənilərə qarşı törətdikləri qətliamlara, ərazi mənimsəmələrinə görə qınayan Balayanın 2000-ci ildə qərb mətbuatına verdiyi müsahibədə türklərin bütün bəşəriyyət üçün təhlükə mənbəyi olmasını dilə gətirməsini də qeyd etməyi zəruri sanırıq. Buna səbəb kimi isə Balayan İstanbulda futbol matçı zamanı iki britaniyalı azarkeşin öldürülməsini göstərirdi.

Ekspert çıxışını bitirəndə gənc hakim yerindən söz atdı...

 

 (Davamı var)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2023)

Wednesday, 22 November 2023 10:30

Uğurun zəminini necə yaratmalı?

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bir məşhur müasir dövr rəvayəti yaranıb, deyirlər, bir nəfər imkansız şəxs radiolardakı, televiziyalardakı lotereya üzrə başgicəlləndirici uduş məbləğlərini, astronomik cek-pot reklamlarını o qədər görür, tanış-bilişin bu mövzudakı bazar söhbətlərini o qədər eşidir ki, böyük bir məbləğ udmaq arzusu onun həyatının şah arzusuna çevrilir. O hər gün xəyallar qurur ki, cek-pota sahib olub bütün borclarını qaytaracaq, mənzil, avtomobil alacaq, uşaqlarını oxudacaq, ailəsinə şad-xürrəm, firavan həyat bəxş edəcək. Və hər səhər işıqlaşanda əllərini göyə açıb Tanrıya dua eləyir ki, ay Tanrım, nə olar, mənə cek-potu udmağı nəsib elə.

Beləcə, aylar ötür, illər keçir. Arzusuna qovuşmadığını görən bu şəxs get-gedə aqressivləşir, Tanrıya duasında kəskin tonlardan, iradlardan istifadə edir, şikayətlənir ki, axı sən necə Tanrısan, bircə arzumu yerinə yetirmirsən.

Və bir gün qeybdən ona səs gəlir ki, ay binəva insan, sən böyük məbləğ udmaq istəyirsən, ancaq adi bir həqiqəti başa düşmək istəmirsən ki, lotereyada udmaq istəyən kəs ilk öncə lotereya biletini almalıdır. Bu necə olur ki, sən bileti almırsan, Tanrıdan uduş arzulayırsan, arzun da reallaşmayanda Tanrıya irad bildirirsən?

Bu rəvayət hazırda hədsiz aktualdır. Bu gün insanlar daha çox əziyyətsiz mənsəbə çatmaq istəyirlər. Oxumur, təhsil almırlar, bir sənət öyrənmirlər, bir əziyyətə qatlaşmaq istəmirlər. Bununla belə, rahat, firəvan, tam təminatlı həyat arzulayırlar. Və bu həyata da qovuşmayanda onların içlərində bir narazılıq, bir küskünlük şeytanları oyanır.

Ünsiyyət qurduğum həyatdan narazıların əksəriyyətində bu əziyyətsiz mənsəbə çatma meyillərini görürəm. Baxırsan, gəncdir, iş axtarır. Müraciət edir, köməklik göstərirsən, bir tanışından xahiş edirsən ki, onu işlə təmin etsin. Nəticə isə ürəkaçan olmur. O səni tanışının yanında pis vəziyyətdə qoyur. Verilən tapşırıqlara əməl etmir, görəcəyi işi görmək istəmir, «məni filankəs tapşırıb» bəhanəsinin altında kölgələnmək istəyir.

Bir dəfə bir tanışımın övladı üçün müəssisələrdən birinin müdirindən iş xahiş etmişdim. Onu növbə ustası vəzifəsinə təyin etdilər, mən də missiyamı bitirib gördüyüm növbəti savab işimin nöqtəsini qoydum. Amma deməzsənmiş, cəmi bir həftədən sonra bu şəxs müdirin qəbuluna düşüb şikayət edib ki, bəs ali təhsilliyəm, növbə ustalığı istəmirəm, heç olmasa sex rəisi təyin edin ki, perspektivim olsun, ən yüksək rəhbər vəzifələrə keçə bilim.

Bu nə təfəkkürdür, nə məntiqdir? Sən niyə istehsalı tam öyrənməmiş, təcrübə yığmamış, aşağı mərhələlərdə təkmilləşməmiş dərhal yuxarı mərhələ istəyirsən? Binanın birinci mərtəbəsi tikilmədən 5-ci mərtəbəsini tikməkmi olar?

Ya da böyük arzularla, amallarla yaşadığını iddia edən bir şikayətçi abiturientin qəbul imtahanlarına hazırlaşmaq əvəzinə həmin böyük arzuların, amalların xəyalları ilə, necə deyərlər, «xəyal-plov» yeməklə gün keçirdiyi məlum olur. Kitab üzü açma, müəllim yanına getmə, bilik əxz eləmə, sınaq imtahanlarına qoşulma, sonda da qəbul imtahanlarında az bal toplayıb küskünləş, ruh düşkünlüyü, xəyal qırıqlığı yaşa? Bu necə olur axı?

Düzdür, həmin gənc ailəsinin imkansız olması səbəbindən məktəbdənkənar vaxtda işlədiyini, boş zamanının olmamasını özünə alibi sanır, amma hər halda, gözəl bir məsəlimiz var, könlü balıq istəyən quyruğunu buzlu suya qoyar.

Sən biliklər qazanmaq əziyyətinə qatlaşmadan, yuxusuz gecələr keçirmədən, adi normal həyat rejimini kəskin dəyişmədən, öz çalışqanlığından motivasiya almadan axı necə ali məktəb tələbəsi ola bilərsən?

Və yaxud, bir şikayətçi olan tanış idmançını götürək. Yunan-Roma güləşçisidir. Yoldaşları durmadan məşq edirlər, qida rasionundan, vitamin qəbulundan, çəki tarazlığından tutmuş olimpiya çempionları olmuş ən güclülərin oyunlarını izləmək, məşqçilərin tapşırıqlarına diqqət kəsilmək, mövcud tematik ədəbiyyatı oxumağa qədər özlərini idmana sərf edirlər. O isə çempion olmaq xülyası ilə yaşayaraq sadəcə, beynində qazanacağı trofeylərdən necə istifadə edəcəyini canlandırır. Təbii ki, nəticə acınacaqlı olur, o, uğur qazana bilmir. Öz məsuliyyətsizliyinin  günahını məşqçi diqqətsizliyi və hakimlərin qeyri-obyektivliyinin üzərinə yıxmaqla indi o, nəyəsə nail ola biləcəkmi? Əlbəttə ki, yox!

Həyatın qızıl qanunu: Uğur qazanmaq üçün ilk öncə bu uğurun zəminini yaratmalısan.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2023)

 

Wednesday, 22 November 2023 12:00

BİRİ İKİSİNDƏ – Rəvan Cavidin şeirləri

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində yaşı 35-ədək olan şairlərin şeirlərinin dərcini davam etdiririk. Bu gün növbəRəvan Cavidindir.

 

 

 

NEY ÜFÜRMƏDƏN...

(Salam Sarvana şərq sualları)

 

Soruşun, neçə il axtarıb aşiq

quyudan qeyb olan yaşsız qocanı?

Biz hansı dənizin ləpədöyəni,

hansı çöldə yanan közsüz ocağıq?

 

Soruşun, Şəmsini tapdımı Rumi?

Kərbəla içdimi Hüseynin qanın?

İsa qovuşdumu bəs atasına?

Musa tapmadımı qutsal olanı?

 

Məcnuna Leylini vəd edən yolun

sonunda nə vardı, bilinmədimi?

Min ildir axtarıb tapammadılar

Kərəmi yandıran o sarı simi.

 

Hansı bomba idi, yaxıb kül etdi

Şərqin uzağında sakuraları?

Neçə əli kəsib Xəzərə atdı

Yoldaş Stalinin dil şuraları?

 

Soruşun, kim idi edam günündə

öz xalqına baxıb köksü odlanan?

Otuz yaşlı məğrur, əyilməz əzmi

edam səhrasında dəyərsiz qılan.

 

Kim idi göylərə yol çəkən adam,

niyə yandırmışdı yazdıqlarını?

O hansı dəliydi, baxıb gülürdü

sırayla məftildən asdıqlarına?

 

Kim idi sübh vaxtı minarədəki,

niyə kəsilmişdi büllur avazı?

Hansı uşaqlıqdı, mərmi altında

hələ də gözləyir ətirli yazı?

 

 

N DAİRƏSİ

 

Sən də mənim kimi yadına salma,

hansı küçə idi bizi ayıran?!

neçə il təqvimə baxa bilmədim,

neçə ildi həmin günü sayıram,

neçə ildi güllər fidan qalıbdır,

neçə ildir açmır yaz bənövşəsi,

bu necə kədərdi, rüsvay elədi

içdiyim qəhərin sərxoş nəşəsi.

 

Bu necə yol idi, tozu-torpağı

hələ də üstümə sinmiş kimidir,

hansı xəyanətin yıxmışdı məni,

qürurum təzəcə dinmiş kimidir,

hansı acizliyin köləsi idim,

kim idi başımın üstündə cəllad?

 

Mən niyə inandım, hələ bilmirəm,

mən ki tanıyırdım

günahları adbaad,

çox da fikirləşmə, gözümün nuru,

mənim sahilimdə mirvari çoxdur,

qaç, qurtar özünü qəmin əlindən,

neçə gözəl gördüm, qəmə yoluxdu:

saçları tiftikləndi, üzləri soldu,

gözləri qəm çanağı, səsləri bərbad.

 

Nə badə yadına salma ayrılığı!

 

 

ÖLÜM ÜÇÜN

 

Ölümdü də,

gələr ömrün bir cığalbaz yazında.

yaşıl otlar üstündə,

burnumuzda yonca qoxusu,

gözlərimizdə günorta yuxusu.

 

Ölümdü də,

gələr yayın ortasında,

qorabişirən istidə.

sahil, dəniz, soyuq pivə...

ölüm də bunlar kimi bir meyxoş hissdi də.

 

Gələr ən səmimi payızda,

təzədən aşiq olub

bir qızın ətrinə aldandığımız noyabrda,

ayaqlarımız xəzəlləri əzdikcə

ömrümüz əzə bilməyəndə əcəli

bir şeir də yadigar qoyarıq kağızda,

içində ölüm sözü keçən bütün surələr

yarımçıq qalar ağzımızda.

 

Ölümdü də,

gələr bir qış gecəsi –

sobabımızın buxarı təzəcə səngiyəndə,

belimiz torpağa əyiləndə­­­–

insan nə gözəl sualdır qocalanda

"Bu hansı yoldur" cümləsinə.

 

Ölümdü də,

ya iyirmi beşdə, ya əllidə,

guya fərqi nə?

Ya yaşıl otlar üstündə,

ya da isti yorğan-döşəkdə,

guya fərqi nə?

 

yollardı da, hərəsi bir səmtdən gəlir,

eyni səmtə çıxmaq üçün,

soyuq dodaqlarımız hərəkətsiz,

gözlərimiz dolu hüzn.

 

 

QALATA

 

Yenə bir ulduz uçdu

sənin məmləkətindən mənim məmləkətimə,

yenə birinin ovuclarında yetim qaldı arzusu,

yenə ömür dediyin yalnızlığa məhkumdur.

 

Sənin yolunu sevdim,

nə qədərmiş yolçusu...

ən böyük yalanımı da sənə söylədim,

mən saf sevgilərin qədər ovçusu.

 

Mərmərəyə axıtdım bütün göz yaşlarını,

yumruğum havada ağlaya bilmərəm,

amma içimdə sancı, içimdə bir ağrı var,

bizim davamızın neçə ildir bağrı qan.

 

dostlarımı itirdim yalan pərvazlarında,

gözlərində dinməyən həqiqətin məşəli

Söndü Promoteyin əlində.

 

Rum qızı,

hardan tapdın bu yıxılmaz əzmini?

mənə də öyrət,

neçə güllə öldürər bu üsyankar ruhunu?

 

Güllə səsləri, qırılan şüşələr, polis siqnalı...

mən Qalataya baxıram qolların arasından,

şəhər səma edir,

şəhər sanki səmazən.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.11.2023)

 

 

Noyabrın  20-də Sumqaylt şəhərinin S.Vurğun adına Mərkəzi  Kitabxanasında  Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Sumqayıt bölməsi və S.Vurğun adına Mərkəzi  Kitabxananın birgə təşkilatçılığı ilə 3 kitabın təqdimat mərasimi baş tutdu.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Sumqayıt bölməsinin sədri Gülnarə Cəmaləddinin verdiyi məlumata görə filologiya elmləri doktoru, professor, ictimai xadim, tarixi romanlar müəllifi, mərhum Əzizə Cəfərzadənin "Təzkireyi- Əzizə”, ustad xanəndə, qəzəlxan Ağakərim Nafiz Şirvaninin "Təzkireyi - Nafiz" və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, şair, yazıçı, araşdırmaçı Gülhüseyn Kazımlının "Salam, Məşədi" kitablarının təqdimat mərasimi keçirildi.

Öncə Azərbaycan torpaqlarının bütövlüyü uğrunda  canlarından keçən Vətən oğullarının xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edildi.

Mərkəzləşdirilmiş Kitabxanalar Sisteminin direktor əvəzi Natəvan Axundzadə tədbir iştirakçılarını salamladı və qonaqları təqdim etdi.

AYB Sumqayıt bölməsinin sədri Gülnarə Cəmaləddin hər üç müəllif barədə və təqdim olunan kitablar haqqında oxuculara geniş məlumat verdi.

Sonra texniki elmlər doktoru, kitabların texniki redaktoru Turan İbrahimov,  filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, şair, yazıçı, araşdırmaçı Gülhüseyn Kazımlı, ustad xanəndə, qəzəlxan Ağakərim Nafiz Şirvani, şair, yazıçı, esseist, tərcüməçi Kənan Hacı, yazıçı, şair, tədqiqatçı, Buzovna məscidinin axundu  Hacı Soltan Əlizadə, yazıçı, Əməkdar jurnalist Eyruz Məmmədov çıxış edərək klassik Azərbaycan ədəbiyyatından, onun məziyyətlərindən söz açaraq, belə tədbirlərin keçirilməsinin əhəmiyyətindən danışdılar.

Respublikanın əməkdar artisti, şair Nazir Rüstəmin böyük Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzuli yaradıcılığından səsləndirdirdiyi “Məndə Məcnundan füzun aşiqlik istedadı var" qəzəli, kitabda şeirləri çap olunan müəlliflər- Lilpar Cəmşidqızı, Elşad Xaqan Davudoğlu və Böyükağa Müntəzirin oxuduğu qəzəllər məclisə başqa bir ovqat bəxş etdi.

Sonda Mərkəzləşdirilmiş Kitabxanalar Sisteminin direktor əvəzi Natəvan Axundzadə qonaqlara və tədbir iştirakçılarına təşəkkürünü bildirdi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

Tuesday, 21 November 2023 14:45

Daimi müəllifimiz dərslikdə

 

Nihad Alimoğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq olunmuş yeni dərsliklər əsasında tərtib edilən çoxminli 3-cü sinif Azərbaycan dili Test Bankına ölkəmizin ən məşhur şairlərindən olan Nizami Gəncəvi, Abdulla Şaiq, Rəsul Rza, Bəxtiyar Vahabzadə, Səməd Vurğun, Məmməd Araz, Mədinə Gülgün, Mirmehdi Seyidzadə, Zeynal Cabbarzadə ilə yanaşı  “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının daimi yazarı Əyyub Türkayın da yaradıcılığı qeyd edilmişdir. 

Belə ki, onun uşaqlar üçün yazdığı "Zəhmətkeş babam" adlı şeirindən bir bənd Test Banklka salınmışdır. 

Dərslik üçün nəzərdə tutulmuş vəsait "Bahar Nəşriyyatı"na məxsusdur.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

Tuesday, 21 November 2023 14:15

Avtobusda basabas

 

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bugünkü gülüş payınızı bir lətifə söyləməklə ərməğan edəcəm. 

Demək, fiziki cəhətdən zəif və cılız olan Dərdayıl bir dəfə Bakıbus avtobusuyla Dərnəgül tərəfdən mərkəzə gəlirmiş, avtobusda basabas olduğundan oturmağa yer yox imiş.

Belə olduğu təqdirdə bərk yorğun olan Dərdayıl öz-özünə deyir ki, kim mənə yer verməsə dünənkini edəcəm.
Düz önündə bir idmançı cüssəli biri oturubmuş, onun qulağı bu sözləri alır, qorxur, durur ona yer verir. 

Dərdayıl düşəndə idmançı cüssəli  maraqdan özünü saxlaya bilməyib soruşur:
- Qardaş, siz dünən neynəmişdiz ki? 

Dərdayıl deyir:

-Neynəyəsiydim ki? Ayaq üstə getmişdim.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

 

Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının təşkilatçılığı ilə "Qonaq Teatr" layihəsi çərçivəsində noyabrın 20-də Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Milli Dram Teatrı "Edama məhkumun son günü" (Viktor Hüqo) psixoloji dramı ilə Bakıda tamaşaçılar qarşısında çıxış edib.

 

Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Teatr Xadimləri İttifaqının məlumatına əsaslanaraq xəbər verir. Məlumatda deyilir ki, Naxçıvan Teatrının 140 illik yubileyi münasibətilə oynanılan tamaşa görkəmli sənət adamları, ziyalılar, media nümayəndələri və teatrsevərlər tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb.

Tamaşada edama məhkum edilmiş şəxsin son günündə keçirdiyi duyğular əks olunur, edamla yanaşı, yazılmamış iyrənc və rəzil qanunlar, bu cür qanunların fiziki ağrılardan daha çox mənəvi ağrılara səbəb olması ön plana çəkilir.

Tamaşadan sonra Teatr Xadimləri İttifaqı sədrinin vəzifə səlahiyyətlərini icra edən, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Hacı İsmayılov Naxçıvan Dövlət Milli Dram Teatrını yubiley münasibətilə təbrik etdi, teatrın keçdiyi şərəfli inkişaf yolundan danışıb.

Sonra Naxçıvan Teatrı milli teatr sənətinin inkişafındakı xidmətlərinə görə və yaranmasının 140 illiyi münasibətilə, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar rəssamı Səyyad Bayramov anadan olmasının 65 illiyinə görə, teatrın baş rejissoru Mir Qabil Əkbərov “Edama məhkumun son günü” tamaşasının uğurlu quruluşu münasibətilə İttifaqın Fəxri fərmanı ilə təltif edilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

 

Amerika Birləşmiş Ştatlarının Nyu-York şəhərindəki “Türk evi” ikinci dəfə Beynəlxalq Yemək Festivalına qapılarını açıb.

Türkiyenin Nyu York Baş Konsulluğunun ev sahibliyi ilə Xarici Konsullar Dərnəyinin təşkil etdiyi festivala 18 ölkə qatılıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı TRT-yə istinadən xəbər verir ki, festivalda Nyu-Yorkda çalışan baş konsullar, yüksək səviyyəli menecerlər, diplomatik missiya əməkdaşları və çoxlu sayda qonaq iştirak edib.

Musiqili konsertlə müşayiət olunan festivalda Filippin, Bolqarıstan, Qazaxıstan və Meksikadan olan sənətçilər ənənəvi musiqiləri ilə qısa şoular təşkil ediblər.

Qonaqlara dünya mətbəxindən, xüsusən də türk mətbəxindən fərqli yeməklər və içkilər təqdim olunub.

Tədbirdə çıxış edən Türkiyenin Nyu-Yorkdakı baş konsulu Reyhan Özgür belə tədbirlərin əksəriyyətinin digər maraqlı tərəflərlə, xüsusilə Nyu- Yorkdakı digər diplomatik və konsulluq nümayəndəlikləri və qeyri-hökumət təşkilatları ilə birgə təşkil edildiyini bildirərək,"Türk evi" bu keyfiyyətilə Nyu-Yorkda mədəniyyət və diplomatiya mərkəzinə çevrilib”. deyib.

Bunun Türkiyenin həm ictimaiyyət, həm də digər ölkələr qarşısında tanıtımına töhfə verdiyini vurğulayan Özgür "Türk evi"nin bu missiyasını davam etdirəcəyini vurğulayıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

 

Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının nəzdində fəaliyyət göstərən Opera Studiyasında ukraynalı opera rejissoru Nikola Tretyakın quruluşunda səhnəyə qoyulan "Sevgi şərbəti" operası nümayiş olunub.

 

AzərTAC xəbər verir ki, tamaşada ilk dəfə çıxış edən, Nemorino rolunu canlandıran Əməkdar artist, tanınmış vokal ifaçısı Ramil Qasımovun ifası tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla qarşılanıb. Əməkdar artistin ifasında ikinci pərdədə səslənən “Una furtiva lagrima” ariyası tamaşanın ən yaddaqalan anlarından biri olub.

Eyni zamanda, ilk dəfə tamaşada çıxış edən Mahir Tağızadə Belkore obrazını özünəməxsus təqdim edib. Operanın baş rol ifaçısı Əməkdar artist İnarə Babayeva (Adina) və Xalq artisti Əkrəm Poladov (Dulkamara) öz partiyalarını yüksək peşəkarlıqla ifa ediblər. Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyevanın rəhbərliyi altında xor kollektivinin professional ifaları da özünəməxsusluğu ilə seçilib.

70-ə yaxın operanın müəllifi olan görkəmli italyan bəstəkarı Qaetano Donisettinin yaradıcılığında “Sevgi şərbəti”, “Lüçiya Di Lammermur”, “Don Paskuale”, “Favoritka” kimi operalar xüsusi yer tutaraq ona dünya şöhrəti gətirib.

“Sevgi şərbəti” operasını Q.Donisetti çox qısa bir müddətdə - iki həftə ərzində yazıb tamamlayıb. Tamaşa ilk dəfə 1832-ci ildə Milan Teatrında səhnəyə qoyulub, bundan sonra dünyanın bir çox teatrlarının repertuarına daxil edilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

Tuesday, 21 November 2023 16:30

Yu, apar dərdləri, yağışım - ESSE

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Yağış! 

Səbirsizmisən? 

Əsəbindən dolmuş buludun göz yaşımısan? Nədir fikrin? 

Hər kəsi islatmaqmı istəyirsən? 

Bəlkə, çoxu hələ öz arzusu ilə islanmaq istəyir. Sən də onların arzularını həyata keçirirsən, ey yağışım. 

 

Bir xahişim var. Yerinə yetirərsənmi? İslat, yağışım. İslat mənfi düşüncələri, qurumağa

qoyma, sən Allah. İslat ki, özü bezsin, yox olsun, tərk etsin bizi. İslat, ərit buzlu kinləri, islat, qurban olum! Ərit o kinləri. Ərit ki, kin kiçik intihardır. O intihar məhv etməsin bizləri. Yu apar, dərdləri. İslat, yu çirkli qəlbləri, qoy təmiz hisslə döyünsün. Apar qəlbdən xəyanətləri. Apar, qoy aşiqlər saf məhəbbətlə sevsin! İslat, islat, apar yerin dərinliklərinə pis xatirələri və bir daha geri göndərmə! 

Sən bunu bacararsan, inanıram, yağışım. Yağ, sevinc gətir körpə balalara. Qoy, sənin damlaların altında qayğısız rəqs etsinlər. Yağ yağışım, xoş anlar yarat sevənlər arasında. Qoy çətir bəhanəsi ilə isinsinlər bir-birinə. 

Yağ yağışım, küsmüş həyat yoldaşlarını barışdır. Qoy bəhanə edib desinlər ki: “Yağış elə güclənsin ki, sel səni aparsın". Təbəssüm yarat bu küsmüş sevənlərin arasında. Barışdır onları. 

Hə yağışım, sən nursan. Sən göyqurşağını səmaya bəxş edənsən. Çək, çək bu rəngləri səmaya. Səmada gözəllik yarat. Baxaq, bu  gözəlliyə heyran olaq. Rənglərin sirrində itək. Hər rəngə şeir qoşaq, nəğmə deyək! Həyatımıza bu rənglərdən rəng qataq. Şükr edək Allaha. Hər günümüzə, hər saniyəmizə şükr edək. Unudaq acıları, yağışım. Allahın verdiyi ömrü sevərək, şikayətsiz yaşayaq. Anlayaq ki, gözəl həyat gözəl düşüncələrdən başlayır. Düşüncəmiz nədirsə, biz də ona çevrilirik. 

Elə isə gözəl düşünək ki, həyatımız gözəlliklərə bürünsün. Gözəl ovqatla ətrafdakıları da xoşbəxtlik sehrinə salaq.  Qoy, bu sehrin müddəti isə heç bitməsin. Daim var olsun, yağışım! 

Yağ yağışım, yağ arzularıma qoşul, yağışım.

        

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2023)

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.