SON DƏRƏCƏ AKTUAL

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu yaxınlarda bir dostum İtaliyaya getmişdi. Əbədi şəhər olan Romanı, su üzərində bərqərar olmuş Florensiyanı gəzməklə yanaşı, təbii ki, modanın Parisdən sonrakı ikinci vətəni olan Milana da güzar etmiş, bol təəssüratla dönmüşdü. Təəssüratlarını mənə danışdıqdan sonra maraqlı bir məsələyə də toxundu. O, yaşadığı otelin konfrans zalında maraqlı bir tədbirə şahidlik edibmiş. Modanı əsrin bəlası hesab edən aktivistlər cavabdehləri tez bir zamanda dünyanı başına alan atılmış köhnə paltarların yaratdığı cır-cındır qəbristanlıqlarının sürətlə böyüməsinin qarşısını almağa səsləyirdilər.

Düzü, dostumun bu söhbəti mənə olduqca təəccüblü gəldi. Şəxsən mən köhnə paltar təhlükəsindən xəbərsiz idim. O vaxtdan mövzunu gündəmimdə saxladım və bazaar günü Euronews xəbərlərində bu barədə süjet görəndə bu dəfə daha təəccüblənmədim.

Florensiya yaxınlığındakı Toskano əyalətində yerləşən Prato şəhəri bir zamanlar – daha dəqiqi, orta əsrlərdə qitənin tekstil paytaxtı olub. Bu gün isə Pratoda Avropanın ən böyük tekstil rayonu mövcuddur. Və burada təkrar parça emal edən ən böyük kombinat vardır, dünyadakı bütün təkrar papça emalının 15 faizi tək burda başa gəlir. Yəni, hər yerdən istifadəyə yararsız pal-paltar bura gətirilir, burda təkrar emal edilib yenidən istehlaka göndərilir.

Süjet Pratoda çəkilmişdi. İnsanlar kameralara danışırdılar. Bir qadın deyirdi:

-Biz daha çox paltar alırıq, amma bu paltarlar xidmətimizdə çox az dayanır. Səhər bunlar dəbdən düşür. Yeniləri dəbə minir. Biz də bunları atıb yenisini alırıq. Və bu səbəbdən də dünya cır-cındırla dolur, tekstil sənayesi isə ekologiyanı çirkləndirən əsas nəsnəyə çevrilir.

Bəli, ucuz paltarlar, tez-tez dəyişən moda daha çox zəhərli maddələrin ətrafa atılmasını təmin edir.

Prato kombinatının marketinq və kommunikasiya rəhbəri Aliçe Tezi söyləyir:

-Təkrar emala gəlmiş materialın ən yaxşı halda 60 faizi yararlı sayılır, qalanı atılır. Təkrar emaldan çıxanda daha 50 faiz itki olur. Yerdə qalan hissə ya atılır, ya termoizolyasiyaya məruz qalır. Beləcə, biz təkrar emaldan çıxan parçanı fabriklərə, zibilisə yerə gömürük.

Təkrar emaldan çıxan parçalar kimyəvi məhlullarla zəngin olduqları halda onları ekoloji təmiz, saf məhsul adı altında sırımaq da var.

Rifo kompaniyasının sahibi Nikollo Şipriani isə deyir:

-Biz təbii məhsula üstünlük veririk, sintetik məhsullardan qaçırıq. Təbii məhsul isə pambıq və ipəkdir. Biz təkrar emal keçmiş parçalardan əsla istifadə etmirik. Ona görə də vicdanımız təmizdir. Biz əksini edənlərlə tərəzinin eyni gözündə dayanmaqdan usanmışıq. Belə olmaz.

Bəli, biznesdə hamı qazanmaq istəyir, itirənsə təbiət və insanlıqdır. Və məşhur telekanalın süjeti də sonda bu ehtimalı ona görə ortaya atır ki, insanlar az da olsa ümidlənsinlər.

Yekunda deyildi ki, Pratoda gələn il ikinci təkrar parça emalı kombinatı da tikilir. İşbazlar böyük gəlirlər əldə etməkdə israrlıdır. Bununla belə, aktivistlər təbiətə ciddi ziyan vuran Prato kombinatının ikiqat vergiyə cəlb edilməsi məsələsini gündəmə çıxarıblar. Gəliri isə kimyəvi zəhərlənməyə məruz qalan insanların müalicəsinə sərf etmək nəzərdə tutulur.

Hansısa tamaşamızda belə bir fikir var.” Ah, moda, moda. Salmısan bizi oda”.

Orada qəhrəman yeni paltara pul xərcləməyin zülmünə acıyır. Amma indi həqiqətən də moda bizi oda salır. Çünki, tək büdcəmizə deyil, canımıza da ziyan edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalında dərc edilən Güney Azərbaycan ədiblərinin ən yaxşı nümunələrini diqqətinizə çatdırmaqdayıq. 

Portalımızın Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağlanln təqdimatında Zaman Paşazadənin həftəsi başa çatır.

O, bu dəfə “Evə qayıdırdım” deyəcək. 

EVƏ QAYIDIRDIM…

Günəş saçmalamağa başladı

Durub özümü oyaqlığa vurdum

Məxmər darıxmalarım əynimdəykən şəhərə çıxdım

Nəbzini yoxladım

Hələ də yanıb-sönürdü trafik ışıqları

Bəlkə də inqiza tariximizi alnımızda yanlış oxumuşdu Nostradamus

Bəlkə də inqiraz tariximizi ertələmişdi Zeus

Öz yarasını yalayan pişik kimi idi şəhər

Divarlarında yazılan şeirdən bunu sezmək olurdu:

“Dinozavrların öldüyü çağda

Peyğəmbər yoldaykən

Mən sənin şairin idim.”

Neft dəkəllərinin zambi dişləri torpağa batıb-çıxdıqca şeirə dolmuşdu

Bəraheni

Neft dəkəllərinin dalından

dinozavrların ölüm mədlulunu çıxarmışdı

Amma unutmuşdu şairlərin nəsli kəsildikdə şeir doğulur

Özgürlüyə çıxır kələmələr.

Unutmuşdu Təbriz dəlixanalarında divarlarla öpüşən dəlilər

Ağrılarını öpüşlə yazırlar.

Amma təbriz öz quyruğunu çalan ilan kimidir

Dolanbac küçələrində dolanıb özümlə qarşılaşarkən bunu anladım

Mə “Düşmənsiz bir savaşçı

Özümdən bir düş-mən kopiyalayıb savaşdım.”

Özümü uzaltdım bulvara

Nəbzimi yoxladı narkoman bir kişi;

Quş dedi quşsan rahatlayacaqsan

Barmağımı saldım boğazıma

Bir quş çıxartdım

Uç dedim, uçsan rahatlayacaqsan

Baxıb gülürdü şəhər

Durub özümü ağıllılığa vurdum

Pambıq dəliliyim əynimdəykən

Evə qayıdırdım…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcini yekunlaşdırdı. Böyük oxucu marağını və istəyini nəzərə alıb romanın davamı olan “On ikiyə işləmiş” romanının dərcinə başlayırıq.

Özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin bu romanı da sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı da çox bəyənəcəksiniz.

28–ci dərc

Saata baxdım. Günortanı keçmişdi. Zənnimcə, işarənin verilib-verilmədiyini yoxlamağın tam vaxtıdır. Nəsə olarsa, ona uyğun davam edər, olmazsa, bir yerdə oturub nahar edərəm. İndiki mərhələdə atacağım addımlar veriləcək məlumatlarla birbaşa bağlı idi. Onlarsız elə bir işim qalmamışdı. Yeganə işim məhəlləmizin yaxınlığında idi ki, onu da az əvvəl dəqiqləşdirmişdim.

İyirmi dəqiqədən sonra «Qoşa Qala» qapıları istiqamətində «Mərkəzi» univermağı keçib irəlidəki dayanacaqda dayanan avtobusdan düşdüm. Bir qədər irəli gedib sağa döndüm və mənə lazım olan mağazanın vitrininə baxdım. İşarə verilmişdi. İndi məlum valyutadəyişmə məntəqəsinə getmək, oradan məlumatları götürüb tanış olmaq lazım idi. Görək polkovnik dünəndən nə öyrənə bilib.

Hər ehtimala qarşı, səhər evdən uzaqlaşandan sonra telefonumu işə salıb mesajlar bölümünü yoxlamışdım. İndi də, piyada «Fəvvarələr meydanı»na qədər gedib yenə cib telefonumu işə saldım. Elbrusdan hələ ki, xəbər-ətər yox idi. Bu normaldır. Hərəkətlərində daha sərbəst olan Arif müəllimdən fərqli olaraq, hər bir işi rəsmiyyətə salmaqla, sənədləşdirməklə görməsi vacib olan müstəntiqin belə tez hansısa məlumatı toplaması sadəcə mümkün deyildi. Aradan cəmi bir sutka keçmişdi. Ən yaxşı halda bu qədər vaxta onun verdiyi sorğu yalnız ünvana çata bilərdi. Cavabı isə gözləmək lazımdır. Əlbəttə, istənilən məlumatı daha tez əldə etmək daha yaxşı olardı, ancaq indiki halda bunun heç bir zərəri yoxdur. Ayrıca, polkovnik məlumatları arxiv idarəsində işləyən tanışı vasitəsilə əldə edirdi. Qapalı tipli xəstəxanada olan məlumatlar isə, ancaq rəsmi yolla əldə edilə bilərdi. Hələ Elbrus vaxt tapıb təcridxanada Salamla da görüşməli idi. Arif müəllim tələsməyimi tapşırmışdı, Salamın məsələsində isə elə də tələsmirdim. Bu məsələdə bir-iki gün heç nəyi dəyişmirdi. Dediyim bir-iki gündə isə onsuz da işim həddən çox idi.

Məlumatın verilməsi prosedurasında heç nə dəyişməmişdi. Əvvəlki qaydada parolu deyib götürdüyüm konverti yaxınlıqdakı parkda açıb oxumağa başladım.

Deməli belə, Qabulov Qılınc Alxas oğlu. 1964-cü ildə Balakən rayonunda anadan olub, 1984-cü - hərbi xidmətdən qayıtdığı ildə indiki məcəllənin termini ilə desək, «qəsdən sağlamlığa ağır xəsarət yetirməyə görə» yeddi il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. 1990-cı ildə, 27 yaşında cəzasını tam çəkib azadlığa çıxıb və bir daha Balakənə qayıtmayıb. Elə 90-cı ildə Ruhi-əsəb xəstəxanasına düşüb altı ay müalicə aldıqdan sonra mütəmadi ambulator müalicə almaq şərti ilə oradan buraxılıb. Hazırkı ünvanı dəqiqləşdirilir.

Bu məlumatlar Matvey Semyonoviçin dedikləri ilə üst-üstə düşür. Yaxşı… Hələlik heç də aşkar dəliliyi olmadığı məlum olan dəlimizi bir kənara qoyaq. İndi keçək az qala bir həftə baş sındırdıqdan sonra şifrdə adına eyham olduğu məlum olan Rəmziyə. Xanbabayev Rəmzi Ağarza oğlu. 72 yaşı var. Şəhərdə malik olduğu böyük biznes imperiyası qədər də böyük nüfuz sahibidir. Biznesini bir sahə üzərində qurmayıb, müxtəlif sahələrə investisiya qoymağı sevir. Kriminal aləmlə sıx əlaqələri olduğu barədə məlumatlar var. Bu əlaqələrin nədən ibarət olduğunu tam öyrənmək mümkün olmayıb. Hazırda araşdırmada bir nömrəli şübhəliyə çevrildiyi üçün daha ətraflı yoxlanılır.

Bəli, belə çıxır ki, Xudata getməyim də, bu neçə gündə baş sındırmağım da əbəs deyilmiş. Polkovnik əmin olmasa heç kimi bir nömrəli şübhəli adlandırmaz. Hər halda İsfəndiyara ən yaxın olmuş Səttarın mesajında siyahıdakı səkkiz nəfərdən yalnız Rəmzinin adına işarə olması özü-özlüyündə çox şeydən danışır. Tək şifrdə yox, heç paralel aparılan başqa yoxlamalarımızda da digərlərinə qarşı hələ ki, şübhə doğuracaq bircə hal belə ortaya çıxmayıb. Çox güman ki, Arif müəllim də qərarında elə bunlara əsaslanır. Əgər belədirsə, deməli şübhəlilərin dairəsi daralır. O halda, bütün daşları yerinə düzməyin vaxtı da yaxınlaşır. Bu isə o deməkdir ki, əməliyyat işində ən çox sevdiyim üsullardan birini tətbiq etməyin vaxtı çatıb. İndi, müəyyən etdiyimiz adamların ətrafında yaratdığımız, gözlə görünməyən, ancaq vaxtı çatanda onların hiss edəcəkləri halqanı daraltmağın vaxtıdır. Halqa daraldıqca, onlar tora düşmüş balıqlar kimi çapalamağa başlayacaq, ən azı kiçik də olsa bir səhv buraxacaqlar. Mənə də elə onların kiçicik bir səhvi lazımdır... 

Hələ gənc yaşlarımda eşitdiyim bir deyim var, bir insan nə qədər çox danışırsa, o qədər də çox səhv buraxır. Atalar susmağın qızıl olduğunu heç də nahaq yerə deməyiblər. Çox bəyəndiyim bu deyimə istinad edib, sonralar əməliyyat işində özüm üçün yaratdığım nəzəriyyəmə, məlum bir əməliyyat gedişini təkmilləşdirməklə bir neçə şey də əlavə etmişdim. Bir insan nə qədər çox sirr, məlumat daşıyıcısıdırsa, o qədər də çox təhlükə qarşısında olduğunu daim xatırlayır və rahatlığı pozulur. Bir insan həmin təhlükənin reallaşdığını duyub nə qədər çox təşvişə düşürsə, o qədər də tez özünü qorumaq üçün hərəkətə keçir və bu tələskənlikdə mütləq səhv buraxır.

Bax indi, kimlikləri bilindikdən sonra ətraflarında çəkdiyim halqanı daraltmaqla hamısını birdən təşvişə salacağım  bu adamlar, ilk növbədə hansı «ağır» məlumatı, başqa sözlə, zəhmindən az qala yer yarılan bir kişinin günahsız oğlunun qətli kimi bir sirri daşıdıqlarını bildiklərindən hərə bu işdə öz günah dərəcəsinə uyğun təhlükəni daha kəskin hiss edəcək. Bu zaman özünüqoruma instinkti onları hərəkətə keçməyə vadar edəcək. Onlar hər biri xarakterlərinə uyğun müxtəlif addımlar ata bilərlər. Ancaq nə olur olsun, əgər sirr bir nəfərə aid deyilsə və bu sirrin daşıyıcısı bir neçə nəfərdirsə, bu adamlar mütləq ilk növbədə bir araya gəlib məsləhətləşmək istəyəcəklər. Bizimsə artıq «Qızılbaş», Səlim, Rəmzi, indi harada olduğunu öyrənməyə çalışdığımız Qılınc və virtual olaraq «Harun» kimi bir neçə şübhəlimiz var. Ola bilər, onlar eyni vaxtda bir yerə cəm olsunlar, ola bilər ayrı-ayrılıqda görüşsünlər. Ancaq görüşmək tələbatı mütləq yaranacaq. Bu sınaqdan çıxmış haldır. İnsan psixologiyası nə qədər qəliz olsa da, bəzi hallarda onu əvvəlcədən hesablamaq çox asan olur. Dərd insanları birləşdirdiyi kimi, qorxu hissi də onları bir yerə cəm edir. Bu hələ ibtidai icma quruluşundan belə olub. İnsanlar təkcə birgə ov etmək üçün yox, həm də özlərindən qat-qat böyük vəhşi canlıların yaratdığı təhlükənin qorxusu altında birləşib, qəbilə halında yaşamağa üstünlük veriblər. İrsi daşıyıcılar kimi insan psixologiyasının bir çox cəhətləri də nəsildən-nəsilə ötürülüb formalaşdığından, indiki halda bizim «şübhəlilər» də heç bir istisna təşkil etmirlər. Elə bu aspektdən onların «narahat» olunduqdan sonra mütləq tələsik olaraq görüşəcəklərinə əminəm. Təkan verib nəticəsini gözlədiyim başqa bir aspektdən yanaşanda isə, onların görüşmələri bir əməliyyatçı kimi mənim üçün səhvləri kimi qəbul olunacaq. Mənə lazım olan səhvləri kimi.

Arif müəllim başlanğıcda bu üsuldan bir qədər fərqli formada istifadə edib və artıq Səlimin İsfəndiyarla, sonra isə Rəmzi ilə görüşməsini bu təşvişin nəticəsi kimi qəbul edirik. Görək yaradacağımız daha böyük təşvişdə kim kimi görməyə can atacaq?

Bu üsulun başqa müsbət tərəfləri də var. Ola bilər ki, tətbiqindən sonra nəzarətə götürəcəyimiz adamların atacağı tələsik addımlar nəticəsində haqqında məlumatımız olmayan yeni simalar ortalığa çıxsın. Bu zaman bu işdə daha kimlərin əli olduğu məlum olacaq. Yox, əgər şübhəli sayı dəyişməzsə, konkret hədəf sayımız tam dəqiqləşəcək. Bununla əsas, həlledici zərbəni hansı tərəfə yönəldəcəyimiz də dəqiq bilinəcək.

Mənə lazım olan adamın kimliyini belə tez müəyyən edən polkovnik, yəqin ki, başqa lazımi məlumatları da, əgər alınarsa, elə bu gün axşamadək əldə etməyə çalışacaq. Əlbəttə bu halda o gözləyib, bütün məlumatı bir dəfəyə mənə ötürə bilərdi. Ancaq çox güman ki, qonşumun oğlu Salamın işi ilə bağlı bir sıra şübhələrimin olmasını deməyimi nəzərə alıb, bu məlumatı isti-isti mənə ötürməyi lazım bilib. Görüş zamanı bu barədə ona eşitdirdiyim eyhama əsasən bir peşəkar kimi, ona düşəni edib. Başqa sözlə, Arif müəllim də, eynilə mənim kimi, ilk baxışdan bir-birinə aidiyyəti olmayan, biri otuz il, biri isə bir həftə əvvəl baş vermiş qətl hadisələrinin hər ikisndə Ruhi-əsəb xəstəxanasının adının hallanmasına fikir verib. Bu, əməliyyatçı üçün yoxlanılması mütləq olan bir detaldır. Polkovnik bununla sadəcə vaxt baxımından mənə bu detal ətrafında düşünmək fürsəti yaradıb. Elbrusun verəcəyi məlumat indiki fikirlərimi tamamlamağa kömək edəcək. Əgər məlum olsa ki, bu Qabulov hal-hazırda Bakıda yaşayır və elə Salamın gözətçi işlədyi xəstəxanada vaxtaşırı müayinə olunur, mənim Elbrusa dediyim tarixlərdə də xəstəxanaya müraciət edib, onda hər iki cinayətin dəsti-xəttinin oxşar olması da nəzərə alınmaqla bu, çox şeyi dəyişəcək.

Ayrıca, Qabulov otuz yeddi il əvvəl, iyirmi yaşı olarkən həbs edildikdən sonra bir dəfə də olsun böyüyüb boya-başa çatdığı Balakənə qayıtmayıb. Hər halda alınan məlumat belədir ki, onu bircə dəfə də olsun orada görən olmayıb. Özü özlüyündə bu məlumat da çox şeydən xəbər verir. Yəni bu insanı oralara bağlayan heç nə yoxdur? Ailəsi, qohumları, məktəb yoldaşları, uşaqlıq dostları - normal insan üçün bu mümkünsüz bir şeydir. Amma Qabulov öz davranışı ilə sübut edir ki, bu mümkündür. Deməli, bu nədən xəbər verir? Birincisi ondan ki, o heç də normal adam deyil. İkincisi, sevgi hissi ona tamamilə yaddır. Sevgi hissi olmayanlarda mərhəmət hissi də olmur və olduqca soyuqqanlı olurlar. Nəticə etibarı ilə bu, bir qatilin hazır psixoloji portretidir. Daha doğrusu, muzdlu qatilin, adətən bu işə mərhəmət hissindən məhrum olanlar gedirlər. Bu fikrimi möhkəmlətmək üçün Matvey Semyonoviçin onun haqqında dediklərini də gəldiyim qənaətə əlavə edək - «müayinələr zamanı onun əslində həqiqətən də bəzi psixi pozuntularının olduğunu müşahidə etdim».      

Adi halda heç nə ilə seçilməyən, ekstremal vəziyyətdə isə real təhlükəyə çevrilən psixi pozuntunun sahibi, görəsən axtardığımız adam sənmisən, indi haradasan?..

* * *

Belinə fitə bağlamış «Qızılbaş» üzərinə bahalı dəri çəkilmiş masaj stoluna uzandı, başını həmin dəridən üzlüyü olan yastığa qoyub sonra üzünü yanında ayaq üstə dayanmış ucaboylu qıza tutub dedi:

-Başla görək, nə bacarırsan.

Uzun, qara saçlarını başının arxasında yığmış, boyu bir metr səksən beş santimetr olan, mütənasib bədənli bu qızı «Qızılbaş» iki min manat müqabilində bir günlük villasına gətirtmişdi. Peşəkar masajçı olan bu iyirmi altı yaşlı qızın gecəni villada qalacağı, masajla yanaşı digər xidmətlər də göstərəcəyi əvvəlcədən razılaşdırılmışdı.

«Qızılbaş»ın tüklü bədəninə baxan qız dilləndi:

-Zəhmət olmasa əvvəlcə fitəni açın, sonra üzü üstə çevrilin. Birinci, kürəklərinizdən başlayacağam.

Fitəni bir qədər boşaldıb uzandığı yerdə fırlanan «Qızılbaş» rahat olmaq üçün qollarını çənəsinin altına dayaq verdi.

Qız, əynindəki qısa, açıq mavi rəngli xalatın yuxarı düyməsini açıb əlində tutduğu qabdakı ətirli yağın yarısını «Qızılbaşın» belinə boşaltdı. Sonra, yağı onun kürəklərinə yayıb ovuşdurmağa başladı.

İsti yağın hərarətindən və qızın əllərinin təmasından xumarlanan «Qızılbaş» başını yana çevirib bayaqdan çənəsini dayaq verdiyi qollarının üstünə qoydu və gözlərini yumdu. Qız doğrudan da öz işinin peşəkarı idi. Yüngül əl hərəkətləri ilə başlayan masaj, təxminən beş dəqiqədən sonra daha sərt hərəkətlərlə əvəz olundu. Artıq bədəni qızışan «Qızılbaş» bu hərəkətlərdən daha çox ləzzət alır, hərdən gözünün ucu ilə ehtirasla qıza baxır, sonra yenidən başını qolarının üstünə qoyurdu. Təxminən on beş dəqiqədən sonra kürəklərini və boynunu ovuşdurub qurtaran qız yenidən dilləndi:

-İndi arxası üstə çevrilin.

Bu ev sahibinin ürəyincə oldu. İndi daha qızın hərəkət etdikcə yırğalanan sinəsinə, idmançını xatırladan möhkəm bədəninə və düz, əzələli ayaqlarına rahat baxa biləcəkdi. Fitəni əli ilə tutub arxası üstə çevrildi, yastığı düzəldib əllərini başının altında çarpazladı. Hələ də istiliyini saxlamış yağdan ovcuna tökən qız fitəni bir qədər yuxarı sürüşdürüb əyildi və onun sol budunu ovmağa başladı. Xalatın açıq yaxasından yarıya qədər çöldə qalan sinəsi yırğalandıqca «Qızılbaş»ın bayaqdan baş qaldıran ehtirası daha da artdı. Bir azdan bu qızla keçirəcəyi gecənin həzzini fikirləşib qeyri-ixtiyari uzandığı yerdə qurdalandı.

 Bu qızı ona çox yaxın bir dostu məsləhət görmüşdü. Bir azdan sağ budunu ovxalamağa başlayan qız, boşalmış yağ qabını dəyişmək üçün bir qədər aralıdakı dolaba tərəf getdi. Onun uzun çılpaq ayaqlarına, qısa xalatının zorla örtdüyü arxasına baxan «Qızılbaş» daha hisslərinə hakim ola bilməyəcəyini, gecəni gözləməyə səbrinin çatmayacağını bütün vücudu ilə hiss etdi. Qalxıb oturdu və qabı götürüb qayıdan qızın qolundan tutub özünə tərəf çəkdi. Sonra iki əli ilə xalatının yaxasından tutub var gücü ilə yanlara dartdı. Xalatın qırılan düymələri döşəməyə səpələnib hərəsi bir tərəfə diyirləndi. Yağ qabını yerə atan qız gülümsəyib heç nə demədən onun qucağına oturdu.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsində Nəsr saatında bu gün oxuculara Orxan Həsəninin “İnziva” adlı hekayəsini təqdim edəcəyik.

Orxan HƏSƏNİ

İNZİVA

Xatırlayıram, hər şeyi xatırlayıram.

İndi Mərkəzi bankın kölgəsində onu gözləyirəm – həyatımın ən gözəl anını. Yorğun şəhər mənzərələri göz vurur, naxışlı binaların solğun səhər şəfəqinə bürünən üzü, həyatın dəvətkar nəfəsi çiçək olub açılır. Bu tabloya can verən gördüklərim yox, düşündüklərimdir. Hərdən-hərdən beynimdə uçuşan-qaçışan qıvraq fikirləri ətrafımdakı əşyaların, sözlərin, hərəkətlərin yapışqanından ayırmaq, lap köz kimi qoparmaq istəyirəm, alınmır.

Yeddi aydır çöl üzü görmürəm. Əşyaların, sözlərin, səslərin, hisslərin mənə durmadan keçmişi xatırlatdığını, ruhumu zivədə yaş paltar kimi döyüb-döyüb yorduğunu gizlətməyəcəm. Bu mənim sirli-sehrli hekayəmdir və hər şeyi bilməyini istəyirəm.

Xatırlamaq səyahətdir.

Mərkəzi bankın önündə hər şeydən boş məsafə ilə ayrılmışam. Bura necə gəldiyimi siz də bilin.

Dram göz oxşayır. Prospekt yenə qələbəlikdir. Səs-küy, bir yerdə bənd almayan qıvraq ayaqlar, sağlam, gülümsər çöhrələr qəribcə dolaşır. Çıxılan və çatılan yer arasında yollar durur. Bax, keçidə burulan qadın külək olub süzüldü, nazildi, kölgə kimi qaranlığa qarışdı. Maşın siqnallarına sürtünüb sağ çıxan ətri burnumu zövqlə oxşadı. Bəyaz çantasının üzündə dolaşan, qıvrılan qırmızı naxışlar pivə bakalından qalxan qabarcıqları xatırlatdı.

İlk dəfə pivə içəndə yüngül sərxoşluğun atəşi ilə bu qazın havasına düşmüş, nəfəsini qoxlamışdım. Qaz həvəslə, məhəbbətlə səthə tələsir, köpüyün üzünə toxununca sahilə uzanan ləpə kimi çəkilib itirdi. Və mən qardaşıma deyirdim:

“Pivə bakalının dibində başqa dünya varsa, mən ona inanmaq istəyirəm”.

O dünyaya inanırdım və sonsuz ehtimal xarabalığında səyahət başlayırdı. Epitet ehtimalları boyhaboy düzülürdü. Pivə bakalının dibindən qalxan qabarcıqlar ani keçidlə durna qatarına dönürdü. Durnalar sabit kombinasiya ilə dən-dən havada qanad çalır, tələsirdilər. Quşların qayıq kürəyi qanadları havanı döyə-döyə uzun məsafələri ayaqdan salınca yorulmur, azmırdılar. Və mən qardaşıma deyirdim:

“Qaz pivə parçında aza bilərmi?”

Durna qatarını düşündükcə yeniyetməliyin daş labirintində itmiş, bizə quş şəkli çəkdirən rəsm müəllimini xatırlayırdım. Saçı başında yuvaya bənzərdi deyə, mənə elə gəlirdi, çəkdiyi bütün quşlar gecələr başında yuxulayır.

Nərmənazik, körpə qamış kimi müdafiəsiz barmaqları ilə uzun karandaşı boğur, bəyaz vərəqin üzündə ehtiyatla quş rəsmi çəkərkən hər xətti, hər hissəni anlamaq üçün onu yanlayırdıq. Bu dəm burnumdan ruhuma axan ətir beynimin qurdunu tərpədirdi. Onun çürümüş dağ alması kimi yumşaq və balaca döşləri dirsəyimə toxunur, çılpaq dirsəyimin şəffaf hissiyyatı paltarının naxışını yaddaşına yazırdı. Naxışları əlifbanın hərflərinə bənzədirdim, onun döşləri yerində durmur, öz içində yırğalanır, körpə qamış kimi müdafiəsiz barmaqları uzun karandaşı boğarkən bədəni diksinib-diksinib, əsib-əsib tərpəşirdi.

Dirsəyim yerə mıxlanmış sütun kimi qalıb naxışları oxumağa çalışırdı. Rabitəsiz hərflər sıralanır, məni oyuna salırdı. Və qardaşıma deyirdim: 

“Hər şeyin öz dili var. Mən bütün yazıları oxumaq istərdim”.

Hərflərin arasından boylanan sehrli şirə əlifba bayramından epizodlar açırdı. Hər uşağın əlində bir hərfin kağızı. Mənə düşən “Z”. Şalvarımın uzun balağı kiçik, ucu şumal ayaqqabılarımın üzünü örtüb. Canımı həyəcan götürüb. Zəngi çalıram. Nazik səs nəşə qaynağı və o səsin zingiltisi ilə açılan sonsuz, getdikcə gedilən, baxdıqca baxılan xatirə kürəsi.

Hər şey bir-birinə görünməz, nazik tellərlə bağlanıb, bilirəm. Elə buna görə yaddaşımı ələ alan xəstə vərdişin əlində yesir dolanıram. Gördüyüm, toxunduğum əşyalar mənə dinclik vermir, yaddaşımın həssas tellərinə barmaq edirdi. Dözüm ipi bir yerdə qopur. Nəhayət, qardaşımın məsləhəti ilə əşyaların, səslərin mənə heç nə xatırlatmaması üçün ata evimizə inzivaya çəkildim.

Hekayəmin əsas hissəsi beləcə başladı!

İlk günlərin əvvəlkilərdən fərqi yoxdu. Gün dünəni qovduqca nisbi rahatlığı daddım. Qaranlıq da xilasın başqa adı.

Qardaşımın qapıya qoyduğu həftəlik yeməklərdən yeyirdim.  Onun gəlişini səs-səmirsiz evin içindən, çaprayıda, nazik mələfənin altından duyur, zənbildə qidaları astaca qapıya qoyub getməsini, addım səslərinin dəhlizin qaranlıq ucunda xoş, iç isidən ahənglə kəsilib yoxa çıxmasını eşidirdim. İlk vaxtlar içində eşələnib durduğum, üstündə dönüb dolaşdığım xatirə kürəsinin əsiriydim deyə, həftəlik gəlişlər məni tanış incikliklə qarşılayır, yaddaşımı eyni ahənglə qıcıqlandırırdı.

Qaranlığın gətirdiyi sakitlik sərin-sərin bədənimi çulğadı və yaddaşım nəfəs aldı.

Üçüncü həftə heç nə düşünməmək üçün hərdən baş barmağımla qulağımı, o biriləriylə ağzımı, burnumu tutub dayandım. Nəfəssiz qalıb ölümü duyanda yaşamaqdan özgə heç nə düşünmürdüm. Hərdənsə əllərimə, ayaqlarıma qaranlıq otağın içində vərdiş axtarırdım. Alınmırdı. Hər akt məni köhnə hadisələrin cığırına salır, yorulub əldən düşüncə, ağzımdan köpük, gözümdən yaş gəlirdi.

Dördüncü həftə özümü yaddaşıma təslim buraxdım. Aclığım səhra qumu kimi sovruldu. İndi ölümə razı məhkum olub əlimi həyatdan üzmüşdüm. Barmaqlarımı bədənimə çəkəndə qabırğalarımı sayır, yanaqlarımın soluxub çənəmin biçimli uzandığını yoxlayıb duyurdum. Saqqalım uzandıqca saçım tökülürdü.

Beşinci həftə ayıldım, özümü ələ aldım, əşyalara toxundum. Çarpayıdan qalxıb ayağımı yerə çəkəndə sümüklərimin səsini eşitdim. Yedim, su içdim. Bu anlarda silsilə xəstəlik güc yığırdı, nəfəs alırdı. Bilirdim. Görüntülər qısa həyatımın gözlənilməz nöqtələrindən baş qaldırıb hücuma keçirdi və özü ilə yeni xatirə parçaları gətirirdi.

Altıncı həftə xatirələri idarə və təsnif etmək istədim. Birinci təsnifatdakılar kobud və detallı idi. Ona Oktopus deyirdim. Dəniz canlısı olan Oktopus səkkiz ayağı və elastiki bədəni ilə birinci təsnifatın xarakterinə tam uyurdu. “Oktopus” mənə həmin hadisənin gətirdiyi hissləri birə-bir yaşadır, cibində dövrün əhatəli havasını yollayıb qəlbimi oxşayırdı. Məsələn, hərbi xidmətdə atışdan sonra əlimin avtomatın qaynar lüləsinə toxunub yüngül yanması (avtomatın lüləsi çarpayının dəmirinə çox bənzərdi) hadisəsi bütün əsgərlik günlərimin qapısını açırdı. Ağrının emosiyalara təsiri əzablıydı, əziz oxucu. “Oktopus”un hər ayağı eyni dövrdə bir hadisədən yapışır, iynə kimi deşib-deşib dərinə enirdi. Beləcə bir neçə gün durmadan əsgərlik xatirələrimin izinə düşürdüm. Otağın qaranlığı gözü açıq da mənzərələri göstərincə hər xatirəni otağın bir küncünə bağışlayır, onlara toxunmamaq, incitməmək üçün otaqda barmağımın ucunda ehtiyatla gəzişirdim. Belə anlarda yaşadığım keçmişlə bu günümü heç nəyin bağlamadığını, məni keçmişə çəkən bütün iplərin bilmərrə qopduğunu duyurdum. İçində eşələnib-eşələnib durduğum özgəsinin yaddaşı idi. Hər impulsdan açılan yad qapı yad aləmə dəvətkardı. Ümidsiz canım, solğun təsəvvürlərim yabancı dünyaya alışınca özümə neçə köynək yadlaşır, bu üfüqsüz ehtimal xarabalığında kim mən, kim özgəsidir, tutmurdum. Eləcə quruya çıxan balıq kimi çarpayıda çırpına-çırpına qalırdım.

İkinci təsnifat nisbətən sakit müşayiətli xatirələrə aiddi. Buna xatirə yox, xatirə parçası deyilməliydi. İri buz qalağından qopan kiçik hissələr okeanda avara dolaşırdı. Adına şərti “Amöb” deyirdim. Anidən görünür, anidən axıb keçirdi və əsasən kobud və detallı xatirələr üçün keçid rolundaydı. Dünyanın ömrümün hansı çağındasa hiss olunmadan mənə verdiyi, sonrasa hiss olunmadan aldığı adamlar, bircə dəfə gedilən məkanlar, o məkanlarda yeyilən yeməklər, yeməklərin dadı, boşqabın naxışları, naxışların rəngi, çəngəlin ucunda qorunan mikroskopik ləkə, ləkənin bənzədiyi at başı, atın rəngi, əzələli ayaqları bir hüceyrəli, primitiv canlı Amöbə çox bənzərdi və bunlar əlaqəsiz yaddaşıma çırpılır, kənar detalları oyatmadan ulduz kimi eləcə axırdı. Hərdən-hərdən bu axışın ləzzətini də duyurdum və xoş bir təbəssümün havasından canımın buzu əriyirdi. Təbəssüm kimin idi? Kimin yanağından havalanıb yaddaşıma qonmuşdu, bilmirdim, ancaq intuisiyalarım mənə bu kiçik epizodun meyxoş dadını aydın açırdı və belə anlarda elə bilirdim gözlərimdən işıq axıb tökülür.

Yeddinci həftə başqa bir adamın yaddaşına şahidlik etdiyimi düşündüm. Təsnifatımın ikinci hissəsində görünüb çəkilən xatirə parçaları haqqında zənlə fikirləşir, detalların arxasınca əsir dolanırdım. Onu harada, kiminlə yaşadığım aşkara çıxmırdı. Demək, bəzi hadisələr yaddaşımızda bircə epizodla yuva salırmış. İşıqlı yaddaş qutusunun içində bir təbəssüm, hərdən eləcə çəngəlin ucunda unudulan mikroskopik ləkə gözləyirmiş.

Bəzən ikinci təsnifatda qarşıma çıxan onurğasız detalı əhatəli birinci təsnifatda faş eləyirdim. Məsələn, səkkizinci həftənin əvvəlində yalnız bir neçə saat ağzımda əriyən şokoladın can alan, könül oxşayan dadını yaşadım. Yaşadım, bəli və dad ayağımı yerdən kəsdi, damağıma balta çaldı, boş salafan olub otağın ağır havasında süzdüm, nəhayət, çarpayıya uzanıb qabırğalarımı saydım. Dad məni elə bir ehtirasla canına çəkmişdi ki, sinəmdən başlayıb bütün ruhumu bürüyən enerjinin altında maşın altda qalan kimi qalıb xıncım-xıncım olurdum. Birdən güc yığmış, nazik, suxarı kimi dözümsüz sümüklərimin ətrafını əzələlər bürümüşdü, üzüm kökəlib heyva kimi eybəcər şişmişdi. Dadların axtarışına çıxmaq görüntülərdən çətindir. Görüntüləri analogiyalarla aşkar etmək mümkündüsə, dadlar, xüsusən yaddaş xarabalığında avara dolaşan adamdan zəhmət və konsentrasiya istəyir. Beləcə ağızda əriyən şokolad dadı damağımdan silinib getdi və eyni zövqü almaq üçün ona yenidən qayıtmaq istədim. Alınmadı. İndi o dadı sadəcə təsəvvür edir, zövq alırdım. Doqquzuncu həftəyəcən bu dad haqqında düşündüm və özgə hadisələrin sıxlığından boğuldum.

Doqquzuncu həftənin sonunda, qardaşımın ərzaq gətirdiyi günün axşamı yaddaşım məni sərin bir xatirəyə qonaq apardı. Xatirə birinci təsnifata daxil idi. Tələbəlik illərimdə baş vermişdi. Xəstəliyin yeni-yeni ayaq açıb addımladığı ərəfələrdi. Yenicə tanış olduğum qız dostumla eləcə bu evdə görüşmüşdük. Filmə baxıb musiqi dinləyəcəkdik. Şokolad və pivə almışdım. Dişim ağrıyırdı, şokolad yemədim. O isə şokaladdan bir dişləm aldı. Beləcə filmi açmamış pivə içib öpüşməyə başladıq. Ona zəng gəldi və tezliklə məndən ayrıldı. Qızı bir daha görmədim. Geriyə yalnız dodağıma hopub büsbütün ruhumu ələ keçirən şokolad dadı qaldı.

İkinci təsnifatda qarşıma çıxan hadisə birinci təsnifatın açarı ilə faş olmuşdu. “Oktopus” və “Amöb” arasında bu əlaqəni duyunca həyata inamım artır, yaddaşımda uzanıb gedən sonsuz xatirələrin cazibəsindən ləzzət alırdım.

Onuncu həftə xatırladığım hadisələri sabit saxlamaq haqqında düşünürdüm. Xəstəliyi ancaq onunla barışıb məğlub edərdim, əziz oxucu. Həyatımı ikinci dünyada, içimdə bir aləmdə at kimi çapıb yorurdum deyə, otaqdakı əşyalarla xatirələri birləşdirməyə, əlaqəyə can atdım. Xatirələri yaddaşımın təsadüfi ixtiyarına buraxmamalı, havada ora-bura uçan ağcaqanad intizamına rəvac verməməliydim. Yolu özüm çəkməli, o yolda özüm daban döyməliydim. Otaqdakı əşyaların sayı çox deyildi. Hər halda, xatirələrin qanadı yığılacaqdı.

Məxməri üzlüklü divan, keçi buynuzu kimi divanın sağ-solunu tutan kreslolar, eləcə uzanıb qaldığım çarpayı, divarın içinə biçimli keçən şkaf, üzərində vərəqlər yığılı iş masası, kitab rəfi, qapı, qızılı naxışlı divar üzlüyü, çilçıraq, jurnal stolu, yemək masası, onu əhatəyə alan stullar, çarpayının sağında komod, komodun üzərində güldan, təqvim, divarda bir neçə rəsm gözə dəyirdi. Əşyalara baxdım. Uşaqlığımın parlaq və sehrli, tez-tez yaddaşıma qonan “Oktopus” xatirələrini divardakı rəsmlərə köçürdüm. Heykəl kimi şəkillərə zillənib xatirələrdə dolaşdım. Beynimdə biçim verdim, yol çəkdim, sahmana saldım. Bir zaman analogiya qapısı taybatay açıldı və əlaqənin yumşaq əlləri sıxıldı. İndi uşaqlığımın aydın xatirələrini bu rəsmlərdən özgə heç nəyin oyatmamasına inanacaqdım. Bəli, indi Əlifba bayramının zəng səsi rəsmlərdən oxunurdu. Oyanmaq, dünyaya şahidlik etmək həvəsim, daha çox televizora baxmaq, gecələr küçələri gəzmək arzum anamın “yatmaq əmri” ilə sonsuz ümidsizliyə gömülürdü. Beləcə çarpayıda uzanır, gözlərimi qapayıb başqa həyat arzumu daş kimi düşünə-düşünə cilalayırdım.

Bəzən baş verməyənlər də xatirəyə çevrilir.

Kitab rəfi mənim üçün yeniyetməlik dövrümün açarına döndü. Utanclarım, yetkin hisslərimin bərpası, bədənimdəki fiziki dəyişikliklər, sinəmdən, qasığımdan, qoltuğumdan çıxan tüklər, dərslərimi yaxşı oxumaq, özümü sübut etmək, hərdən-hərdən adamlardan qaçmaq və hərdən-hərdən onlara isti münasibətimin kitabını rəfə bağışladım. Rəsmxət müəlliminin üzünü indi ancaq üçmərtəbə rəfə baxanda aydın görür, yalnız ağıldan nüfuz alıb forma qazanan taxtaya toxunanda döşlərinin yumşaqlığını duyurdum. Bu dəm mənə elə gəlirdi ki, paltarındakı naxışları oxuyuram. Sinif kitablarımdakı fotolar, yazılar, rəqəmlər də rəfin illüziyalara qarışmış cizgilərindən forma alıb canlanırdı.

Komodun üzərində arxayın-arxayın gözləyən güldan gəncliyin nigaran çiçəyi idi. Güldanın dibində su vardı, ancaq içindəki çiçəklər plastikdi. Plastik çiçəklərin qıvrımları, əsl gülə bənzəmək arzusu gəncliyin kimsə olmaq, sağlam, qayğısız, həvəsli kimliyə bürünmək istəyinə çox bənzərdi. Güllərin zoğu, onu əhatəyə alan sarmaşıqlar, tikanlar iş axtarmaq, pul qazanmaq, karyera qurmaq ehtirasının mürəkkəb kombinasiyasına dönmüşdü. Mən sarmaşıqların yoluna düşüb tikanlı zoğa dolanır, iş axtarıb-axtarıb tapa bilmədiyim günlərin havasını və təəssüfünü üzümdə duyurdum.

Burada, bu yarıqaranlıq otaqda gün dünəni qovduqca həyatımın ən xoşbəxt gününu su kimi içib bitirdiyimi düşünürdüm. Hansı gün idi o? Mərkəzi bankın önündə, dəqiq. Bəs sonra? Dumandan, müəmmadan çıxıb üzərimə yüyürən detalları kağız ev kimi birləşdirməliyəm. O günü şkafa bağışladım. Mərkəzi bankın önündə onunla görüşdüyüm gün büsbütün sıralandı. Bu xatirə haqqında həmişə düşünmürəm, yalnız xüsusi anlarda.

Beləcə otaqdakı əşyaları həyatımın bir dövrünə bərabər tutdum. Kənar, yad detalların yaddaşıma barmaq etməyəcəyinə inanırdım.

Üç həftə günlərim xoş keçdi, sevindim və üzümü nə qədər ovxalasam da, səfeh təbəssüm silinmədi. Sağaldığımı duyur, həyatımda hər şeyin yerbəyer olduğunu düşünürdüm. Əlimi atanda tutduğum hadisələrin əzabını çəkmirdim. Kürə dairəyə çevrilmişdi. Çevrənin sərhədlərini tanıyırdım. Bu müəmma yolu ayaqdan salmaq deyildi, harada dayandığını bilməkdi.

On dördüncü həftə yeni bir xatirə ilə tanış oldum. Üç həftə ərzində bu xatirə haqqında qəti düşünməmiş, onu heç bir əşyanın adına yazmamışdım. Uşaq vaxtı qonşumuz Səfurə xalanı qorxutmuşdum. Küçə itləri məhəlləmizi ağzına almışdı deyə, axşamüstüləri küçəyə düşmür, eləcə həyətdə dolanırdım. Lakin həmin gün uşaqların iştahalı səsi məni təklik oyunlarımdan qopardı, küçəyə çıxdım. Səsə doğru gedir, əyləncə atəşi ilə odlanırdım. Bu vaxt küçə itlərindən biri hürdü, ürəyim balıq kimi akvarium bədənimdən atlanıb çıxmaq istədi. Qaçaraq Səfurə xalagilin həyətinə soxuldum. Bəlkə də, itin hürüşündə gizlənən tanışlıq, dostluq arzusu idi, bilmirəm və heç vaxt bilməyəcəm.

Səfurə xala alaçığa çıxıb atəşli, gərgin üzümdən və səsimdən anidən çalaya düşən kimi vakuuma düşdü. Çox yəqin, əsgərlikdə olan oğlundan bəd xəbər gətirdiyimi düşünmüşdü və əlini sinəsinə tutub nəfəsini itirdi. Tirtap yerə yıxıldı. O ölməyəcəkdi, sonradan biləcəkdim, lakin həmin vaxt öldüyünü düşündüm və özümü küçəyə atıb birbaş evə qaçdım. Uzanıb hər şeyin bitməsini, polislərin məni aparmasını gözlədim. Heç kim gəlmədi. Bircə səhəri günü məhəllədəki bütün itləri güllələdilər. Barıt qoxusu günlərlə burnumdan çəkilmədi.

Qoxular, görüntülər, hisslər! Gerçək “Oktopus” xatirəsi. Nə etməliydim?

Dolu qab su götürmür.

Düz bir həftə otaqda boyhaboy girinc dolaşdım. Nəhayət, on beşinci həftənin əvvəlində divardakı rəsmlərdən birinə gözüm sataşdı. Rəsmdə səma və sarı zəmi uzanırdı. Zəminin ortasında yaşıl dəyirman parlayırdı və masmavi səma nazik xətlə zəmidən ayrılır, çərçivənin arxasında – başqa bir aləmdə davam edirdi. Anidən başımı yana əydim. Mənanın laxladığını ilk həmin an duydum. Rəsmi yerindən çıxarıb tərsinə asdım. İndi dəyirmanı saymasaq, masmavi səma dənizə, sarı zəmi günəşin şəfəqinə bənzəyirdi. Rəsmə dəniz gəlmişdi. Nə xoş! Yeni xatirəmi bu yeni məna ilə cüt düşünə, uyğunluq ipinə düzə bilərdim. Bircə həyatın içində özgə şeylər xatırlatmasın!

Gələcək həftələrdə əvvəl aşkarıma çıxmayan yeni xatirələr ilə görüşdüm. Əşyaların yerini dəyişmək, onlara yeni şeylər əlavə etməklə yer açdım. Məsələn, komodu yan üstə aşırdım. Güldanın içindəki plastik çiçəkləri çıxarıb jurnal stolunun üzərinə düzdüm. Yemək masasını yerdən tərsinə qoydum, ayaqları yuxarıda qaldı və stolları da onun üzərinə. Hər xatirə otaqda yeni dəyişikliklər yaradır, nə varsa, tanınmaz olurdu. Divar kağızına yeni şəkillər çəkdim. Ətrafımdakı əşyalar nə qədər zəngin və biçimli olacaqdısa, bu mənə dinclik fürsəti bağışlayacaqdı. Heç nə olduğu kimi görünməməli, özündə məna yozumları daşımalıydı.

İyirminci həftə otağın divar kağızları qopmuş, stolları parça-parça olmuşdu. Çilçıraq qırılmış, plastik çiçəklərin ləçəkləri yolunub otağın içinə səpilmişdi. Jurnal stolunun ayaqlarını da qoparıb yemək stolunun ayaqları ilə eyni küncə atmışdım. Ayaqları birləşdirib otağın ortasında müxtəlif yazılar yazır, hərflər, rəqəmlər çəkirdim. Rəfdəki kitabların vərəqləri ya cırılmış, ya da yandırılmışdı. Bircə salamat şkaf qalmışdı. Nə etməliydim?

Düzü, şkafa toxunmağa ürəyim gəlmirdi. Həyatımın ən gözəl gününə yoldaş xatirə tapmaq istəmirdim.

İyirmi beşinci həftə otağın içində adamlar dolaşır, xatirələr canlı-qanlı oynayırdı. Bəzən qorxur, bəzən həvəslə izləyirdim və hərdən baş verənlərə mane olub, keçmişi dəyişmək üçün dolanırdım. Alınmırdı. Hadisə hadisəni, görüntü görüntünü qovurdu. İtlər otağın içindəcə məni təqib edirdi, yolumu kəsir, küncə sıxırdılar. Əllərimi açıb mərhəmət diləyirdim və birdən itlərin bəyaz dişi böyük dağların qarlı zirvəsinə dönürdü, üşüyürdüm, az qalırdı dişlərim bir-birinə dəyib şaqqıldasın. Qarlı dağların bəyaz zirvəsi öz bəyazlığını ağ kağıza çevrirdi, kağızda yazılar yazılırdı, yazılan ilan kimi qıvrılıb dil çıxarırdı, zəhər saçırdı və hər şey durmadan forma dəyişir, yaddaşımı slaydlarla açırdı.

Təxminən iki həftə hallüsinasiyalar içində dolaşdım və ölmək istədim. Başım büsbütün keçmiş dünyanın macərasına qarışdığından yuxu ilə gerçəyi ayırd edə bilmirdim və ölüm fürsəti sürüşüb əlimdən çıxırdı. Tamam-kamal hislərin əsiri olmuşdum. Ayların günlərin hesabını itirmişdim. Komodun üzərindəki təqvimi də kitablarla birgə yandırmışdım.

Nəhayət, gözüm şkafa ilişdi.

Əzizi oxucu, hekayəmin sonuna gəldiyinizi bilirsiniz. Beynimin ani sakitlik yaşadığı, hallüsinasiyalardan yaxa qurtardığı məqamda ehtiyatla qalxıb şkafı yanladım. Sümüklərim ağrıyır, uzanan saqqalım sinəmin tüklərinə ilişirdi. Başımda qopan şiddətli ağrı boynumdan aşağı dalğa-dalğa yayılır, ta dabanlarımacan yol çəkirdi. Ona toxunmaq həyatımın ən gözəl gününü ovcuma yığmaqdı, əziz oxucu. Dəstəyi çəkib qapısını astaca araladım. Yarıqaranlıq otağın içinə şkafdan süd kimi bəyaz işıq süzülüb axdı. Ayağımı güclə aralayıb şkafın içinə girdim.

İndi Mərkəzi bankın önündə onu gözləyirəm – həyatımın ən gözəl anını. Yorğun şəhər mənzərələri göz vurur, naxışlı binaların solğun səhər şəfəqinə bürünən üzü, həyatın dəvətkar nəfəsi çiçək olub açılır. Bu tabloya can verən gördüklərim yox, düşündüklərimdi.

Bura necə gəldiyimi siz də bilin. Prospekt yenə qələbəlikdir...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.07.2023)