Super User
Azərbaycanın turizm imkanları İspaniyada təbliğ olunur
Azərbaycanın turizm imkanları Dövlət Turizm Agentliyi və Azərbaycan Turizm Bürosunun təşkilatçılığı ilə dörd yerli tərəfdaşla birlikdə İspaniyanın Madrid şəhərində keçirilən “FITUR” turizm sərgisində nümayiş etdirilir.
Agentlikdən AzərTAC-a bildirilib ki, ispandilli ölkələr üzrə nüfuzlu turizm tədbirlərindən biri hesab olunan sərgidə Avropanın bir sıra ölkələrindən, həmçinin Latın Amerikasından olan turoperatorlar və səyahət agentlikləri, eləcə də hava yolları və tanıtım şirkətləri ilə B2B (Biznesdən-biznesə) formatlı görüşlər keçirilir.
Görüşlər çərçivəsində Azərbaycanın turizm potensiallı məkanları, milli mətbəx nümunələri, şərabçılıq, qolf, eləcə də qış turizmi imkanları, dağ-xizək mərkəzləri, UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına yeni daxil olmuş “Xınalıq və Köç Yolu” mədəni landşaftı, o cümlədən işgüzar turizm imkanları haqqında geniş məlumat təqdim olunur.
Sərgidə Azərbaycanın dünyanın ən böyük və mühüm dövlətlərarası tədbirlərindən biri olan BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasına (COP29) ev sahibliyi etməsi diqqət mərkəzindədir.
Milli stendimizi Azərbaycanın İspaniya Krallığı və Andorra Knyazlığındakı səfiri, eyni zamanda, Ümumdünya Turizm Təşkilatı yanında daimi nümayəndəsi Ramiz Həsənov da ziyarət edib.
Yanvarın 28-dək davam edəcək sərgidə 152 ölkədən 9 mindən çox şirkət iştirak edir və sərgini 150 mindən çox insanın ziyarət edəcəyi proqnozlaşdırılır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.01.2024)
CAZ AXŞAMI - Gəncə Dövlət Filarmoniyası böyük mədəniyyət mərkəzinə çevrilməkdədir
Gəncə Azərbaycanın Qərb paytaxtıdır. Eləcə də, yüksək mədəniyyət, elm, təhsil ocağıdır. Son günlər Gəncənin mədəni həyatı bir qədər də zənginləşib.
Martın 18-də Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasında “Caz axşamı” keçiriləcək. Bu səhnədə ilk dəfə tanınmış cazmen, Əməkdar artist Emil Əfrasiyab solo proqram təqdim edəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, filarmoniyaya Ramil Qasımovun direktor təyin olunmasından sonra bura həqiqətən də mədəniyyət mərkəzinə çevrilməkdədir. Elə təkcə ötən ay keçirilmiş vokal festivalını qeyd etmək, bizcə, kifayət edər.
İndi isə qayıdaq “Caz axşamı”na. Bu Konsert caz-muğamın yaradıcısı, dünyaşöhrətli pianoçu, bəstəkar Vaqif Mustafazadənin anadan olmasının 84-cü ildönümünə ithaf olunacaq.
Gəncə Dövlət Filarmoniyası musiqisevərlərə daha bir solo proqram hazırlayır. Belə ki, aprelin 21-də burada Xalq artisti, vokal ustası Azər Zeynalovun “Gəncəyə gəlirəm” adlı konserti keçiriləcək. Xalq artisti Azər Zeynalov da Gəncədə ilk dəfə solo proqramla çıxış edəcək.
Hər iki konsertə biletləri Gəncə Dövlət Filarmoniyasının kassalarından, eləcə də iticket.az saytından əldə etmək mümkündür.
Bu arada, həqiqətən də gəncəlilərə həsəd aparmağa dəyər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.01.2024)
“ASAN xidmət”də “Blokçeyn Təlim Mərkəzi” yaradılıb
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin “İnnovasiyalar Mərkəzi”nin, “Bilişim Vadisi Bakı”nın və “PAŞA Bank” ASC-nin birgə təşəbbüsü ilə yaradılan “Blokçeyn Təlim Mərkəzi”nin açılışı tədbiri baş tutub. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “ASAN xidmət”dən məlumat verilib.
Tədbirdə “İnnovasiyalar Mərkəzi”nin direktoru Vüsal Rüstəmov, “Bilişim Vadisi Bakı”nın direktoru Qamət Kərimov, “PAŞA Bank” ASC-nin nümayəndələri və digər qonaqlar iştirak ediblər.
Əsas məqsəd qabaqcıl blokçeyn texnologiyasına və kriptovalyutalarına dair təlimlərin keçirilməsi, fərdlərin və qurumların inkişafına dəstək üçün onlara müvafiq sahədə konsultasiyaların verilməsidir.
Mərkəz təcrübə mübadiləsi üçün aparıcı məkan olmaqla bu istiqamətdəki həvəskarları və peşəkarları resurslar, şəbəkə imkanları ilə təmin edəcək, onları sənayenin ən son nailiyyətləri ilə tanış edəcək.
Hazırda “Blokçeyn Təlim Mərkəzi” blokçeyn texnologiyasının tarixi, inkişaf mərhələləri, platforma tipləri, riskləri və s. barədə məlumatlanma məqsədilə infosessiya elan edir.
İnfosessiyaya müraciət üçün son tarix: 31 yanvar 2024.
Qeydiyyat üçün link: https://forms.gle/Q8ASFEKvy6LAdZST7
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.01.2024)
“O səs Türkiyə”nin qalibi DOST İnklüziv İnkişaf və Yaradıcılıq Mərkəzinin qonağı olub
Azərbaycanın “Avroviziya” mahnı müsabiqəsindəki ilk təmsilçilərindən biri, “O səs Türkiyə” yarışmasının qalibi Elnur Hüseynov Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyindəki DOST İnklüziv İnkişaf və Yaradıcılıq Mərkəzinin qonağı olub. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına DOST-dan məlumat verilib.
Mərkəzlə tanışlıq zamanı qonaq yaradıcılıq studiyalarını gəzib, təlim prosesini izləyib.
Elnur Hüseynov Mərkəzdə təlim alan həssas əhali qruplarına aid şəxslərin hazırladıqları əl işləri ilə tanış olub.
Ölkəmizi 2008 və 2015-ci illərdə “Avroviziya” mahnı müsabiqəsində iki dəfə təmsil etmiş ifaçı musiqi studiyasında benefisiarların məşq prosesinə qoşulub, onlarla birgə mahnılar ifa edib, maraqlı duetlər səsləndirib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.01.2024)
Parisdə yaşayan əski azərbaycanlı milyonçu
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
1920-ci ilin 28 aprelində bolşeviklər yerli satqınların köməyi ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini süqut etdirərək ölkəmizi işğal etdilər. Və qırmızı repressiya illəri başladı. Milli düşüncəli, vətənpərvər, varlı hər bir kəs təqib edildi. Həmin dönəmdə
bir çox dövlət xadimlərinin, görkəmli ziyalıların ailələri ölkəni tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Belə təzyiqlə üzləşən ailələrdən biri də cümhuriyyət dövründə ticarət və sənaye naziri vəzifəsini icra edən Mirzə Əsədullayevin ailəsi oldu. Bu gün o ailənin bir üzvü barədə danışacağıq.
Mirzə Əsədullayev məşhur Azərbaycan milyonçuları - Şəmsi Əsədullayevin oğlu və Ağa Musa Nağıyevin kürəkəni idi. Onun həmin dönəmdə 15 yaşında bir qızı var idi, Ümbülbanu adında.
Ümbülbanu 1905-ci ilin yanvarında Bakıda anadan olmuşdu, məlum hadisələrə görə atası həbs ediləndə Vətənindən didərgin düşdü. Tale onu Fransaya apardı. O, sonralar “Banin” təxəllüsü ilə Fransa ədəbiyyatının tanınmış simalarından birinə çevrildi. Və ömrünün sonunadək Fransada yaşayıb-yaratmış azərbaycanlı yazıçı kimi məşhur olan, dostları tərəfindən “Qafqaz gözəli”, “Şamaxı şahzadəsi” adlandırılan Ümbülbanunun bu gün - bu qarlı-şaxtalı yanvar günündə 119 yaşı tamam olur.
O, gözümü açanda anası artıq dünyasını dəyişmişdi. Onun dünyaya gəlişi kimi, sonrakı həyatı da rəvan keçmədi. Hakimiyyətə gələn bolşeviklər atasını həbs etib, babalarının var-yoxu da əllərindən alırlar. O, atasını həbsxanadan qurtarmaq, ölkədən çıxmaq üçün istəmədiyi, lakin hörmətli bir şəxsə ərə gedir. O, 19 yaşında Türkiyədə əri Balabəy Qocayevdən ayrılaraq Parisə yollanır. Fransada maneken, mağazada satıcı, dəftərxanada katibə, tərcüməçi işləyir. Sonradan Banin fransalı dostlarının məsləhəti ilə xatirələrini qələmə almağa başlayır.
Onun 1946-cı ildə çap olunan “Qafqaz günləri” kitabı müəllifinə ilk uğur qazandırır. Kitab işıq üzü gördükdən sonra Andre Marlo, İvan Bunin, Nikos Kazaçakis, Anri Monterlen, Ernest Yungen kimi qərb yazıçılarında Baninə rəğbət yaranır. İkinci Dünya müharibəsinin iştirakçısı, alman yazıçısı və filosofu Ernest Yungenlə Baninin dostluğu yarım əsrdən çox davam edir. Banin hətta Yungen haqqında kitab yazır.
Ümbülbanunun uşaqlığının ağlı-qaralı xatirələri “Qafqaz günləri” kitabında əks olunub. Bundan sonra yazdığı “Paris günləri”, “Ernest Yungenlə görüş”, “Mən opiumu seçdim”, “Sonra”, “Sonuncu ümidin çağırışı” və digər romanları ona geniş oxucu rəğbəti qazandırır. Son kitabı – “Mariya mənə nə danışdı” romanı 1991-ci ildə, ölümündən bir il əvvəl işıq üzü görür.
Banin Fransada təkcə romanları ilə deyil, həm də rus, ingilis, alman dillərindən gözəl tərcümələri ilə tanınırdı. O, İvan Buninin və Fyodor Dostoyevskinin yaradıcılığının ən yaxşı bilicilərindən sayılırdı.
İlk dəfə onu Azərbaycan oxucusuna diplomat Ramiz Abutalıbov tanıdıb.
Fransız mühitinə qaynayıb-qarışmasına baxmayaraq, Ümbülbanu soy-kökünü heç vaxt yaddan çıxarmayıb. O, Qarabağda baş verən hadisələri həyəcanla izləyib. Parisdəki “Azərbaycan evi” assosiasiyasının üzvü olan Banin Fransanın kütləvi informasiya vasitələrində mütəmadi olaraq Qarabağ hadisələri ilə bağlı məqalələrlə çıxış edib.
Fransanın “Fiqaro” qəzeti 1992-ci il oktyabrın 29-da olduqca kədərli bir məlumat yayır: “İlk fransızdilli azərbaycanlı yazıçı Banin vəfat edib...”.
Ömrünün axırınadək Vətənə gələ bilməyən, Azərbaycan həsrəti ilə dünyadan köçən Ümbülbanu qələmi ilə Azərbaycanı dünyada və Fransada tanıdıb. Bu gün onun yazdıqları həmvətənləri və dünya oxucuları tərəfindən maraqla oxunur. Özü Vətənə qayıda bilməsə də, əsərləri bu gün bizimlədir.
Ruhu şad olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.01.2024)
Azərbaycanın sədrliyi ilə toplantı
Azərbaycanın sədrliyi ilə İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının Regional Planlama Şurasının 34-cü iclası çərçivəsində İran İslam Respublikasının Tehran şəhərində təşkil olunan Turizm Komitəsinin toplantısı keçirilib.
Dövlət Turizm Agentliyindən AzərTAC-a bildirilib ki, tədbirdə Azərbaycanı Agentliyin Aparat rəhbərinin müavini - Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Cəlil Məlikov təmsil edib.
Toplantı zamanı təşkilatın 2024-cü il üçün nəzərdə tutulmuş tədbirlər üzrə iş planına əsasən, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) regionu ölkələri üçün turizm sahəsi üzrə Məsləhətləşmə Komitəsinin yaradılması, turizm standartlaşdırması üzrə işçi qrupu tərəfindən hazırlanmış İƏT regionunda fəaliyyət göstərən yerləşdirmə müəssisələrinin davamlılığı ilə bağlı ümumi kriteriyalar, üzv dövlətlər arasında İpək Yolu turizmi istiqamətində əməkdaşlığın genişləndirilməsi məqsədilə işçi qrupun yaradılması müzakirə edilib.
Həmçinin İƏT və UNESCO-nun birgə əməkdaşlığı ilə qədim İpək Yolu abidələrinin və mədəni irsinin qorunması üçün müvafiq tədbirlərin təşkili, eləcə də üzv dövlətlərin mövcud turizm potensialının təşkilat çərçivəsində daha geniş təbliğatının aparılması məqsədilə yeni layihə olan "İƏT-in turizm səfirləri"nin təyin edilməsi məsələləri barədə ətraflı fikir mübadiləsi aparılıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.01.2024)
Bolqarıstanda Azərbaycan kinosu gecəsi və fotosərgi təşkil olunub
Bolqarıstanın paytaxtı Sofiya şəhərində keçirilən 16-cı MENAR Beynəlxalq Film Festivalında Azərbaycan kinosu gecəsinin və “Azərbaycana səyahət” adlı fotosərginin açılışı olub.
Bu barədə AzərTAC-a ölkəmizin Bolqarıstandakı səfirliyindən məlumat verilib.
Bildirilib ki, gecədə ölkəmizin Bolqarıstandakı səfiri Hüseyn Hüseynov və MENAR Beynəlxalq Film Festivalının təşkilatçı şirkətinin rəhbərləri çıxış edib, iştirakçılara Azərbaycanın mədəniyyəti və kino sənəti haqqında məlumat veriblər.
Yanvarın 22-dən 28-dək davam edəcək “Azərbaycana səyahət” fotosərgisində Bolqarıstanın türkəsilli fotoqrafı Arslan Əhmədovun müəllifliyi ilə Azərbaycanın ucqar bölgələrində yaşayan soydaşlarımızın yaşayış tərzini və mədəniyyətini, eləcə də Qafqaz, Talış dağlarının əsrarəngiz təbiətini əks etdirən fotolar nümayiş olunub.
Tədbirlərdə Bolqarıstanın dövlət qurumlarının rəsmiləri, parlamentin üzvləri, yerli mədəniyyət xadimləri, bu ölkədə akkreditə olunmuş diplomatik korpusun təmsilçiləri, jurnalistlər, həmçinin yerli və xarici kinosevərlər iştirak ediblər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.01.2024)
3 seçilmiş! - ƏDƏBİ TƏNQİD
Əli Bağış (Savalan Qorqud Daşdəmir) yazır
“Ədəbiyyat və incəsənət”in təqdimatında
“Günəşi sağ əlimə, ayı sol əlimə qoysalar belə, yenə yolumdan dönmərəm! Muhəmməd RəsulAllah
“Tanrı göydən dərdi məni, Yerə göndərdi məni” Ramiz Rövşən
Heç bir zaman əhliləşməyən, öz tutduğu yoldan dönməyən, Qiyamətdəki Qurd.
15 dekabr 2023-cü ildə 77 yaşı tamam olan nəhəng şair, böyük fikir və əqidə adamı, dahi Ramiz Rövşənin 2-ci ən böyük poeması “Canavar ovu” barədə bəzi fikir və mülahizələrimi yazmaq istədim. Əziz dostum və böyük şairimizə elə kiçik doğum günü hədiyyəsi kimi də düşünmək olar! Poema, dahiyanə, sufi-ekzistensial “Süd dişinin ağrısı”poemasından fərqli olaraq həm metafizik, həm alleqorik, həm də bədii üslubda yazılmış möhtəşəm sənət əsəridir. O, 5 yaşında ata yurdu Qubadlıda bir qış günü xalasıyla qonşu kəndə yol gedən zaman qarşılaşdığı Canavarı 32 il sonra ölümsüzləşdirib... Əsər 5 nəzm və 5 nəsr bölümündən ibarətdir. Həyatda olduğu kimi, dialoqu xoşlamayan şair bu möhtəşəm poemada da yalnız monoloqdan istifadə edib. 2-ci bölmədə (Uşaqla ) və 5-ci bölmədə (Allahla) Canavarın monolqu, doğrudan, valehedicidir. 1,3 və 4-cü bölümlər isə şairin Allah, insan, azadlıq, tənhalıq, deqradasiyaya uğramış cəmiyyət barədə fikirlərinin Canavar timsalında ifadəsidir! Bir dəfə (çoxlu görüşlərimiz olur) şairdən soruşdum ki, Ramiz müəllim, Canavarı göydən kəndə niyə apardınız ki? Gülüb belə cavab verdi, mən Canavarı kəndə aparmadım ki, özü məni kəndə apardı… Doğrudan da, “Dəstəyi Allah əlində” olan Canavar axı hər canlıya nəsib olmayan “Azadlığın tənhalığı”ndan imtina edib bütün eybəcərlikləri özündə ehtiva edən ikiayaqlı məxluqlar dünyasına (Taifə) niyə girsin ki?!
Göydən enən Canavar, bəlkə, elə öz “azadlığının tənhalığı”ndan qaçıb o kəndə (Taifə), öz ölümünə sığınırdı? Ruhən, mənən aclığı Canavarı maddi aclığa sürükləyirdi. Ulaya-ulaya özü kimi tənha olan bayquşu axtaran, ,,Allah kimi alınıb-satılmayan “ yalquzağın vahiməli səsi şairi belə qorxudur!!! Birdən o səs Allaha çatar və Allah özü yaratdığı iki əbədi tənhaya -Bayquşa və Canavara həmdəm olmaq üçün Yer üzünə enərdi. Allahsız ovçular Allaha atəş açardılar və Qiyamətdən öncə Qiyamət qopardı... Amma göydə Allah, yerdə şair buna imkan vermədilər! ...Sus, ulu yalquzaq, ulama, bəsdi, bəsdi, çək gözünü bu göydən daha. Yaxşı ki, bir bulud aranı kəsdi, yaxşı ki, çatmadı səsin Allaha...
Doğulmamışdan atasını, 6 yaşında anasını itirən, yetim qalıb tək-tənha böyüyən Muhəmməd rəsulAllah, nəbilik gəldikdən 10 il sonra Məkkədə çoxlu zülm, əzab görməklə bərabər, çox az tərəfdar topladığından ən sonda yeni dinini təbliğ edib daha çox tərəfdar toplamaq məqsədi ilə Məkkənin 70 km cənubundakı müşrik ərəblərin 3 ən böyük bütündən biri olan Əl-Latın yerləşdiyi Taifə doğru üz tuturdu...
“Şair, hökmdarın hüzurundasan!” yazıldığı qanlı-qadalı, ölümlü-itimli, xəyanətin, satqınlığın diz boyu yürüdüyü zamandan -1937-dən 9 il sonra nə ana, nə ata tərəfində yazı-pozu adamı olan, qosqoca Bakının qədim kəndi Əmircandan bütün Azərbaycana, özünəqədərki bütün stereotipləri darmadağın edəcək bir dahi doğulurdu...
Və bulaq başında yalquzağın Əjdər kişinin 13 yaşlı oğluyla və onun quzusuyla sorğu-sualı başlayır! Əsatirlərimizdə Qiyamətə qədər dözüb yaşayan, Qiyamətin tufanında dərisi boğazından çıxana qədər caynaqlarını torpağa batırıb dayanan və dözən nəhəng yaradılmış Yalquzaq, müdrik qocaya (şairə) reinkarnasiya olub,Yaradana, onun yaratdığı ikiayaqlı və dördayaqlılara suallar ünvanlayır: “Sən 13 yaşında dəcəl uşaqsan, Mən 13 yaşında qoca yalquzaq” Və ya “Ay Allah bəndəsi, biz ki yaşıdıq, Niyə mən qocayam, sən uşaq?..”desin Və ya “Yoxsa ayrı vaxt var hərədən ötrü; Canavar vaxtı var, adam vaxtı var?!” Və ya “Niyə quşun vaxtı quş kimi uçmur, Qarğalar 300 il yaşayır niyə?!” Yalquzaq gözüylə yaratdığı dünyanın “ədalətsizliyindən” Yaradana şikayət edən Yalquzaq (şair) sonra 13 yaşlı uşağa yaşadığı və yaşamağa məhkum olduğu fani dünyanın ən böyük eybəcərliklərindən birini -”yaşamaq uğrunda mübarizə”nin “şirinliy”ini izah edir: “Tanrı hər quzuya bir qurd göndərib, Hər qurda bir quzu, haqq-hesab budu. Bu cığal dünyada min ildən bəri Bəlkə də, ən düzgün haqq-hesab budu”. Yalquzaq (şair) demək istəyir ki, oğul, güclü olub zalım olacaqsan, zəif olsan, məhv olacaqsan! Hər ikisi Allahsızlıqdır! Ədalətli olacaqsan, mənim balam ədalətli!!! Bəşərin qurtuluşu ədalətdədir!
...Taifin kənarlarına çatan RəsulAllah Muhəmməd, oğulluğu Zeydə ədalətli olmağı, yalnız və yalnız ədalətli olmağı təlqin edirdi! Zeyd dayandı və soruşdu: - Ədalət nədir, ya RəsulAllah? - Oğul, ədalət - özünə rəva görmədiyin heç bir şeyi başqasına rəva görməyəcəksən deməkdir!..
Ən sonda Yalquzaq (şair) quzuya insan dünyasının “gözəlliy”ini anladır: “Sən də belə qorxma ölümdən, quzu, İnan dünyagörmüş bu yalquzağa. Canın qurtaracaq zülümdən, quzu, Bıçaq görməyəcək boğazın daha...
Bilirəm, o evdə əzizlənirsən, Hamı sevə-sevə aldadır səni. Sənə öz əlindən qənd yedizdirən Bu dəcəl uşaqdı cəlladın sənin” Stop! Və quzu birdən-birə ikiayaqlının daha təhlükəli, daha riyakar, daha ikiüzlü olduğunu anlayır. Və sevinir ki, bu ikiayaqlılardan fərqli olaraq,Yalquzaq onun ətini yeyib, sümüklərini “ölüncə qab dibi yalayan” köpəklərə atmayacaq, onu bütövlükdə udub, Quzunu (qurbanı) Yalquzağa (cəllada) çevirəcək!..
Doğrudan da, faşist həbs düşərgələrində nasistlərə xidmət edən yəhudilər (qurbanlar) (O yəhudiləri nasistlər “Kapo” adlandırırdılar) öz millətinə qarşı nasistlərdən daha çox qəddarlıq (cəlladlıq) edirdilər...
“...Fikir vermə- mələdikcə qoy mələsin o quzu, Səni aldadır eləcə həzin-həzin o quzu.
İlan dili çıxarsa da, inanma yalandı daha. Bu qurd da, o quzu da ikisi bir candı daha.
Yıxılsan, elə bilmə ki, qurd özü udacaq səni. Yox, bu qurdun qarnındakı o quzu udacaq səni...”
Canavarın quzunu apardığını oğlunun bağırtısından duyan Əjdər kişinin tüfəngi götürüb (!) bulağa sarı qaçarkən qızının quzunun boynuna bağlanmış lentini tapmağını şair çox milli bir şəkildə yozur: Əjdər kişi quzunun qanına boyanmış lenti tapanda elə bildi ki, canavar quzunu yox, onun qızını qaçırıb... Və Əjdər kişi ”Oğraş!” deyə bağırıb göyə iki güllə atdı! Stop! Şair tüfəngə sığınan, tüfəngə güvənən insanın Canavar (təbiət) qarşısında acizliyini, zəifliyini ecazkar şəkildə belə ifadə edir:
Hanl sənin hirsin, kinin? -Bu tüfəngin içində. Bu tüfəngin içindədir Sənin bütün gücün də!
Səcdə qıl bu tüfəngə sən, Uca tut onu din kimi, Bu tüfəngin içindəsən Çıraq içində cin kimi.
Bu tüfəngin içindəsən, Uyuyursan xısın-xısın. Lüləsi- gözündən iti, Gülləsi- qolundan uzun...”
Bütün sovet və bəzi sol təmayüllü qərb ədəbiyyatında insanın mütləq təbiəti ram edəcəyi, təbiətə qalib gələcəyi bir doktrina kimi irəli sürülüb. Dahi Nazim Hikmət belə illüziyaya qapanıb: “...Akın var, güneşe akın! Güneşi zapt edeceğiz, güneşin zaptı yakın...” yazmışdı. (Bütün təbiət fəlakətlərinə: daşqın, zəlzələ,vulkana qarşı bütün dünya ölkələrindən daha çox hazırlıqlı olan Yaponiya kimi dünyanın 3-cü iqtisadi gücü sunami qarşısında rəsmən əlacsız qaldı!) Ağlından başqa Yaradan tərəfindən heç bir mühafizə (Çeyran kimi qaçmaq, balıq kimi üzmək, şahin kimi uçmaq, möhkəm pəncə, iti diş, zəhər və s. kimi hücum vasitələri) sistemi olmayan insan ən müasir elm, texnika, silah kimi nəsnələrə sahib olan kimi onu yaradan Təbiətə (Allaha) qarşı, O-nun mükəmməl yaratdığı düzənə qarşı savaşa başlayır! Bəlkə, elə buna görə Uca Yaradan öz müqəddəs kitabında - Quranda “insan nankordur “deyə dəfələrlə vurğulayır! Haşiyələr: 1-ci haşiyə SSRİ tarixində ölkədən ən ağlasığmaz qaçışı edən adam Stanislav Kurilovdur! 14 dekabr 1974-cü ildə kruiz layneri ilə Vladivostokdan ekvatora və geriyə (heç bir porta dönmədən) üzən gəmi ilə Filippin yaxınlığında gəmidən okeana atılıb 3 gündə 100 km (!) məsafə üzən Kurilovdan jurnalistlər soruşanda ki siz okeandakı canlılardan qorxmadınız? (“Okeanda tək adam” kitabı rusca internetdə var) Kurilovun cavabı çox maraqlı olur: Bir neçə saatdan sonra insan okeanla elə harmoniyaya girir ki, elə bilirsən, sən də bu canlılardan birisən. Akulalar kimi, delfinlər, müxtəlif canlılar kimi!
2-ci haşiyə Yapon Kvantun ordusunun zabiti Hiroo Onoda 1944-cü ildə Filippində (yenə Filippin) partizanlıq etmək əmri alır və 29 il (!) Amerika ordusuna qarşı savaşır. 1973-cü ildə (Bu barədə ingiliscə “Təslim olmadım” kitabında yazıb) ən sonda ona əmri vermiş mayoru tapırlar, o, silahı yerə qoymağı əmr edir! Hiroodan jurnalistlər soruşur ki, bu 29 ildə meşələrdə vəhşi heyvanlar, zəhərli sürünənlər, zəhərli böcəklər arasında siz necə yaşadınız? O belə cavab verir ki, bir aydan sonra sən də onların bir parçası olursan, onlarla harmoniyada yaşayırsan!
...Məkkə müşriklərinin tapındığı 13 ilahdan ən böyük üçü belə adlanır: 1.Hübal 2.ƏL-Lat 3.ƏL-Uzza ƏL-Lat bütü bərəkət və əkinçilik tanrısıdır. Bu ikinci tanrı Taif qəsəbəsində yerləşirdi. Muhəmməd rəsulAllah və oğulluğu Zeyd təkallahlığı yaymaq üçün Məkkədən 70 km cənub-qərbdə yerləşən Taifə 2 günlük yolçuluqdan sonra yetişdilər.
Şəvval ayının 27-si idi.
RəsulAllah taiflilərin qəbilə başçılarına Allahdan başqa Allah olmadığını, özünün də O-nun elçisi olduğunu dönə-dönə izah etdi.
10 gün ərzində bütün dediklərinə, gətirdiyi dəlillərə baxmayaraq ( Allah rəsulunun bir ləqəbi də Əmin idi, yəni doğruçu, düzgün. Bunu taiflilər də bilirdi), Taifin qəbilə rəisləri eynən Məkkənin qəbilə rəisləri kimi həqarət etməyə başladılar:
-Allah elçi göndərmək üçün sənin kimi yetimdən başqa birini tapa bilmədimi?!
Sən yalançısan.Torpaqlarımızdan çıx, hara gedirsən, get. Qövmün və həmşəhərlilərinin dediklərini qəbul etmədiyini görüncə bizləri dədə-baba dinimizdən döndərməyəmi gəldin?!”
Və insanlığa “Rəhmət olaraq göndərilən”i qovdular.
Allahın elçisi bütpərəstlərin bu hərəkətindən çox qəmgin və mütəəssir halda qəbilə rəislərinin evindən çıxanda uşaqların, cavanların, qız və qadınların yolun iki tərəfi boyunca sıraya düzüldüyünü gördü. Özü öndə , Zeyd arxasınca taiflilərin cərgəsi arasında keçərkən daş, tüpürcək, söyüş yağışı başlandı. Uşaqdan böyüyə kim əlinə nə keçsə, Allahın Elçisinin üzərinə atırdı. Zeyd O-nu bacardığı qədər qorumağa çalışsa da, qanlar içərisində olan üz-gözünü belə silə bilmirdi.
Ayaqlarına atılan daşlardan axan qan ayaqqabılarına axır, yerdə iz buraxırdı. Taifli qadınlar sidik və nəcasət dolu qabları köməksiz qalmış bu iki Allah fədaisinin üzərinə tökürdülər...
Yağan saysız-hesabsız daşlardan (“Sənə bir daş atar yerindən duran, Səni sevdiklərin daş-qalaq eylər...”) canlarını zorla qurtarıb Taifdən kənardakı üzüm bağlarına sığındılar. Rəhmət və Bağışlanmaq üçün göndərilən yenə bəla istəmədi və yalnız belə dedi:
- Allahım, qüvvətsiz və çarəsiz qaldığım, xalq tərəfindən bu hala düşdüyüm üçün Sənə şikayət edirəm...”
Bəzi araşdırmalara görə, bu zülm yolçuluğu 2 km-dən çox olub. Azğınlaşmış insanlar it sürüsü kimi iki saatdan çox Allahın Elçisini qovmuşdular...
“Qovur, qovur səni bu it sürüsü,
Bu qorxaq itlərin
igid sürüsü.
Ağızları
köpüklənə-köpüklənə,
Bir-birinə güvənib
ürəklənə-ürəklənə
qovur səni bu itlər...”
“İtlər hürüşdü, adamlar çığırışdı:
- Kəndə canavar girib, canavar!.. Qoymayın, qaçdı!..Yolunu kəsin,vurun öldürün!..
...Əslində, o canavar özü də bu dəqiqə heç onu qovanları görmürdü. Kəndin içiynən arxasına baxmadan qaçırdı və arxadan onu qovan adamların söyüşünü, onu qovan itlərin hürüşünü eşidirdi...
...Dəyib bir-birinə evlər, həyətlər,
Bu nə qovhaqovdu, nə vurhavurdu?
Gör necə qudurub it oğlu itlər,
Qovur küçə-küçə qurd oğlu qurdu.
Ölüncə qab dibi yalayanların
Sən bir hirsinə bax, hikkəsinə bax.
Qapılarda quyruq bulayanların
Qabağından qaçmaq
zülmdü, Allah!..”
Stop!
1970-ci ildə Ramiz Rövşənin “Gənclik “nəşriyyatı tərəfindən ilk kitabı çap olundu. Tiraj 4500 ədəd, qiyməti isə 14 (!) qəpik.
Müəllifin ilk kitabının adı “Bir yağışlı nəğmə “ idi.
Kitabda gənc müəllifin 55 şeiri yer almışdı.
Və Azərbaycan sovet ədəbi mühitində sözün həqiqi mənasında bir “Xirosima bombası” partlayışı effekti yaratdı.
Nə Lenin, nə partiya, nə kolxozçu, nə zavod fəhləsi, nə sovet sisteminin “nailiyyətləri”ni tərənnüm edən bir misra belə yox.
Ya bu kitab 100 il keçmişdən gəlmişdi, ya 100 il öncədən gəlmişdi...
Özünə qədərki bütün sovet ədəbiyyıtına məxsus stereotipləri darmadağın edən şeirlər idi.
“Partbiletim sol cibimdə, ürəyimin başındadır”. “O kimdir, külüngü dağ kimi vurur, Keçici bayrağın yanında durur”, “Mən hansı bir insana bənzədim ki Lenini”, “Bəli, Avroradan Qış sarayına atılan topları biz atmalıydıq”, “Leninləşir bütün bəşər, Bütün ellər, qəbilələr”. “Leninlə söhbət” poeması, “Lenin zirvə” şeirlər kitablarının tüğyan etdiyi zaman “Yatar oğlanların pişik yuxusu Qızların evinin pilləkanında” və ya “Təkcə gücsüzlüyündən yıxılmır, atam balası, Arabir gücündən yıxılır adam..”, “Ölməyə yox, İlahi, Yaşamağa vətən ver!..”, “Qadınlar düşdülər Allahın arxasınca. Allah zəmini biçirdi, Qadınlar dərz bağlayırdılar” kimi şeirlər yaza bilmək ən azı cəsarət idi...
55 eyni ruhlu şeirə görə Ramiz Rövşənə Azərbaycan yazıçılarının plenumunda (!) 3 günlük məhkəmə qurulur və onu 3 gün “qovurlar”.
Axı necə olur ki, sən bizim kimi daha çox “pay” almaq üçün “quyruq bulamırsan?” Sən kimsən belə? Bizim qurduğumuz dünyanın-“Saray şairi”evimizin bünövrəsinə əxlaqlı şeirlər dinamiti qoyub partladırsan?
24 yaşlı gənc şairi mənən asmaq üçün Qolqofa yollayırlar.
Şair ara-sıra çap olunsa da, yalnız 16 il sonra ikinci kitabı - “Göy üzü daş saxlamaz” çapdan çıxır.
Birinci kitabdan sonra sağ qalanlar və sonradan böyüyənlər yenidən şairlə savaşa qalxırlar.
Ən sevdiyim şairlərdən birinin “Göy üzündə daş nə gəzir?” kimi guya Ramiz Rövşəni yıxıb sürüyən böyük yazısı çap olunur.
Bir-iki məqamı nəzərə almasan, çox qərəzli və kitabın mahiyyətindən anlamayan bir yazı kimi oxucu yaddaşıma həkk olunub...
1970-ci ildən başlayan anti-Ramiz Rövşən hərəkatı 48 ildir davam edir.
“...Bir vaxt iri köpəklər hürərdilər üstümə, İndi xırda küçüklər hürüşür addımbaşı. Hürməkdə o köpəklər yaman ustaydı, usta, Bu küçüklər hələ ki bir az naşıdı, naşı...”
O “şair”lər şairə “daş atır”lar ki, bütün yaradıcılığında Ramiz Rövşən qırmızı xətt kimi keçir. Hamısının yaradıcılığında şairin “Nəğmələr”i var... Amma elə həvəslə, elə ürəklə “oturduqları ağacı” baltalayırlar ki, hərdən bu yazıqlara demək istəyirsən, Ramiz Rövşən var deyə, sizlər də şair sayılırsınız. O, olmadığı gün sizlərin qiyaməti başlayacaq...
Canavar qaçır, itlər, adamlar qovur.
“bu kəndi bürüyən nədi?
Sənin qorxundu, qorxun!
Arxanca yüyürən nədi?
Sənin qorxundu, qorxun...”
Canavar o it və insan sürüsündən yox, öz qorxusundan qaçırdı.
O qorxu –“ o mundar itlərə yem olmaram mən” qorxusu idi.
O qorxudan canını qurtaran Canavar kənd qəbiristanına üz tutur.
“...Ora üz tut, ora yüyür,
Üz tut qəbrə-gora, yüyür!..
Ölümdən gizlənməyə,
Ölümü gözləməyə
Ondan yaxşı yer hanı?!”
Və Canavarın Allaha üz tutmağı, yəni sonuncu monoloqu başlayır:
“Burda dörd tərəfim başdaşlarıdı,
Çaşdım bu daşları görəndə, Allah.
Bu ətdən, sümükdən yaratdıqların
Yoxsa daşa dönür öləndə, Allah?
Diş kimi torpağa batıb bu daşlar,
Yoxsa diş çıxarıb bu torpaq belə?
Yoxsa bircə-bircə dadıb bu daşlar
Axırda hamını udacaq belə?...”
Diri İnsan Qorxusundan qəbiristana qaçan Canavar bu dəfə Daşlaşmış İnsan Qorxusu ilə üz-üzə gəlir. Sonda qanına susamış Diri İnsandan və köpəklərdən Daşlaşmış İnsanın enli kürəyinə sığınır.
Hər yerdən əlacı kəsilən Yalquzaq sonda Yaradandan öz canavar cənnətinə qovuşmağı istəyir.
...Qıraqda deyil ki qurdun cənnəti,
Qurdun cənnəti də öz içindədi...
Mənim içimdədi cənnətim, Allah,
Tez ol, yetir məni o cənnətə sən.
Özün al canımı bu sabah-sabah,
Özün ötür məni o cənnətə sən...
“O yalquzaq gizləndiyi başdaşının arxasından sıçrayıb çıxanda Əjdər kişinin gülləsi onu havada haqladı. Özü də düz alnının ortasından dəyib bir göz qırpımında canını aldı...”
Yalquzaq nə insanlara, nə də köpəklərə-yaradılmışlara təslim olmadı.
Onu Yaradana və Göndərənə canını təslim etdi...
İyun. 632-ci il. Mədinə şəhəri.
Aləmlərə Rəhmət olaraq Göndərilən sonuncu Rəsul can üstədi.
Yerinə yetirdiyi nəhəng bir missiyanın rahatlığı, o missiyanı yerinə yetirən zaman heç vəchlə, heç bir halda təslim olmamaq, güzəştə getməmək inadı, bütün məşəqqətlərə dözərək ümmətinə bəla istəməmək mərdanəliyi və Onu Göndərənə verəcəyi hesabat qorxusu içində idi.
Bu zaman vəhi mələyi göründü:
- Səni yoxdan Yaradan Sənə salam deyir. Arzu edərsə, ta Qiyamətə qədər onu yaşadaram.
Yanındakılar Allah Rəsulunun şəhadət barmağı, sevincdən dolan göz yaşları ilə yuxarını göstərdiyini gördülər və son sözlərini eşitdilər:
- Məni Rəfiqimə qovuşdur...
2030-cu illər .
Əmircan.
Ata evi.
60 yaşlarında Rövşən, arıqlamış, zəifləmiş halda yataqda uzanan dahi şairin, hər şeyi olan nəhəng Atanın yanında oturub göz yaşlarını saxlaya bilmir:
- Bir istəyin varmı, Ata?!
Şair zəifləmiş, heç bir zaman heç kimə əyilməyən, təslim olmayan vücudunun sağ əlinin barmağını yuxarıya doğru qaldırır:
- Gözümüzü özün qapa.
Göz yumunca Haqqı tapaq.
Hər ağızdan bir söz qopar
Son anda: Allah!
Dayandı.
Sonda güclə əlavə etdi:
-Onu istəyirəm, oğul, Göndərəni!..
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.01.2024)
Azərbaycan Aşıqlar Birliyində yeni layihəyə başlanılıb
Son illərdə aşıq sənətinə və ədəbiyyatına dair bir sıra uğurlu nəşrlər ərsəyə gətirən Azərbaycan Aşıqlar Birliyində (AAB) bu dəfə dastanlarımıza müraciət etmək qərara alınıb.
Bu barədə AzərTAC-a məlumat verən AAB-nin katibi, Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu bildirib ki, iki cilddə çap olunması nəzərdə tutulan antologiyada hazırda da aşıqlarımızın repertuarında mühüm yer tutan dastanlara yer veriləcək. Belə ki, günümüzün ustad aşıqlarından Ələddin Göyçəli, Fətulla Göyçəli, Ağamurad Şirvanlı, Arif Əsgərov, Altay Məmmədli, Qələndər Zeynalov, Nazim Quliyev, Nəbi Nasğıyev, Elman Talıstanlı, Məmməd Bozalqanlı, Nizami Şirinov, eləcə də İxtiyar Qocayev, Elməddin Məmmədli, Şəhriyar Qaraxanlı, Şöhrət Kərimov, Elbrus Hüseynov, Anar Kərimov, Anar Qurbanov və digərlərinin repertuarından lentə alınmış “Abbas və Gülgəz”, “Qurbani”, “Tahir və Zöhrə”, “Leyli və Məcnun”, “Aşıq Qərib”, “Valeh və Zərnigar”, “Alıxan və Pəri”, “Şah İsmayıl və Gülzar”, “Yəhya bəy Dilqəm”, “Aşıq Hüseyn və Reyhan xanım” və digər dastanların yenidən sənətsevərlərə və geniş oxucu kütləsinə çatdırılması nəzərdə tutulur.
Toplunun ilk cildi bu ilin birinci yarısında ictimaiyyətə təqdim olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.01.2024)
“Baharı salamlayan Əjdaha. Çin Yeni ili festivalı”nın açılışı olub
Yanvarın 23-də Azərbaycan Milli Xalça Muzeyində “Baharı salamlayan Əjdaha. Çin Yeni ili festivalı”nın açılış mərasimi keçirilib.
AzərTAC xəbər verir ki, tədbir Milli Xalça Muzeyi və Azərbaycan Dillər Universiteti nəzdində Konfutsi İnstitutunun təşkilatçılığı, Çinin ölkəmizdəki səfirliyinin dəstəyi ilə təşkil olunub.
Tədbirdə çıxış edən Milli Xalça Muzeyinin direktor vəzifəsini müvəqqəti icra edən sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Mira Məmmədxanova bildirib ki, festival müddətində qədim Çin çay mərasimi, kalliqrafiya (açıqcaların ieroqliflərlə yazılması), uşu, kunq-fu kimi bir-birindən maraqlı ustad dərsləri, mühazirələr, ənənəvi bayram atributları iştirakçılara əsl Çin Yeni ili ab-havası yaşadacaq. Ecazkar ölkənin ənənəvi sənət nümunələri üzrə ustad dərsləri Bakıdakı Konfutsi İnstitutunun müəllimləri tərəfindən aparılacaq. Silsilə tədbirlərdə muzeyin Uşaq şöbəsinin əməkdaşları tərəfindən Azərbaycan xalçalarındakı əjdahalara həsr olunmuş kölgə teatr tamaşası göstəriləcək, əjdaha naxışlı xalçanın toxunması və bu mövzuya aid digər ustad dərsləri keçiriləcək.
Çin Xalq Respublikasının ölkəmizdəki səfiri xanım Qo Min çıxışında qeyd edib ki, ölkəsi Azərbaycan ilə əlaqələrin inkişafına böyük əhəmiyyət verir və bu silsilə tədbirlər də iki ölkə arasında mədəni əməkdaşlıq sahəsində münasibətlərin möhkəmlənməsinə xidmət edəcək. Səfir vurğulayıb ki, Yeni ilin başlanması Şərqi Asiya ölkələrində, xüsusən də Çində böyük təmtəraqla qeyd olunur. Dörd min ildən çox tarixə malik Yeni il bayramı Çində bütün ailənin bir yerdə toplaşması üçün gözəl fürsətdir.
Çində bu hadisənin həm də yaz festivalı adlandığını bildirən diplomat deyib: “Çinlilərin ən əziz bayramı olan yaz festivalı bir çox ənənələr və ayinlər ilə də zəngindir. İnsanlar Yeni ilə bir neçə gün əvvəldən hazırlaşır, hədiyyələr alır, bayramın rəmzlərini əks etdirən suvenirlər hazırlayırlar. Evlər, küçə və meydanlar, parklar kağızdan hazırlanmış qırmızı fənərlərlə bəzədilir, qapı və pəncərələr qırmızı rənglə boyadılır. Bayram günü qırmızı geyinmək növbəti ildə uğurlara yol açır. Bu gün Çin Yeni il bayramının müxtəlif ölkələrdə keçirilməsi, xüsusilə Bakıda Milli Xalça Muzeyində baş tutması bizi çox sevindirir”, - deyə xanım Qo Min əlavə edib.
Milli Məclisin Ailə, qadın və uşaq məsələləri komitəsinin sədri Hicran Hüseynova bu gün soyuq hava olsa da bu bayramın ürəklərə istilik gətirdiyini qeyd edib.
H.Hüseynova bu gün Bakıda Çin bayramının keçirilməsini yüksək qiymətləndirib. Milli Məclisdə Azərbaycan-Çin parlamentlərarası komissiyanın ən geniş qrup olduğunu diqqətə çatdıran H.Hüseynova, iki ölkə arasında mövcud dostluq, əməkdaşlıq əlaqələrinin yüksək səviyyədə olduğunu vurğulayıb.
H.Hüseynova bu cür bayramların il ərzində mütəmadi keçiriləcəyini deyib və tədbir iştirakçılarını bir daha bayram münasibətilə təbrik edib.
Tədbir iştirakçılarına Çin dilində müraciət edən Rafiq Abbasov onlara yaşıl əjdaha ilinin əfsanəsi barədə məlumat verib. Tədbirdə gənclər və uşaqların təmsil olunduğunu vurğulayan R.Abbasov onların bədii çıxışlarının maraqla qarşılandığını deyib.
Yanvarın 28-dək davam edəcək “Baharı salamlayan Əjdaha. Çin Yeni ili festivalı” iki ölkə arasında mədəni əlaqələrin inkişafına və möhkəmlənməsinə töhfə olacaq.
Daha sonra ecazkar ölkənin ustad dərsləri və ənənəvi bayram atributları əsl Çin Yeni ili ab-havası yaşadıb.
Tədbir bədii hissə ilə davam edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.01.2024)
