Super User

Super User

 

Azərbaycanlıların qədim dövrlərdən etibarən yaşadıqları Zəngəzur bölgəsi zəngin tarixi keçmişə malikdir. XX əsrin əvvəlində Zəngəzurun qərb hissəsinin Ermənistana verilməsi nəticəsində Naxçıvanın Azərbaycanın əsas hissəsindən ayrı salınması ilə xalqımıza qarşı tarixi ədalətsizlik edilib. Ümummilli Lider Heydər Əliyev çıxışlarında dəfələrlə bu tarixi ədalətsizliyə qarşı öz münasibətini bildirmişdi.

 

Prezident İlham Əliyev dövlətin strateji hədəfinin tarixi torpaqlarımıza sahib çıxılması olduğunu vurğulayaraq demişdir: “Ermənistan dövləti tarixi Azərbaycan torpaqları üzərində qurulub. Bu, bizim tarixi dədə-baba torpaqlarımızdır. Bütün toponimlər Azərbaycan mənşəlidir. Bunu bilmək üçün XX əsrin əvvəllərində çar Rusiyasında tərtib olunan xəritələrə baxmaq kifayətdir. Orada bir dənə də erməni toponimi tapmaq mümkün deyil. İndiki Ermənistanda bütün kəndlərin 80 faizi Azərbaycan mənşəli adlar daşıyır. Yəni, bu, bizim tarixi torpaqlarımızdır və biz mütləq o torpaqlara qayıdacağıq. Başqa cür mümkün deyil. Bu, bizim strateji hədəfimizdir və biz bu hədəfə çatmaq üçün çalışırıq, çalışacağıq. İqtisadi, siyasi, hərbi gücümüz, demoqrafik vəziyyətimiz bunu deməyə əsas verir”.

Şərqi və Qərbi Zəngəzura ayrılan vahid Zəngəzurun bu günümüzədək bütün dövrlərini əhatə edən elektron resurs Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanasının əməkdaşları tərəfindən hazırlanıb. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, Azərbaycan, ingilis və rus dillərində hazırlanan bu resursun “Ümumi məlumat” fəslində Zəngəzurun tarixi coğrafiyası, əhalisi, oykonimləri, oronimləri, hidronimləri, flora və faunası, təbii ehtiyatları haqqında mətnlər ayrı-ayrı başlıqlar altında təqdim edilir. Bu fəsildə, həmçinin qədim dövrlərdən bu günədək Zəngəzuru əhatə edən “Xəritələr” əks etdirilir. Həmin xəritələrdə Zəngəzurdakı toponimlərin azərbaycanlılara məxsus olduğu əyani şəkildə görünür. 

Elektron resursun “Tarix” fəslində “Zəngəzur qədim və orta əsrlərdə”, “Rusiya işğalı dövrü”, “1905-1906-cı illər qırğınları”, “1918-1920-ci illər qırğınları”, “Qərbi Zəngəzurun Ermənistana verilməsi”, “Repressiya və deportasiya illəri”, “1988-1989-cu illər deportasiyası”, “Şərqi Zəngəzur işğal illərində” başlıqlı mətnlər istifadəçilərə təqdim edilir. 

44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində işğaldan azad edilən Şərqi Zəngəzur rayonları haqqında, yeni yaradılan Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunda həyata keçirilən bərpa və quruculuq işləri haqqında məlumatlar “Azad Şərqi Zəngəzur” bölməsində xronoloji ardıcıllıqla öz əksini tapır. 

Elektron resursun “Tarixi-memarlıq abidələri” bölməsində həm Şərqi Zəngəzurda, həm də Qərbin Zəngəzurda mövcud olan tarixi-memarlıq abidələri haqqında şəkilləri də daxil olmaqla dolğun məlumat verilir. 

Kitabxananın fonduna daxil olan Zəngəzur haqqında kitab və məqalələrin elektron versiyaları “E-resurslar” fəslində əks etdirilir. 

Resursun “Biblioqrafiya” bölməsində Zəngəzur haqqında kitabların və məqalələrin, habelə ayrı-ayrı məcmuələrdə dərc edilən materialların biblioqrafik təsvirləri verilir. 

“Fotoqalereya” bölməsində Zəngəzurun mənzərəli yerlərinin, erməni vandalları tərəfindən dağıdılmış memarlıq abidələrinin şəkilləri, habelə Şərq Zəngəzurda və Zəngəzur dəhlizində həyata keçirilən bərpa-quruculuq işlərini özündə əks etdirən fotolar xronoloji ardıcıllıqla təqdim edilir.

https://zangazur.preslib.az domenində yerləşdirilən “Zəngəzur” elektron resursu mütəmadi olaraq yenilənir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2022)

“Ədəbiyyat  və incəsənət” portalı yazıçı-dramaturq Əyyub Qiyasın tanınmış teatr və kino xadimlərinin həyatlarından qələmə aldığı maraqlı anları təqdim edir. 

 

MƏMMƏDRZA ŞEYXZAMANOV

(1915-1984)

***

“Nəsimi” filmi aləmə səs salmışdı. Hamı o filmdən danışırdı. Bir gün teatrda məşqdən çıxanda dedilər ki, kimsə aşağıda mənimlə görüşmək istəyir. Gələn adamın çoxdan gözlədiyini eşidəndə onu artıq gözlətməyə qıymadım, elə tərli-tərli aşağı düşdüm. Yaşlı bir kişi idi. Başında buxara papaq vardı. Məni görəndə hal-əhval tutub görüşdü. İlk dəfə gördüyümə tam əmin idim.

– Mən mollayam, – ağır-ağır dedi. – O kafir Nəsiminin dərisinin soyulmağında sənin böyük əməyin keçdi, yoxsa yenə kəfəni yırtacaqdı.

Çaşbaş qalmışdım.

– Ay kişi, o filmdir, kinodur. Ağsaqqal adamsan, nə danışdığını bilmirsən, – təpki ilə cavab verdim.

– Çox yaxşı bilirəm nə danışdığımı. Nəsimi kimi kafirlər bu dini parçalamağa çalışıblar, görüm onların kökü kəsilsin. Alaq otu kimi haradan desən çıxırlar.

Hiss etdim ki, kişini incidiblər. Özümü ələ alıb nə baş verdiyini soruşdum. Dedi ki, Kürdəmir tərəfdən gəlib, nəsə, kənd soveti onun mollalıq eləməyinə mane olur. Kömək etmək üçün mənim əlimdən heç nə gəlməsə də ağlımdan bir fikir keçdi. Kişinin adını, ünvanını götürüb ayrıldım. Teatrdan Həsən Seyidbəyliyə zəng vurdum, əhvalatı danışdım. 

Təxminən 10 gün sonra teatra mənim adıma bir teleqram gəldi: “Şeyx Əzəm, çox sağ ol. Kənd soveti məscidin qapısını açmağıma razılıq verdi. Hörmətlə, molla Mirzəli.” 

 

 

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət” 

(24.12.2022) 

 

 

Qardaş ölkə olan Türkiyədə ən çox satılan və oxunan kitabların reytinqini təqdim edən 1000kitap.com portalında öndə gedən kitabların sıralanmasını “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucularına təqdim edirik. Öncədən deyək ki, reytinq bizim ekspertlərin təəccübünə səbəb olub. Belə ki, orada ənənəvi olaraq ön sıralarda yer alan müasir tanınmış türk yazıçılarından nə Orxan Pamukun, nə də Əlif Şafakın adlarına rast gəlmək olar. Dünya ədəbiyyatından isə adətən bu sayaq reytinqlərdə daimi yeri olan Hüqo, Stendal, Balzak, Hemenquey, Markes kimi klassiklərin, Murakami, Kutzee, Beqbeder, Axern, Moyes kimi müasirlərin adları heç keçmir. Əksinə, reytinqlərdə adətən yer ala bilməyən Stefan Sveyq ardıcıl bir neçə romanıyla burada təmsil olunur. Nə deyə bilərik, demək, zaman zövqləri dəyişməkdədir.

Buyurun, 1000kitap.com portalının “Ən çox oxunanlar” reytinqi ilə tanış olun:

 (Qeyd: Sıra yeri. Kitabın adı. Müəllif. Oxunma sayı)

 

1.”Xəz paltolu madonna”, Səbahəddin Ali, 201600

2.”Balaca Şahzadə”,  Antuan de Sent Ekzüperi, 150000.

3.”Satranc” , Stefan Sveyq, 148500.

4.”Heyvan çıftlığı”, George Oruel, 141000

5.”Şəkər portağal”, Jose Mauro Vasconselos, 139500

6.”Dönüşüm”, Frans Kafka, 138700

7.”Kimyagər”, Paulo Koelyo, 130500

8.”Bilinməyən bir qadının məktubu”, Stefan Sveyq, 128900

9. “Çərpələng uçuran”,  Xalid Hüseyni, 110200

10.”Quyurcaqlı Yusif”, Səbahəddin Ali, 106700

11.”İnsan nəylə yaşar?”, Lev Tolstoy, 104200

12.”İçimizdəki şeytan”,  Səbahəddin Ali, 101 200

13. “Siçanlar və insanlar”,  Jon Steynbek, 99300

14.”Cinayət və cəza”, Fyodr Dostoyevski, 96400

15.”1984”, George Oruel, 95900

16. “Serenada”, Zülfü Livaneli, 84600

17. “Olağanüstü bir gecə”, Stefan Sveyq, 83900

18. “Bir qadının yaşamından 24 saat”, Stefan Sveyq, 74700.

19. “Yabançı”, Albert Kamyu, 74000.

20.”Yeraltından notlar”, Fyodr Dostoyevski, 69900

20. “Çalıquşu”, Rəşad Nuri Güntəkin, 69900.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2022)

 

Səyahət etmək gözəldir. Dünyada ən müdrik adamlar səyyahlardır. Hər yerdən bir şey götürüb əxz eləmək əqli inkişaf deməkdir. Həm də axı dünya - gör-götür dünyasıdır.

 

Elman Eldaroğlu yazır. 

 

Deyir ki,- “Uzun müddət müxtəlif televiziya kanallarında çalışmışam, ictimai-siyasi proqramlarlar aparmışam, həm xəbərlərdə aparıcı olmuşam, həm də müxbir və redaktor kimi də işləmişəm. 2012-ci ildə fikirləşdim ki, səyahət proqramı hazırlayım. Əslində, bu proqramı daha çox ölkələr haqqında ümumi və çoxlu məlumatlar olan proqram kimi görürdüm, yəni içində çoxlu müsahibələr olmasını, həmin ölkənin ictimai-siyasi vəziyyəti barədə danışmağı nəzərdə tuturdum. Amma elə oldu ki, sonra üstünlüyü daha çox səyahətə verdim, sırf turizm proqramı kimi insanlara daha çox maraqlı olan məlumatları bölüşməyi qərara aldım və bu ideya ilə ATV kanalına müraciət etdim. Sağ olsunlar, təklfiimi yaxşı qarşıladılar və belə bir proqramın hazırlanmasına yaşıl işıq yandırdılar. Proqramın adı ilə bağlı xeyli düşündüm, sonra ağlıma fransız sözü olan "turne" gəldi. Mənası isə bir şəxsin ardıcıl olaraq müxtəlif ölkələrə səfərlər təşkil etməsidir. Ona görə də dedim elə "Turne" olsun...”

 

Çox gözəl bir aurası var, sanki ətrafına nur saçır. Qəlbi paxıllığa, həsədə bağlı, xeyirxahlığa açıq adamdır. Ucaboy olmasa da şux qaməti, məğrur yerişi, mehriban münasibəti, səlis danışığı onu zadəgan kimi göstərir. Kiməsə rişxənd etmək, insanlara yuxarıdan aşağı baxmaq ağlına belə gəlməz, sadə və təvazökarlığı ilə hörmət qazanıb…

 

Haqqında söhbət açdığım Mir Səməd Cəfərli 1972-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1989-cu ildə 4 saylı fars təmayüllü internat məktəbini bitirib. Həmin il Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakultəsinə qəbul olunub. 1994-cü ildə oranı ərəbşünas kimi başa vurub. Daha sonra təhsilini Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda davam etdirərək Azərbaycanın müxtəlif TV kanallarında jurnalist, ictimai-siyasi verilişlərin və “talk-show”ların aparıcısı kimi çalışıb. İlk dəfə efirdə 1997-ci ildə Spece Tv-də “Xəbərlər” proqramının aparıcısı kimi görünüb. 2012-ci ildən ATV kanalında səyahətlə bağlı çox məşhur “Turne” verilişinin müəllif və aparıcı olub. 40-a yaxın ölkədən 80-dən çox veriliş hazırlayıb. Veriliş 2016-cı ilə kimi 4 mövsüm davam edib. Bütün bunlarla yanaşı Mir Səməd Cəfərli 2003-2004-cü illərdə Lider Tv-nin Yaxın Şərq üzrə, 2004-2005-ci illərdə isə Beliçka Krallığında xüsusi müxbir kimi fəaliyyət göstərib.

2016-cı ildən isə teleaparıcı Fərid Gözəl ilə ATV kanalında “Çox gəzən bilər” verilişini hazırlayıblar. Bu veriliş 2019-cu ilin sonuna kimi ATV kanalında, 2021-ci ilin payızından isə Space Tv-də yayımlanıb. O, “Çox gəzən bilər” verilişi ilə paralel ATV kanalında “Yadındamı?”  verilişinin də aparıcı olub. 2020-ci ildən Azərbaycan Turizm Blogerləri Assosiasiyasının idarə heyətinin üzvüdür... 

 

Uzun müddət teleməkanda çalışsa da onu daha çox səyahət verilişlərindən tanıyırlar. Başına çox maraqlı hadisələr gəlib. Min cür çətinliklərdən keçib, fəqət hazırladığı hər bir verilişi həvəslə ərsəyə gətirib, maraqdan salmayıb...

 

“Yayın sonu idi. Fransanın paytaxtı Parisə qədər kirayəyə götürdüyümüz avtomobillə gedərək, onu bizim səfirliyin qarşısında saxlayıb, özümüz qayıtdıq Bakıya. Deməli, sponsor axtarırdıq veriliş üçün, həm maşını qaytarmaq, həm də yeni verilişlər çəkmək lazım idi. 50 gün sonra qayıtdıq Parisə, gördük ki, maşının akkumlyatoru tamamilə sıradan çıxıb, halbuki gedəndə yeni idi. Səfirliyimizin əməkdaşları da bizə yardımçı oldular və digər avtomobildən "peremiçka" ilə maşınımızı işə saldıq. Amma bizə dedilər ki, avtomobili söndürməyin, yoxsa yenidən eyni problem olacaq, yolda qala bilərsiniz. Ona görə də 300 km yol getdik, axşam olurdu deyə bir yerdə saxladıq və maşını söndürdük. Bir az risk etmişdik, sonra yenidən işə salmaq vardı, şükür akkumulyator enerji toplamışdı, işə düşdü və çox sevindik buna görə, yadımdadır, hətta sevincdən rəqs də etmişdik. Bir də uzun yol gedəndə isti çay istəyirdik, amma pullu yollarda yol kənarında olan kafelərdə özünüz bilirsiniz, qiymətlər çox baha olur. Biz isə əlavə xərclərə yol vermirdik səfər zamanı. Variant tapmışdıq, mən deyirdim, uşaqlar, narahat olmayın, əlimdə termos gedirdim kafeyə və deyirdim ki, uşaq üçün isti su lazımdır. Deyirdilər ki, problem yoxdur, götürün. Amma adi halda isti suyu 1-2 avroya satırdılar. Uşaq üçün istəyirik deyəndə isə, mərhəmət hissi ilə deyirdilər götürün.”- söyləyir...

 

Demək olar ki, şimal, cənub, şərq, qərb- yer kürəsinin hər yerində olub, necə deyərlər, çox ölkələri gəzib dolanıb. Müxtəlif xalqların nümayəndələri ilə ünsiyyətə girib, onların mədəniyyətini, həyat tərzini, mətbəxini öyrənib. 

 

Deyir ki,- “Hər bir xalqın dadlı yeməkləri, eyni zamanda bizim mətbəxə uyğun olan qidaları var. Toyuq, qaz və ördəkdən çox gözəl yeməklər hazırlayırlar. Xüsusilə Taylandda dəniz məhsulları çox yayılıb, çox dadlı bişirirlər bu qidaları. Turistlərin arasında məhz bu mətbəxə görə gələnlər çox olur. Orada qiymətlər də Avropa ilə müqayisədə çox ucuzdur və ən əsası dəniz məhsulları hamısı təzədir, dondurulmuş deyillər. Avropalıların da gözəl yeməkləri var. Məsələn, onlar əti bizə nisbətən daha canlı, daha çiy yeyirlər. Tutaq ki, ət sifariş edirsən, soruşurlar ki, qanlı istəyirsiniz, yarımqanlı, yoxsa yaxşı qızarmış. Mənsə, sifariş edəndə “yaxşı qızarmış olsun” deyirəm. Ancaq yen də görürsən ki, tamamilə qızartmırlar, yəni onlar təsəvvür etmirlər ki, əti necə tam olaraq qızartmaq olar...”

 

Bəli, o, ərsəyə gətirdiyi maraqlı verilişlərlə tamaşaçıların rəğbətini qazana bilib. Heyranları kifayət qədərdir. Sosial şəbəkənin Facebook portalında da çox fəaldır. Dostluğunda olan minlərlə izləyicisini maarifləndirməklə məşğuldur...

 

Dekabrın 24-ü haqqında söhbət açdığım jurnalist, teleaparıcı, bloqqer, səyyah Mir Səməd Cəfərlinin 50 yaşı tamam olur. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, yaradıcılıq uğurları arzulayıram...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2022)

Yola salmaqda olduğumuz ilin əsas ədəbiyyat hadisələrindən biri də Qubada keçirilən SilkWay Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalının Azərbaycan turu oldu ki, 32 finalçının əsərlərindən ibarət Antologiya üzümüzə gələn il “Azərkitab” Yayınlarında nəşr olunacaq. Festivalın rəsmi media dəstəkçisi olan “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı antologiyaya daxil ediləcək əsərlərlə oxucularını tanış edir.

 

Ələsgər Tərlan oğlu Əhmədov (Ələsgər Əhməd)

1997-ci ildə Bakida anadan olub. 2004-cü ildə 1 saylı orta məktəbə daxil olub və 2015-ci ildə orta məktəbi bitirib. 2015-2019-cu illərdə Azərbaycan Kooperasiya Universitetində təhsil alıb. Universiteti  bitirdikdən sonra Naxçıvan Əlahiddə Sərhəd diviziyasında 1 il tam hərbi xidmət keçib. 2020-ci ildən “Mücrü” nəşriyyatında redaktor və operator vəzifələrində çalışıb. 

Dövri mətbuatda şeirləri və məqalələri ilə çıxış edir.

Ələsgərin şeirləri həqiqətən də SW ekspertlərinin təəccübünə səbəb olub. Bu qədər dərin məzmunlu, obrazlılıqla aşıb-daşan, frazeologiya səpkili, bədii, cilalanmış şeirləri adı ədəbi dairələrdə epizodik keçən bir gəncin yazmasına təəccüblənməyib neynəyəsən?

 

ovuclar bir göz yaşı tutumudu;

gözləmək sevdanın onurğa sütunudu;

yəqinlik Allahın bəndədən əminliyidir;

bulvarın ortasında kəfənlənmiş kaktuslar

37-ci kalonda güllələnmiş məhbuslar ;

Quran ərəbcədən çox, Allahcadır; 

eşq - saçlarının qoxusunu unutmayan hafizə; 

təklik - çılpaqkən özünü izləyib zövq almaqla, utancın qətlidi; 

azad dənizlərin düşməni akvariumlar; 

ömrün naqillərindən alo deyir

nömrəsi çevrilməmiş telefon dəstəyi;

yüklərinə tərəziyəm; 

ayaqqabı olmağa addımlayır

dərisi timsahın da;

söz - ana bətnində ölən uşaqdır...

 

 

 

1.

İtici romantika

 

Mən səni 

Anasından yem gözləyən,

yuvasında bütün varlıqları əzizləyən quşların yoxluğu qədər istədim 

 

Uşaqlığımdakı evin yeməyi olmasa da,

Getməyən anamın toxluğu qədər istədim.

Günəş gözünü,

heykəllərə qırpırdı

Sakit külək özünü,

dəstəksiz qapılara, mənzərəsiz pəncərələrə çırpırdı. 

 

Gəldin.

Həyəcanlı ikən titrəyən əllərimi gizlətdim,

saçların üsyankar dalğa idi küləkdə

Gözlətdim,

həyatımdakı qaranlıqlardan qaçırdım, ağ köynəkdə 

 

Bəlkə görə bilmək,

aşiq ola bilməkdi

Aşiq olmaq -

ona dünyanın genişliyini göstərmək üçün,

yanından çəkilməkdi 

 

Mən səni

Yaralı əsgərin ölmək,

korun eşitdiyini görmək,

Lalın həqiqətləri danışmaq istəyi qədər 

 

Beynini kələklərdən,

əynini küləklərdən qoruduğum sənə,

alışmaq istəyi qədər sevdim.

 

 

2.

Əl

 

Bir sinif şagird qucaqlamasıdı, 

ruhunun meditasiyası

Mənim üçün sənin əllərindir, Ləman 

Həqiqət zaman-zaman incidər, 

Bağlı gözlərindən gələn dodaqlarındı ağlımın mutasiyası 

Halı-sərgərdan dolaşıram, 

sənə həsrətlə baxmağa həsrət qalmamaq üçün alışıram 

 

Bütün qismətlərə 

Məmnunam, 

çünki ovuclar bir göz yaşı tutumudu 

Balıqların dərin sularda yeyildiyi kimi 

Gözləmək sevdanın onurğa sütunudu,

"Ovod"da deyildiyi kimi 

 

Mən üsyanam, 

bir balaca uğrumda vuruş. 

 

Doğulmamış övladından

vaz keçən ananın dərdində, səni tanımamağımın adı, ayrılıqdı? 

adi ayrılıqdı 

 

Ayrılıq bir nəfərin verəcəyi qərar deyil,

içindəki özündən də soruş 

 

Xatırlanmazsan hansısa qadından 

Nə gözlərindən oxşar, 

nə də yoxluğunda yaşar varoluşumdakı təlqin 

 

Qulaqlarında duyular, 

quyular, baxışlarının dərinliyidi 

Səninlə sağalaram yəqin,

yəqinlik Allahın bəndədən əminliyidir. 

 

Qaçışın ən tez nəfəsimə çatırdı 

qayıqları kifayətlərdə batırdı qarmaqlar 

barmaqlar qucaqladı əlimi

aşiq olduğum gözlərinlə baxıb dedin, ədəbiyyat müəllimi 

 

Bulvarın ortasında kəfənlənmiş kaktuslar

37-ci kolonda güllələnmiş məhbuslar 

 

Gəmi görkəmində mayak, 

yolu göstərib, gözləyən liman 

güman yerim 

 

Gəl sənə bir sirr verim: 

Yolun

ikinci addımında beş qaça bilirsənsə, ixlas, xilas

içindəki "düşmən" intiqamına

atəş aça bilirsənsə, islah, silahdı 

 

Sənin təsəvvüfündən hədiyyə, 

nəqş-bəndiyyə 

 

ilahi səfərdə yanlış addımlarımızın,

səf-arası onun rəsulu.

Dirsəyimdəki su, ruhumun qüsulu 

 

əriməklə yanğısına ağlayan şam

danmır qamətini,

qiyamətinə çevirəcək təkanı 

 

onun gözündən fitil,

mənim atəşimdən dabanımı közərdir

pəncəmə dolaşsa da 

 

Sönməyə çalışsa da,

qəbulu xatırlanır.

Axı, damlalar enməzdən öncə hazırlanır gölməçə məkanı. 

 

Göyərçinin ayağına yox,

qulağına pıçıldayıb ağlına bağlamışdım məktuba yazılanları 

 

Süleymanca tənbehləmişdim;

varlığının zikrini təsbehləmişdim 

Xarabatı təşbehləmişdim ki, baxçadı 

 

Dolaşıq düşünmə, inam fikrini 

kiçik-kiçik tapşırıqlar mühafizə

Quran ərəbcədən çox, Allahcadır. 

 

Eşq - saçlarının qoxusunu unutmayan hafizə 

Sənə göz yummaq istəyərəm, ölümqabağı 

Axı, 

Təklik -

çılpaqkən özünü izləyib zövq almaqla, utancın qətlidi 

 

Həqiqət çılpaqlığı

O, güzgüdə görünməyəcək qədər sürətlidi 

 

Damar da ömrünün illiyi

İstərsən, axar 

 

Qoxusunu çəkdiyim telləri 

geri qaytarır çəpər əyriliyi 

 

Canın anı canandırsa,

dərin sularda üzdür söz oyunlarını 

 

Anomaliyayla doğulan təpəgözlər,

ailəvi təcridlə yaşayardı nağıllarda

Qüsur uşaq yaşlarından başlayardı, böyük ağıllarda 

 

göz səni görəcəksə, nizəyə qırpınmadan baxar 

 

Qəlbin qan ağlayanda

o, gülərsə, halın da sevgilisidi 

 

Ağıllı saydığın,

sən saydığın barmaqların dəlisidi. 

İflic qorxusudur 

dəniz heyvanlarının şüşə qəfəslərində qorxu, sudur. 

 

Başın 

bir işıq yuxusunu beşikdə çalxalandırar 

 

Azad dənizlərin düşməni akvariumlar, 

şüşə qəfəsli balaca dənizlər

Balıqların bir-birinə həsrətini dalğalandırar 

 

Keçmişin qəmlidi?

Keçmiş!

Mənim istəmsizliyimdən önəmlidir,

məni istəyənin istəyi 

 

ömrün naqillərindən alo deyir,

nömrəsi çevrilməmiş telefon dəstəyi 

 

Baxır, həyat tərəfə 

 

Jhonpardian

məsafələrin qapısında əzmkarlıqla üzünü turşutmuş qardiyan 

 

Dodaqaltı kinayələyir,

"satqındır qvardiyan" şübhələr içində - cəbhələr firqəsində

dırnağından ütülür göyərçin də, etibar dəbilqəsində 

 

Bu, ərəfə

bənövşəni

dərmədən sığallamış bağbanların ən rövşəni 

 

Kor olduğum səslərə karsan 

 

Həyatınızda biri olsun,

deyin: Mən səninlə xoşbəxt deyiləm, xoşbəxtliyin özüyəm

Məcnun səhrada divanə olmuşdu

Mən Bakıda, nə yaxşı ki, sən varsan. 

 

Yüklərinə tərəziyəm. 

 

Nə hansısa mətbəxdən pizza 

Nə də hansısa rəssamdan Mona Liza 

Başımın üstündə Məşədikazımın şəkili 

darçınlı çay dolu armudu - stəkan, 

daş nəlbəkili. 

 

Və sən.

Mən ömrünün qarğasıyam

Başladığın cümlənin arxasıyam 

 

sən mənim üçün nəfəs ehtiyacısan,

ruhun oksigen ağacısan. 

 

Səni arada elə gizlədirəm,

oğurlandığını sanıram.

Sevmək inanmaqdır, inanıram. 

 

 

3.

Fotoaparatdakı gözlərin.

 

"Sokrat kimi olmaq daha yaxşı imiş"

bəlkə özündən bezdiyindən, inkar əvəzliyindən demiş; Stüart.

 

Füsunkar gələcəyin özlüyündən, keçmiş dart.

Özlədiyin,

retro distansiyalarda

Qulların qarın qatındakı, qurdların naharı

Metro stansiyalarda gözlədiyin,

qatar sərinliyi

Dəmir pulların insanların həyatındakı dərinliyi: ovcundakı kart.

Xəmir məhsulların, standart şirinliyi -

"Nobaharı"

 

Gözlərində,

birincilik yayınmaqdır, hədəf sanı

İnciklik, məcburi aranı ayırmaqdır, sözlərində

Yalançıdır gerçəyindəki bəla-kin

Lakin, dirsəyindəki inqilabçı yaranı,

mühafizə adında qapıçı köynəyin sürtür

İçindəki çılpaqlığı örtür, nəfsani abır.

 

Doğum günlərinin vacibliyi,

beynimdəki qaranlıq cibliyi günəşləndirdi - 6 Noyabr.

Samanını saxlamayan,

zamanını anlamaz.

Kosmogen qüvvəni adlandıran,

ruhunu səccadədən göylərə qanadlandıran namaz,

Qəbuldurmu?

 

Məni görməməyin,

kefsizliyinə quldurmu?

Hissiyatlı dəqiqələr,

bir divar saatının evsizliyinə bənzədilsə,

dinlədiyim musiqilər səsinlə bəzədilsə,

 

Dünyanı sənə tapşırıb,

gözü açıq intihar edə bilərəmmi?

Barıtından boğular?

Oyuncaq evindən, uşaq arabasına qundaqlanan mərmi.

 

İkinci paraqraf.

 

"Mən ağlamıram!"

ağlasan, silərəmmi,

Uslandığım mövsümünə gələrəmmi

 

Təbəssümünə fokslandığım, fotoqraf?

 

Bir saniyə, bədənimin abı - boğulmağa dizdən:

Heyvanpərəst ulğum,

boğazımdakını yarımlayır

 

ayaqqabı olmağa addımlayır,

dərisi timsahın da

Qorxduğum dənizdən görünürsən,

su pərisi timsalında.

 

Dalğalar qışqırırdı,

bir sən yanırdın qaranquşların köçündən əmin halına

bütünlüyə varan quşların qanadında dayanırdın

İçindən qorxuluq adında,

qarğalar fışqırırdı həmin balina.

 

 

4

3-lü vəfat koloniyası 

 

Söz - ana bətnində ölən uşaqdır

Qaranlıq otaqdır,

qırmızı rəngdə

Külək kədərə ortaqdır,

ayrılıq bir azca yumşaqdır, boz çərpələngdə.

 

Anamın ovucları dualarda məzarım,

Lalların dərdidir səs buralarda

Karlar qəbahəti eşitmir deyə,

xoşbəxtdir, ariflər axmaqdır məhz buralarda.

 

Mənzərə - korların danışdığıdı

günah - Adəmlə, Həvvanın tanışlığıdı

Xəncərə təzimdə yaradılış da

Sənə pəncərədən görünən qış da

Əlcəyi olmayan ələ bəladı.

 

Birdən, müharibədir mübarizələr

Nə deyim, əzm də belə bəladı.

 

görmək istədiyin "sən" əylənir,

yelləncək kirpiyində

 

ipliyində, həyətindəki həyatın

asılıb, bir küncə qısılıb mənəviyyatın

Düşününcə görürsən,

istinad etdiyin yerlər, göylərin inşasıdır

Küləklərin ifşasıdır zəlzələlər

 

İctihad - deyəsən,

hamıdan əvvəl qaça bilmək üçün sürətlidir, kərtənkələlər.

 

Bağışlayın,

siz, öldürülmüş birinin ömrünü yaşayırsız.  

 

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2022)

 

 

 

Şənbə, 24 Dekabr 2022 10:30

Rəhmətlik Rafiq Babayevin adına layiq

“Cəngi” estrada folklor ansamblının 30 illiyi qeyd olunub

 

Yola saldığımız günün daha bir musiqi hadisəsi Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrında izlənilib. Burada Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsinin “Cəngi” estrada folklor ansamblının 30 illiyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, “Cəngi” estrada folklor ansamblı 1992-ci ildə musiqiçi və bəstəkar, cazmen, Xalq artisti Rafiq Babayev tərəfindən yaradılıb. Kollektiv bu illər ərzində bir çox dünya ölkələrində konsert və festivallarda iştirak edib, tamaşaçı rəğbəti qazanıb. 

Tədbiri evaahibi olaraq Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsinin rəisi İbrahim Əliyev açıb. O, “Cəngi” ansamblının 30 il ərzində böyük inkişaf yolu keçdiyini vurğulayaraq deyib: “Ansambl həm Azərbaycanda, həm də xaricdə ölkəmizi uğurla təmsil edib. Bugünkü tədbirdə ansamblın 30 illiyi münasibətilə konsert təqdim ediləcək. Konsertdə xalq mahnıları, Azərbaycan bəstəkarlarının əsərləri və muğam üstündə caz kompozisiyaları ifa olunacaq. Əminəm ki, gecədə iştirak edən qonaqlar konsertdən zövq alacaqlar”.

Tədbirin aparıcısı, Əməkdar mədəniyyət işçisi, jurnalist Rahib Azəri vurğulayıb ki, 2002-ci ildə Xalq artisti Mircavad Cəfərovun “Cəngi” estrada folklor ansamblına rəhbər təyin edilməsi nəticəsində ansambla ikinci nəfəs gəlib: "Rafiq Babayev irsini qoruyan, onun ənənələrinə sadiq qalan Mircavad Cəfərov ansamblın nəzdində muğam üçlüyü, folklor və modern üslubunda rəqs ansamblı, caz triosu (piano, bas gitara, zərb alətləri) və təbii ki, uzun illərin zəhməti nəticəsində 15 nəfərlik musiqi qrupu yaradıb".

Çıxışlardan sonra ansambl təqdim edilib:

Xalq artisti Mircavad Cəfərov – ud, 

Əməkdar artist Ruslan Hüseynov – bas-gitara, 

Əməkdar artist Kamran Kərimov – nağara, Mircavid Cəfərov – tar, 

Vasif Hüseyn – piano, 

Lütfiyar Əliyev – saksofon, 

Nicat Bayramov – zərb alətləri, 

Ramin Hüseynov – akkordeon, 

Tərlan Məmmədhüseynov – piano, 

solistlər – Ramil Xələfov, 

Gülbəniz Məmmədova, 

Əminə Kaykun, 

Mahir Zeynalov.

Ansamblın ifasında tamaşaçılar “Çahargah" muğam kompozisiyası, "Bura Vətəndir", "Ətrin qalıb güllərdə", "Rəhm elə, ilahi", "Əziz şəhər", "Leyla", "Dağlar", "Məhəbbət çırağı", "Ya sənindir, ya mənim" və digər mahnıları dinləyiblər. Ansamblın çıxışı tamaşaçıların alqışları ilə qarşılanıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2022)

Şənbə, 24 Dekabr 2022 09:00

Bakıda qeyri-adi sərgi keçirilib

 

Söhbət ipək üzərində kölgə effekti yaradan portretlərin sərgisindən gedir

 

Ənənəvi rəssamlıqdan başqa rəngkarlıq sənətinin bir çox növləri var, hətta bizə əsla tanış olmayanlar da. Elə dünən təqdimatına qatıldığımız rəssam Elmar Məmmədzadənin sərgisi kimi.

 

 “Zəfərin Kölgəsi" layihəsinin yekunu olaraq Vətən Müharibəsi qəhrəmanlarına həsr olunmuş ipək üzərində kölgə effektli portretlərin sərgisi və təqdimat mərasimində öncə ölkəmizin müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda canlarını qurban vermiş qəhrəman Vətən övladlarının əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olundu, Azərbaycanın Dövlət Himni səsləndirildi. 

Sonra tədbir iştirakçıları üçün “Zəfər Kölgəsi” adlı videoçarx nümayiş olundu.

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Mədəniyyət Komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva bu layihənin ölkəmizin azadlığı və ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizədə canlarından keçmiş qəhrəmanlarımıza həsr olunduğunu bildirdi, İkinci Qarabağ müharibəsində qazandığımız Zəfərin ölkəmizin şanlı tarixinin ən vacib hadisələrindən biri olduğunu qeyd etdi. Diqqətə çatdırdı ki, Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin atdığı qətiyyətli addımlar, Ordumuzun döyüş qabiliyyəti, Azərbaycan xalqının dövlətimizin başçısının ətrafında "Dəmir yumruq" kimi sıx birləşməsi İkinci Qarabağ müharibəsində qazanılan şanlı Qələbənin ən vacib elementləridir. Bu da incəsənətdə, p cümlədən rəngkarlıqda əks etdirilməkdədir. 

Digər natiqlər diqqətə çatdırdılar ki, müəllifi Elmar Məmmədzadə olan ipək üzərində kölgə effektli portretlər incəsənətdə yeni tərzdir. Bu günədək Elmar Məmmədzadə tərəfindən bir çox tarixi şəxsiyyətlərin portretləri hazırlanaraq müxtəlif ölkələrdə sərgilənib, maraq və hətta heyrət doğurub. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2022)

Fikrət Əmirovun 100 illiyi Milli Kitabxanada qeyd edilib və bu, dahi bəstəkarın sonuncu 100 illik yubiley tədbiri olub

 

Ötən gün Milli Kitabxanada Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Dövlət Mükafatı laureatı, görkəmli Azərbaycan bəstəkarı Fikrət Əmirovun 100 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Milli Kitabxana ilə birgə “Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri” seriyasından nəşr etdiyi “Fikrət Əmirov. Biblioqrafiya” kitabının və “Qoboy və fortepiano üçün altı pyes” not məcmuəsinin təqdimat mərasimi keçirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, tədbiri Milli Kitabxananın direktoru, professor Kərim Tahirov açaraq qonaqları salamlayıb. Vurğulayıb ki, “Bugün gözəl bir insanın işığına toplaşmışıq, nə qədər Azərbaycan dövləti, Azərbaycan xalqı var Fikrət Əmirovun adı daima yaşayacaq, “1001 gecə” baletini yaradan insan heç vaxt ölməyəcək, elə bir əsəri yaradan insan heç vaxt unudula bilməz”.

O, bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Fikrət Əmirovun yubileylərini daima diqqətdə saxlayıb. Natiq həmçinin Ulu Öndərin Fikrət Əmirova olan münasibətindən bəhs edib. Bildirib ki, ölkə rəhbərliyi daim Fikrət Əmirovun fəaliyyətinə yüksək qiymət verib. Qeyd edib ki, “Milli Kitabxana olaraq bu gün Fikrət Əmirovun 100 illik yubileyini ona görə sonda qeyd edirik ki, nəşr olunan biblioqrafiyada bütün materiallar əhatə olunsun”. Həmçinin, dərc edilən “Qoboy və fortepiano üçün altı pyes” not məcmuəsinin nəşrindən də bəhs edərək vurğulayıb ki, bu, artıq nəşr olunan dördüncü məcmuədir. Direktor bildirib ki, “Biz hamımız Fikrət Əmirovun yaradıcılığı ilə fəxr edirik və bu irsi gələcək nəsillərə çatdıracağıq”.

Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Eldar Mansurov çıxış edərək söyləyib ki, “Fikrət Əmirov haqqında çox danışmaq olar. Onu çox xoşbəxt bəstəkar hesab etmək olar, çünki əsərləri nəinki Azərbaycanda, bütün dünyada tanınır, bütün konsertlərdə onun əsərləri səslənir. Dahi bəstəkar Azərbaycan baletini bir addım daha irəliyə aparmışdır. “1001 Gecə” nağıllarını dünyaya tanıtmışdır”. O, daha sonra çıxışının davamında Fikrət Əmirov haqqında xatirələrindən bəhs edərək bildirib ki, bəstəkar dünyasını dəyişsə də, daim yaddaşlarda yaşayan insanlardandır.

Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının katibi, professor Zemfira Qafarova çıxış edərək diqqətə çatdırıb ki, “Fikrət Əmirov adı təkcə Azərbaycan üçün yox, bütün dünya üçün vacib bir addır. 22 noyabr tarixi Fikrət Əmirovun anadan olduğu tarixdir. Dahi Üzeyir Hacıbəyovdan sonra Fikrət Əmirov, Qara Qarayev kimi bəstəkarlar öz üslublarını yaradan bəstəkarlardır”. O, qeyd edib ki, Fikrət Əmirov yeganə bəstəkardır ki, onun yaradıcılığında zəif janr yoxdur.

 

Sonra kitab təqdimatı hissəsinə keçid olunub. K.Tahirov qeyd edib ki, Milli Kitabxana daim Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərini araşdırıb çap etdirir və bu iş davamlı olacaq. O, vurğulayıb ki, Fikrət Əmirov haqqında dərc edilən bu kitablar bütün Bakı şəhərinin musiqi məktəblərinə göndərilir. Direktor 2019-cu ildə Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın Milli Kitabxananın Musiqi şöbəsində olduğunu və buranı Qızıl Fond adlandırdığını söyləyib. 

Xalq artisti Ramiz Quliyev çıxış edərək Kərim müəllimə təşəkkür edib. O, bildirib ki, Fikrət Əmirov əsərləri ilə dahiləşib, ilahiləşib. O, daima xalqla, xalq üçün yaşayıb yaratmışdır. Dahi bəstəkarın mahnılarına baxdıqda o əsərlərin gözəlliyini hiss etmək olar. O, qeyd etmişdir ki, Fikrət Əmirovun əsərlərini daima sevə-sevə ifa etmişdir.

Mədəniyyət Nazirliyinin əməkdaşı Kamran Musayev dərc olunan kitabların təqdimatında iştirak etməyin sevindirici hal olduğunu söyləyib, belə bir dahi bəstəkarın dünya mədəniyyət tarixi üçün böyük töhfə olduğunu vurğulayıb. 

İncəsənət və Qeyri-maddi Mədəni İrs Şöbəsinin baş məsləhətçisi Vüqar Hümbətov öz çıxışında bildirib ki, dahi bəstəkarın ata yurdu olan Gəncədə anadan olduğu üçün qürur hissi keçirir. O, bildirib ki, Fikrət Əmirovun yubileyi ilə bağlı UNESCO möhtəşəm konsert təşkil edib. Bu konsertdə çoxsaylı əcnəbi qonaqlar da iştirak ediblər.

Bakı şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsinin rəis müavini Nazim Əliyev öz çıxışında not məcmuələrinin nəşrinə görə əməyi kəçən hər kəsə təşəkkür edərək, bunun çox əhəmiyyətli iş olduğunu vurğulayıb.

Bakı Musiqi Akademiyasının prorektoru, professor Gülnaz Abdullazadə nəşr olunan kitabı vərəqləyərək heyrətləndiyini və bu işin çox məsuliyyətli, çətin iş olduğunu bildirib. 

Milli Konservatoriya nəzdində Musiqi Kollecinin direktoru, professor  Nazim Kazımov öz çıxışında kitabxana rəhbərliyinə təşəkkür edərək, bu işin çox fərəhli bir iş olduğunu bildirib. Qeyd edib ki, “biz hamımız onun əsərləri ilə böyümüşük.”

Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, bəstəkar Sərdar Fərəcov bildirib ki, “biz dahi bəstəkarın musiqiləri ilə böyümüşük və onun müasirləri xoşbəxtdirlər ki, onun yaradıcılığından işıq alıblar”.

Sonda dahi bəstəkarın qızı Sevil Əmirova çıxış edərək yüksək səviyyəli tədbirin təşkilinə və faydalı nəşrlərə görə kitabxana rəhbərliyinə və qonaqlara  təşəkkür edib.

Tədbir zamanı Milli Kitabxananın əməkdaşları tərəfindən hazırlanan və “Rəsmi sənədlər”, “Fikrət Əmirovun musiqi dünyası”, “Həyat və fəaliyyətinin əsas tarixləri”, “Görkəmli şəxslər Fikrət Əmirov haqqında”, “Əsərləri”, “Fikrət Əmirovun fikirləri”, “Haqqında”, “Xatirəsinin əbədiləşdirilməsi”, “Mükafatları”, “Fotoqalereya” bölmələrindən ibarət olan “Fikrət Əmirov” adlı elektron məlumat bazası da iştirakçılara təqdim olunub.

Sonda tədbir iştirakçıları Fikrət Əmirovun əsərlərindən və haqqında yazılmış ədəbiyyatdan ibarət geniş kitab sərgisi ilə tanış olublar.

Beləcə, musiqisevərlərin Fikrət Əmirovun 100 illiyini özündə ehtiva edən 2022-ci ildə sonuncu yubiley tədbiri başa çatıb. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2022)

Azərbaycan Respublikasında nikah yaşı 18 yaş müəyyən olunur. Üzrlü səbəblər olduqda, nikah yaşının 1 ildən çox olmayaraq azaldılmasına icazə verilir. Niyə?

 

 

Zülfiyyə Quluyeva yazır

 

 

Azərbaycanda nikah yaşına dəyişiklik edilməsi gözlənilir. Bunu Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Bahar Muradova Milli Məclisin son iclasında gender bərabərliyinin təmin edilməsinə nəzarəti həyata keçirən icra hakimiyyəti orqanının illik məlumatını təqdim edərkən deyib. B. Muradova bildirib ki, qanunvericilikdə nikah yaşı 18 qəbul edilməlidir: “Bəzən 17 yaşında olanlara ailə qurmağa icazə verilir, amma biz 18 yaşdan aşağı olanların ümumilikdə nikaha girməsinin qadağan edilməsinin tərəfdarıyıq”.

Komitə sədri bildirib ki, qanunvericilikdə nikah yaşı birmənalı 18 qəbul edilməli, heç bir istisna olmamalıdır: “Mən sizdən istisna halların aradan qaldırılması ilə bağlı dəstək istəyirəm. Bizdə erkən nikah ifadəsi var. Biz 17 yaşa tətbiq edilən istisna hallarını aradan qaldırsaq, erkən nikah ifadəsi dilimizdən çıxarılacaq”.

 

Azərbaycan Uşaqlar Birliyinin sədri Kəmalə Ağazadə bildirir ki, nikah yaşının 18 yaş qəbul edilməsi qanunvericilikdə edilmiş mühüm doğru addımdır. Onun sözlərinə görə, qanunvericilikdə nikah yaşında istisnanın qeyd olunması erkən evliliklərə yol açır. Bununla belə K. Ağazadə nişanlanmaq üçün də yaş məhdudiyyətinin qoyulmasını təklif edir. Bildirir ki, valideynlər adətən nişan adı altında övladlarına toy edirlər: ” Qapısında toy çalınır, amma qızın anası deyir ki, nişandır. Ona görə də məktəb yaşlı qızların nişanlanmasının qarşısı alınmalıdır”.

K. Ağazadə bildirir ki, əksər valideynlər nikah yaşında istisnalardan sui-istifadə edirlər: “İndi nikah yaşı 18 olsa da 17 yaşda nikaha icazə verilir. Valideynlər isə uşağın anasının, atasının xəstə olduğunu bəhanə edib qanundakı istisnadan sui-istifadə edirlər. 18 yaşdan aşağı nikaha icazə vermək olmaz. Ana ağır xəstə olanda uşağın gələcəyini məhv etmək olar? Valideyn dünyasını dəyişdikdən sonra övladı daha ağır vəziyyətə düçar olacaqsa, valideyn o dünyada rahatlıq tapmayacaq. Bunu valideynlər arasında təbliğ etmək lazımdır”.

Birlik sədri deyir ki, valideyn məsuliyyəti də qanun çərçivəsində müəyyən edilməlidir. K. Ağazadə övladını erkən yaşda nişanlayan, evləndirən valideynlərə qarşı daha sərt tədbirlərin görülməli olduğunu söyləyir. Həmsöhbətimiz deyir ki, nikahdan kənar uşaqların doğulması, boşanmalar əksər hallarda erkən nikahlarda qeydə alınır.

 

Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi, Monitorinq və təhlil şöbəsinin həkim-metodisti Afət Məmmədova isə qeyd edir ki, erkən yaşda ərə gedən qızlarda bir sıra doğuş patologiyaları yaranır. Onun sözlərinə görə, anemiya uşağın inkişafına yaxşı təsir göstərmir. Erkən yaşda ailə həyatı quran qızlarda hansısa səbəbdən olduğu bilinməsə də qan təzyiqi qalxır: “Normal doğuş 14 saat çəkir. Ləng doğuş isə daha uzun çəkir. Bu zaman qadının uşaqlıq əzələləri yığılır və uşaq doğulandan sonraq qadında çox təhlükəli qanaxma baş verə bilər”.

Mütəxəssis vurğulayır ki, hazırda rayonlarda erkən nikahlarla bağlı vəziyyət qənaətbəxşdir: “Erkən yaşda nikahlara daha çox Mərkəzi Aran, Dağlıq Şirvan zonasında, hətta Bakı və Abşeron kəndlərində və cənub zonasında rast gəlinir”.

A. Məmmədova qeyd edir ki, beynəlxalq təhlillər göstərir ki, 15-19 yaşlı qızlar arasında əsas ölüm səbəbi hamiləlikdir: “Təhlillərə görə, 18 yaşına qədər qızlarda ana ölümü hallarına əsasən erkən doğuş səbəb olur. 15 yaşından kiçik yaşda hamilə olanlarda bir sıra fəsadlar özünü göstərə, vaxtından əvvəl doğuşlar meydana gələ bilər. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, qadın üçün dünyaya uşaq gətirmək yaşı 18-35 yaş arasındadır”.

Xatırladaq ki, Ailə Məcəlləsində 10-cu maddə “Nikahın yaşı” adlanır. Həmin maddəyə əsasən, Azərbaycan Respublikasında nikah yaşı 18 yaş müəyyən olunur. Üzrlü səbəblər olduqda, nikaha daxil olmaq istəyən və nikah yaşına çatmamış şəxslərin yaşadıqları ərazinin müvafiq icra hakimiyyəti orqanı onların xahişi ilə nikah yaşının 1 ildən çox olmayaraq azaldılmasına icazə verə bilər. Onu da bildirək ki, Milli Məclisin ötən gün keçirilən iclasında “Gender bərabərliyinin təmin edilməsinə nəzarəti həyata keçirən müvafiq icra hakimiyyəti orqanının illik məlumatı” müzakirə edilib. Sənəd barədə Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Bahar Muradova məlumat verib. Sənəd müzakirələrdən sonra səsverməyə çıxarılaraq qəbul edilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.12.2022)

 

 

Belə bir qarğış da var: “Sənin görüm kreditin olsun”. Zamanımızda bu bank əməliyyatı növünə hamımız müraciət edirik. Bəs kreditlər artan xətləmi inkişaf edir, yoxsa azalırmı? 

 

Gəlin Mərkəzi Bankın çıxardığı rəqəmlərə nəzər salaq. Bankların kredit portfeli noyabr ayında 1 faiz (203,4 milyon manat) artaraq 19 milyard 674,2 milyon manat olub. 

Bankların cəmi kredit portfelində biznes kreditlərinin payı 55,8 faiz (10 milyard 975,8 milyon manat) təşkil edib. 44,2 faizsə istehlak kreditləri (o cümlədən ipoteka) təşkil edir. 

Ümumilikdə, cari ilin 11 ayında bankların kredit portfeli 18,1 faiz və ya 3 milyard 15,1 milyon manat artıb. Cəmi kredit portfelində vaxtı keçmiş kreditlərin payı 3,2 faiz təşkil edib. 

Qeyd olunan göstərici ilin əvvəlinə nəzərən 1 faiz bəndi, ötən ilin müvafiq dövrünə nəzərən isə 1,5 faiz bəndi azalıb.

Öhdəliklərin strukturunda depozit portfeli üstünlük təşkil edir (cəmi öhdəliklərin 82,2 faizi və ya 32 milyard 860,9 milyon manat). Depozit portfeli noyabr ayında 2,1 faiz (668,8 milyon manat) artıb. Depozit portfelinin 65,5 faizini hüquqi şəxslərin depozitləri, 34,5 faizini fiziki şəxslərin depozitləri (əmanət portfeli) təşkil edir.

Rəqəmlər onu deməyə əsas verir ki, kredit götürənlərin sayında artım var və hər ay bu artım tendensiyası müşayiət olunmaqdadır.

Pul pul gətirər deyiblər. Arzu edək ki, vətəndaşlar yalnız xeyirli işlərə kredit götürüb vaxtında da borcdan çıxa bilsinlər.

Kredit sonda qapıya ədliyyə polisini gətirməsin.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.12.2022)

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.