Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu qarlı çovğunlu fevral günlərində azərbaycanlı kinosevərlər də bütün qitə kinosevərləri kimi diqqətini Almaniyanın baş şəhərinə - Berlinə yönəltmişdi. Çünki orada Avropanın 3 ən böyük kinofestivallarından biri – Berlin kinofestivalı keçirilirdi. (Digər ikisi isə Kann və Venesiya kinofestivallarıdır). Nəhayət, maraqlı və gərgin günlər sona çatdı və qalib film və filmlər elan edildi.
Ondan başlayaq ki, Mədəniyyət Nazirliyimiz və Kino Agentliyimiz Berlinə nümayəndə heyəti və film göndərmişdilər, əlbəttə ki, biz filmimizin qızıl, yaxud gümüş ayı ilə qayıdacağına inanan qədər sadəlövh də deyildik, ümumən Azərbaycanın belə möhtəşəm tədbirlərdə iştirakının özü elə uğurdur.
Norveç rejissoru Dag Johan Haugerudun “Arzular” filmi sayca 75-ci olan Beynəlxalq Berlin Film Festivalının əsas mükafatı olan “Qızıl Ayı” mükafatına layiq görüldü. Təbii ki, mükafatlandırma mərasimini canlı olaraq Euronews- dan izləyən biri kimi deyə bilərəm ki, son illərdə olduğu kimi bu dəfə də Avropanın kino müsabiqələri məni məyus etdi. Niyə? Yox, rejissor işləri, aktyor bacarığı, texniki təchizat, effektlər – hər şey mükəmməldir, pis və bərbad olan isə mövzu seçimi və ideyadır. Avropanın köhnə-yeni dəyərləri – bizim mental xüsusiyyətlərlə, adət-ənənən və tərbiyəmizlə əsla uyğun olmayan, ictimau tabu-su olan mövzular...
Bu film öz filmlərində sevginin sanki quruluşunu öyrənən norveçli rejissorun (“Seks”, “Sevgi”) trilogiyasının yekun hissəsidir. “Arzular” filmi fransız dili müəlliminə aşiq olan 17 yaşlı qızdan bəhs edir. O, öz gündəliyində idarəolunmaz hisslərini təsvir edir.
Trilogiya emosional və fiziki yaxınlığa həsr olunub. "Seks" filmində iki evli heteroseksual kişinin seksual elastikliyi kəşf etmələrindən bəhs edilir. "Sevgi" filmi, hansı ki, keçən il Venesiya Film Festivalında premyerası oldu, yeni tanışlıq tətbiqləri dünyasında romantik əlaqə axtaran heteroseksual qadınla gey kişi haqqında danışır. "Arzular" - bu, romantik oyanışın intensivliyini düzgün şəkildə təsvir edən üçüncü fəsildir. Yeganə şükür ediləsi odur ki, qəhərmanlar əks cinsdəndirlər.
“Təhlükəli” Haugeruddan qopub adlayaq növbəti mükafatlara.
Böyük Jürinin Mükafatı braziliyalı rejissor Qabriel Maskaronun "Göyüzü Yolu" filmine verildi.
Filmin hadisələri Braziliyanın yaxın gələcəyində baş verir. İdarə edən rejim yaşlı insanları pensiyaya göndərir və onları təcrid olunmuş yaşlılar koloniyasına köçürür ki, gənc nəsillər məhsuldarlıq və artıma diqqət yetirsinlər, yaşlıların qayğılarına vaxt ayırmasınlar.
Maskaro mükafatlandırılma zamanı səhnədən dedi ki, bu, "heç vaxt həyatın yeni mənasını tapmaq üçün gec deyil" mövzulu bir hekayəsidir, həmçinin zorla köçürülən icmalar və avtoritar gələcəkdə ortaya çıxa biləcək qorxulu perspektivlər haqqında şairanə bir pritçadır. Mənəviyyat o qədər korşalacaq ki, insanlar yaşlı valideyinlərindən imtina edəcəklər!
“Allah o günü göstərməsin” deyib söhbətimi davam etdirirəm.
"Silver Bear" – Gümüş Ayı mükafatı 75-ci Berlinale festivalında ən yaxşı ssenari üçün rumıniyalı rejissor Radu Jude-yə "Continental 25" filminə görə verildi, "texnoloji kapitalist cəmiyyətin insanlıqdan uzaqlaşdıran təsirlərinin ifadəsi" – filmin mükafatlandırma səbəbi bu altyazısı oldu.
Rumıniyalı rejissor mükafatı 1900-cü ilin bu günü doğulan və cinayət qurbanı olan Luis Bunüelə həsr etdi. Səhnədə çıxış edərkən, o, Avropada "yalançı həmrəyliyin" az olacağına və Haaqa məhkəməsinin "milli zəmində mənfur qatillərin mühakiməsi" barədə öz borcunu yerinə yetirəcəyinə ümid etdiyini bildirdi.
Gecənin ən əyləncəli nitqlərindən birini Radu Jude siyasi bir notla tamamladı: "Sabah Almaniyada seçkilər keçiriləcəyini nəzərə alaraq, gələn il festivalin Leni Rifenştalın 'İradə Zafəri' filmi ilə açılmayacağına ümid edirəm".
Bu, 1935-ci ildə Adolf Hitler tərəfindən sifariş verilmiş Alman faşistlərinin təbliğat filmi olan "İradə Zafəri"nə istinad idi və rumın rejissor Almaniyadakı ultra-sağçı AfD partiyasının nüfuzunun narahatedici artımını ifadə edirdi.
Argentinli rejissor İvan Fund, gənc bir qızın heyvanlarla ünsiyyət qurma bacarığı haqqında olan "Mesaj" filmi ilə münsiflər heyətinin "Silver Bear" mükafatını qazandı. Öz mütəvazi filmi üçün mükafatı qəbul edərkən Fund Argentinada kino və mədəniyyətin məhv edilməsi ilə bağlı narahatlığını da ifadə etdi.
Çinli Huo Meng "Bu Yerdə Yaşamaq" filmi ilə ən yaxşı rejissor mükafatı ümün Qızıl Ayını qazandı. Film Çindəki sosial-iqtisadi dəyişikliklərin ölkə boyu müxtəlif ailələrin həyatına necə təsir etdiyini izhar edir.
Gümüş Ayı mükafatını isə ən yaxşı baş rola görə aktyor Rose Byrne qazandı, o, Məri Bronşteynin "Əgər ayaqlarım olsaydı, sənə təpiklə yardım edərdim" filmində, çökməkdə olan bir ananı canlandıraraq bu mükafata layiq görüldü.
Ən yaxşı ikinci plandakı rola görə mükafat aktyor Andrew Scott-a verildi, o, Richard Linklaterin "Göy Ay" filmində aldığı rola görə mükafatlandırıldı.
Nəhayət, böyük yaradıcı töhfəyə görə "Silver Bear" mükafatı isə fransız rejissoru Lüsil Hacixaliloviçə verildi, o, "Buzlu Qüllə" filmi ilə tanınıb, yəqin xatırlayırsınız.
Beləcə, daha bir Berlinale tarixə qovuşdu. Amma onun haqqında hələ çox danışılacaq. Ən azı, qalib filmlərin mesajları müzakirə ediləcək.
Siqaret tüstüsünün işıq zolağında əksi duman effekti yaratmışdı. Amma işıq sönən kimi bu effekt də yox oldu.
Qapaq şəklində: Norveç rejissoru Dag Johan Haugerud Qızıl Ayı ilə; iç şəklində: möhtəşəm atmosfer.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.02.2025)
