İki dəfə Pulitzer mükafatı laureatı, yazıçı və tarixçi Devid Makkalo 89 yaşında vəfat edib.

Bu barədə yazıçının kitablarının nəşr olunduğu “Simon & Schuster” nəşriyyatının tviter hesabında məlumat yayılıb.

Qeyd olunub ki, Makkalo Massaçusets ştatının Hingham şəhərində dünyasını dəyişib.

Bu yaxınlarda Azərbaycanın iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov hamını ciddi şəkildə düşünməyə vadar edən bir açıqlama verdi. O bildirdi ki, yüksək qiymətlərdən sonra böhranların baş verməsi qaçılmazdır. Nə vaxt baş verəcəyini bilməsək də, böhrana hazır olmalı və planlarımızı buna görə tutmalıyıq.

Əslində böhranın labüdlüyü haqqında xeyli vaxtdır danışılır, amma ilk dəfə rəsmi səviyyədə belə bəyanatın verilməsi hökumətin də məsələni gündəmdə saxladığını təsdiqlədi. Bəzi ekspertlər böhranın payızdan özünü göstərəcəyini, ilin sonuna doğru isə ağırlaşacağını proqnozlaşdırılar. Məhz həmin dövrdə Avropa Birliyi ölkələrinin iqtisadiyyatının ciddi tənəzzül və rekord səviyyədə inflyasiya ilə üzləşəcəkləri gözlənilir. Avropa Mərkəzi Bankının (AMB) hansı siyasəti seçəcəyindən çox şey asılı olacaq. Əgər inflyasiya ilə mübarizə aparımaq üçün faiz dərəcələri qaldırılsa, onda qitədə işgüzar aktivlik azala və staqflyasiya başlaya bilər. Hələ ki AMB buna getmir və inflyasiyaya dözməyi üstün tutaraq, çox yumşaq pul-kredit siyasəti aparır. Amma hara qədər dözəcəkləri də  böyük sualdır. Amerika Birləşmiş Ştatları belə etmir. Federal Ehtiyatlar Sistemi (FES) getdikcə artan inflyasiyanı cilovlamaq üçün artıq pul-kredit siyasətini sərtləşdirməyə başlayıb və bununla da iqtisadi tənəzzül riskini artırıb. Dünyanın üçüncü böyük iqtisadi mərkəzi olan Çində isə kifayət qədər yumşaq pul-kredit siyasəti yürüdülsə də, pandemiya yenidən iqtisadiyyat üçün başağrısına çevrilməkdədir və payıza doğru bu problem kəskinləşə bilər. Üstəlik, Çində iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələrinin borc yükü də artmaqdadır.

Belə bir vəziyyətdə dünya üçün əsas problemlərdən biri odur ki, tələb və təklifi iqtisadiyyatdan kənar (ekzogen) amillər müəyyən edir. Dünya iqtisadiyyatı özü-özünü tənzimləmək və “sağaltmaq” qabiliyyətini itirir. Nəticədə ilin  sonuna doğru sənaye istehsalının azalması, işsizliyin artması, əhalinin real gəlirlərinin aşağı düşməsi kimi problemlər bütün ölkələri cənginə alacaq. Bahalaşma gec-tez elə bir həddə çatacaq ki, tələb alıcılıq qabiliyyətindən məhrum olacaq. Yəni insanların çoxunun bir sıra mal və xidmətlərə ehtiyacı olsa da, onları əldə edə bilməyəcək və ən zəruri tələbatlarını ödəməklə kifayətlənəcəklər. Bu isə iqtisadiyyatın bir sıra sahələrini böhran və ixtisarla üzləşdirəcək. Daha sonra zəncirvari proses başlayacaq. Həmin “X saatı”nın nə zaman yetişəcəyi bahalaşmanın tempindən asılıdır, amma güman ki, payızın sonuna doğru dünyada zəncirvari tənəzzülün əlamətləri özünü göstərməyə başlayacaq.

Qlobal iqtisadiyyat kənar amillərdən asılı vəziyyətə düşdüyündən, ən böyük təhlükənin məhz haradan gələcəyini və ən zəif bəndin hara olduğunu proqnozlaşdırmaq çətindir. Ola bilər ki, bu dəfə böhran fond bazarlarından yox, tamam ayrı sahələrdən başlasın. Çünki ərzaq, enerji bazarları da çətin proqnoza gəlirlər. Bu isə riskləri daha da artırır, çünki iqtisadiyyat proqnozlaşdırmanı sevir.

Güman ki, payızın sonlarına doğru  başlayacağı gözlənilən böhran dövlətlərarası münasibətlərə də təsir edəcək. Əksər alimlər deqlobalizasiya və fraqmentasiya haqqında danışırlar, amma bunun tam əksi ola, yeni növ inteqrasiya prosesləri də meydana çıxa bilər. 

Ən çox narahatlıq doğuran sosial sahədir. İnkişaf etməkdə olan bir sıra dövlətlərin ehtiyatları payızın sonlarına doğru tükənəcək, bu zaman isə etirazlar qaçılmaz olacaq. Şri-Lankanın ardınca Cənubi Afrika Respublikasında baş verənlər təhlükənin real olduğunu göstərdi. İndi isə təsəvvür edək ki, onlarla ölkəni o cür etirazların bürüməyi nə demək olacaq.

Ukrayna taxılının dünya bazarına çıxarılması üçün dəhlizin açılması problemi bir qədər səngitsə də, təəssüf ki, həll etmədi, çünki problemin həlli üçün öncə mütləq müharibənin dayanması lazımdır. Bunun isə nə zaman baş verəcəyini heç kim bilmir.

Ən pisi odur ki, mümkün ssenarilərin heç biri yaxşı sonluq vəd eləmir. Dünyanın böhrandan yan keçə bilməsi üçün heç bir müsbət variant görünmür. Belə bir şəraitdə hər bir ölkə özünün daxilində gözlənilən böhranın mümkün qədər az fəsadlar doğurmasına çalışmalıdır. Azərbaycan hökumətinin problemin fərqində olması bu mənada müəyyən qədər ümid işığı yandırır.

Əlibala Məhərrəmzadə 

İqtisadiyyat elmləri doktoru,professor.

Ukrayna Ticarət Evinin direktoru.

İlk dəfə olaraq azərbaycanlı violin ifaçısı, Prezident təqaüdçüsü, İsveçrə Konfederasiyasında master-solist pilləsində təhsil alan, beynəlxalq müsabiqələr laureatı Cəmilə Qarayusifli İsveçrə konfederasiyasının Martini şəhərində yerləşən qədim amfiteatrda təşkil edilən 5 konsert proqramından ibarət opera festivalının "L'Opera Du Rhöne" adlı layihəsinin orkestr konsertmeysteri seçilib.

AzərTAC xəbər verir ki, keçirilən opera festivalının konsertlərindən biri tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla qarşılanıb. Avqustun 10, 13, 17 və 20-də isə növbəti konsert proqramları təqdim olunacaq. 

Layihədə dünyaşöhrətli vokal ifaçıları və opera teatrlarının aparıcı solistləri Brigitte Torney, Delphine Gillot, Marc Mazuir, Jeremie Schütz və dirijor Sebastian Bagnoud iştirak edirlər.

Qeyd edək ki, bütün konsertlərə biletlər artıq satılıb.

Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin tabeliyində fəaliyyət göstərən “Avey” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun ərazisində yerləşən dünya əhəmiyyətli “Damcılı mağara düşərgəsi”ndə elmi-tədqiqat işləri aparmaq məqsədilə 2015-ci ilin yayında “Avey” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu, AMEA-nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Yaponiyanın Tokio Universitetinin Muzeyi arasında beynəlxalq memorandum imzalanıb.

Dövlət Xidmətindən bildirilib ki, 2020-2021-ci illərdə pandemiya səbəbindən qazıntı işlərinə fasilə verilsə də, Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin dəstəyi ilə bu il qazıntı işlərinə yenidən başlanılıb.

Hazırda ərazidə yerli və yaponiyalı arxeoloqlar birgə elmi-tədqiqat işləri aparır. Beynəlxalq ekspedisiyanın məqsədi Qafqazda neolitdən əvvəlki dövrlərə aid maddi sübutlar əldə etmək və ərazinin qədim insan məskəni olduğunu bir daha təsdiqləməkdir.

Məşhur gürcü müğənnisi, unudulmaz “Mimino” filmi ilə məşhirlaşmış Vaxtanq Kikabidze Rusiyanın 2022-ci il fevralın 24-də başlatdığı Ukrayna ilə müharibəni sərt şəkildə pisləyib.

Qərb mətbuatı xəbər verir ki, sənətçi bu haqda "Freedom" kanalında qonaq olarkən deyib.

"Bu alçaq müharibə xəstə başdan gəlir. Soyqırımı dəhşətli bir şeydir, bu, çox ciddi cəzalandırılmalı cinayətdir. Putin Stalinin çox böyük pərəstişkarıdır" deyə, Vaxtanq Kikabidze açıqlamasında söyləyib.

Qeyd edək ki, Kikabidze 2008-ci ildə Rusiya qoşunlarının Gürcüstana hücumundan sonra Rusiyadakı bütün konsertlərini ləğv edib və o vaxtdan bəri bir daha həmin ölkəyə getməyib. 

Gözəl təşəbbüsdür. Şərə bəraət vermək olmaz!

Mədəniyyət Nazirliyinin “Şuşa mədəniyyətinin inciləri” layihəsi müxtəlif bölmələr üzrə təqdimatlarla davam edir. “Şuşa İli” münasibətilə həyata keçirilən layihənin “Şuşanın simaları” bölməsinin növbəti təqdimatı Şəmsi Bədəlbəyliyə həsr olunub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Şəmsi Bədəlbəyli 1911-ci il fevralın 23-də Azərbaycanın dilbər guşəsi Şuşada anadan olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra atası kimi müəllim olmaq istəyi onu Bakı Pedaqoji Texnikumuna gətirir. Hələ yeniyetmə çağlarından musiqiyə həvəs göstərən Şəmsi qardaşı Əfrasiyabın məsləhəti ilə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında Üzeyir Hacıbəylinin sinfində təhsil alıb. Dövrün məşhur dramaturqu Cəfər Cabbarlı ilə Əfrasiyab Bədəlbəylinin dostluğu, onların teatrla, musiqi ilə bağlı söhbətləri Şəmsini də özünə çəkib.

1932-ci ildən Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında əmək fəaliyyətinə başlayan Şəmsi Bədəlbəyli bu teatrda on il rejissor vəzifəsində çalışıb. Sənətkarın 1939-cu ildə quruluş verdiyi “Ölülər” komediyası da ona olduqca şöhrət gətirib.

Sənətkar burada öz həmkarları ilə birlikdə “Vətən uğrunda” qəzetində ədəbi işçi kimi çalışıb, həm mədəniyyət mövzusunda məqalələr yazıb, həm də həvəskar aktyorlarla birlikdə Ü.Hacıbəylinin “Arşın mal alan”, Zülfüqar Hacıbəylinin “Əlli yaşında cavan”, “Evli ikən subay” əsərlərini tamaşaya qoyub.

1943-cü ildə Bakıda Musiqili Komediya Teatrı yaradılır və Ş.Bədəlbəyli həmin teatra rejissor təyin edilir.

O, bir rejissor kimi dramaturqun ideyasını, bəstəkarın musiqisini, aktyorun ifasını səhnədə təcəssüm etdirə bilirdi. O, bu teatrın həm bədii rəhbəri, həm də direktoru vəzifəsində müxtəlif illərdə və fasilələrlə çalışmışdı. Bir müddət də filarmoniyanın bədii rəhbəri və direktoru olan Ş.Bədəlbəyli 1976-cı ildən ömrünün sonuna kimi Teatr Cəmiyyətinin sədri vəzifəsində də səmərəli fəaliyyət göstərib.

Rejissor Opera və Balet Teatrında “Koroğlu”, “Əsli və Kərəm”, “Sevilya bərbəri” kimi operalara da quruluş verib.

Bütün varlığı ilə Azərbaycan mədəniyyətinə xidmət edən Ş.Bədəlbəyli kino sənətinin də inkişafında öz əməyini əsirgəməyib. Hətta bir sıra bədii və sənədli filmlərdə aktyor kimi də iştirak edib. Bu gün də həmin filmlərə (“O qızı tapın”, “Axırıncı aşırım”, “Xatirələr sahili” və s.) baxanda Şəmsi Bədəlbəylinin həyat verdiyi rollar diqqət çəkir.

Mənsub olduğu millətin mədəniyyətinin, teatr və musiqi sənətinin inkişafı naminə yorulmadan çalışan Şəmsi Bədəlbəyli Azərbaycan mədəniyyət tarixində silinməz iz qoyub.