Super User
“Sevginin yaddaşı” - Səbinə Yusifin hekayəsi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Həvəskarların yaradıcılığı bölümündə sizlərə Səbinə Yusifin “Sevginin yaddaşı” hekayəsini təqdim edir.
- Bir sevgi istədim Tanrıdan. Vətən kimi müqəddəs. Bəxş etdi mənə. Sənin sayəndə. O sevgini heç nəyə dəyişə bilmərəm.
- Mən də bir sevgi istədim Tanrıdan. Saf, təmiz. Bəxş etdi mənə. Sənin sayəndə. Mən də səni heç kimə dəyişə bilmərəm.
- Bəs necə edək? Zaman keçib. Bu sevginin əlacı ayrılıqdan başqa bir şey deyil. Biz bir-birimiz üçün əvəzolunmaz olsaq da, susmalıyıq. Çünki çox gec.
- Bircə sən "hə" de. Hər şey düzələcək.
- Heç nə düzəlməyəcək. Bu mümkün deyil.
Öz aralarındakı dialoqu yenidən lent kimi gözləri önünə gətirən mayor siqareti siqaretin arxasınca yandırırdı. Stolun üstündəki külqabı siqaret kötükləri ilə dolmuşdu. Heç o da bilmirdi bu eşq necə tapıb onu. Otağı təmizləmək üçün gələn xadiməyə isə bu gün işdə qalacağını və otağın təmizlənməsinə ehtiyac olmadığını dedi. İşdən evə getmək də istəmirdi. Özü də olanları təhlil etməyə çətinlik çəkirdi. Axı onlar çox möhkəm dost idilər. Və bir-birinə qarşı heç bir hissləri yox idi. "Bəs yaxşı indi nədən bunlar baş verir? Mən niyə onu düşüncəmdən qoparıb ata bilmirəm?" -deyib, iki əli ilə başını tutdu. Bütün olanları bir-bir xatırlamağa çalışırdı: "Müharibə vaxtı məni ən çox o axtardı. Halımı o soruşdu. Elə müharibədən qayıdanda da mənimlə görüşəndə onun sevincinin həddi-hüdudu yox idi. Yaxşı başa düşürəm. O bunları bir dostum kimi edirdi. Başqa münasibət onun ağlından keçmirdi. Yaxşı bəs mən? Niyə onu sevdim? Niyə özümü də ona sevdirdim? Axı mən bunları bilə-bilə etmədim. Hər şey qəfil oldu. Sevgi gələndə səs etməz deyirlər. Ancaq bizim sevgimiz odlu-alovlu müharibədən bir yadigar qaldı sanki. Bizim sevgimiz müharibə ilə birgə gəldi". Düşüncələrinə hakim kəsilə bilməyən mayor pəncərədən çölə doğru baxdı. Saatın necə sürətlə irəlilədiyinin fərqində olmadığını anladı. Şəhərin küçə lampaları yanır, göydə ulduzlar Aya naz edirdilər sanki. Ulduzlara baxa-baxa birdən dostunun həmişə söylədiyi şeirdən bir bənd yadına düşdü:
Ulduzlar köz-köz olub,
Bir oğlan, bir qız olub.
Gəl biz də ulduz olub,
Göy üzündə görüşək.
Kaş bizim də Göylərə getmək imkanımız olaydı, deyib, özündən asılı olmadan hönkürtü ilə ağladı. Bəs deyirlər, kişilər ağlamaz, deyib yenə də öz-özünə danışmağa başladı. Kişilər də ağlayarmış sən demə. İlahi sevgiyə tuş gələndə, ürəyinin dərinliyində onu duyan birinin var olduğunu hiss edib, ona uzaqdan baxmağa məcbur olanda kişilər də ağlayarmış.
Yanan ürəyinə sərinlik gətirmək üçün bir stəkan sərin suyu birnəfəsə içəndən sonra yenə də öz-özünə danışmağa başladı:
-Sevgi də müharibə kimidir. Ya döyüşüb hisslərinə qalib gəlməlisən. Ya da hisslərinin əsiri olmalısan. Elə müharibədə də ən dəhşətlisi əsir düşməkdir. Əsir düşmək bir hərbçinin ən çox ehtiyat etdiyi məqamdır. İndi mən bir sevginin əsiri olmuşam. Artıq heç nədən də ehtiyat edə bilmirəm. Yaxşı gecənin bu vaxtı görən o neynir? Bəlkə zəng edim? Heç nə deməyim. Hal-əhval olum. Səsini eşidim. Yox, yenə də eyni sözləri deyəcək: Gecdir daha. Yaxşı bəs mən nə edim?
Aidə də pəncərinin qarşısında dayanıb ulduzlara baxırdı. İndi görəsən o nə edir? Kaş ki, biz heç bir-birimizi tanımayaydıq. Hər şeyin ən möhtəşəmi ən sıldırımlı yollardan keçir. Belə möhtəşəmlik mənim nəyimə lazım idi? Sevirəm. Ancaq imkansız. İmkansızı sevmək bəlkə də günahdır. Mən günah edirəm. Ancaq nə edim?!
Elə bu vaxt Aidəyə zəng gəldi: "Odur. Bəlkə cavab verməyim. Yox, cavab verim. Bəlkə vacib sözü var. Bəlkə yenə ön cəbhəyə gedir".
- Alo.
- Salam.
- Salam.
- Necəsən?
- Şükür. Sən necəsən?
- Yaxşıyam. Sənin üçün darıxmışam.
- Darıxma.
- Niyə?
- Gecdir.
- Heç nə gec deyil, Aidə.
- Gecdir. Həm də çox gec.
-Sən bir dəfə hə de. Sonra biləcəksən ki, heç nə gec deyil. Səni tanıdığım üçün bilirsən nə qədər xoşbəxtəm? Dünyaya yenidən gəlmək imkanım olsaydı, yenə də axtarıb səni tapardım.
- Niyə?
- Eşq niyəsizdir. Sən mənim Eşqimsən.
- Mən də səni niyəsiz sevdim. Vətən kimi sevdim səni. Ancaq gəl razılaşaq ki, bu Eşq zamansız tapdı bizi.
- Sən bizim Eşqimizə zamansızmı, deyirsən? Eşqin zamanımı olur, gülüm?
- Eşq Göylərdə məhdudiyyət tanımır. Ancaq Yerdə zaman önəmlidir.
- Sən mənim Göy Adamımsan. Bunu bilmirdin? Səninlə söhbət edəndə Yerdə yox, Göylərin ənginliklərində oluram.
- Yaxşı, Göy Adamım gecənin bu aləmində nə yaxşı zəng edib, bilmək olar?
- Sabah ön cəbhəyə gedəcəm. Xəbər etmək üçün zəng etdim. Qayıdım, görüşərik. Sən mənim nəfəsimsən. Məni nəfəssiz buraxma.
-Şamil.
-Can
-Ehtiyatlı ol.
-Narahat olma.
-Gecən xeyrə qalsın. Yolun uğurlu olsun.
-Xeyirə qarşı. Can dostum, ruh dostum, aldığım nəfəs hamısı sənsən. Öpürəm səni.
Onlar sağollaşmaq istəməsələr də bir-birinə astadan "sağ ol", deyib yenə də təklikləri ilə baş-başa qaldılar. Hər ikisi düşüncələr içində yatmağa çalışırdı…
*
Səhər saat 5-də Şamil şəxsi heyətlə ön cəbhəyə yola düşdü.
*
Aidə gecəni yata bilmədi. Səhərə yaxın gözünə yuxu getdi. Fikirlər içində yuxuya gedən Aidə qorxulu yuxu gördü: Şamil saysız-hesabsız bir dəstənin önündə gedir. Birdən kənardan bir nəfər qara at gətirib Şamilə verir, “Bu at sənindir, ata min”,- deyir. Şamil qara atın tərkinə minir və at qanadlanır, Şamili götürüb bir göz qırpımında yoxa çıxır.
Qorxu içində oyanan Aidə tez saata baxdı. Saat 7-yə işləyirdi. Şamilə zəng etdi. Ona zəng çatmırdı. Ağlaya-ağlaya rəfiqəsinə zəng etdi. Yuxusunu danışdı. Rəfiqəsi Aidəyə təsəlli etdi: Ay qız, narahat olma. At muraddır. Xeyir xəbər eşidəcəksən.
Rəfiqəsi ilə sağollaşıb çarpayıya uzandı. Yarım saat keçməmiş Aidəyə bacısından zəng gəldi.
- Salam.
- Salam.
Sonra bacısı susdu. Aidə dərhal nəyinsə pis bir şeyin baş verdiyini duydu. “Nə olub, niyə zəng edib susursan?” deyə suallar yağdırdı.
Bacısı nəhayət dilləndi:
- Şamildən xəbərin var.
Həyəcandan az qaldı dili tutula.
- Nə olub ki?!
- Ön cəbhəyə gedirmişlər. Şəhərdən çıxanda qəzaya düşüblər. Şamil həyatını itirib.
Aidə fəryad çəkdi:
- Ola bilməz. Şamil odların ağzından salamat gəlib. Şamil dağların zirvəsinə qalxıb. Şamil şəhərin asfalt yollarında ölümə təslim ola bilməz!
“Yalan deyirsən” nidasıyla Aidə qışqırmağa başladı.
*
Şamilin nəşi dəfn olunanda Aidə yaddaşını itirmişdi.
28 avqust, 2022-ci il.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
Cənnət görmək istəyən, Azərbaycana gəlsin
CARİ İLİN 5 AYINDA ÖLKƏMİZƏ GƏLƏNLƏRİN SAYI 1,5 DƏFƏ ARTIB
Turistlərin gəlişinə gileylənənlər nəyə əsaslanır? Bu, ölkənin tanıtımı, büdcəyə əlavə vəsait gəlməsi deyilmi?
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı növbəti Açıq Portfel xəbərini Dövlət Sərhəd Xidmətinin məlumatına əsasən yayır və yazıya elspert rəyi əlavə edir.
Ondan başlayaq ki, ölkəyə gələnlərin sayı artıb. Belə ki, cari ilin yanvar-may aylarında Azərbaycana dünyanın 176 ölkəsindən 713,0 min və ya əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,5 dəfə çox əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxs gəlib.
Bəs ən çox hardan gələn var? Statistikaya baxaq.
32,4 faiz - Rusiya Federasiyası,
20,0 faiz - Türkiyə,
8,1 faiz - İran,
5,2 faiz - Gürcüstan,
4,9 faiz - Hindistan,
2,3 faiz - Pakistan,
2,2 faiz - Qazaxıstan,
2,1 faiz - Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri,
2,0 faiz - Səudiyyə Ərəbistanı,
1,9 faiz - Özbəkistan,
1,6 faiz - Belarus,
1,5 faiz - Ukrayna,
1,3 faiz - Böyük Britaniya,
1,3 faiz -Türkmənistan,
1,2 faiz - Küveyt,
12,0 faiz - digər ölkələr.
Gələnlərin 74,1 faizini kişilər, 25,9 faizini qadınlar təşkil edib.
Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə Çindən gələnlərin sayı 6,1 dəfə, Türkmənistandan 3,9 dəfə, Hindistandan 3,2 dəfə, Belarusdan 2,7 dəfə, Özbəkistandan 2,6 dəfə, Qazaxıstandan 2,0 dəfə, Rusiya Federasiyasından 2,0 dəfə, Böyük Britaniyadan 1,8 dəfə, İsraildən 1,7 dəfə, ABŞ-dan 1,6 dəfə, Küveytdən 43,8 faiz, Pakistandan 43,0 faiz, Gürcüstandan 41,7 faiz, Türkiyədən 22,5 faiz, Omandan 17,4 faiz, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindən 14,7 faiz artıb.
2022-ci ilin yanvar-may ayları ilə müqayisədə MDB ölkələrindən gələnlərin sayı 2,0 dəfə artaraq 296,6 min, Avropa İttifaqına üzv ölkələrdən gələnlərin sayı 1,7 dəfə artaraq 38,0 min, körfəz ölkələrindən gələnlərin sayı 4,5 faiz azalaraq 103,1 min nəfər olub.
Ölkəmizə gələn əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin 31,9 faizi dəmir yolu və avtomobil, 66,6 faizi hava, 1,5 faizi isə dəniz nəqliyyatından istifadə edib.
2022-ci ilin yanvar-may ayları ilə müqayisədə xarici ölkələrə gedən Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının ümumi sayı 19,5 faiz artaraq 633,6 min nəfər olub.
Rusiya Federasiyasına gedən Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının sayı 1,9 dəfə, Gürcüstana gedənlərin sayı 36,5 faiz artıb, İrana gedənlərin sayı 29,1 faiz, Türkiyəyə gedənlərin sayı 0,4 faiz azalıb. Ölkə vətəndaşlarının 39,0 faizi Türkiyəyə, 24,3 faizi Rusiya Federasiyasına, 9,4 faizi Gürcüstana, 7,9 faizi İrana, 19,4 faizi digər ölkələrə səfər edib. Gedənlərin 69,5 faizini kişilər, 30,5 faizini qadınlar təşkil edib.
2023-cü ilin yanvar-may aylarında xarici ölkələrə səfər edən Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının 30,0 faizi dəmir yolu və avtomobil, 67,2 faizi hava, 2,8 faizi isə dəniz nəqliyyatından istifadə edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı təqdim etdiyimiz statistika ilə bağlı otel biznesində çalışan Adəm İsmayılova müraciət edərək ondan rəy bildirməsini xahiş edib. A.İsmayılov deyib:
-Əlbəttə ki, statistika ilk baxışdan adamı aldada bilər. Ölkəmizə ən çox gələnlərin Rusiya, Türkiyə, İran və Gürcüstandan gəldiklərini iddia edən cədvələ bir şərh verək. Bu o demək deyil ki, tutalım, Azərbaycana rus və gürcü turistləri hamıdan çox gəlir. Bu iki ölkə diasporumuzun ən sıx yaşadığı ölkələrdir və gələnlərin əksəriyyəri soydaşlarımızdır. Eləcə də İrandan gələnlər öz güneyli soydaşlarımızdır. Türkiyəyə gəldildə isə, bu ölkədən gələnlərin tam əksəriyyəti burada çalışanlardır. Demək, ölkəmizə ən çox gələn əcnəbilər hindistanlı, pakistanlı və ərəblərdir. Vəziyyət dəyişməz qalır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
“Azərbaycanın dövlət-din modeli” mövzusunda konfrans keçirilib
İyunun 21-də “Heydər Əliyev İli” çərçivəsində Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin (DQİDK) yaradılmasının 22 illiyinə həsr olunmuş “Azərbaycanın dövlət-din modeli” mövzusunda konfrans keçirilib. Konfransda ölkədə fəaliyyət göstərən dini qurumların, icmaların rəhbərləri, ictimaiyyət nümayəndələri iştirak ediblər.
AzərTAC xəbər verir ki, tədbirdə çıxış edən Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Mübariz Qurbanlı 22 il bundan əvvəl, 2001-ci ilin iyun ayının 21-də Ulu Öndər Heydər Əliyevin dövlət-din münasibətlərinin tənzimlənməsi məqsədilə Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılması barədə Sərəncam imzaladığını bildirib. DQİDK sədri vurğulayıb ki, Ümummilli Liderin əsasını qoyduğu dövlət-din siyasəti Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir.
Komitə sədri diqqətə çatdırıb ki, Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun milli-mənəvi dəyərlərimizin, zəngin tolerantlıq ənənələrimizin ölkədə və beynəlxalq aləmdə təbliği istiqamətində ardıcıl fəaliyyəti dövlət komitəsinin qarşısına qoyulmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsinə əlverişli zəmin yaradır. Komitə sədri, həmçinin DQİDK-nın fəaliyyətinin genişləndirilməsi, işgüzar kollektivin formalaşması və ixtisaslı kadr potensialı ilə siyasətinin gücləndirilməsinin önəmi barədə danışıb. Qeyd edilib ki, din sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi, dini etiqad azadlığı prinsiplərinin qorunması, dövlət-din münasibətlərinin qanunvericilik əsasında tənzimlənməsi, multikultural və tolerantlıq ənənələrinin möhkəmləndirilməsi, dini icmalar arasında qarşılıqlı əməkdaşlığın gücləndirilməsi və sair istiqamətlərdə fəaliyyət göstərən DQİDK-də texniki heyət də daxil olmaqla 179 ştat vahidi mövcuddur. Əsasən gənclərdən ibarət olan DQİDK kollektivinin bu günə qədər 43 əməkdaşı dövlət başçısı tərəfindən medallarla təltif ediliblər.
Dövlət komitəsinin sədri işğaldan azad edilmiş ərazilərdə məscid tikintiləri və abidələrin bərpası işinin Prezident İlham Əliyevin və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın xüsusi diqqətində olduğunu vurğulayıb. Mübariz Qurbanlı qarşıya qoyulan vəzifələrin yerinə yetirilməsi istiqamətindən bundan sonra da səylə çalışacaqlarını bildirib.
Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədr müavini Gündüz İsmayılov DQİDK-nın həm 22 ildə keçdiyi yola, həm də bu günün reallıqları çərçivəsində üzərinə düşən vəzifələrə diqqət çəkib. Qurumun insan resursları sahəsində statistik məlumatlarını bölüşən sədr müavini komitənin iş yükü və səlahiyyətlərinin artırılması səbəbi ilə əməkdaş sayının artırılmasının zamanın tələbi olduğunu deyib. G.İsmayılov çıxışında dini qurumlarla işin qurulması, onların dövlət qeydiyyatına alınması, dinşünaslıq ekspertizasının aparılması, dini maarifləndirmə fəaliyyətinin təşkili, beynəlxalq münasibətlərin, eləcə də ictimaiyyətlə əlaqələrin inkişafı və digər sahələrlə yanaşı, DQİDK-nin tabeliyindəki Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu və Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondunun bu illər ərzində gördüyü işlərdən danışıb. Bildirib ki, müxtəlif qurumlarla cari il ərzində 172 maarifləndirmə tədbiri keçirilib ki, bunlardan 55-i hüquq-mühafizə orqanları ilə birgə təşkil edilmiş tədbirləri əhatə edib. G.İsmayılov, həmçinin İslam dininə aid ibadət yerlərində vakant vəzifələrin tutulması ilə bağlı müsahibənin statistikasını açıqlayıb. Onun sözlərinə görə, birinci vakansiya zamanı ümumilikdə 270 sənəd qəbulu olub və onlardan 133-ü müsahibədən keçib. Müvəffəqiyyət qazananların 112-si müvafiq vəzifələrə təyinat alıb. Təşkil edilən ikinci müsahibə zamanı isə 254 müraciətdən 66-sı müsahibədən keçib və 55 nəfəri rəsmi din xadimi kimi fəaliyyətə başlayıb. Ötən müddət ərzində 181 din xadimi işindən uzaqlaşdırılıb.
Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin (QMİ) sədr müavini Qəmərxanım Cavadlı dövlət komitəsinin öhdəsinə düşən vəzifələri ötən 22 il ərzində yüksək səviyyədə həyata keçirdiyini bildirib. Dövlət Komitəsi və QMİ arasındakı uğurlu əməkdaşlıq əlaqələrinə diqqət çəkən Q.Cavadlı din xadimləri ilə dövlət arasında əlaqələndirici rol oynaması, habelə tolerant və multikultural dəyərlərin ölkə hüdudlarından kənarda təbliği baxımından Komitənin fəaliyyətinin təqdirəlayiq olduğunu qeyd edib.
Rəhbərlik etdiyi qurumla Dövlət Komitəsinin birgə əməkdaşlığına toxunan Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin icraçı direktoru Rəvan Həsənov həyata keçirilən layihələrin önəmini qeyd edib. Tolerant, multikultural dəyərlərimizin qorunması və gələcək nəsillərə çatdırılması istiqamətində bundan sonra da qarşılıqlı əlaqələrin uğurla davam etdiriləcəyinə əminliyini ifadə edib.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Agentliyinin direktoru Vüqar Babayev DQİDK kollektivinin ideoloji sahədə yüksək peşəkarlıqla çalışaraq ölkəmizdə formalaşan nümunəvi dövlət-din münasibətlərinin daha da inkişafında səy və bacarıqlarını əsirgəmədiklərini bildirib. Həmçinin DQİDK və tabeliyindəki Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondunun təmsil etdiyi quruma göstərdiyi dəstəyə görə minnətdarlığını bildirib.
Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun (Aİİ) rektoru Aqil Şirinov DQİDK-nın fəaliyyətindən bəhs edərkən dövlət başçısının bu sahəyə xüsusi diqqətinin təzahürü olaraq dövlət komitəsinin tabeliyində Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun yaradılmasının önəmini qeyd edib. Aİİ ilə Komitə arasındakı sıx kommunikativ fəaliyyətə də toxunan rektor bildirib ki, dini təhsil sahəsindəki boşluqların aradan qaldırılması, İnstitutun işinin təkmilləşdirilməsi, beynəlxalq əlaqələrin qurulması və inkişafı istiqamətlərində DQİDK-nin kollektivi dəstəyini əsirgəmir.
Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondunun icraçı direktoru Mehman İsmayılov ölkə rəhbərliyinin din sahəsində həyata keçirdiyi uğurlu siyasət nəticəsində dövlət-din münasibətlərinin yüksək səviyyədə tənzimləndiyini, ölkədəki tolerantlıq mühitinin qorunub saxlanıldığını nəzərə çatdıraraq bu sahənin inkişafına DQİDK-nın layiqli töhfələr verdiyini deyib.
Alban-udi xristian dini icmasının sədri Robert Mobili və Azərbaycan Bəhailəri Dini Mərkəzinin katibi Ramazan Əsgərli Dövlət Komitəsinin dini qurumların işinin dəstəklənməsi istiqamətindəki uğurlu fəaliyyətinə diqqət çəkərək, dini icmaları narahat edən məsələlərin dərindən öyrənilməsi, dini durumdakı neqativ halların aradan qaldırılması məqsədilə həyata keçirilən kompleks tədbirlərin əhəmiyyətini vurğulayıblar.
Sonda Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılmasının 22-ci ildönümünü ilə bağlı dövlət komitəsində qulluq keçən və xidmətdə fərqlənənlər fəxri fərmanla təltif olunublar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
Heydər Əliyev Mərkəzində caz günləri başlayır
İyulun 3-dən 7-dək Bakıda Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri keçiriləcək.
Premier LTD agentliyinin təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə keçirilən caz günləri bu il Heydər Əliyev Mərkəzinin dəstəyi ilə baş tutur.
Artıq 5-ci dəfədir ki, təşkil edilən festivalın konsertləri qapalı məkanlarla yanaşı, açıq havada da təqdim ediləcək. Əvvəlki illərdə olduğu kimi, bu il də caz günlərinin proqramı olduqca zəngindir.
Festivalın açılışında – iyulun 3-də Heydər Əliyev Mərkəzinin Auditorium zalında Türkiyənin məşhur gitaraçısı Önder Focan caz vokalçısı Meltem Ege ilə çıxış edəcək.
Elə həmin gün festivalın əsas konsertlərindən biri baş tutacaq. Heydər Əliyev Mərkəzində pianoçu Elçin Şirinovun israilli həmkarları ilə çıxışı olacaq.
Park ərazisindəki konsertlərə giriş sərbəstdir.
Auditorium zalındakı konsertlərin biletlərini isə şəhərin kassaları və iTicket.az saytından əldə etmək olar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
“Muğam aləmi” VI Beynəlxalq Musiqi Festivalı davam edir
BU GÜN 5-Cİ İŞ GÜNÜDÜR
Ölkənin əsas musiqi hadisələri sırasında yer alan “Muğam aləmi” VI Beynəlxalq Musiqi Festivalı davam edir.
İyunun 25-i başa çatacaq Musiqi Festivalı Heydər Əliyev Fondu və Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı, Elm və Təhsil Nazirliyinin, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının dəstəyi ilə keçirilir. Festivalda Azərbaycanla yanaşı, Misir, Özbəkistan, Tacikistan, İordaniya, İran, Hindistan, Əfqanıstan, Pakistan və hətta Yunanıstandan gəlmiş muğam ifaçıları mükafalar uğrunda yarışırlar.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, festivalda ölkəmizi aprelin 24-27-də keçirilmiş Milli Muğam Müsabiqəsinin qalibləri təmsil edir. Festival çərçivəsində Bakı, Ağcabədi və Şuşa şəhərlərində müxtəlif konsertlər təşkil olunacaq.
Son illər Azərbaycanda muğamın qorunması və inkişafı istiqamətində böyük işlər görülüb. Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın milli mədəniyyətimizə, muğam sənətinə göstərdiyi dəstəyin və bu istiqamətdə aparılan işlərin nəticəsidir ki, Azərbaycan muğamları 2008-ci ildə UNESCO-nun Bəşəriyyətin Qeyri-maddi İrsi üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilib.
Xatırladaq ki, Mehriban Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə 2009-cu ildən Milli Muğam müsabiqələri və Beynəlxalq Muğam festivalları təşkil olunur. Bu layihələr milli sərvətimiz olan muğamı dünya mədəniyyəti kontekstində bir daha nümayiş etdirmək və yaşatmaq məqsədi daşıyır.
Biz festivalın gündəliyini və gözlənilən nümayişləri vaxtaşırı olaraq sizlərin diqqətinizə çatdırmaqdayıq.
18 İYUN
Festivala Heydər Əliyev Sarayında “Alim Qasımov və onun qonaqları” adlı konsertlə start verilib. Konsertdə dövlət və hökumət rəsmiləri, tanınmış elm və mədəniyyət xadimləri, eləcə də muğamsevərlər iştirak ediblər.
Konsertdə muğamı müasir musiqi cərəyanları ilə sintez edən görkəmli xanəndə, Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Alim Qasımov, Əməkdar artist Fərqanə Qasımova, Əfqan rübabı və Hind sarodunun dünyaşöhrətli ifaçısı Daud Xan Sadozai, xoreoqraf, muğamla rəqs hərəkətlərini sistemləşdirən tədqiqatçı, 2004-cü ildə Kraliça Elizabetin “Almaz” medalına layiq görülən Saşar Zərif və Türkiyənin xalq musiqi sənətçisi Senem Akdemir çıxış ediblər.
“Alim Qasımov və onun qonaqları” adlı konsertdə əsrarəngiz ifalar gecəyə gələnlərə xoş duyğular bəxş edib.
Qeyd edək ki, festivalın birinci günü həm də Milli Konservatoriyada Xalq artisti Ənvər Sadıqov və Əməkdar artist Emil Əfrasiyabın konsertləri keçirilib.
19 İYUN
Festival Beynəlxalq Muğam Mərkəzi, Milli Konservatoriya və Daş Salnamə Muzeyində Azərbaycandan Əməkdar artist Elçin Şirinov və bir sıra muğam ifaçılarının, Əfqanıstandan Daud Khan Sadozai və İrandan Mahan Mirarabın konsertləri ilə davam edib.
İyunun 19-da habelə Azərbaycan Milli Konservatoriyasında Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsinin birinci turunun ilk mərhələsi təşkil olunub.
Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsi xanəndə və instrumental ifaçılıq kateqoriyaları üzrə təşkil edilib. Müsabiqənin xanəndə və instrumental ifaçılıq kateqoriyaları üzrə münsiflər heyətinin sədri, Milli Konservatoriyanın rektoru, Xalq artisti Siyavuş Kərimi, üzvləri isə Böyük Britaniyadan tanınmış musiqi nəşri olan "Songlines" jurnalının baş redaktoru Simon Broughton, İraqdan musiqiçi, ud ifaçısı, UNESCO-nun Sülh Artisti Nasir Şamma (Naseer Shamma), Özbəkistandan "Soqdiana" Dövlət Ənənəvi Alətlər Kamera Orkestrinin yaradıcısı və dirijoru Firuzə Abdurahimova, Türkiyədən Beynəlxalq Ənənəvi Musiqi Şurasının Türkdilli Dünya Musiqisi üzrə tədqiqat qrupunun sədri Abdullah Akatdır.
Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsində Azərbaycanla yanaşı, İran, İsrail, Özbəkistan və Türkiyədən ümumilikdə 22 ifaçı iştirak edir. Birinci yer uğrunda instrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə 12, xanəndəlik kateqoriyası üzrə isə 10 ifaçı mübarizə aparır.
Müsabiqədə ölkəmizi instrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə 5, xanəndəlik kateqoriyası üzrə isə 4 ifaçı təmsil edir. Xanəndəlik kateqoriyasında Mirəli Sarızadə, Xəyal Hüseynov, Zümrüd Məmmədova, Daşqın Kürçaylı, instrumental ifaçılıq kateqoriyasında isə Vaqif Təhməzov, Cahandar Mikayılov, Bayraməli Əliyev və Soltan Nadirov Milli Muğam Müsabiqəsində ilk 3 yeri tutmuş ifaçılardır. İnstrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə ölkəmizi təmsil edən digər ifaçı Anar Vəlizadə isə Milli Konservatoriyanın tələbəsidir.
Müsabiqə üzrə ilk dinləmələr instrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə aparılıb. Bu kateqoriyada püşkatmada adları çıxan 6 iştirakçı - Bayraməli Əliyev, Sultan Nadirov, Vaqif Təhməzov (Azərbaycan), Zilola Ruziyeva, Jahongir Otamurodov, Shoxijohan Yoriev (Özbəkistan), xanəndəlik kateqoriyası üzrə olan püşkatmada isə 5 iştirakçı - Daşqın Kürçaylı, Zümrüd Məmmədova (Azərbaycan), Mohiçehra Şahmurotova, Ramziddin Ergashev, Dostmurod Negmurodov (Özbəkistan) öz ifalarını təqdim ediblər.
20 İYUN
“Muğam aləmi” VI Beynəlxalq Musiqi Festivalının üçüncü günü də zəngin proqramla yadda qalıb. Həmin gün muğamsevərlərə festival çərçivəsində təşkil olunan beynəlxalq elmi simpoziumda iştirak etmək, Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsini, həmçinin muğam kompozisiyasından ibarət fotosərgini izləmək, “Səmimi muğam” konsertini dinləmək imkanı yaradılıb.
Şirvanşahlar sarayında təşkil olunan “Səmimi muğam” konserti çərçivəsində hər musiqiçi ifasını öz dinləyicisi ilə üzbəüz təqdim edib. Bu konsertdə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının tələbələri çıxış ediblər.
Aytən Rüstəmli kamançada “Bayatı-Şiraz”, Kamal Şükürov tarda “Şur”, Baloğlan Qafarov kamançada “Xaric-segah”, Nağızadə Gülnar kamançada “Şur”, Araz Fətəliyev balabanda “Şur”, Abuzər Əsgərli kamançada “Mahur - hindi”, Hüseyn Nağıyev isə kamançada “Şur” muğamlarını məharətlə dinləyicilərinə çatdırıblar.
Növbəti ifalar Beynəlxalq Muğam Mərkəzi, Milli Konservatoriyada dinlənilib.
Xüsusi maraq Azarbaycan Dövlat Akademik Filarmoniyasının Kamera və orqan musiqisi zalına idi, “Muraaqam" layihəsi adlandırılan konsertdə Azərbaycanın ənənəvi və xalq musiqisinin görkəmli ifaçılarından biri, Xalq artisti Səkinə İsmayılova, Hindistanın klassik musiqi ifaçısı Vasumati Badrinathan, Hindistanın violin ifaçısı və bəstəkarı Jyotsna Srikanth çıxış ediblər.
Konsertdə Azərbaycan muğamı ilə hind musiqisinin sintezi təqdim olunub. .
İyunun 20-də müsabiqənin birinci turunun növbəti mərhələsində isə instrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə digər 6, xanəndəlik üzrə 5 ifaçının dinləmələri təşkil edilib.
Qeyd edək ki, müsabiqədə dinləmələrdən sonra ikinci tura keçən ifaçılar arasından qaliblər seçilib.
21 İYUN
Festivalın növbəti günü - iyunun 21-də Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti nəzdində fəaliyyət göstərən “Cadenza” Orkestrinin, piano ifaçısı Tural Rafaelin, İordaniyadan Macadi Nahhas, Özbəkistandan İlyos Arabov, Tacikistandan Sardor Soliyevin ifaları baş tutub.
Müsabiqənin ikinci turu dinləmələri də həmin gün - iyunun 21-də keçirilib.
Bu dinləmələr ikinci tura vəsiqə qazanmış 10 iştirakçı arasında aparılıb. İnstrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə 5 iştirakçı - Vaqif Təhməzov, Cahandar Mikayılov, Anar Vəlizadə (Azərbaycan), Shoxijohan Yoriev, Toshtemur Shukurullayev (Özbəkistan), eyni zamanda, xanəndəlik kateqoriyası üzrə 5 ifaçı - Mirəli Sarızadə, Daşqın Kürçaylı (Azərbaycan), Mohiçehra Şahmurotova, Dostmurod Negmurodov (Özbəkistan) və İsa Shokri Charandabi (İran) öz ifalarını təqdim ediblər.
22 İYUN
Bu gün - iyunun 22-də müsabiqənin ikinci turuna keçən ifaçılar arasından seçilən qaliblərin ümumi nəticələri elan olunacaq.
Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Misirdən Mustafa Said və “Asil” ansamblı, Milli Konservatoriyada Azərbaycandan Firudin Həmidov, Hindistandan Varijashree Venugopal, Jyotsna Srikanth, Kamera və orqan musiqisi zalında Yunanıstandan “En Chordais” ansamblı iyunun 22-də səhnəyə çıxacaq.
24 İYUN
İyunun 24-də Heydər Əliyev Mərkəzində Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin, Milli Konservatoriyada Xalq artisti, xanəndə Teyyub Aslanov və piano ifaçısı Nicat Aslanovun konsertləri keçiriləcək.
25 İYUN
Festivalın sonuncu günü – iyunun 25-də Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında “Muğam aləmi”nin bağlanış mərasimi olacaq. Burada festival çərçivəsində keçirilən Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsi qaliblərinin mükaftlandırılmasından sonra konsert təqdim ediləcək.
Festival çərçivəsində Ağcabədi şəhərində muğam ifaçılarının iştirakı ilə konsert təşkil ediləcək. Mədəniyyət paytaxtımız Şuşada müxtəlif məkanlarda muğam və poeziya ifaları olacaq. Festival günlərində Beynəlxalq simpozium keçiriləcək, İçərişəhərdə instrumental muğamlar təqdim ediləcək, 24 saat ərzində eyni məkanda bir-birini əvəz edən 24 qrupun ifasında muğam marafonu və açıq havada “Muğam saatı” təşkil olunacaq.
Müsabiqənin xanəndə və instrumental ifaçılıq üzrə qaliblərini Azərbaycan, Böyük Britaniya, İraq, Özbəkistan və Türkiyədən olan beynəlxalq münsiflər heyəti seçəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsinin ikinci turuna yekun vurulub
İyunun 21-də Azərbaycan Milli Konservatoriyasında “Muğam aləmi” 6-cı Beynəlxalq Musiqi Festivalı çərçivəsində Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsinin ikinci turunun dinləmələri təşkil edilib.
AzərTAC xəbər verir ki, dinləmələr ikinci tura vəsiqə qazanmış 10 iştirakçı arasında aparılıb. İnstrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə 5 iştirakçı - Vaqif Təhməzov, Cahandar Mikayılov, Anar Vəlizadə (Azərbaycan), Shoxijohan Yoriev, Toshtemur Shukurullayev (Özbəkistan), eyni zamanda, xanəndəlik kateqoriyası üzrə 5 ifaçı - Mirəli Sarızadə, Daşqın Kürçaylı (Azərbaycan), Mohiçehra Şahmurotova, Dostmurod Negmurodov (Özbəkistan) və İsa Shokri Charandabi (İran) öz ifalarını təqdim ediblər.
İyunun 22-də müsabiqənin ikinci turuna keçən ifaçılar arasından seçilən qaliblərin ümumi nəticələri elan olunacaq.
Müsabiqənin xanəndə və instrumental ifaçılıq kateqoriyaları üzrə münsiflər heyətinin sədri, Milli Konservatoriyanın rektoru, Xalq artisti Siyavuş Kərimi, üzvləri isə Böyük Britaniyadan tanınmış musiqi nəşri olan "Songlines" jurnalının baş redaktoru Saymon Brotun (Simon Broughton), İraqdan musiqiçi, ud ifaçısı, UNESCO-nun Sülh Artisti Nasir Şamma (Naseer Shamma), Özbəkistandan "Soqdiana" Dövlət Ənənəvi Alətlər Kamera Orkestrinin yaradıcısı və dirijoru Firuzə Abdurahimova, Türkiyədən Beynəlxalq Ənənəvi Musiqi Şurasının Türkdilli Dünya Musiqisi üzrə tədqiqat qrupunun sədri Abdullah Akatdır.
Xatırladaq ki, Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsi xanəndə və instrumental ifaçılıq kateqoriyaları üzrə keçirilir. Müsabiqəyə Azərbaycanla yanaşı, İran, İsrail, Özbəkistan və Türkiyədən ümumilikdə 22 ifaçı, o cümlədən ifaçılıq kateqoriyası üzrə 12, xanəndəlik kateqoriyası üzrə isə 10 ifaçı qatılmışdı. Ölkəmizi instrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə 5, xanəndəlik kateqoriyası üzrə isə 4 ifaçı təmsil edib.
Müsabiqədə instrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə ikinci tura vəsiqə qazanmış iştirakçı Vaqif Təhməzov AZƏRTAC-a müsahibəsində müsabiqə barədə öz təəssüratlarını bölüşüb: “Uzun zamandır ki, bu müsabiqəyə hazırlaşırdıq. Üzərimdə əziyyəti olan müəllimlərimə öz təşəkkürümü bildirirəm. Əziyyətli günlərimiz çox olub və düşünürəm ki, buna dəyər, inanıram ki, bunun bəhrəsini görəcəyik. Bu gün burada tarda ifa etdiyim kompozisiya müxtəlif bəstəkarların əsərlərindən və ən əsas da muğamlarımızdan ibarət idi".
Milli Muğam Müsabiqəsinin instrumental ifaçılıq kateqoriyası üzrə qalibi olmuş Vaqif Təhməzov deyib: “Azərbaycan Milli Konservatoriyasında magistr pilləsi üzrə birinci kursda oxuyuram. İxtisas müəllimim Ramiz Əzizov, muğam müəllimim isə Xalq artisti Elçin Həşimovdur. Müsabiqəyə qatılmağımda Elçin müəllimin böyük zəhməti olub. Onun çəkdiyi əmək hədər getmədi, mən var qüvvəmlə müəllimimin ümidini doğrultmağa çalışdım və düşünürəm ki, buna da nail oldum. Biz birlikdə bu müsabiqəyə böyük zaman ayırdıq, xüsusi hazırlaşdıq. Müsabiqə çox böyük rəqabətlə keçdi”.
Qeyd edək ki, festivalın iyunun 25-də Heydər Əliyev Mərkəzində keçiriləcək yekun konsertində qaliblərin mükafatlandırılması olacaq. Müsabiqənin xanəndə və instrumental ifaçılıq üzrə qaliblərini Azərbaycan, Böyük Britaniya, İraq, Özbəkistan və Türkiyədən olan beynəlxalq münsiflər heyəti seçəcək. Hər iki kateqoriyada 1-ci, 2-ci və 3-cü yerlər, eləcə də Qran-Pri üzrə mükafatlar təqdim ediləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
“Bildim ki, yer üzündə, Nə əksikdi, ilahi…”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasının daimi aparıcısı, gözəl şairimiz Əlizadə Nuri sizə növbəti şeirini təqdim edir:
Quran
Göndərdiyin şeirdi,
Ya dərslikdi, ilahi?
Bildim ki, yer üzündə
Nə əksikdi, ilahi…
Sirr dolu aləm də o,
Söz də o, qələm də o.
Həm günəşdi, həm də o
Kölgəlikdi, ilahi.
Hikmətdi hər ilməsi,
Bilən necə bilməsin?
Elə bil hər kəlməsi
Təbərrikdi, ilahi…
Dəyməsin, toz dəyməsin,
Bir xəstə söz dəyməsin.
Qoy, sənə göz dəyməsin-
Üzərrikdi, ilahi.
Hər bilən TƏKSƏN- bilər,
Ələ ətəksən, bilər.
… Sirrini tək sən bilən
Bir tənlikdi, ilahi…
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
“Muğam aləmi” 6-cı Beynəlxalq Musiqi Festivalı çərçivəsində keçirilən elmi simpozium davam edir
“Muğam aləmi” 6-cı Beynəlxalq Musiqi Festivalı çərçivəsində keçirilən elmi simpozium iyunun 21-də işini sessiyalarla davam etdirib.
AzərTAC xəbər verir ki, “Muğamın toplama, qoruma, arxivləşmə və yayılma problemləri” mövzusunda keçirilən sessiyada azərbaycanlı mütəxəssislərlə yanaşı, Türkiyə, Böyük Britaniya, Özbəkistan və Qazaxıstandan olan alimlər də çıxış ediblər.
Gün ərzində “Mətn və musiqi”, “Muğam, dəstgah və xanəndə avazı”, “Muğamın toplama, qorunma, arxivləşmə və yayılma problemləri”, “Məqam musiqisinin ruhani və cismani təzahürləri” və “Məqam musiqisi elmi mənbələr işığında” mövzularında sessiyalar keçirilib.
Qərbi Kaspi Universitetinin dosenti, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru Alla Bayramova “1920-ci illərdə Cənubi Qafqaz ekspedisiyalarının materiallarında muğam” mövzusunda çıxış edib. Diqqətə çatdırıb ki, 1920-ci illərdə yeni sovet ideologiyasının təsiri altında muğam ifaçılığı sənətinə müəyyən qədər mənfi münasibət özünü göstərsə də, mütərəqqi muğam ifaçılarının səyləri nəticəsində muğam sənəti həm musiqi mədəniyyətində, həm də xalqın həyatında öz əhəmiyyətini qoruyub saxlaya bilib.
"Muğam dünya kolleksiyalarında: mədəni irsin qorunması və müdafiəsi” mövzusunda çıxış edən Qazax Milli İncəsənət Universitetinin sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Fatima Nurlıbayeva bildirib ki, muğam Şərq ölkələrinin klassik xalq yaradıcılığı musiqisinin əsas janrıdır. Qeyd edib ki, Azərbaycan musiqisində mövcud olan bütün muğam formaları arasında öz miqyasına və bədii ideyasına görə ən böyüyü dəstgahdır. Muğam ifaçılığı mədəniyyəti parlaq musiqiçilərin, bütün Qafqazda və İranda məşhur olan xanəndələrin və sazəndələrin bir çox nəsillərinin yaradıcılıq nailiyyətlərindən formalaşıb.
Çıxışlarda qeyd olunub ki, xalqımızın milli sərvəti olan Azərbaycan muğamları, aşıq sənəti, ümumilikdə xalq musiqisi və ifaçılıq ənənələri müasir dövrdə mədəniyyətimizi dünya səviyyəsində tanıdaraq, bu möhtəşəm sənət incilərinin inteqrasiya edilməsində olduqca zəruri rol oynayan faktordur. Məlum olduğu kimi, muğam və xalq musiqisini, eləcə də Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin dəyərli nümunələrini ifa edən və beynəlxalq arenada tanıdan məşhur və istedadlı ifaçılar nəsli yetişdirən müasir dövrümüzün ustad sənətkarları xəzinəmiz olan muğamları gələcək nəslə ötürərək qoruyub saxlanılmasında böyük rol oynayır. Muğam ifaçılığı dedikdə, əlbəttə ki, burada həm instrumental, həm də vokal-instrumental ifa nəzərdə tutulur. Qədim dövrlərdən başlayaraq bizim dövrə qədər inkişaf edib, müxtəlif dəyişiklik, əlavə və ixtisarlara məruz qalan muğam ifaçılığı müasir dövrümüzdə, artıq bir sıra yeniliklərə addım atan, müxtəlif janrlarla sintezdə ifa və improvizasiya olunan janr kimi məşhurlaşır. Lakin Azərbaycanın ənənəvi professional musiqisi olan muğam sənəti tədris prosesində əsrlərdən gələn ənənə əsasında, yəni dildən-dilə, ifadan-ifaya şifahi şəkildə şagird və tələbələrə ustad-şagird ənənəsinə uyğun şəkildə ötürülür.
Diqqətə çatdırılıb ki, muğam Azərbaycan türklərinin şifahi ənənəsində kökləri ən qədim çağlara gedib çıxan peşəkar musiqinin əsas janrlarından biridir. Həm respublikamızda, həm də onun hüdudlarından kənarda tanınmış və şöhrət qazanmış muğam ifaçılıq sənətinin Azərbaycanda populyarlaşdırılmasına və inkişafına böyük önəm verilməsinə baxmayaraq, qədim və orta əsr dönəmlərinin muğam janrının elmi tədqiqi problemləri hələ də musiqişünasların lazımi diqqətindən kənarda qalır.
Tədbirdə AZƏRTAC-a müsahibə verən Los-Anceles Kaliforniya Universitetinin professoru, musiqişünas Mohsen Muhammadi bu tədbiri çox vacib hesab etdiyini söyləyib. Onun sözlərinə görə, muğam müxtəlif mənşəli musiqisevərləri Bakıda bir araya gətirən möhtəşəm konsepsiyadır.
“Burada olmağımın səbəbi də məhz muğamdır. Mən İran musiqisini tədqiq edirəm və bu irsin Azərbaycan musiqisinə çox yaxın olduğunu düşünürəm. Həmçinin bir çox muğam janrını bəyənirəm. Dünən axşam Bakıda bir neçə muğam ifaçısını dinlədim və bir daha muğamın bənzərsizliyinin şahidi oldum”, - deyə o diqqətə çatdırıb.
Musiqişünas alim Nissim Lugasi AZƏRTAC-a müsahibəsində yəhudilərin öz milli Makam musiqisini necə ifa etdikləri barəsində danışıb.
Festivalın işini yüksək qiymətləndirən musiqişünas alim burada səslənən fikirlərin milli musiqi irsinin yaşadılması baxımından böyük əhəmiyyət daşıdığını söyləyib. Deyib ki, Bakıda təşkil olunan belə möhtəşəm tədbir bəşəri məna kəsb edən muğam fəlsəfəsinin gələcək nəsillərə çatdırılması baxımından olduqca təqdirəlayiqdir.
Xatırladaq ki, simpoziumda Azərbaycan mütəxəssisləri ilə yanaşı, ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Hindistan, İsrail, Kanada, Qazaxıstan, Özbəkistan, Tacikistan, Türkiyə və Yaponiyadan alimlər iştirak edirlər. Simpoziumun məqsədi yeni tədqiqat istiqamətləri, maqam əsaslı musiqinin müasirləşdirilməsi, populyarlaşdırılması və qorunması üzrə məhsuldar müzakirələr üçün əlverişli mühit yaratmaqdır.
Qeyd edək ki, “Muğam aləmi” 6-cı Beynəlxalq Musiqi Festivalı çərçivəsində keçirilən Elmi simpozium iyunun 22-dək davam edəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
Transplantasiya - Nuray Bəbirlinin hekayəsi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı gənc imzaların tanıtımını davam etdirir. Bu dəfə sizlərə Nuray Bəbirlinin bir hekayəsini təqdim edirik.
Dünya həmişə olduğu kimi yenə öz ahəngində davam edirdi. Fəsillər dəyişir, bitkilər solur və yenidən təbiət canlanırdı.
Bəşəriyyət yenilənir. Hər bir varliq inkişaf edir...
Elm və təhsil inkişaf etdikcə nədənsə mənəviyyat böhrana sürüklənir, insan öz çirkin xislətini daha aydın göstərir.
Bəşəriyyətin qurbanlarından biri də bizim dünyanın ətalətindən xəbəri olmayan, hələ doğulmamış artıq həyatın qanunlarına tabe olan insanlıqdır...
Dəniz kənarında gənc bir qız dayanmışdı. Saçları günəş qürub edərkən mavi səmanın boyandığı rəngə oxşayırdı. Qız xısıldaya-xısıldaya ağlayırdı. Sanki onun ağlamasını heç kimin bilməsini istəmirdi. Çünki ağlamağına da görə insanlar onu mühakimə edə bilərdilər.
Onun yanindan keçənlər əsla ona fikir vermirdilər. Gecənin qaranlığında dənizin kənarında dayanan qızın qırmızı donu güclə gözə görünürdü.
Artıq gecə yarı olmaqdaydı. Qız sanki bütün dərdini dənizlə bölüşürdü. İnsanlardan gözlədiyi mərhəməti o, dilsiz sulardan gözləyirdi.
Yorulmuşdu. Ləngərlədi, bir anlıq özünü itirdi və dənizə düşdü. Dalğaların qoynu onu oxşayaraq ağuşuna aldı. Və o, müqavimət göstərmədi. Bütün dərdləri ilə özünü dənizə təslim etdi. Onu anlamayan insanlarla bir mühütdə yaşamaqdansa ölümü seçdi gənc qız...
Dalğaların biri-birinin üzərinə atdığı qızı dəniz kənarında dərdləri ilə danışan gənc bir oğlan gördü. Hələ də içində vicdan gəzdirən sonuncu insanlardan olan bu oğlan özünü dərhal dənizə ataraq qızı xilas etməyə çalışdı. Oğlan qızı kükrəmiş dalğaların əlindən aldı. Sanki dalğalar övladını işgəncə verməyə aparıldığını görən analar kimi fəryad edirdi. Dəniz də insanlığın faciəsinə ağlayırdı.
Oğlanın köməkliyi ilə qız ayıldı. Bir müddətdən sonra yaxasından tutaraq “məni niyə xilas etdin” deyib də oğlanı danladı. Az sonra toxtadı. Belədə oğlan onun adını və niyə özünü dənizə atmasının səbəbin soruşdu.
İnsanın etmək istəyib edə bilmədiyi hadisə baş verdikdə, bu, ona bir fürsət kimi görünər. Qızın müvazinətini saxlaya bilməyib dənizə düşməsi onun qorxub edə bilmədiyi hadisənin gerçəkləşməsiydi. Axı o, sahilə intihar üçün gəlmişdi?
Qız birinci bayaq oğlana əsəbləşmişdisə də, onun bu qayğıkeşliyindən məmnun olub ağlaya-ağlaya bütün həyatını danışdı.
Əhvalat isə bu idi:
Mənim valideyinlərim yoxdur, bacım da. Mənim evim də yoxdur. Mənim həyatım boşluqdan ibarətdir. Uşaqlığımı xüsusi müalicə mərkəzində keçirmişəm. Məni Jasmin deyə çağırırdılar. Bu xəstəxanada müxtəlif irqlərdən insanlar vardı. Onlar xüsusi olaraq yetişdirilərək vaxtı gəldiyində başqalarına daxili orqanlarını bağışlayırdılar. Mən də həmin insanlardan biriyəm. Həkimlər və xidməti personal bizə əşya kimi baxırdılar.
Burada xüsusi yetişdirilən uşaqlardan başqa valideyinləri tərəfindən tərk edilən və qaçırılan uşaqlar da xüsusi yaşayış mərkəzində həkimlərin nəzarəti altında yaşayırdılar.
Xüsusi yaşayış mərkəzinin kənarına tikanlı məftillər çəkilmişdi. Buranın bir həbsxanadan fərqi yox idi. Mən yaşayış mərkəzinin ən yuxarı mərtəbəsindəki pəncərədən sanotoriyadan kənardakı həyatı izləyirdim. Uşaqlar valideyinləri ilə birgə gəzişir və oynayırdılar. Mən ilk dəfə bu mənzərəni görəndə valideyinlərim haqqında fikirləşdim. Mənim də valideyinlərimlə bərabər olmaq haqqım var. Mənim həmin uşaqlardan nə qədər fərqliyəm axı?
Bu sual həmişə məni maraqlandırırdı...
Bir gün məntəqənin sahibinin yanına getmək istədim. Lakin məni içəri buraxmadılar. Onun çox qorxulu insan olduğunu eşitmişdim. Bu cür bizneslə məşğul olan başqa nə cür olmalı idi ki?
Ona sual edəcəkdim ki, niyə aciz və köməksiz uşaqları bu hala salırsınız?
Təbii ki, burdan çıxan orqanların necə əldə edildiyini alıcılar bilirdi. Lakin bu, onlara maraqlı deyildi.
Mən bir sabah belə bir əhvalatın şahidi oldum: Məni yuxudan bir uşağın fəryad səsi oyatdı. Həkimlər cəllad kimi cılız bir uşağı öldürməyə aparırdılar.
Həmin uşaq bir gün bundan əvvəl zorla qaçırılaraq bu xəstəxanaya gətirilmişdi. Mən həkimlər öz aralarında danışarkən onun haqqında eşitdim. Ailəsi öldürülmüş, özü küçələrdə səfil qalmış, bir nəfər tərəfindən bu xəstəxanaya satılmışdı. Həmin sabah alıcı sanki bazardan nəsə alırmış kimi qapının arxasında durub balaca qızcığazın orqanın çıxarılmasını gözləyirdi. Qızcığazın bütün orqanları çıxarıldı. Onun cəsədi isə təcrübə üçün saxlanılan morqa göndərildi.
Mən burda gördüm insanın insana nələr edəcəyini...
Mənim də eynən bu qızcığazın aqibəti kimi bir aqibətim olasıydı. On iki yaşım olduqda bir qadın orqan üçün xəstəxanaya müraciət etmişdi. Baş həkim mənim orqanımın çıxardılması üçün əmr verdi. Lakin xəstəxanadakı bir həkim qadının mənə yazığı gəldiyindən, mənim yerimə daha yaşlı bir insanın orqanını çıxardıb həmin qadına satdılar. Mən həmin həkim qadının gözünün qabağında böyümüşəm. Qadının övladı olmurdu. Qadın məni öz övladı kimi görürdü. Həmin hadisədən sonra məni gizli olaraq gecəyarısı paltarlarımı dəyişdirərək xəstəxanadan qaçırtdı. Mən xəstəxanadan qaçmazdan əvvəl həmin qadın yanıma gələrək “səni buradan xilas edəcəm” söylədi.
Qadın məni qaçırdıb bir müddət əvəllki evində, sonra isə öz yaşadığı evə gətirdi. O, mənə yaxşı baxırdı. Mən həyatımın ən gözəl günlərini həmin qadının yanında keçirdim. Həmin qadının sayəsində mənim həyatım birdən-birə dəyişdi. Mən ona ana deyirdim. O mənə şəxsiyyət vəsiqəsi aldı. Artıq mən də rəsmi olaraq özümü azad insan kimi hiss edirdim.
Müharibədən əvvəl ailəmlə kəndin qurtaracağında, balaca bir mənzildə yaşayırdıq. Anam, atam və böyük bacım və mən. Əsgərlər kəndə girəndə atam evdə yox idi. Həmin gün anamla atamın evlilik ildönümü idi. Nə biləydilər zalım fələk onları birləşdikləri gün ayıracaq... Bacım həyətdə qonşunun qızları ilə söhbət edirdi. Anam evlilik ildönümü üçün axşama yeməklər hazırlayırdı. Birdən güllə və tank səsləri eşidildi. Anamın əlindəki biçaq yerə düşdü. Atam tez darvazadan içəri daxil olaraq bizi zirzəmiyə saldı.
Əsgərlər qapını qıraraq içəri daxil oldular. Hər yeri axtardılar. Ancaq bizi tapa bilmədilər. Əsgərlərdən biri digərinə evə od vurmağı məsləhət gördü.
Biz zirzəmidə pərdənin arxasında gizlənmişdik. Onlar bizim həm torpağımızı, həm də mənəviyyatımızı ələ keçirmək istəyirdilər. Anam və bacım çox qorxmuşdu. Sanki onlar əvvəlcədən başlarına nələr gələcəyin bilirdilər. Artıq tüstü bizi boğurdu. Biz dayana bilmədik. Əgər bir az da artıq orda qalsaydıq yanacaqdıq. Ancaq kaş yanaydıq... Atam birinci çıxdı. Sonra anam və bacım çıxdılar. Bir göz qırpmında atamın başı gözümüzün qabağında kəsildi. Anam isə atamın cəsədi üstündə özündən getdi. Bacım şoka düşmüşdü. Dünyanın gedişatını başa düşə bilmirdi. Bir saat bundan əvvəl nəfəs alan insan necə olur ki, daha yoxdur və xoşbəxtlik də bitmişdir. Anamı əsgər sürüyərək gəldikləri maşına tulladı. Komandir bacımı zorla öz maşınına mindirərək “bu mənim qənimətimdir” dedi, gözdən itdi.
Mən həmin gündən bacımı heç görmədim. Bacımın kədərli və solğun üzü heç yadımnan çıxmırdı. Onun göz yaşları sanki üzündə donmuşdu. Sonradan o, məni yuxularımda tez-tez öz yanına çağıracaqdı. Bir daha görüşməyəcəydik.
Həmin gün məni isə qulağımdan darta –darta uşaqlarla dolu bir yük maşınına mindirdilər. Mənim yanımda olan uşaqlar qorxularından tir-tir əsirdilər. Ancaq mən qorxurmurdum, ölmək istəyirdim. Mənim üçün artıq həyat bitmişdi.
Bir gündə uşaqlığım getdi və mən yaşlandım.
Zaman nə tez keçir?
Mən başa düşdüm ki, həyatın dəyəri zamanda deyil, başına gələnlərdədi. Həyatları xoşbəxt keçən insanlar üçün zaman anlayışı yoxdur. Onlar üçün ölüm dəhşətlidir. Bəzilərinin çox qorxduğu ölüm, kimlər üçünsə ən böyük diləkdir...
Bizi qaranlıq zirzəmiyə saldılar. Növbəti gün heyvan kimi bizi seçdilər. Çox gözəl qızları xüsusi olaraq seçdilər. Mənim kimi arıq uşaqları canlı donor kimi istifadə etmək istəyirdilər. Seçilən uşaqlarla xəstəxanaya yerləşdirildim.
Xəstəxanada ölmək istəyirdim, yaşamaq istəmirdim və mənim bu dünyada hər günüm işgəncə idi. Bəzən orqanları çıxarılan insanları qısqanırdım. Mənim sıramın tez gəlməsini çox istəyirdim. Hər gün bu arzumun reallaşması üçün dua edirdim. Lakin tale yenə də üzümə gülmədi. Necə də qəribədir, mən yaşamaq istəmirdim, ancaq ölə bilmədim. Bəzən məni “insan qəssabxanasından” xilas edən qadına ürəyimdə nifrət yağdırırdım. Həqiqətən, bu dünya insanlar üçün həbsxanadır. Mən xoşbəxtlik duyğusunu itirmişəm. Mənə hər şey eyni gəlir. Hətta rənglər də mənə fərqli gəlmir. Niyə də gəlsin? Insanlar fərqlidir, ancaq hamısı ölümə məhkumdur.
Məni böyüdən qadın ana kimi mənə qayğı göstərirdi. Onun bu halı mənə insanlığın tam ölmədiyini, az da olsa nəfəs aldığını xatırladırdı. Mən kədərimi içimdə boğub həmin qadına olan borcumu qaytarmaq məqsədi ilə elmlə məşğul olmağa başladım. Böyüdüm...
Digər insanlardan hər zaman seçilirdim. Onlar üçün çətin olan iş mənim üçün önəm kəsb etmirdi. Bəlkə də, xoşbəxtliyimin əlimdən gedəcəyi üçün sevinə bilmirdim. Bu həyatda kədər və sevinc hər insana bərabər şəkildə verilmir. Bəzilərinə çox, bəzilərinə az...
Mənə kədər çox verilmişdi.
Kitabları çox oxuyurdum. Özümü onlarda tapmaq istəyirdim. Lakin tapa bilmədim. Mən müəllim oldum. Şagirdlərimə mərhəmətlə yanaşdım, məni həyatda saxlayan onların sevgisidi. İndi keçmişə rəğmən az da olsa xoşbəxtəm. Sanki uşaqlığımda yaşaya bilmədiyim sevinci indi yaşayıram. Tez-tez dəniz kənarına gəlirəm. Müharibədə itirdiyim ailəmi sulardan istəyirəm. Axı su safdır. Bəlkə, ailəm geri qayıdar...
Mən xoşbəxtliyi tək yaşamaq istəmirəm. Ailəmlə paylaşmaq istəyirəm. Onun üçün həyatıma qəsd etmək istədim. Ancaq cəsarətim çatmadı. Lakin sular mənim bu istəyimi reallaşdırmaq istədilər, onda da sən qoymadın.
Danışdı və qurtardı.
Oğlan qızı diqqətlə dinləyirdi. O, qızı xilas etdiyi üçün peşman olmuşdu. Qızın xoşbəxtliyini əlindən almış kimi idi.
Oğlan qıza inanılmaz təklif verdi, dənizə bir yerdə atlanmaqlarını və sonsuzluğa qovuşmalarını istədi. Qız elə bu cavabı gözləyirmiş kimi oğlanın əlindən tutaraq cismani bədənlərini hər şeyi təmizləyən suyun ağuşuna buraxdılar...
Övladlarına qovuşan ana kimi dənizin suları sevincdən sanki ağlamağa başladı. İnsanlardan qaçan cütlüyə təbiət sahib çıxdı, onları bağrına basdı...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
Şair Qəşəm Nəcəfzadə ilə bölgədə növbəti görüş
Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondunun təşkilatçılığı ilə həyata keçirilən “Ziyalı nəsihəti” layihəsi çərçivəsində növbəti tədbir Qax və Zaqatala rayonlarında təşkil olunub.
Fondun yaydığı məlumata görə, gəncləri ilə ziyalıları bir araya gətirmək, onları düşündürən bir sıra suallara cavab tapmaq, həmçinin qarşılıqlı fikir mübadiləsi fürsəti yaratmaq məqsədi daşıyan bu görüşlərin növbəti qonağı Əməkdar mədəniyyət işçisi, tanınmış şair Qəşəm Nəcəfzadə olub.
Şair tədbirdə yeni şeirlərini oxuyub, gənclərin çoxsaylı suallarını cavablandırıb, onlara yeni kitablarını bağışlayıb. Bölgədəki istedadlı gənclərin şeirlərini dinləyib, onlara məsləhətlər verib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.06.2023)
