Super User
Bu qış oxunması mütləq olan romanlardan: Hilari Lixter. “Müvəqqəti”
Bu qış oxumaq lazım olan daha 3 yeni romanı sizə təqdim edirik.
Həyatınızın nəzarətini necə qaytarmaq olar? Nə çətindir: çətinliyə və ya sevincə dözmək? Peşəkar cəhətdən tanınmanın dəyəri nə qədərdir və buna necə nail olmaq olar? Bu və digər, heç də az əhəmiyyətli olmayan suallara cavab verə biləcək kitabların toplusunu bölüşürük.
Hillarinin romanının qəhrəmanı bir-birinin ardınca peşəsini dəyişdirən gənc bir qızdır. O, müvəqqəti işçilərin toplaşdığı hansısa bir sinfin mövcud olduğu xüsusi bir dünyada yaşayır. Və özü də "müvəqqəti"lərin üzvüdür. O, agentdən müxtəlif sifarişlər alır, onların mahiyyəti heç də həmişə əvvəlcədən bilmir: təyinatlara bir baxın, gah ayaqqabı kolleksiyası hazırlayır, gah pirat gəmisində bir piratı əvəz edir, hətta cadugərə köməkçilik də etməli olur.
Və bunlar, kifayət qədər əyləncəli görünür, ciddi görünmür. Və əsərin həyatsevər qəhrəmanı, hər şeylə razılaşır və nikbindir, zarafatlaşır, deyir, “mənim karyeram mənim geyindiyim ətəklər kimi qısadır". Lakin "Alisa möcüzələr ölkəsində" ruhunda yaşayan bu qızın komik və absurd həyatı get-gedə gerçək, inandırıcı bir hekayə ilə nəticələnir.
Əsərin qəhrəmanına bir uşaq iş sifariş verir - onun uzun müddətlik anası olmaq. Və tezliklə qəhrəman həqiqətən özünü əsl valideyn kimi hiss edir, gənc sifarişçini bir oğlu kimi sevir. Oğlan isə sərt və soyuqdur, onun üçün münasibətlər rəsmi müqavilə çərçivəsində qalır, “muzdlu anasına” ürək qızdıra bilmir. Və nəticədə qəhrəman özünü sınmış hiss eləyir.
Vəziyyət fantastikdir, lakin romanda real problemlər qaldırılıb: qarşılıqlı olmayan sevgi, sinizm, itirilmiş və sosial qeyri-sabitlik. Dəyişikliklər hekayənin dünyasını kaleydoskopa çevirir, burada qəhrəman sanki parlaq şüşədir, amma zəmanə onu parlamağa qoymur, üzərinə çirk yaxmaq istəyir. Əsərin leytmotivi odur ki, həqiqətən də yaxşı insanların onlar üçün yaxşl olan yerlərdə qalmağa haqqı yoxdur.
Gözlənilməz, bəzən qəddar, lakin həmişə məcburi vəzifələr qızın həyat eşqini söndürür, digər insanlarla əlaqə qurmasına mane olur. Belə bir şəraitdə öz həyatına necə nəzarət etmək olar axı?
Hilari Lixter amerikalı yazıçı və jurnalistdir. Onun hekayələri və esseləri Nyu-York Harper's jurnalında və Nyu-York Times qəzetində dərc edilmişdir. "Müvəqqəti" — onun debüt romanıdır.
Milli Kitab Satış Sərgisində yazıçı Varislə görüş keçirildi
Oktyabrın 3-də Bakı İdman Sarayında təşkil olunan Milli Kitab Satış Sərgisində yazıçı Varis Yolçiyevlə görüş, imza mərasimi keçirildi. Eləcə də yazıçı görüşə qatılanlara “Kitabı niyə sevməli” mövzusunda mühazirə oxudu.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının məlumatına görə, iki saata qədər davam edən tədbir böyük oxucu izdihamı ilə yadda qaldı.
Yazıçı oxucularına öz yaradıcılığı, dünya ədəbiyyatının aparıcı tendensiyaları, dünyaşöhrətli insanların - milyardçılar Cef Bezosun, İlon Maskın, Bil Qeytsin, Uorren Baffetin həyatını kitabların necə dəyişməsi barədə məlumatlar verdi, çoxsaylı oxucu suallarını cavablandırdı. Sonda oxucuların aldıqları kitablar imzalandı.
Tədbir barədə yazıçı öz Facebook səhifəsində təəssüratlarını bu cür bölüşdü: “Yeni gətirilmiş kitablarımın bircə anda satılması. Addımbaşı pərəstişkarlarımın yaxınlaşıb şəkil çəkdirmək istəkləri. İmza mərasiminə qələmlərin tab gətirə bilməməsi… Bu sevgini qazanmaq üçün illərimi xərcləmişəm. Sizi çox sevirəm, dəyərli oxucularım!”
Çingiz Abdullayevin “Körpə və kürən pişik balası” hekayəsi “Krımın səsi”ndə
Krım tatarlarının populyar media orqanı olan “Krımın səsi” qəzetində tanınmış Azərbaycan yazıçısı, xalq yazıçımız, AYB-sədrinin birinci müavini Çingiz Abdullayev barədə məlumat və onun “Körpə və kürən pişik balası” hekayəsi dərc edilmişdir. Krım tatarlarının rəğbətlə qarşıladıqları hekayəni portalımızın oxucularının da oxumasını istərdik.
Buyurun!
Gözəl günlər idi. Həmişəki südlü sıyıqla qarnını doyurandan sonra yuxuya getmək necə də ləzzət edirdi. Adətən onu anası özü yedirirdi. O, hər dəfə ağzına qoyulan qaşıq dolusu sıyığı ləzzətlə udub növbəti qaşıq üçün ağzını açanadək anası səbirlə gözləyirdi.
Sonra onu qucaqlarına alıb yataq otağına aparırdılar. Orada paltarını dəyişirdilər. Adətən təzə pampers də geyindirirdilər. Bu duyğuya da artıq vərdiş eləmişdi: bədənini səhərə yaxın islanacaq hansısa sərin yarıkağız bir suçəkən parçaya bələyirlər… Bəzən hətta həmişəkindən tez isladırdı.
Belə olanda o da həmişəkindən tez oyanır və zığıldamağa başlayırdı. Yox, o, adətən qışqırıb kimisə oyatmağa can atmırdı, ancaq sakitcə zığıldayır, sanki astaca anasını köməyə çağırırdı. Anası, demək olar ki, dərhal oyanırdı və onun qayğıkeş əlləri oğlunu beşikdən götürüb öz çarpayısında yanına uzadırdı ki, artıq islanmış bələyini – pampersini dəyişsin.
O, adətən səhərlər saat yeddiyə az qalmış oyanırdı. Yanındakı çarpayıda yatan anasının təkcə ətrini, hətta aralıdan belə hiss etmək necə də böyük xoşbəxtlik idi! Səhərlər anasının onu qucağına alıb paltarını dəyişdirməyə başlaması isə… Bax, bu, ayrıca bir doğmalıq və səadət duyğusu yaradırdı. Bu sevimli qoxu ona doğma idi. Əvvəllər anası onu sinəsinə sıxır, döşünü mehribanlıqla onun ağzına salır, isti əli ilə onun hələ təzəcə dənzərən yumşaq saçını sığallayırdı. O da bu əziz varlıqdan – anasının döşündən pompuş əlləri ilə möhkəm yapışıb acgözlüklə və ləzzətlə əmirdi. O, südün ətrini hələ unutmamışdı. Kimsə anasına demişdi ki, bir yaşından sonra əmizdirmək elə də vacib deyil. Ona görə də sıyığa keçmişdilər. Ancaq əmdiyi südün iyi uzun müddət yadında qalmışdı və anası hər dəfə onu qucağına alanda özündən asılı olmayaraq bu qədər sevdiyi o gözəl məlhəmin çeşməsini yenə də tapmaq üçün anasının döşlərinə tərəf dartınırdı.
Bəzən gecələr o, başqa bir adamın xorultusunu eşidirdi. Anası həmin adamı ona göstərir və gülümsəyərək deyirdi: “Ata…”. Ata anası ilə yanaşı yatırdı. Hərdən onun da səsi gəlir və bu səs hansısa işlək bir maşının çıxardığı xırıltılı küyə bənzəyirdi. Ata danışanda körpə tanış ahəngi eşidərək sanki donub qalırdı. Bu səs ona hələ anasının bətnində olan vaxtlardan tanış idi. Anasının səsinə nisbətən daha kobud və daha xırıltılı olan bu ikinci səs o doğulandan sonra da həmişə yanında idi. Ata evə adətən axşamlar gəlirdi. İri əllərini balaca qollarının altına ehtiyatla salıb onu qucağına götürür, başının üstünə qaldırır, hərdən hətta atıb-tuturdu da… Ondan ayrı cür qoxu gəlirdi. Atanın ətri başqa idi.
Körpə yavaş-yavaş bu qoxuya da alışırdı. Ata onu görəndə tez-tez gülümsəyirdi, hərdən yenə də qucağına alır, atıb-tuturdu. Güclü ata əllərinin onu qucağına alıb başının üstünə – hamıdan və hər şeydən yuxarıya qaldırması körpənin çox xoşuna gəlirdi. Ata tez-tez üzünü ona tutub gülürdü. O, ucaboy və yaraşıqlı idi. Körpə artıq yeriməyə başlayanda onu başqa adamlardan seçməyə başlamışdı. Onu dərhal tanıyır və yanına yüyürüb dizlərini qucaqlayırdı. Körpənin bu ucaboy, güclü adamdan xoşu gəlirdi. “Ana”dan dərhal sonra öyrəndiyi ilk söz olan “ata” sözündən də xoşu gəlirdi. Ümumiyyətlə, onu ovuclarının içində saxlayan bu iki böyük adamı çox istəyirdi. Körpə ağlayanda o dəqiqə özlərini onun üstünə atırdılar. Bələyini isladan kimi təzələyirdilər. Ona balaca qabda su verir, içib qurtaranadək gözlərini ondan çəkmirdilər.
Əlbəttə, əsas şəxs ana idi. Bəzən səhərlər valideynləri çarpayıda yanaşı uzananda anası onu da qucağına alıb ikisinin arasına uzadırdı. Bu, ayrıca bir ləzzət idi və körpə bundan çox xoşhal olurdu. Onlar bəzən nə barədəsə danışır, deyib-gülür, zarafatlaşırdılar. Və onu da növbə ilə qucaqlayırdılar. O isə heç də tamamilə anlaya bilmədiyi bir duyğu dənizində üzürmüş kimi uzanır, gülümsəyir, özünü olduqca xoşbəxt hiss edirdi. Sanki həm də hiss edirdi ki, ana və ata onun çox etibarlı qoruyucularıdır…
Ancaq balaca pişik balası hamıdan, hər şeydən çox xoşuna gəlirdi. Pişik balası bu evə onunla, demək olar ki, eyni vaxtda gəlmişdi. Bu balaca kürən körpədən daha sürətlə böyüyürdü. Hələ bu harasıdır! Kürən öz rəqibini diqqətlə izləyirdi. Körpəyə pişik balasından çox diqqət göstərirdilər ki, bu da kürəni əsəbiləşdirirdi. Bəzən o, hətta həmişəkindən bərk miyoldayırdı ki, ona da diqqət yetirsinlər. Amma bütün bunlara baxmayaraq, o, tez-tez körpənin yanında uzanır və özünü sığallaması üçün ona şərait yaradırdı. Kürən ağıllı pişik idi və getdikcə başa düşürdü ki, bu evdə əsas şəxs hələ, demək olar ki, danışa bilməyən, ilk vaxtlar yalnız öz beşiyində uzanıb aydın olmayan səslər çıxaran bu müəmmalı körpə olacaq.
Ancaq körpə beşikdə çox qalmadı. O, qalxdı və əvvəlcə kürən pişik balası ilə birlikdə sürünməyə başladı. Bir qədər sonra iməklədi, daha sonra isə ehtiyatla, yıxıla-dura yeriməyi də öyrəndi. Bəli, düzdür, körpə hərdən yıxılırdı da, hətta hərdən kürən də onu yüngülcə itələməyə ürək eləyirdi. Amma körpə inadkarlıqla yeriməyə can atırdı və tezliklə yalın ayaqlarını şappıldada-şappıldada, xoşbəxtcəsinə gülə-gülə otaqlarda qaçmağa başladı. Artıq yekəlmiş kürən də körpənin dalınca tənbəl-tənbəl gəzir, onu gözdən qoymur, gah nədənsə qoruyur, gah da ona qoşulub şənlənirdi. Ancaq körpə heç vaxt pişiyin yeməyinə toxunmurdu. Bu isə ən vacib məsələ idi. Ona görə də onların dostluğu getdikcə möhkəmlənirdi. Bəlkə də, dostluğun əsas şərti elə bu idi – başqasının malına kəm baxmamaq!
Hərdən hansısa başqa qadın da gəlirdi. O, olmazın dərəcədə anaya oxşayırdı. Körpə bunun səbəbini anlaya bilmirdi. O da təxminən eyni cür ətir saçırdı. Ananınkı kimi mehriban, qayğıkeş əlləri vardı. Ancaq o, ana deyildi, başqa qadın idi. Körpə eşidirdi ki, anası bu qadını elə həmin gözəl adla çağıraraq ona “ana” deyir. Başa düşə bilmirdi ki, bir evdə iki “ana” necə ola bilər?! Ancaq onun özünə həmişə deyirdilər ki, bu nənədir. Bəzən o gələndə “Nənə gəldi!” deyə körpəni muştuluqlayırdılar. Körpə də kimisə başqa adamı “ana” deyə çağırmaqdan israrla imtina edərək məmnuniyyətlə “nənə” deməyə cəhd edirdi.
Bəzən gecələr körpənin təzə çarpayısının yanında kürən üçün balaca boşqabda süd qoyurdular. Yaxşı ki, körpənin heyvanlara qarşı allergiyası yox idi. Onlar ikisi də – körpə də, kürən də qarnı tox, qayğı ilə çimizdirilmiş, tərtəmiz və xoşbəxt halda yuxuya gedirdilər.
…Partlayış gecə baş verdi. O qədər gözlənilməz və güclü idi ki… Körpə oyandı. Əvvəlcə onu kimin və niyə oyatdığını anlamayaraq bir neçə saniyə susdu. Sonra əlini qabağa uzatdı. Çarpayısının üstünə həmişə çəkilən tor yox idi. buna təəccübləndi: axı anası toru çəkməyi heç vaxt unutmazdı. O, yenə də nəsə qışqırtılar və möhkəm gurultu eşitdi. Üşüməyə başladı. Yorğança üstündən sürüşüb düşmüşdü və maraqlı idi ki, heç kim gəlib onun üstünə örtmürdü. O, bərkdən ağlamağa başladı. Haradasa tanımadığı adamlar qışqırışırdılar. Körpə başını qaldırdı və soyuqdan titrədiyini hiss edərək qərara aldı ki, çarpayıdan sürüşüb düşsün. Həmişəki kimi dalın-dalın sürünməyə başladı ki, yıxılmasın. Əlini adətən ana yatan və ata xoruldayan çarpayıya uzatdı. Ancaq ora bir topa daş tökülmüşdü. Körpə başa düşmürdü ki, ana niyə yoxdur. Ancaq daş topasına ilişəndə öz pişiyi yadına düşdü. Geri dönüb həmişə kürən uzanan tərəfə qaçdı. Kürən körpəni bərkdən miyoldayaraq qarşıladı. Boşqab çevrilmiş, pişik balası böyrü üstə yıxılmışdı. Körpə aşağı əyilib yumşaq, pompuş əli ilə dostuna toxundu. Kürən hərəkətsiz uzanmışdı. Heç tərpənmədi də. Bu, körpənin xətrinə dəydi.
O, dostunu daha bərk silkələyərək onu oyatmağa çalışdı. Ancaq dostu susurdu.
Yaxınlıqda bayaqkı kimi adamlar qışqırışırdılar. Körpə heç cür başa düşə bilmirdi ki, onun valideynləri hara yoxa çıxıblar və kürən dostu ona niyə cavab vermir. Elə bu vaxt kimsə körpəni qucağına aldı. Kimsə onu adyala bükdü.
– Oradakıların hamısı ölüb! – tanımadığı bir səs qışqırdı. – Qonşu otaqda heç kim yoxdur.
Naməlum adam yəqin ki, həyəcandan körpəni möhkəmcə sinəsinə sıxdı. Körpə ağrıdan bərkdən ağlamağa başladı. O, hələ də başa düşmürdü ki, onun kürən dostu niyə bu qədər bərk yatıb. O, hələ bilmirdi ki, bu gün onun həyatı “qədər” və “sonra” adlanacaq iki hissəyə bölünüb və bu partlayışla eyni vaxtda yoxa çıxan xoşbəxtliyi daş topasının altında qalan anası və atası kimi artıq keçmişdə “qədər”də qalıb. O, bunu bilə bilməzdi. Ancaq o üşüyürdü və çox narahat idi. Ona görə də səsini kəsmir, ucadan qışqıraraq ağlayırdı…
Beynəlxalq Muğam Mərkəzi qapılarını yenidən tamaşaçıların üzünə açdı
Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın teatr və konsert salonlarının fəaliyyətinə oktyabrın 1-dən icazə verilməsilə bağlı qərarı Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin (BMM) işçi qrupu, həm də tamaşaçılar tərəfindən sevinclə qarşılanıb.
BMM-nin mətbuat xidmətindən bildirilib ki, Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin kollektivi böyük şövqlə bu tədbirlərə hazırlaşaraq yenidən tamaşaçıların görüşünə tələsməkdədir.
Mərkəzin ilk konserti oktyabrın 3-də “Mir Həmzə Nigari Qarabaği” simpoziumu çərçivəsində təqdim edilən bədii proqram olub. Tədbirdə görkəmli muğam ifaçıları çıxış ediblər.
Mərkəzin “Unudulmayanlar”, “Qəzəllər”, “Milli musiqi xəzinəmizdən” olan layihələri, muğam axşamları və digər konsertlər oktyabrın ikinci yarısından etibarən davam etdiriləcək.
Oktyabr ayında mərkəzdə müəyyən təşkilatların, rəsmi orqanların tədbirləri də keçiriləcək.
Tamaşaçılar konsert və digər tədbirlərin keçirilmə vaxtı ilə mərkəzin sosial şəbəkələri vasitəsilə məlumatlandırılacaq.
BMM tamaşaçıları Operativ Qərargahın qərarına əsasən zalın ümumi tutumunun 50 faizindən çox olmamaq şərti ilə qəbul edir.
Gənc şair Fərid Hüseynin uğuru
Gənc şair Fərid Hüseyn Serbiyada "Povelja Morave" adlı beynəlxalq ədəbi mükafata layiq görülüb. Fərid Hüseynin açıqlamasına görə, mükafat pul və diplomdan ibarətdir. Eyni zamanda şair Çaçak şəhərinin Mırçayevçi qəsəbəsindəki şairlər məhəlləsinin girişində yerləşən bulağın yanındakı daş lövhəyə adının xüsusi mərmərə həkk edilərək vurulması xoşbəxtliyini yaşayıb.
Fərid Hüseyn beş şeiri ilə qatıldığı bu ədəbi mükafatın indiyəqədərki ən gənc laureatıdır və şairin bildirdiyinə görə, bu ödül Balkan və ətrafı ölkələrdə çox böyük nüfuza malikdir.
Cəbrayıl rayonunun işğaldan azad edildiyi gün
2020-ci ilin oktyabrınadək təqvimimizdə rayonlarımızın işğal tarixi deyilən qara günlər mövcud idi, nə xoş bizə ki, indi rayonların işğaldan azadedilmə tarixlərini qeyd edirik. 44 günlük müharibə dövründə ilk azad edilən rayonumuz Cəbrayıl oldu. 8 avqust 1930-cu ildə təşkil edilən Cəbrayıl rayonu 4 yanvar 1963-cü ildə ləğv edilərək Füzuli rayonuna verilmiş, 17 iyun 1964-cü ildə isə yenidən yaradılmışdı. Cəbrayıldakı saysız-hesabsız abidələrin, mağaraların, qalaların, bürclərin, məbədlərin qalıqları bu yaşayış ərazisinin yaşının çox qədim olmasından xəbər verir. Cəbrayıl Kiçik Qafqaz dağlarının cənub-şərqində, Gəyən düzü və Qarabağ silsiləsində yerləşir. Rayon cənubdan Araz çayı boyu İran İslam Respublikası ilə həmsərhəddir. Sahəsi 1049 kvadrat kilometrdir, ərazisi əsasən dağlıqdır. Araz çayının sahilində yerləşən Cəbrayıl ərazisində sıx Tuqay meşələri olub. Məhsuldar olan Arazboyu torpaqlarda Cəbrayılın iri kəndləri - Böyük Mərcanlı, Soltanlı və s. yerləşir. Cəbrayıl rayonunun ən yüksək zirvəsi Dağ Tumasdır (1580 m). Erməni işğalından əvvəl rayonda yaşı 400-500 olan 14 iri diametrli çinar ağacı, 104 kəhriz və 99 bulaq vardı. Rayonun ərazisi indiki hüdudları daxilində sahəsi 1050 km², əhalisi 24300 nəfər olmuşdur. Cəbrayıl rayon ərazisində 1 şəhər, 4 qəsəbə və 92 kənd olmaqla 97 yaşayış məntəqəsi yerləşir.
Cəbrayıl şəhəri 1993-cü il 23 avqust tarixində Ermənistan tərəfindən işğal olunarkən işğal nəticəsində rayona 13.928 milyard ABŞ dolları məbləğində ziyan dəyib. Cəbrayıllı məcburi köçkünlər respublikanın 58 rayonunun 2000-dək yaşayış məskunlaşıblar. Birinci Qarabağ müharibəsi gedişində Cəbrayıl rayonu ümumilikdə 400 nəfərə yaxın şəhid verib. 1994-cü il Horadiz əməliyyatı Cəbrayılın Cocuq Mərcanlı kəndi azad olundu. 2 aprel 2016-cı ilin aprelində Cocuq Mərcanlı kəndində yerləşən Lələtəpə yüksəkliyi dördgünlük müharibə zamanı Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğaldan azad edildi. Uzun müddət düşmən tapdağında qaldıqdan sonra 2020-ci il oktyabr ayının 4-də Azərbaycan ordusu Cəbrayıl şəhərini və Cəbrayıl rayonunun doqquz kəndini - Karxulu, Şükürbəyli, Yuxarı Maralyan, Çərəkən, Daşkəsən, Horovlu, Dəcəl, Mahmudlu, Cəfərabadı, oktyabrın 5-də Şıxalıağalı, Məzrə və Sarıcalı kəndlərini azad etdi. Xudafərin körpüsünün üzərində 27 il sonra Azərbaycan bayrağı ucaldıldı. Yaşasın Azərbaycan Ordusu!
Bu gün Ümumdünya Memarlıq Günüdür
4 oktyabr. Ümumdünya kosmos həftəsi və Ümumdünya memarlıq günü
Kosmos biz azərbaycanlıların yemi deyil deyə (Rusiyada fəaliyyət göstərən kosmik sfera üzrə mütəxəssislərimizi çıxmaq şərti ilə) dərhal keçək memarlara. 1985-ci ildə Beynəlxalq Arxitektorlar İttifaqının təşəbbüsü ilə təqvimə salınan bu gün ilk əvvəl bu tarixi və şərəfli peşə sahiblərinə ehtiramı ifadə etmək məqsədi güdür. Bu gün sözügedən ittifaqın sıralarında dünyanın 3,2 milyon memarı birləşir. Arxitekturada belə bir deyim var – Binaların gözəlliyini gözə çarpdırmaq üçün ən ideal fəsil payızdır. Buna görə də memarlıq günü payıza təsadüf edir.
Bizim Bakını da dünyanın arxitektura şedevrlərinə sahib olan bir şəhər kateqoriyasına aid etmək olar. İstər qədim Qız qalasını, Şirvanşahlar sarayını, İçərişəhəri, istər ötən yüzilliyin yadigarları olan qotik üslüblü hazırda Səadət sarayının, Bakı İcra Hakimiyyətinin, Elmlər Akademiyası Əlyazmalar İnstitutunun yerləşdiyi binaları, istərsə də müasir dövrdə tikilmiş ultramüasir şedevrlər sayılan Alov qüllələrini, Heydər Əliyev Mərkəzini göstərə bilərik. Ploşkolara, Xadidlərə və Əcəmi Naxçıvanidən tutmuş bütün yerli memarlarımıza alqış düşür.
4 oktyabr. Ümumdünya heyvanlar günü
World Animal Day – insanların heyvanlar üzərində dominantlıq etdiyi bir şəraitdə, hardasa, aciz sayılan heyvanların müdafiəsinə qalxma günüdür. İnsan ev heyvanları adlandırdığı bir qrup heyvanı istismar edir, ov heyvanları və quşları adlandırdığı bir qrup heyvanı ətlərini yeməkçün, başqa bir qrup heyvanı dərisindən, piyindən, dişindən, tükündən istifadə etməkçün ovlayıb məhv edir. Vəhşi adlandırdığı digər qrupu isə, təhlükəsizlik baxımından qırıb-çatır. Nəticə də çox acınacaqlı olur. Statistika dəhşət saçır: Hər saatda Yer kürəsində üç canlı növü qeyb olur. Hər gün flora və faunanın 70 növü tarixə qovuşur. Yerin bioloji müxtəlifliyi azaldıqca azalır. Heyvanların müdafiəsi üçün niyə məhz 4 oktyabrın seçilməsinin isə tarixi belədir: 1226-cı ilin bu günündə katolik ruhani Fransiska Assizsko doğulub, o kəs ki, heyvanları rəsmən ilk himayə edən şəxs sayılır. Və sonda bir maraqlı statistika: dünyada ən çox ev heyvanı saxlanılan ölkə ABŞ-dır. Əhali sayının ev heyvanlarının sayına nisbətinə görə isə dünyada ən çox ev heyvanı saxlayan çexlərdir. Ailələrin 50 faizi evində ev heyvanı saxlayır deyə şexləri heyvanların dostu adlandırırlar.
4 oktyabr. Beynəlxalq həkim günü və Xabitat günü
“Həkim qız” mahnısı xatirinizdədirmi? Həkimlər insanlığın bir nömrəli xilaskarlarıdır deyibən onları gəlin bir ağızdan təbrik edək. Nə olsun ki, içlərində Hippokratı tanımayan, onun andını içməyən, ən əsası, pasientinə alver gözü ilə baxan həkimlər də var. Yaxşılarla yanaşı pislər hər sahədə var, gəlin bunu unutmayaq. Beynəlxalq həkim günü Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının təşəbbüsü ilə təqvimə salınıb, bütün dünya həkimlərinin həmrəyliyi günü kimi, hər ilin oktyabr ayının birinci bazar ertəsində qeyd edilir.
Ümumdünya Xabitat günü – yəni yaşayış yeri günü. Xabitat – latınca yaşayış üçün münasib olan yerə deyilir. Çox təəssüf ki, bu gün dünyada milyonlarla qaçqın və köçkünlər, eləcə də evsiz-eşiksizlər var. Ofisdə şəraiti yaxşılaşdırmaq günü. Nədir mənası? Qəşəng bir ofis mebeli al, dəftərxana ləvazimatlarına bir az pul ayır, ağıllı və savadlı bir referent götür özünə. Kəsəsi, kağız-kuğaz üzərində yox, həqiqətdə bir ofisin olsun.
Britaniyalılar bu gün kitabxanalar həftəsini qeyd edəcəklər. Amerikalılar sizcə dinc durarlarmı, durmazlar. Bu günə onlarda Milli araq günüdür. Əlavə, milli adi tako günüdür. 1993-cü ilin bu günüdə 10 saatlıq hücumdan sonra Rusiyada hökumət qoşunları Ali Sovetin binasını ələ keçirdilər, antiyelsin müxalifətinin liderləri həbs olundu. 1965-ci ildə antivirus proqramının yaradıcısı Yevgeniy Kasperskiy doğulub. 1911-ci ildə dünyada ilk ekskalator istismara verilib, özü də Londonda. 1895-ci ildə sovet kəşfiyyatçısı, bakılı Rixard Zorge dünyaya gəlib. 1883-cü ildə Osmanlı İmperiyası ilə Qərbi Avropanı birləşdirən ilk “Şərq ekspressi” reysə çıxıb. 1669-cu ildə niderlandlı rəssam Rembrandt vəfat edib. 973-cü ildə dünyaşöhrətli ensiklopediyaçı alim, orta asiyalı Biruni doğulub.
Varisin “1-10 oktyabrın təqvimi” yazısından
Həmyerlimizin karikaturaları Malayziya dərgisinsə
Malayziyada nəşr olunan "Rossem Cartoon House" sənət dərgisinin oktyabr sayında həmyerlimiz, istedadlı karikaturaçı-rəssam Soltan Soltanlının üç əsəri yer alıb.
Karikaturalar ictimai məzmunludur, hər biri özlüyündə insanı düşünməyə, müəyyən fikir sərgiləməyə vadar edir.
Özbəkistanda beynəlxalq konfransda ölkəmiz yazıçı Yunus Oğuzla təmsil olunub
Özbəkistandakı Mədəniyyət və Mərifət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə böyük sərkərdə və strateq Əmir Teymurun anadan olmasının 685 illiyi ilə bağlı Qaşqadərya vilayətinin Şəxrisabz şəhərində “Əmir Teymur dünya alimlərinin və yazıçılarının gözü ilə” adlı beynəlxalq elmi-nəzəri konfrans keçirilib.
AzərTAC-ın Özbəkistandan verdiyi xəbərə görə, konfransda dünyanın 14 ölkəsindən gələn Teymurşünas alimlər, görkəmli sərkərdənin həyat və yaradıcılığından bədii və elmi əsərlər qələmə alan yazıçılar, politoloqlar iştirak ediblər.
Azərbaycandan bu tədbirə tarixi romanlar müəllifi Yunus Oğuz qatılıb. O cümlədən, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun elmi işçisi, dosent Təranə Həşimova da konfransın işində iştirak edib.
Məruzəçilər Əmir Teymurun həyatı, sərkərdə kimi yürüşləri haqqında ətraflı söhbət açıblar. Deyilib ki, indiyədək böyük sərkərdə haqqında Avropa dillərində 500-dən çox, Şərq dillərində təxminən 900 kitab yazılıb. Bu gün də Əmir Teymurun hərb sənəti haqqında məqalələr və kitablar yazılmaqdadır.
Yunus Oğuzun “Azərbaycan ədəbiyyatında Əmir Teymur obrazı”, Təranə Həşimovanın isə “Azərbaycan və özbək ədəbiyyatında Əmir Teymur dövrü” mövzularında məruzələri dinlənilib.
Bu gün Bakıda keçirilən dünya ədəbiyyatı forumunun ildönümüdür
Elə tarixlər var ki, onları unutmaq əsla olmur. Mədəniyyət tariximizdəkiləri isə ələlxüsus.
2018-ci ildə Rusiyanın Soçi şəhərində BMT-nin himayəsi altında keçirilmiş, 170 dünya yazıçısının qatıldığı Avrasiya Materikinin ədəbiyyat üzrə 3-cü LiFFt festivallar festivalının qızıl laureatı azərbaycanlı yazıçı Varis oldu, onun estafeti bu yaxınlarda Azərbaycan Prezidenti tərəfindən “Şöhrət” ordeni ilə mükafatlandırılan böyük Oljas Süleymenovdan qəbul etməsi ikiqat şərəfli idi. Növbəti ildə festivalın Azərbaycanda keçirilməsi təmin edildi. 2019-cu ildə oktyabrın bu günlərində Bakı şəhəri festivalı ultramüasir Heydər Əliyev Mərkəzində - yüksək səviyyədə qəbul etdi, Azərbaycan tərəfdən Heydər Əliyev Fondu festivalın tərəfdaşı oldu. Paytaxtımıza dünyanın 53 top yazıçısı – Fernando Rendon, Paolo Ruffilli, Riçard Baumqarten, Tuğrul Tanyol, Toşiko Hirata, Meyer, Radomir Andriç, Kşiştof Zatravski, Marike Langelaar, Silvia Mari, Boris Yevseyev, Raquel Lanseros, Hamid Larbi, Oljas Süleymenov, Koukis Kristos, İddo Natenyahu, Eduardo Espina, Xadaa Sendo, Urmas Vadi, Erlinq Kitelsen, Şota İataşvili, Mamta Saqar, Yevgeni Popov, Leo Butnaru və digərləri (ümumilikdə 150 yazıçı) təşrif buyurdu, ölkəmizlə tanış olmaları səbəbindən Azərbyacan Prezidentinə də minnətdarlıq məktubu ünvanladılar. Onlara Bakıda və Sumqayıtda Şəhidlər Xiyabanları, Qubadakı Memorial Kompleks göstərildi. Yeri gəlmişkən, həmin yazıçılar Qarabağ məsələsində Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləməkdədirlər.
Azərbaycanın ədəbi elitasının festivalda tam iştirakı da diqqət çəkir. Plenar iclaslarda xalq yazıçıları Anar, Elçin, Kamal Abdulla, Çingiz Abdullayev, Natiq Rəsulzadə, xalq şairləri Ramiz Rövşən, Sabir Rüstəmxanlı, akademik Nizami Cəfərov, yazıçı-ssenarist Ramiz Fətəliyev Azərbaycan üzrə spikerlər oldular.
Bakıda, Sumqayıtda, Qubada keçirilən festival tədbirləri yüksək təşkilatçılıqla yadda qaldı. Xüsusən Qubada festivalın təşkilat komitəsinin üzvü, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadənin moderatorluğu ilə keçirilən üç saatlıq möhtəşəm tədbirdə həm ədəbiyyatımız, həm bütövlükdə mədəniyyətimiz yetərincə təbliğ olundu, Azərbaycanın Qarabağ probleminin kökləri xarici ölkə yazarlarına agah oldu.
Bakı festivalı yazarlarımızın dünya ədəbiyyatına inteqrasiyasında da böyük rol oynadı. Hazırda onlarca yazarımız beynəlxalq festivallara dəvət alır, xarici ölkələrdə dərc edilirlər.
