“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı detektiv ustası, polis podpolkovniki Fəxrəddin Qasımoğlunun yeni yazdığı “Ruh” romanını dərc edir..

Fəxrəddin Qasımoğlu dalbadal dərc edilən bir neçə detektivi, xüsusən “Son gecə” böyük oxucu auditoriyası tərəfindən maraqla qarşılanıb. Bu romanda da ənənəvi qəhrəmanlar iş başındadırlar, bu dəfə onlar uşaq oğurıuğunu araşdırırlar.

 

 

Yaranmış ani sükutu Ağamirzənin xırıltılı səsi pozdu: Mənim yerimi öyrəniblər. Birtəhər qaçıb canımı qurtarmışam. Burdayam, tez gəl qapını aç.

Telefonun o başında uzun sükut yarandı. Ağamirzənin mənə tərəf baxıb başını yelləməsindən Cahandarın susduğu aydın olurdu. Gözlərimi evin mən olduğum tərəfə baxan pəncərələrindən ayırmırdım. Sükut xeyli uzandı. Görünür ev sahibi yaranmış bu fors - major vəziyyətdə necə hərəkət edəcəyini götür - qoy edirdi. Birdən pəncərənin birində hərəkət edən zəif parıltı göründü. Bu telefon aparatından düşən işıq idi. Deyəsən, telefonu əlində tutmuş adam qapıya tərəf gəlirdi. Yəni o qapını açmağa gəlir? Əzələlərimin necə gərildiyini hiss etdim. Saniyələri sayırdım: Bir saniyə, iki saniyə, üç, dörd. Şaqqıldayan qıfılın get - gedə şiddətlənən küləyin yaratdığı vıyıltıya qarışan səsi qulağıma dəyəndə rahat nəfəs aldım. Deyəsən planımın ehtiyat variantına ehtiyac olmayacaqdı. Bunun ardınca qapı yavaş-yavaş açılmağa başladı. Ehtiyatla evdən çıxıb ətrafa boylanan adam tez - tez sağa - sola baxa - baxa asta addımlarla küçə qapısına tərəf gəlməyə başladı. Gizləndiyim ağac qapıdan cəmi üçcə metr sağ tərəfdə idi. Ona görə də demək olar ki, «Molla» birbaşa mənimlə üzbəüz gəlirdi. Elə bu səbəbdən yeriyərkən sağ əlini yellətmədiyi diqqətimi çəkdi. Hərif əlində silah tutmuşdu. Bu əlbəttə gözlənilən idi. İndi maksimum diqqətli olub onun artıq bir hərəkət etməsinə imkan verməməliydim. Qapının çöl tərəfində dayanmış, qorxusundan və soyuqdan tir - tir əsən Ağamirzə ilə bu əsən küləyin vıyıltısının mənim üçün heç bir fərqi yox idi. Ancaq mən ona heç nə olmayacağına söz vermişdim. Sözümü isə həmişə tutmuşam. Cahandar qapıya yaxınlaşırdı. Bir addım qalmış dayanıb yenə ətrafı gözdən keçirdi. Sonra əlini uzadıb qapının cəftəsini açdı və üç addım geri çəkildi. Bu üç addım mənim üçün həyəcan təbili idi. Əlimdə tutduğum silahın dəstəyini möhkəm sıxdım. Cahandar çəkilib yerini bərkitdikdən sonra yoğun səslə dedi:

- Gəl içəri.

Qapı içəri açılırdı. Bunu gələndə yoxlamışdım. Ağamirzə əlini uzadıb qapının dəstəyindən tutub itələdi. Bir addım atıb açılan qapıdan içəri keçdi.

- Qapını arxadan bağla.

Cahandar hökmlə dedi.

Ağamirzə küləyin çırpmaması üçün qapının dəstəyini hələ də əlində saxlayıb buraxmırdı. Çevrilib qapını bağlayanda Cahandar arxasında gizlətdiyi sağ əlini qaldırıb ovcunda sıxdığı tapança ilə onun kürəyini nişan alıb qışqırdı:

- Məni satmısan, əclaf!

 Bunun ardınca açılan atəş səsi ətrafı bürüdü. Küləyin apardığı gurultu səsi qısa müddətdən sonra uzaqlarda əks - səda verib yox oldu. Ağamirzə də, Cahandar da bir anlıq yerlərində donub qalmışdılar. Ancaq bu yalnız bir an çəkdi. Ardınca Cahandarın cansız bədəni yerə sərildi. Atəş açan mən idim. Ağacdan enib tez həyətə keçdim. Layiqə də ardımca gəldi. İşarəmlə bayaq ona verdiyim qandalın bir halqasını Ağamirzənin bir əlinə vurub o biri halqasını qapının içəri tərəfindəki dəmir dəstəyinə bərkitdi. Bunu edən Layiqəyə dedim:

- Sən tez evə keç, uşağı tap. Layiqə sürətlə evə tərəf qaçdı. Mənsə yaxınlaşıb barmağımla yerə sərilmiş Cahandarın nəbzini yoxladım. O ölmüşdü. Tapançası yarım metr aralıda yerə düşüb qalmışdı. Silaha toxunmayıb Layiqənin arxasınca evə keçdim. Əvvəlcə balaca Ağanı tapıb onun vəziyyətinə baxacaq, sonra qalan şeylərə qərar verəcəkdim. Zavallı uşaq artıq üçüncü sutka idi ki, bu qəddar adamın əlində idi. Cahandar ölmüşdü. Ağamirzə isə heç yerə qaça bilməzdi. Ona görə də bütün diqqətimi uşağı tapmağa yönəltmişdim. Mən içəri girəndə Layiqə iki otağa baxmış, üçüncünü yoxlayırdı. Onun işarəsi ilə hələ baxmadığı otaqlardan birinə, sonra o birisinə keçdim. Uşaq heç yerdə yox idi. Yadıma Ağamirzənin sözləri düşdü: Evdə beş otaq var. Yəqin otaqlardan birindədir. Yəni mən səhv etmişəm? Uşaq burada deyil? Bir anlıq fikrə getdim. Yoox, belə olmur. Səhv ola bilməz. Uşaq haradasa buralardadı.

Birdən Layiqənin səsi gəldi:

- Burda zirzəmiyə düşən pilləkən var. Bura gəlin.

Layiqə çağıran tərəfə, giriş qapısının yanına qaçdım. Pilləkənlə aşağı düşdük. Burada dəmir qapı var idi. Qapısı qıfılla bağlı idi. Tapançamı çıxarıb qundağının arxası ilə möhkəm bir zərbə vurub qıfılı qırdım. Qapını açıb içəri atıldım. Zirzəmi qaranlıq idi. Telefonumu çıxarıb fənərini yandırdım. Fənərin işığı otağın küncündə yerdə hərəkətsiz vəziyyətdə uzanmış uşağın üstünə düşəndə ona tərəf atıldım. Ayağı divardakı boruya zəncirlənmişdi. İlk növbədə uşağın nəbzini yoxladım. Sağ idi. Ancaq nəbzi çox zəif vururdu. Zəncirə vurulmuş qıfılı qırmaq bir qədər çətin oldu. Uşağın ayağı şişmiş, qançır bağlamışdı. Birtəhər bu qıfılı da qırıb uşağı qucağıma aldım. Sürətlə piləkənlərə tərəf qaçdım. Sonuncu pilləni qalxanda heç vaxt ağlıma gətirməyəcəyim bir şey baş verdi. Qəfildən atəş səsi eşidildi. Bu nə ola bilərdi? Atəş açan kim idi? Bir anlıq yerimdə donub qaldım. Heç nə başa düşə bilmirdim. Cəld evdən həyətə çıxıb küçə qapısına tərəf qaçdıq. Həyətin ortasına çatanda Layiqə də, mən də gördüyümüz mənzərədən yerimizdə donduq. Sənubər həyətdə, üzü giriş qapsına, arxası bizə tərəf dayanmışdı. Cahandarın bayaq yerə düşmüş silahı əlində idi. Sağ qolu qapının dəstəyinə qandallanmış Ağamirzənin bədəni yerə çökmüş, başı qeyri-adi şəkildə sallanmışdı. Qucağımdakı uşağı Layiqəyə verib Sənubərə yaxınlaşdım. O sanki canlı insan yox, heykəl idi. Üzünə baxdım. Gözlərində anlaşılmaz bir ifadə var idi. Bir nöqtəyə baxıb tərpənmirdi. Ehtiyatla silahı onun əlindən götürdüm. Sonra Ağamirzəyə yaxınlaşıb baxdım. Ağzından qan axırdı. Güllə qara ciyərini dağıtmışdı. Ona daha heç kim kömək edə bilməzdi. Beynim sürətlə işləyirdi. Nə edəcəyim barədə təcili qərar verməliydim. Ağamirzəni kənara çəkib qapını açdım. Uşağı Layiqədən alıb maşını buraya çəkməsini tapşırdım. Layiqə maşını sürətlə sürüb qapının qarşısında saxladı. Köməkləşib əvvəlcə Sənubəri arxa oturacağa oturtduq, sonra oğlunu uzadıb başını onun qucağına qoyduq. Uşağın vəziyyəti son dərəcə ağır idi. İndi hər dəqiqə qızıla bərabərdi. Layiqəyə bir neçə küçə ara yollarla getdikdən sonra əsas yola çıxmasını tapşırdım. Mən burda qalırdım. Buranı belə qoyub gedə bilməzdim. Layiqə maşını döndərib sürətlə bağlar arası yola tərəf sürdü. Bir azdan maşının səsi şiddətli küləyin səsində itib batdı. İçəri keçib həyət qapısını arxadan qıfılladım.

* * *

  Fərman Gəraybəylinin yatdığı xəstəxananın dəhlizində yenə də qaçhaqaç düşmüşdü. Yolda sanki birdən - birə yuxudan ayılan Sənubər gecə xəstəxanada qalmış sürücüyə zəng edib vəziyyəti izah etmişdi. Sürücü bütün personalı ayağa qaldırmış, Qəbul və Reanimasiya şöbələrində hər şey hazır vəziyyətə gətirilmişdi. Gecə növbəsinin personalı Fərmanın ağır vəziyyətdə gətirilmiş oğlunu qəbul edib təcili reanimasiyaya, atasının yanına yerləşdirmişdilər. Uşağın vəziyyəti kritik idi. Bu haqda məlumat almış baş həkim gecəylə iş yerinə gəlmiş, bir neçə yüksək kvalifikasiyalı həkim dostunu da çağırmışdı. Diaqnoz güclü soyuqdəymə, pnevmaniyanın son mərhələsi idi. On beş yaşlı oğlanın həyatı uğrunda mübarizə gedirdi.

Sürücü haradansa alıb gətirdiyi su şüşəsinin qapağını açıb dəhlizdə oturmuş Sənubərə uzatdı. Sənubər sudan bir qurtum alıb şüşəni ona qaytardı. Gözünün yaşını silib yanında oturmuş Layiqəyə baxdı. Layiqə əlini onun əlinin üstünə qoyub sakitləşdirməyə çalışdı:

- Hər şey yaxşı olacaq, Sənubər, möhkəm ol.

Sənubər başını onun çiyninə qoyub bərkdən hönkürdü. Layiqə onu qucaqlayıb özünə sıxdı.

* * *

Lazım olanları edib şəhərə qayıdırdım. Layiqə uşağın Fərman yatdığı xəstəxanaya çatdırdığını mesajla mənə yazmışdı. Özü də Sənubəri tək qoymamaqçün orada qalmışdı. Ancaq mən ora yox, ofisə gedirdim. Yaranmış vəziyyətdə orada görünməyim arzuolunan deyildi. Dan yeri yenicə sökülməyə başlayırdı. Yolda bir maşın da gözə dəymirdi. Boş yollarla maşını saatda altmış kilometr sürətlə sürürdüm.

Bir azdan Novxanıdakı bağ evlərinin birinin həyətində iki kişi meyitinin aşkar olunması barədə ərazi polis orqanına məlumat daxil olacaq, hadisə yerinə polis və prokurorluq əməkdaşları, ekspert - kriminalistlər gələcək. Təxirəsalınmaz əməliyyat - axtarış tədbirlərinə başlanılacaq. Yəqin ki, Layiqə uşağı mümkün qədər tez xəstəxanaya çatdırmaq üçün maşını çox sürətlə idarə edib yoldakı bütün radarlara düşüb. Gecə ilə ikili qətl törədilmiş ərazidən şəhər istiqamətində az fasilə ilə iki maşının yüksək sürətlə hərəkət edib radarlara düşməsi artıq suallar doğura bilərdi. Ona görə də tələsmirdim. Onsuz da daha tələsəcək heç nə qalmamışdı. Bir şey mənə təsəlli verirdi - bu gün axşamı gözləməyib yenə də düzgün qərar vermiş, gecə ilə məsələni həll etmişdim. Keçirdiyim əməliyyatın nəticələri məni o qədər də narahat eləmirdi. Cahandar ölməyi çoxdan haqq edirdi. Vaxtilə onun işini aparmış müstəntiq ana və iki körpəsini məhz Cahandarın öldürdüyünü düşünməyə əsas verən kifayət qədər dəlil topladığını deyib. Ancaq bu dəlillər onun təqsirli olduğunu birbaşa yox, dolayısı ilə sübut etdiyindən işi məhkəməyə göndərmək üçün yetərli olmayıb. Biz peşəkarların isə öz yanaşmamız var: Əgər bir adamın günahkar olduğunu sübut edən, qoy lap dolayısı ilə olsun, bir yox, bir neçə dəlil varsa, deməli cinayəti o törədib. O ki qaldı Ağamirzəyə, Sənubərin danışdıqlarından sonra onu Cahandarla bir sıraya olmasa da, cəmi bir sıra arxaya qoymuşdum. Ona verdiyim sözü də ona görə yox, öz sözümə görə tutmuşdum. Sonradan baş verənləri isə, heç kim təxmin edə bilməzdi. Bunlar öz yerində. Əsas məsələ balaca Ağanı xilas etmək idi. Uşağın vəziyyətindən isə belə başa düşülürdü ki, bu halda o, axşama qədər tab gətirməzdi. İndi isə heç olmasa, zəif də olsa, sağ qalmasına ümid var. Adətən uğurla keçən əməliyyatlardan sonra qeyri - ixtiyari məmnunluq hissi keçirirdim - növbəti dəfə də bacarmağımın, cinayətkarlar qarşısında məğlub olmamağımın məmnunluğunu. Ancaq bu dəfə başqa idi. İçimdə təəssüfdən başqa bir hiss yox idi. Gənc, gözəl bir qadının puç olmuş həyatı üçün keçirdiyim təəssüf. Həyat bizə sınaqlar verir, zərbələr vurur. Biz də bu zərbələrin verdiyi yüklə yaşamağa məhkumuq. Nə edə bilərik, həyat belə qurulub - qara zolaqlar ağ zolaqları əvəz edir, sonra onlar yenə də yerlərini dəyişirlər. Sənubərin danışdıqları bir daha gözümün qarşısından keçdi. İllər əvvəl taleyin onun çiyinlərinə qoymuş olduğu yük on doqquz yaşlı bir qızın kövrək çiyinlərinin çəkə biləcəyi yük deyildi. Sənubər söhbətində intihar etmək istədiyini, lakin buna cəsarəti çatmadığını dedi. O səhv edirdi. Bu qadın insanın intihar həddinə çatması mexanizmi ilə tanış deyil. Həmin vaxt sadəcə buna hazır olmayıb. Zamanla o bu addımı atacaqdı. Canından çox sevdiyi və bətnində övladını gəzdirdiyi insanla irəlidə onu gözləyən on beş illik ayrılıq, bütün yaxınlarının üz döndərməsi, yaşadığı şəhərdə gedəcəyi və kömək üçün müraciət edəcəyi bircə nəfərin də olmaması tədricən öz işini görəcəkdi. Adətən küçəyə atılmış gənc qızlar yüz haldan doxsan doqquzunda rastlaşdıqları adamlar tərəfindən aldadılıb əldən - ələ keçir, özləri istəmədən çirkaba yuvarlanırlar. Yalnız yüzdə bir halda onların qarşısına yaxşı insan çıxır. Sənubəri Fərmana rast gəlməsi xilas edib. Yoxsa o dediyim çirkabın içində tab gətirib yaşayacaq birisi deyildi.

Bu fikirlərlə gəlib ofisə çatdım.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı görkəmli tənqidçi Vaqif Yusiflinin “Yeni ədəbi nəsil” məqaləsinin ilk 4 hissəsini sizlərə təqdim etmişdi. Ədəbi nəsillərə bir gəlişmə;İkimininci illərin ədəbi nəsli “Ulduz”un üç sayında və Poeziya; Proza.

Bu günsə sizə Ədəbi tənqid bölümünü təqdim edəcəyik.

 

 

 Tənqid

 

“Yeni nəsil: tənqid” sayında biz gənc tənqidçi adına cəmi 5 yazıda təsadüf etdik. Elnarə Qaragözova, Gülnar Səma, Mehman Həsənli, Nərgiz İsmayılova və Ülvi Babasoy. Əlbəttə, daha hansı gənc tənqidçilərin yazılarını bu sayda izləyə bilərdik. Amma bununla kəmiyyət məsələsi düzələcəkdimi?

Səbəb nədir? Niyə gənc şairlərin sayı az qala həndəsi silsilə təşkil edir, gənc nasirlərin sayı da yetərincədir. Bəs niyə gənc tənqidçilər deyəndə yalnız barmaqlarımızı sayırıq? “Yetmişinci illərin, səksəninci illərin ədəbi prosesi parlaq bir tənqidçilər nəsli yetişdirdi”. Unudulmaz Aydın Məmmədov, Kamil Vəliyev, Nadir Cabbarov, Vaqif Yusifli, Vilayət Quliyev, Kamal Abdulla, Şirindil Alışanlı,  Rəhim Əliyev, Nizaməddin Şəmisizadə, Qurban Bayramov, İlham Rəhimli, Məryəm Əlizadə, Nizami Cəfərov, Arif Məmmədov (Elçin Əfəndiyevin Vaqif Yusifliyə həsr etdiyi “Tənqidimizin  zəhmətkeşi” məqaləsindən).

Doxsanıncı illərdə, daha sonra iki mininci illərdə də ədəbi tənqidə yeni qüvvələr gəldi: Məti Osmanoğlu, Cavanşir Yusifli, Əsəd Cahangir, Tehran Əlişanoğlu, Nərgiz Cabbarlı, İradə Musayeva, Bəsti Əlibəyli, Südabə Ağabalayeva, Elnarə Akimova, Rüstəm Kamal, Aydın Talıbzadə... Yenə eyni sual: Bəs nə səbəbdən ədəbi tənqiddə yeni müəlliflərin sayı azdır? Bu ilk növbədə ali məktəblərdə filologiya fakültələrində tənqid kurslarının təşkili ilə əlaqəlidirmi? Bəlkə, Yazıçılar Birliyində axtaraq? Bəlkə, qəzet və jurnallarda tənqidçilərə diqqətin ayrılmadığını səbəb gətirək? Hər halda, bu məsələ kompleks araşdırılmalıdır.

“Ulduz”un “Yeni nəsil: Tənqid” sayında dərc olunan yazılara gəldikdə heç olmayan yerdə Gülnar Səmanın müasir yazarlara həsr etdiyi məqaləsi, Ramil Mərzilinin “Qadağan olunmuş şeirləri”, Mehman Həsənlinin Çingiz Aytmatovun “Dəniz kənarıyla qaçan alabaş” əsərində mif və gerçəklik”, Ülvi Babasoyun esseləri, Nərgiz İsmayılovanın “Bir qış gecəsi əgər bir yolçu” yazılarını təqdir edirik. Xüsusilə Nərgiz İsmayılovanı müasir gənc tənqidin istedadlı bir nümayəndəsi hesab edirik.

Vəssalam! Bizim “Ulduz” jurnalında yeni nəslin ədəbi tənqidi yaradıcılığını əks etdirən yazılarla bağlı söhbətimiz də burada tamamlanır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı QƏRBİ AZƏRBAYCANA QAYIDIŞA TÖHFƏ layihəsində sizlər üçün Qərbi Azərbaycanla bağlı maraqlı faktları təqdim edir.

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” Şəmil Sadiqin Böyük Britaniya səfəri barədə yol qeydlərini sizlərə təqdim edir. 

 

London Harri Porter filminin çəkildiyi məşhur Varner Bros Studiyası bu gün muzey kimi fəaliyyət göstərir! 

Məkan nəhəngdir! 

Filmdə istifadə edilən bütün əşyalar, maşınlar, bir sözlə hər şey sərgilənir! Ən əsası da odur ki, ən sevdiyim interaktivlik var. 

Deməli, film çəkilişlərinin necə olduğunu izah etmək üçün xromakey qurulub, özünü bir obrazın rolunda filmləşdirə bilirsən!  Hardasa 40-50 paunta başa gələn bu ödəniş biletdən ayrıcadır! 

Əsərlə tanışlığı olanlar üçün unudulmaz mənzərələrdir! 

Mənim diqqətimi isə muzeyin quruculuğu, sujeti, kompozisiyası daha çox çəkdi!

Şəkil də oradandır. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

ÜLVİYYƏ ƏBÜLFƏZQIZI:

Bu dəfə " Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə" rubrikasının sevimli şair qonağı

“Nəfəs aldıqca batır ürəyimin başına,

İndi əlinlə sınan ümidin qəlpələri”, - deyən, digər şeirində:

Ayağını sürüyür,

Asta- asta buludlar,

Baharın göz yaşından,

Sırqa taxıb göy otlar”, -söyləyən, ayrı bir şeirində isə:

"Gəlinlik donunu geyib əyninə,

Gecələr yuxuma gələn qonaqsan”, -deyə şikayətlənən, hər misrasında poetik tül ilə ruhumuzu bəsləyən şair Saqif Qaratorpaqdır.

Xoş gördük, dəyərli Şairimiz.

"Şair üçün predmeti bilmək, memar üçün tikinti materialını bilmək qədər vacibdir."( S. Conson)

Əziz Saqif bəy, yaradıcılığınıza səfər edən zaman öz dünyamızdan qopub Sizin şair dünyanızda özümüzü yenidən tapırıq. Sözlərdən mükəmməl istifadəniz şeirlərinizi qəlbəyatan edir. Şeirlərinizin poetik qüdrəti həssas qəlbləri küləkdən küsən yarpaq kimi titrədir. 

Bu rubrikamızda isə biz Saqif bəyin elə bu an üçün qəlbindən keçən şeiri oxucularına çatdırmaq istəyirik. Bəli, Saqif bəy, "Sevdiyin şeiri gəl mənə söylə" deyirik.

 

SAQİF QARATORPAQ:

Xoş görduk, Ülviyyə xanım! Bu şeir bir şairin taleyinin ağrısıdı. Kədərlə yoğrulsa da, başdan başa işıq selinin içindədir. İnsanı mərhəmətə, şəfqətə səsləyən şeirdi. İnsan da təbiətin, kainatın bir parçasıdır. Bir qarışqanın ölümü belə ekosistemin tarzlığını poza bilər... Hüseyn Arif deyir ki, ağac da, daş da insan kimidir, ağrıya bilər, ağlaya bilər, acıya bilər. Tanrının yaratdığı hər canlının qayğıya, mərhəmətə, şəfqətə ehtiyacı var. Gəlin bu qayğını təbiətdən əsirgəməyək. Kiçik bir diqqətsizlik, laqeydlik insanın və insanlığın həyatında böyük müsibətlərə yol aça bilər. Sairin də, şeirin- sənətin də məramı dünyanı qorumaq deyilmi?! Gəlin, Dünyamızı qoruyaq!

 

Hüseyn Arif  

“Bir dağ kəli yaraladım zirvədə”

 

Bir dağ kəli yaraladım zirvədə,

Baş titrədi, ayaq əsdi, daş axdı.

Bir canlını candan saldı bir zədə,

İki gözdən iki damla yaş axdı.

 

Düşünmədim, anadır, ya baladır,

Ovçu atar ov bərədən keçəndə.

Ala tula qanlı daşı yaladı,

O sönürdü tikanlığın içində.

 

Qabaqlaşdıq sökülməmiş qızıl dan

Mən silahlı, o silahsız bu yerdə.

Yarı yolda ayrı düşdü qatardan

Mən günahlı, o günahsız bu yerdə.

 

Öz halına təkcə özü ağladı

Kimi var ki, kim dayana yanında.

Dil uzadıb, nəm torpağı yaladı,

Sumu keçdi xəyalından son anda?

 

Dodaq yanır, yanaq yanır, üz yanır,

Buludumu, dumanımı əyləsin?

Boylandıqca baxış yanır, od yanır,

Bu yanğıyla sellər, sular neyləsin?

 

Ağır-ağır dartıb bükdü dizini

Muncuqladı kirpiklərdə donan tər.

İndən belə toz basacaq izini,

İndən belə nə yürüş var, nə səfər.

 

Birdən-birə elə çırpdı özünü,

Sağ buynuzu qopub qaldı qayada.

Ey Hüseyn, qısa elə sözünü,

Bu qan səni tutasıydı, tutdu da...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun təşkilati  dəstəyi ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalında həyata keçirilən “Güney Azərbaycan Ədəbiyyatının təbliği” layihəsində bu gün sizlərə Aysu Muxarinin  şeirləri təqdim ediləcək. 

Son bir ildə böyük oxucu auditoriyası toplayan və hər iki Azərbaycanda sevilərək izlənən layihənin koordinatoru Təbrizdə yaşayıb yaradan şair, yazar və tərcüməçi Əli Çağladır.

 

 

 

Aysu Muxtari

 

ÇƏKİLİR

 

Və gözlərin arası körpü yox, divar çəkilir, 

Və səndən öncə yerin könlümə hamar çəkilir. 

 

Yabancı qürbətimə min vətən dadın verənə, 

Ovuc-ovuc vətəni bir ürək kənar çəkilir. 

 

İçimdə min çavuşun hayqırışlı ötməsisən, 

Qəzəlparam! Gülüşün dağlarımda car çəkilir. 

 

Yarıb da dağları gəl, otraq et bayım, bayatım, 

Bu qış yerin ürəyimdə azar-azar çəkilir. 

 

Qanadlarım yaşıl orman sızıldayır hər an, 

Payız qonub içimə, min fəsil bahar çəkilir. 

 

Qəzəl-qəzəl qılınır qiblə-qiblə hər namazım, 

Bu dan əzan yerinə ah qatar-qatar çəkilir. 

 

Payız-payız talanır əllərimdə eşq üşüyür, 

Və bağrıma yaradan bir payızlı nar çəkilir. 

 

 

ŞİKƏSTƏ NAMAZI

 

Ey şarqı əlin tənimdə sazlıq, 

Nisgil baxışın sinəmdə razlıq. 

 

Sızlar göz önümdə bir qadın, eşq! 

Qoynu dənizi edir dayazlıq.  

 

Bir qıvrım əgər gözündən axsa, 

Məftildən ağır yanar hicazlıq. 

 

Ağlar gözünə gəlin gedəndə, 

Lil-lil üzümə axıb Arazlıq. 

 

Üsyan baxışın payız-payız eşq, 

Qoynunda qəzəl qılanda nazlıq. 

 

Ehmalcasına axanda məhmil, 

Gül-gül açılar tənin qotazlıq. 

 

Qoşma, qəzəlimdə iz buraxmış, 

Gül ətri saçan telində yazlıq. 

 

Aç saçlarını şikəstə qılsın 

Rükət bə rükət ürək namazlıq. 

 

 

YARALI

 

Mən o sayxın baxışa bağlı bağımdan yaralı. 

Kəsilən müvrə kimi qol-budağımdan yaralı. 

 

Öz içim boyda ucalmaqda bu qürbət məndə 

Orağım məndən ağır, mən orağımdan yaralı. 

 

Sağ gözüm kəndinizin kəhrizinin dul bacısı, 

Solu, dağlarda coşan göz bulağımdan yaralı. 

 

Sinəm üstündəki sazlıq saralır sənsiz də, 

Qana batmışdı muğamat çanağımdan yaralı. 

 

İldırım boyda bağırtım taxılır öz içimə, 

Köçü köçmüş dərəyəm, səs-sorağımdan yaralı. 

 

Oğlu şəhrin çiyinində qayıdan bir ana tək, 

Boy atarkən bayatım dil-dodağımdan yaralı. 

 

Gəl qəzəl bas yarama, qan aparır, qan içimi, 

İndi ağ dəstmalın artıq bıçağımdan yaralı. 

 

 

GET

 

Susuz bayırdı bu yer yağma burda, qurtar get! 

Azarlıdır yaralar, qalmasan da toxtar, get! 

 

Əfil-əfil əsirəm mən, titim-titimtitrir*

Baharlı könlümə düşmüş xəzəli bağlar get! 

 

Düşübdü kirtməyə, fellərdəyik, tilsimdəyik, 

Bu yerlə göy kəsib iblislə burda ilqar get! 

 

Haçandı burda ətir saçmayır ətir şahılar, 

Yalın o yoxluğunu gəl baharda qaytar, get! 

 

Dalıbdı dalğalara, göz yaşım başımdan aşıb, 

Bu kənan ayrılığın köynəyində qurtar, get! 

 

 

QAÇIRAM

 

Cin-cəhənnəmli baxış pəncərələrdən qaçıram, 

Yarası tağ-tağ açılmış herələrdənqaçıram. 

 

Qolu sınmış sonayam qan dənizindən uçaraq – 

Bilmirəm mən nədən ax, Mən nərələrdən qaçıram!

 

Elə qat-qat hörülüb daş qayalardan budağım, 

Tilisimlərlə dolu div dərələrdən qaçıram. 

 

Üşüyür məndə min ildir bu sətəlcəmli ürək, 

Tonqalı küldə bitən kor kürələrdən qaçıram. 

 

Qara qürbətli, ağır kölgəli, dəhşətli sərə, 

Qolu boynunda qalan mənzərələrdən qaçıram. 

 

Əlvida sevdicəyim söndür o qanlı mayağı, 

Qara tabutlu köç ilə mərələrdən qaçıram. 




SƏSİNDƏN BİR QUCAQ PAY GÖNDƏR GÜLÜM  

 

Səsində inləyir bir payız xəzəl, 

Bir çılpaq gəraylı, bir üsyan qəzəl, 

Səsin ürəyimə eylə ki, özəl, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

Haraya dönürəm, haya dönürəm, 

Könül asmanında aya dönürəm, 

Dənizə çevrilib çaya dönürəm, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

Səsinlə könülə basılan sazam, 

Nə qədər çoxalsam, yenə də azam, 

Əşhədi, həmdi yox sınıq namazam, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

Səsində Sufiyəm dönnəm, ucallam, 

Göylərin ulduzun sənə bac allam, 

Səsini çox görsən inan, qocallam

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

Səsin qürbətimdir, səsin Təbrizim, 

Səsin bulaq başım, səsin kəhrizim, 

De axı o səssiz mən necə dözüm, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm. 

 

Səsində Nəbi var, səsində Həcər, 

Vətən qızları var göz süzər, keçər, 

Səsin bayatımdır dərin, müxtəsər, 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm. 

 

Səsin ildırımdır al şaxar, keçər, 

Könlümə dərd oxun yan taxar keçər, 

Bir gedər, bir dönər, bir baxar keçər 

Səsindən bir qucaq pay göndər gülüm... 

 

* Titrir: Əslində “Titrəyir”-dir. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə şair Həmid Herisçinin  şeirləri təqdim edilir. 

 

 

Qordi düyünü

 

Süfrəni dəyiş, bircə əl hərəkətinlə.

Sevgini də təzələ, bircə ürək döyüntünlə.

Yaxanın bircə düyməsini, bircə cümləsini aç sonra.

Qordi düyünü yaxamızdakı elə həmin o düymədəydi, biləsən.

Dükan vitrinlərindəki manikenlərədir son umudum.

Sevgi əzablarını görüb də, diriləcəklər mütləq.

Yaxalarındakı düyməni də özləri açacaqlar.

Bizsiz.

 

 

Final

 

Yüksək gərginli elektrik xətləri altında dayanmışam.

Ana həyət qapısından ayrılmadan,

            öz uşağına "Final!" nidasını göndərdi.

Özü də təkcə bir dəfə demədi bu qorxunc sozü,

Dəfələrlə təkrarladı.

Özü də, hər dəfə ucalan, yüksələn bir səslə

            təkrarladı bu məhşər məzmunlu sözü.

Axırda bəlli oldu, məsələ bir o qədər də

            faciəli deyil burda mənimçün,

Elə bu anadan ötrü də.

O sadəcə, oğluna "Final" yağı almağı tapşırırmış.

Səmadan qaranquş fəğanı gəlirdi.

Günəş də batırdı,

Elə bil uzaqlarda deyil də,

Lap yaxınlığımda.

Qaranquş fəğanını bir daha dünyanın ən guclü nəğməsi bildim,

Dünyanın finalına hələ çox qalırdı, deyəsən.

 

 

Söyüş

 

Qəfil ağzımdan üçmərtəbəli söyüşlar qopdu.

Kimi söyürdüm mən?

Fatalistlər kimi qoca zəmanənimi söyürdüm, bəlkə?

Yoxsa, qapıbir qonşumdan bezib...

Bəlkə səbəbkar siyasi qüvvələrdi?

Qapımıza yapışdırılmış növbəti kommunal ödəniş qəbzidir?

"Bolt" taksilərinin nazlanmasıdır müştəriləri qarşısında?

Yox...

Söyüşümün bircə ünvanı var, deyəsən...

Deyəsən, artıq özümü söyməyə başlamışam.

 

 

Modern sevda

 

Süni intellektlə sevişdim -

            ancaq nə adını dedi mənə, nə çöhrəsini göstərdi,

Ən qaranlıq küçə səkilərindən gəldi səsi.

Kölgəsi, "İnterbellum" dükanına girdi, çıxdı.

Mənə öz hədiyyəsini paketlədi bir bahalı ünvanda.

Qapımı, çox musiqili cırıldatdı.

Baletdəki hərəkətlərlə hüzuruma tələsdi,

Dematereallaşdı, əlimi sıxınca.

Mənlə çəkdirdiyi fotoları anında sıfırladı.

Gedincə, çarpayımın altına baxdım,

Masama təzə üzqırxan buraxıb getmişdi.

Yazmışdı: "Sifətin tüklüdü. Üzümü qızartdın".

Etirafını, iradını qəbul edincə, yenidən pərdəarxasından,

            bütün qacetlərdən göz vurdu mənə.

Musiqimizi özü bəstələdi,

Qəhvəni, təkcə özü bildiyi bir üsulla dəmlədi.

Kölgəsi, hələ də evimdədi,

Özü, isə AZdrama pərdələri arxasında itdi.

 

Tüstülü ünvanlardan

 

İtirdiyin gözəli çoxxx...çox sonralar

            bir bahalı dükanın geyim kataloqunda tapdınsa...

Həyat davam edir.

Qəhvəni xahiş et, tünd dəmləsinlər.

Get, otur bir tüstülü, uzaq ünvanda,

Gələcəyə ordan bir yol axtar,

Geriyə boylanma bir daha.

Öz kölgənə salam ver.

Cavab salamı eşitsən, diksinmə.

 

Bəxtsiz bloqqer

 

"Qəşəng hava var,

Əsil, odun sobasında kartof dilimi havasıdır.

Sən dilimləyəsən, yar duzlaya.."

Harda, hansı xarabada, hansı internet küncündə eşitdim bu şeri?

Barmağımdakı gümüş üzüklə

            taqqıldatdım yazı masamı da, yaddaşımı da.

Bəxtsiz bir bloqqer düşdü yadıma:

Bağımızın açarını istəmişdi bir gün məndən.

SMS-lədi bu xatirə məni.

Əl telefonumun musiqisi də

çox uyğun idi

bu isti nəfəsli xatirəmə.

 

Anamdan sonra

 

Pensiya fondundan evimizə gəldilər,

Yoxlamaydı.

Anamı yoxlayırdılar,

Diridi hələ?

Yoxsa, çoxdan ölüb?

Təqaüdünü özümü alır, yoxsa, başqası?

Anam qışqırdı sifətlərinə - "Sağam. Hələ ölməmişəm ki!"

Bildilər, hə..anam hələ sağdı.

Tərs baxdılar biz tərəfə,

Çayımızı içmədən durdular süfrə arxasından.

Divara vurduğum paslı mismara

            öz bahalı plaşlarını etibar etmədilər,

Elə üst geyimlərində qaldılar.

Az sonra anam öldü.

Anamı bax, beləcə öldürdülər,

Vallah.

 

Seçim

 

Dayanmışam bir gözəl ağac budağı qarşısında.

Seçimim ağırdı - pencəyimimi, asım budaqdan?

Yoxsamı özümü?

Məsləhətinizə ehtiyacım var.

Quşlardan o tərəfdə göy var.

Qoy, o tərəfdən gəlsin

Doğru-dürüst cavabım.

Xəyanətkar tatu

 

Arıqlamış bir şou-biznes gözəli girib yuxuma,

Tatusu dirildi.

Başqa həyət, başqasını seçdi qəfil,

Başqa bədənə keçdi.

Çox amansız idi bu seçim.

Çox ciddi xəyanət idi,

Ancaq çox adiydi oralarda.

 

Xarı bülbül

 

Xarı bülbül indi daha münbit bir ərazidə -

məmur kostyumlarının yaxasında bitir.

Çiçəkləyir.

İkisindən birini seçəcək gec-tez.

Ən uzaqlardakı bir avtomobilin

            iti gözləri tamaşaçısız qoymayacaq bu dramatizmi.

Bu seçimimizi işıqlandıracaq

gözlərimizi qamaşdıraraq.

 

Yol göstəricisi

 

Gün batdıqca, buludların da rəngi dəyişir.

Mənim də daxilimdə nələrsə dəyişir eyni vaxtda.

Avtomobilimin yan güzgüsünü bacardığımca təmizlədim.

Sildim.

Yolum uzaqdı.

Təbrizsizəm.

Və ümidsiz.

Əyilmiş elektrik dirəyi

dünyanın ən qəliz yerini,

            tam dəqiqliyinən, işarələyib göstərdi mənə.

Yolum uzaqdı.

Elə, o tərəflərədi.

 

Rauf Denktaş

 

İngilislərə, Britaniyaya daha bağlıydı,

Nəinki Türkiyəyə.

Uilyam Çerçili xatırladırdı? Yamsılayırdı?

Eyni çəkili, eyni sifətli gördüm ikisini də.

Mənlə danışarkən,

üzdə çox mehribandı.

"İnsanlarla münasibətim nə qədər uzanırsa,

            köpəklərə sevdam bir o qədər də artır" ifadəsi,

məncə, ona da tam doğmaydı.

 

Köpəyi, Çerçill nəslindəndi.

 

Qorxuram, mənlə söhbətindən sonra da

            köpəklərə sevdası bir az da artdı.

 

 

Qara pişiklər aləmində

 

Bu küçədə qara pişiklər

insanlara tam biganəydilər,

Ciddiyə almırdılar insanları.

Ancaq məni duyunca, görüncə

qəflətdən ayrıldılar, ayıldılar, elə bil.

Bir ağızdan miyoldadılar,

Elə bil bizimcə də danışdılar bir ağız,

Bir azacıq.

Mən tam anlayırdım bu gün pişikləri,

Quşları.

Xüsusən, göyləri saran qaranquş fəqanlarını.

 

"Sekond cup" barında başım çox aşağıydı.

Yalnız şuşələrdəki əksimi görüncə özümə inandım.

Özümə qayıtdım.

Özümə inandım.

Ayrıldım qara pişiklər aləmindən.

 

Xüsusən, şampan qədəhindəki əksim,

mənlə söhbətləşməkdən doymaq bilmirdi.

 

Özümə ilk dəfə salam verməyə tələsdim.

Qorxdum, qaçırdaram bu kölgəmi.

 

 

Novruz

 

Novruzu tərsinə oxusan,

"Zervan", yəni əbədiyyət tanrısının

adını eşidərsən.

Deşifrəni düz vaxtında,

düz bayram ərəfəsində azad edilmiş ərazilərdə eşitdim.

Çocuq Mərcanlı məktəbinin "Novruz" lövhəsini

bu cür oxuyub bərk həyəcanlandım.

Ağlıma gətirəmməzdim qədim Zərdüşt tanrısı Zervan,

mənlə görüşünü Qarabağda, xarabalıqlar arasında təyin edəcək.

Nə vəd edir mənə bu görüş?

Yaxşı sualdı.

Azərbaycanda son 2000 min ildə

kimsə Zervanla bu cür görüşməmişdi.

 

Tonqal ətrafında, paxlava-filan yeyəndə həəə...görüşdüm

bu qədim kölgələrlə.

Ancaq çox gücsüzdü,

uduzmuşdu bu qədim tanrı.

 

 

Aya səyahət

 

Əhənglə ağardılmış əyri-üyrü divara

taxta pilləkan dirəmişdilər,

Yuxarısında Ay ağarırdı.

 

Elə bil kimsə bu pilləkanla həmin o Aya dırmaşmaq istəmişdi.

 

İstədim mən də bu pilləkanda öz bəxtimi sınayım.

 

Görüm, o bəxt varmı məndə?

 

 

Lakramoza, yaxud qara göz yaşları

 

Zarafat-zad deyil, Bakının, özüm görmüşəm,

qapqara göz yaşları var...

Söhbət, köhnə evlərin damından yavaş-yavaş əriyib

aşağı tökülən, süzülən, divar boyu

            izlərini qoyan qara qır ləklərindən gedir...

Budur Bakının qara göz yaşları...

 

Divarları ağdı, qapıları göy, göz yaşları qapqaradır, Bakının.

 

Bu üç rəngin vəhdətində böyümüşəm,

Rəngləri, bu mənzərədən tanımışam.

 

Motsart "Rekviyem"indəki "Lakramoza" hissəsi

"Qara göz" yaşları deməkdi.

 

Bakının o qara göz yaşlarınamı bəstələnib

bu əsər?

Sualımı musiqi kimi eşidin,

Xahiş edirəm.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Nərmin Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

 

Bəzən keçmişə dönmək istərdim, bəzən isə yox. Keçmişlə yaşamaq olmaz, gələcəyə baxıb addımlamaq lazımdır. Hər zaman o şüarla addımladım mən, çünki düşüncəm bunun doğru olduğunu deyirdi. Mən hisslərimə, şəxsi düşüncəmə çox inanan biriyəm, nə də olsa, onlar mənə məxsusdur və tərk etməzlər.

 

Mən ailəmin kim olduğunu bilmirəm, ailəmdən mənə qalan bircə Ceyhun adıdır. Bütün qayğılardan uzaqda böyüdüm, ata, ana sevgisi mənə yad oldu. İndi də mənə qaranlıq qalıb, axı mən niyə tərk edilmişəm? Niyə internat evinə qoyulmuşam? İstənməyən övlad idimsə, niyə doğulmuşdum? Cavabını bilmədiyim yüzlərcə sual məni dəli edirdi. Keçən müddət ərzində həyatı daha da yaxşı dərk edirdim. Olan bu idi ki, bilmədiyim ailəmə nifrət edirdim, kin bəsləyirdim... Ən böyük istəyim gələcəkdə olacaq övladlarıma öz valideynlərim kimi laqeyd olmamam idi. Xoşbəxt olmaq hər kəsin haqqıdır, xoşbəxtliyi uzaqda axtarmaq mənasızdır. Mənim xoşbəxtliyim mənimlə eyni yerdə böyüyən, eyni ağrıları, eyni acıları yaşayan Nüşabə idi...

Saçları uzun, gözləri mavi, əsmər bənizli... Bir gülüşü var, canlar alan... Baxışları ilə insanı tora salan. İnsan sevirsə birini, ona sahib çıxar, ona aid olan insanı başqasına əmanət etməz.  

 Nüşabə ilə ailə qurduq və ondan sonra yeni bir həyat başladı, heç gözləmədiyim bir həyat.

İlk vaxtlar hər şey yaxşı idi, məndə norkolepsiya xəstəliyi aşkar edilənə qədər. Norkolepsiya xəstəliyi qısa müddətli yuxu tutmalarının vaxtaşırı təkrar etməsi ilə xarakterizə olunan xəstəlikdir. Xəstəlik gənc yaşlarında başlayır, yaşlandıqca azalır. Bu xəstəlik istənilən işi gördüyünüz zaman baş verə bilər, maşın sürərkən belə. Tutma bir neçə dəqiqə davam edir, tutma qurtardıqdan sonra yuxu iflici də ola bilər. Bu xəstəliyimin olduğunu duyan zaman pis olmuşdum, çünki hər şey əvvəlki kimi olmayacaqdı. Bilirsiniz, mən ehtiraslı biri olmuşam və hər zaman hisslərimlə mübarizə aparmışam. Bu mənə zövq verib. 

əslində, amma indi o həzzi yaşaya bilmirəm. Bir zamanlar Nüşabənin mənə aid olan bədənini gördüyüm zaman hisslərimə yenik düşürdüm. Bircə boynundan öpməyim bəs idi, o an özümə hakim ola bilməzdim. Bütün vücudu mənim təsirimin altında idi, əllərimi bədənində gəzdirməm, döşlərinin gilələrinə toxunmam, toppuş qıçaları arasında olmam həyatdan zövq almasına şərait yaradırdı, mən isə ondan zövq alırdım. Beləcə uzaq səfərlər edirdik başqa-başqa dünyalara, amma indi o zövqü mən yoldaşıma yaşada bilmirəm. Başlanan cinsi əlaqə zamanı sən bir film izlərsən və filmin ən maraqlı yerində işığın sönməsi... İstəməsəm də, o xəstəliyim mənə güc gəlirdi, müalicəsi olmayan bir xəstəlik. Bəzən özüm bu hallardan bezmiş olardım, heç nə yox, məni sadəcə Nüşabə düşündürürdü.

 

Axı o da qadın idi, analıq hissini yaşamaq onun da haqqı idi. Hər bir qadının, qızın qəlbində o hissləri yaşamaq istəyi olur, hətta deyə bilərəm ki, ən böyuk arzularıdır. Mənə nə qədər çətin də olsa, "Ayrılaq, başqası ilə evlən, övladın olsun" kimi sözləri də demişdim. Amma mənim Nüşabəm mənə hər zaman sadiq oldu. "Səndən olmayan övladı istəmirəm,sənsən mənim yoldaşım, sirdaşım, övladım, körpəm. Məndə sənin qızınam, Ceyhun..." dedi.

Bu sözləri mənə o qədər təsir etmişdi ki, ona olan sevgim daha da dərinləşirdi. O mənim vəfalı qadınım idi, ailəm kimi məni tərk etmədi. Nüşabə mənim həyatdakı ən gözəl hədiyyəm idi. Rəbbimə nə qədər şükür etsəm, azdır. Ailəmiz iki nəfərdən ibarət olsa da, çox xoşbəxt idik. Həyatda xoşbəxt olmaq üçün böyük hadisələrə ehtiyac yoxdur. Həyatda var olmamız, varlığımız özü bir xoşbəxtlik idi.

Bəzən olardı ki, Nüşabə bilmədiyimiz ailələrimizdən danışardı. Görəsən, bizim kimi onlar da nə vaxtsa atdığı övladlarını fikirləşirdilərmi? Fikirləşərkən qəlbləri sızıldayırdımı? Bu kimi sualları dəfələrlə onun dilindən eşitmişdim və mənə də heç yad deyildi. Nüşabə ata-anasını görməyi çox istəyirdi, əsası da illərcə beynində formalaşdırdığı suallara cavab tapmaq idi.

Onun xoşbəxtliyi mənim xoşbəxtliyim idi. Ümumiyyətlə, mən ondan heç nə gizlətməzdim, bütün problemlərimizi, sevincli anılarımızı birlikdə görərdik. Amma ilk dəfə ondan nələrsə gizlətməyə çalışdım. Nə qədər çətin gəlsə də, etməli idim, bütün etdiklərim də ona görə idi.

 

Səhər işə getmək adı ilə evdən çıxdım və kədər dolu uşaqlığımı yaşadığım internat evinə getdim. İlk olaraq ordakı uşaqlara baş çəkdim, heç görmədiyim qayğını mən özüm onlara göstərmək istədim. Uşaqlarla müəyyən vaxt keçirdikdən sonra müdirə xanımın yanına getdim. Vəziyyəti izah etdim, Nüşabənin valideynləri haqda məlumat öyrənərsə, mənə xəbər verməsini xahiş etdim. Təbii ki, bu bir gün ərzində baş verə biləcək proses deyildi. Sənədlərə bir-bir baxıb araşdırmaq vaxt aparacaqdı.

 

Nüşabə ilə birgə şam yeməyi yeyirdik,, fikrim tamam başqa yerdə idi. Görəsən müdirə xanım nələrsə tapa bilmişdimi? Xəyallar məni uzaq aləmlərə aparmışdı. Gələn telefon zəngi məni xəyallarımdan ayırdı.

- Salam, Ceyhun, sabah internat evinə gəl, bəzi məlumatlar əldə etmişəm.

- Salam, oldu, çox sağ olun.

 

Bütün gecəni yata bilməmişdim, dediyi o məlumatlar nə idi, görəsən? Səhər nahar yeməmiş ilk işim ora getmək oldu. 

-Salam oğlum, gəl əyləş. Nüşabə Məmmədova Saleh qızı və anası Məcidova Şölə. Sənə bir ünvan verəcəyəm, getdiyin zaman hər şeyi dəqiqliklə öyrənəcəksən.

Olan-bitənlərə hələ də inana bilmirdim, bildiyim tək şey o idi ki, yolun sonuna yaxınlaşmışdım. Müdirə xanıma təşəkkürümü bildirib otaqdan çıxdım. Vaxt itirmədən dediyi ünvana yollandım. Həyətə girdiyimdə həyəcanım getdicə artırdı. Axı məni necə qarşılayacaqlarını bilmirdim. İçimdəki həyəcanı boğub, qapını döydüm. Qarşımda saçları tamam ağarmış, üzündə çoxlu qırış yaranmış, gözlərində kədərə rastadığım bir qadın vardı.

 

- Salam, Şölə xanım sizsiniz?

- Salam, oğlum, bəli, mənəm.( üzündə incə bir təbəssüm vardı)

-Bura sizinlə danışmağa gəlmişəm və sizə vacib söz deməliyəm.

- Buyur, oğlum, gəl evdə danışaq.

İçəri keçdim, Şölə xanım qonaq otağını göstərdi. 

- Oğlum sən əyləş çay gətirim, sonra sözünü deyərsən. 

-Yox, çox sağ olun, gəlin əyləşin. Şölə xanım, mən sizin illər əvvəl internat evinə qoyduğunuz qızın həyat yoldaşıyam və ikimiz də eyni taleyi yaşayan insanlarıq. Bu gün burdayam və qızınızın heç nədən xəbəri yoxdur. Sadəcə onun ən çox istədiyi şeyi həyata keçirtmək istədim ondan xəbərsiz. Bilmirəm, keçmişdə nələr yaşamısınız, amma nə olur-olsun bu gün burdayam və sizi qızınızın yanına aparmağa gəlmişəm... Şölə xanım, ağlamayın, xahiş edirəm.

 

Hönkürtu ilə sözə başladı və öz keçmişini danışarkən “Ürəyim yanmadı” desəm yalan olardı. Çətinliklə də olsa, Şölə xanımı evimizə aparmağa razı saldım. Nüşabəyə də zəng edərək ən çox sevdiyimiz yeməkləri bişirməsini istədim. Təbii ki, "Axşama sürprizim də var" deyərək dəstəyi asdım.

Axşam işdən çıxdıqdan sonra Şölə xanımı aparmağa gəldim.

 

- Salam, oğlum, xoş gəlmisən, həm də ki, "xanım" yox, "xala".

– Baş üstə, Şölə xala,deyərək gülümsədim.

10-15 dəqiqə sonra gəlib çatdıq. Şölə xala məndən çox həyəcanlı idi. 

Qapı açıldı.

-Ah, Elvin, qonağımız olduğunu niyə deməmisən? Xoş gəlmisiniz, buyurun, keçin.

- Nüşabə, Şölə xala sənlə danışmağa gəlib. Nüşabənin təəccüb dolu baxışlarını görməli idiniz.

- Necə danışım olan bitənləri, hələ sənə necə müraciət edim bilmirəm, axı mən sənə analıq etməmişəm. Necə "qızım" deyə səsləyim səni... Sən doğuldun, sənlə bağlı o qədər arzu-istəyimiz vardı ki, hələ atan səni qucağına alacağı günü səbirsizliklə gözləyirdi. "Atasının qızı olacaq" deyərdi həmişə. Amma səni görmədən soyuq məzarı seçdi. Bizi tək qoyub getdi. Deyə bilərsən ki, bəs sən mənə niyə baxmadın, internat evini rəva bildin? Atan öldükdən sonra çətin günlərim başladı. Öz ayaqlarım üstə dura bilmək üçün işə daxil oldum və səni böyütməli idim. Ona da imkan vermədilər. Bilirsən, dul qadına yaxşı baxmırlar, bəzi şərəfsiz insanların dilinə düşürsən, atmacalı-atmacalı sözlərinə dözürsən. Cavab versən, söz olur. Mən öz namusumu bir çox çətinliklərlə də olsa, qoruya bilmişəm. Mənim tək varlığım sən idin, çətin şəraitdə böyüməni istəmirdim və böyüdüyün zaman səni pis insanlardan qoruya bilməyəcəyim üçün bu addımı atmışdım. "Bağışla" deməyəcəyəm sənə, çünki buna haqqım çatmır. Amma mən səni həmişə çox sevmişəm. Bu günü sənin kimi çox arzulamışam. Həyatım boyunca çətinliklərlə yaşayan bədbəxt bir qadın olmuşam.

 

Nüşabənin anasına ağlayaraq sarılmasını görüncə ürəyim paramparça olurdu. Beləcə ana-balanı qovuşdurmuşdum, daha doğrusu, vəsilə olmuşdum. Xoş günlərimiz bundan sonra başladı. Sizə maraqlı gələ bilər, öz ailəm haqda niyə araşdırmadım? Yox, ailəmlə bağlı da araşdırmalar etdirmişdim. Təəssüf ki, onların heç biri həyatda yox idi.

 

7 il sonra gəlişləri ilə həyatımıza nur qatan əkiz övladlarımız oldu. Valideynlərimi görməsəm də, adlarını övladlarıma verdim.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)

Leyla Kərimova, Tbilisi şəhəri, “Cənubi Qafqaz və Şərqi Avropadakı azərbaycanlı jurnalistlərin cəmiyyəti” təşkilatının nümayəndəsi - xüsusi olaraq “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

Türkiyə Respublikasının ədliyyə naziri Yılmaz Tunç 5 avqust 2024-cü il tarixində mətbuat konfransında çıxış edərək beynəlxalq təşkilatların (Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT), Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) və Beynəlxalq məhkəmə (BM)) Fələstin-İsrail münaqişəsinin həllində səmərəsiz olduğunu bəyan edib. O aydınlaşdırıb ki, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin baş prokurorunun İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu və müdafiyə naziri Yoav Qallantın həbsinə order olmasına baxmayaraq, məhkəmə Fələstin soyqırımının təşəbbüskarlarını həbs etmək üçün heç bir tədbir görmür.

 

Qəzza zolağında fəal döyüş əməliyyatlarının başlamasından bəri dünyanın əksər ölkələrində Fələstinə dəstək aksiyaları keçirilib. Bu ölkələrin hökümətləri isə İsrailin hərəkətini pisləyib və döyuş əməliyyatlarının dərhal dayandırmağa çağırıblar. Xüsusilə, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan 11 oktyabr 2023-cü il tarixində Qəzza zolağındakı hərbi əməliyyatı “qırğın” adlandırıb, bölqədə nüfuzlu olan bütün beynəlxalq oyunçuları münaqişənin gərginliyi azaltmaq üçün lazımi səyləri göstərməyə çağırıb. Azərbaycanın xarici işlər naziri Cəyhun Bayramov öz növbəsində 18 oktyabr 2023-cü il tarixində İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının İcraiyyə Komitəsinin İclasında İslam həmrəyliyinə sadiqliyini bəyan edib və Fələstin xalqının mübarizəsini dəstəkləyib.

 

Beynəlxalq təşkilatlar, xüsusən də BCM silahlı münaqişənin gedişinə təsir göstərməyə çalışır. Sual budur ki, bu nə dərəcədə effektivdir? Artıq bir il yaxındır ki, beynəlxalq təşkilat heç bir qətiyyətli addım atmır. Fələstinli mülki vətəndaşlar isə Qəzza zolağında bombalanır və öldürülür. Bu arada, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi bu souqırımı, müharibə cinayətləri və bəşəriyyətə qarşı cinayətlərə görə məsuliyyət daşıyan şəxslərin təqibinə cavabdəh olan beynəlxalq orqandır.

 

Qəzza zolağında baş verən hadisələr çox tez sıradan bir adi münaqişəsindən çıxdı, çünki qarşıdurma İsrail hərbi qüvvələri tərəfindən Fələstin mülki əhalissinin açıq şəkildə məhv edilməsinə çevrildi. Bu soyqırımın əsas günahkarları İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu və müdafiyə naziri Yoav Qallantdır. Onlar Həmas-a qarşı mübarizə adı altında Fələstində mülki hədəflərə zərbələr endirmək əmri veriblər.

 

Lakin beynəlxalq ictimaiyyətin təzyiqinə baxmayaraq, günahkarların məsuliyyətə cəld edilməsi cəhdləri yalnız 20 may 2024-cü il tarixində həyata keçirilib. BCM İsrailin baş naziri və müdafiyə nazirinin həbsinə order verməyə qərar verdi. Lakin bir ay sonra BCM bu qərarı naməlum səbəblərdən təxirə saldı. 

 

Bunun səbəbi, Böyük Britaniyanın Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Təl-Əvivə qarşı qərarına etiraz etməsi idi, çünki İsrail Roma statutunu ratifikasiya etməmişdi. Əlbəttə, Böyük Britaniyanın yeni baş naziri Keir Starmer BCM-nin hökmünə etiraz etməkdən imtina etdi. Lakin, bu presedent BCM-nin xarici təsirdən asılılığını göstərdi. Şübhəsiz, bu onun müstəqil beynəlxalq hüquq institutu kimi nüfuzunu sarsıdır. Beləliklə, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi növbəti dəfə özünün məsuliyyətsizliyini nümayiş etdirdi, çünki törədilmiş cinayətlərə görə məsuliyyətdən “toxunulmaz” ölkələri uzaqlaşdırdı.

 

Təəssüf ki, bu yeganə hal deyil. 2021-ci ilin sentyabrında ABŞ-ın təzyiqi altında BCM əlində əhəmiyyətli sübutların olmasına baxmayaraq, Əfqanistan ərazisində ABŞ silahlı qüvvələri və xüsusi xidmətlərinin cinayətlərini araşdırmaqdan imtina etdi. Buna görə ABŞ Dövlət Departamentinin o vaxtkı nümayəndəsi Jalina Porter BCM rəhbərliyinə minnətdarlığını bildirib, əksər ictimai təşkilatlar isə bu ikiüzlü qərarı pisləyiblər.

 

Əyni zamanda ABŞ və Böyük Britaniya BCM-nin qərarlarını manipulyasiya edən yeganə ölkələr deyil. Ermənistan da bu qurumdan Azərbaycan əleyhinə təbliğat üçün istifadə etməyə çalışır. Azərbaycan XİN nümayəndəsi Ayxan Hacızadə 2024-cü ilin fevralında haqlı olaraq buna diqqət çəkib. Ona görə, Ermənistanın Roma Statutuna qoşulması İrəvanın bu institutdan Bakıya qarşı əsassız iddialar irəli sürmək üçün istifadə etmək cəhdidir.

 

Türkiyəyə gəlincə, hökumət əleyhinə olan QHT “Turkey Tribunal” digər Avropa təşkilatlarının dəstəyi ilə 2023-cü ilin fevralında Türkiyə hakimiyyəti gözdən salmaq məqsədilə Rəcəb Ərdoğan hökümətinin 200 mindən çox terrorçu ittiham ilə oğurlanmasına və işgəncələrə məruz qaldığına dair saxta sübutları BCM-nə təqdim etdi.

 

Belə çıxır ki, əvvəlcə müstəqil beynəlxalq məhkəmə orqan kimi yaradılan BCM xarici hökümətlərin və QHT-ların əlində iradəsiz bir kukla rolunu oynayıb. Nəticədə, beynəlxalq aktyorlarının fəaliyyətsizliyi fonunda Fələstində vəziyyətin son həddə qədər pisləşməsinə səbəb oldu. Dünya ictimaiyyətinin iradəsiz mövqeyinə cavab olaraq, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan 29 iyul 2024-cü il tarixində İsrail münaqişəyə müdaxilə etməklə hədələməyə məcbur oldu ki, bu münaqişəyə şəxsən son qoyulsun.

 

BMT, BCM və digər beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri öz öhdəliklərinə diqqət yetirməli və xarici dövlətlərin əlində kukla olmaqdan əl çəkməlidirlər, çünki onlar Fələstin-İsrail münaqişəsinin həllində əsas vasitəçilərə çevrilməlidirlər. Əks halda, BCM-nin acizliyi və fəaliyyətsizliyi fonunda Yaxın Şərqdəki qarşıdurma qlobal böhrana çevrilə bilər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)