İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İllərdi xalqımıza min cür müsibət, bəla gəlmişdi. İstər keçmiş dövrlərdə, istərsə də indiki dövrdə ölkəmizin başına yalnızca vicdansız, qansız insanların törədə biləcəyi oyunlar açılmışdı. Xocalı Faciəsində, Qanlı Yanvar və  uğrunda neçə  min igidin canından keçdiyi 1-ci və 2-ci Qarabağ müharibəsində də günahsız insanlara qarşı zorakılıq edilmişdi.

Təkrar-təkrar deyilir ki, bu rəqəmləri hamı yadında saxlasın: 1992-ci ildə fevralın 25-dən 26-na keçən gecə vəhşi erməni dəstələri Xocalının işğalına başladılar və neçə-neçə insanı qətlə yetirdilər. 63 nəfər uşaq, 106 nəfər qadın, 70 nəfər ahıl və qoca insanlardan ibarət nə az, nə çox tam 613 nəfər amansızcasına öldürülməklə qalmamış, meyitləri də təhqir olunmuşdu. Taleyi hələ də məlum olmayan 150 nəfərində içində olduğu 1275 nəfər isə girov götürülmüşdü. Bu soyqırım nəticəsində 8 ailə tamamilə məhv edilmiş, 25 uşaq hər iki valideynini, 130 nəfər isə valideynlərindən 1-ni itirmişdi. Bu, erməni  milləti tərəfindən xalqımıza törədilmiş qanlı bir qətliamdı.

Xocalıya 3 istiqamətdən hücum olunmuşdu. Buna görə də əhali kürün sağ qolu olan və Şuşa, Xankəndi, Ağdam və Ağcabədi rayonları ərazisindən axan Qarqar çayı istiqamətində meşələrə doğru qaçmağa məcbur olmuşdu. Bu çay Qarabağ silsiləsinin şərq hissəsindən axan Kərkicahan, Xəlfəli və Zarıslı çaylarının birləşməsindən əmələ gəlir. Meşədə zəifləmiş insanların çox hissəsi Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən burada da xüsusi qəddarlıqla məhv edilmişdir.

Xocalı faciəsində baş vermiş həyat hekayələrindən söz açım.

Xocalıda bir ailə yaşayırdı. Cəmi-cümlətanı bir övladları var idi. O qızcığaz illər sonra onlara bəxş olunmuşdu. Qaçdıqları yerdə 6 yaşlı uşağın ayaqqabısı ayağından çıxdı, geriyə dönüb onu götürmək istəyəndə erməni gülləsinə tuş gəldi. Anası: balam – deyə qışqırdı. Alnından vurmuşdular. O alın ki, atası qızını hər daim üzünün o hissəsindən öpürdü. Və indi anasının bütün üzü qızının al qanına boyanmışdı. Üzərindəki qanı görən qadın özünü itirdi. Gözləri, dodaqları əsməyə başladı. Ayaqları cismini saxlaya bilmədi, o, tirtap yerə yıxıldı. Çox qəribə idi, bu mənzərə qarşısında onun gözlərindən yaş axmırdı, qurumuşdu göz yaşları sanki. Öz – özünə danışmağa başladı: gözəl qızım, nastı balam, mavi gözlüm deyə sayıqlayırdı. Atasının gözləri doldu, hönkür – hönkür ağlamağa başladı. Erməni vəhşiləri kişini tutub kənara çəkdilər. Vəhşi sözü az qalar bu caniləri təsvir etməyə. Gözləri qarşısında qızını tankın süngüsünə keçirdilər. Qan ətrafa fışqırdı. Ermənilərin əllərindən vurnuxub çıxmaq istədi, alınmadı. Döyməyə başladılar, sonra dizləri yerə  çökük vəziyyətdə başını yuxarı qaldırdılar. Onsuz da canı yanırdı, bir az da yandırmaq istədilər. On il bir yastığa baş qoyduğu yoldaşını gözləri önündə təcavüz etməyə başladılar. O qədər qəddar insanlardı ki, acı verməkdən doymurdular. Xanımı dinmirdi, yerdə yatan cansız bir bədən idi sanki. Qadının saçından tutub ayağa qaldırdı vəhşi erməni canisi. Əlindəki bıçaqla qadının başını kəsməyə başladı. Yoldaşının gözü hədəqəsindən çıxacaq qədər böyüdü. Bir insan necə mərhəmətsiz, vicdansız ola bilər axı? Qızını, xanımını gözləri önündə həyatdan məhrum etdilər. Yaşasaydı bu anlar gözləri önünə bəlkə də hər an gələcəkdi. Yaşamağa imkan versəydilər. Lakin onu da öldürdülər, qollarından tutub qarın üzərində sürüyə -  sürüyə tankın altına atdılar, sonra da üzərindən keçib qanına qəltan etdilər. Onlar bir ailəni beləcə məhv etdilər.

O vaxtı Hüseynağa adlı bir döyüşçü var idi. Düşmənimiz olan ermənilər onun qabırğalarını sındırmışdılar. Yadıma gəlir, Səttar adlı bir adama deyirlər: Səttar kişi, sənin Zahid adında oğlun var?

Deyir, “yox”.

—Səttar kişi diqqətli ol, sənin Zahid adında oğlun var?

Deyir, “yoxdur”.

Meyitin üstünə fanarı vurun deyirlər. Pərdəni çəkirlər, açılır pərdə. Ata görür ki, oğlunu öldürüblər burda. Aman Zahid oğul – deyəndə həmin əyləşdiyi stolda, taxta stolda iynə vurmadan 5 dişini çıxarmışdılar erməni terrorçuları. Bunlar vicdansız ermənilərin insanlara etdikləri vəhşiliklərin bir qismidi. Çox əzab veriblər, çox.  Faiq Alməmmədova deyirlər ki – „Faiq, sən denən ki, Qarabağ ermənilərindi, biz səni öldürməyəcəyik. Lakin Faiq bunu demir. Ona görə də bədənini “aşsüzənə” döndərmişdilər, bədənində salamat yer yox idi onun. Eyni sualı Təvəkkül adlı yaşlı bir sürücüyə də verirlər. O da demir. Bağlayırlar ağaca əlləri arxada çarpazlanmış şəkildə. 8 yaşlı Xəzəngül :  mənim atamı öldürməyin nolar – deyir . Orda camaatın gözü qarşısında onu diri – diri benzin töküb yandırdılar ermənilər. 

O günlərin şahidi olmuş Bahar ana yaşanmış erməni vəhşiliklərindən birini danışır. O belə qeyd edir: Bir cavan gəlinin meyidini gətirirlər. Görürlər ki, qadının qarnı enib – qalxır,  tərpəniş var. Qarnını açırlar, 4 dənə pişik balası gəlinin qarnından çölə çıxır.

Xocalı faciəsində və Vətənimizə qarşı edilmiş bütün terror əməliyyatlarında həyatını itirən cəmi Şəhidlərimizə Allah rəhmət eləsin!

Amin!

19–20 sentyabr 2023-cü ildə aparılan lokal xarakterli antiterror əməliyyatları nəticəsində azad olunmuşdur. Yevlax rayonunda keçirilən danışıqların nəticəsində Xocalı rayonu 24 sentyabr 2023-cü ildə Azərbaycan Respublikasının nəzarətinə keçib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 15-də Xocalı şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb.

3 rəngli, şanlı bayrağımız daim ucalarda dalğalan inşəAllah!

Amin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2025)