“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının poçtundakı növbəti məktubun müəllifi Əlizadə Əsədovdur. O, Əməkdar məşqçi, Əməkdar idman işçisi, Beynəlxalq səviyyəli hakim, yazıçı, publisist, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin üzvüdür. Əlizadə Əsədov Astara İnternat Məktəbi barədə xatirələrini bölüşüb öz yazısında.
Telefon zəng çaldı. Zəngi qəbul edəndə ayırd edə bilməsəm də gördüm ki, tanış səsdir. Bir-birimizdən hal-əhval tutsaq da hələ zəng edənin kimliyini müəyyənləşdirə bilməmişdim. Açığını deyim ki, soruşmağa da çəkinirdim. Onu dərhal tanımadığıma görə inciyə bilərdi. Nəhayət özünü təqdim edəndən sonra bildim ki, bayaqdan Məmməd Kazımovla danışırammış.
Xəyal məni 1963-1970-ci illərə apardı. Onda Astara şəhər internat məktəbində oxuyurduq... Şagird yoldaşlarımdan yaddaşımda silinməz iz buraxanlardan biri də Məmməd Kazımov idi. Məmməd yaxşı oxumaqla bərabər internat məktəbində yaradılmış “Alov” futbol komandasının ən fəal üzvlərindən biri idi. İnternat məktəbini bitirəndən sonra yollarımız ayrıldı. Öyrəndim ki, Məmməd kənd təsərrüfatı maşınlarının təmiri və istismarı ixtisası üzrə ali təhsilli mühəndisdir. Özü də Çelyabinsk vilayətində yaşayır. O, bir müddət vilayətdə Neft və Qaz Birliyində işləyib. Hazırda təqaüdçüdür...
Məmməd Kazımovun zəngi məni acılı-şirinli xatirələrlə dolu internat məktəbində oxuduğumuz illərə apardı. Sonralar mən həyatda hansı uğura imza atmışamsa məhz o illərə borcluyam...
Biz çoxuşaqlı ailə idik. Lerik rayonunda uzun illər müəllim işləyən atam İmran vaxtından tez dünyasını dəyişəndən sonra ailənin maddi vəziyyəti ciddi şəkildə pisləşdi. Məni və özümdən böyük qardaşımı Əlimuxtarı Astara şəhər internat məktəbinə qoydular. Bu, 1963-cü ilə təsadüf edirdi. Məktəbin direktoru Zöhrab Əhmədov, sinif rəhbərimiz rus dili müəlliməsi Nuriyyə Cavadzadə şagirdlərə əsl qayğıkeşlik göstərirdilər. Məktəbin şagirdlərinin hərəsi müxtəlif rayonlardan, o cümlədən Muxtar, Məhərrəm, Sahib Fərəcov qardaşları Tovuzdan gəlmişdi. Qardaşlardan Məhərrəm elə burda ailə həyatı qurub, hazırda da Astarada yaşayır. Astaranın özündən də bizimlə oxuyanlar vardı. Hazırda Miki, Siyaku kəndlərində yaşayan Sədaqət, Sabir meşəbəyi işləyirlər. Onların həmkəndliləri Əlövsət, Abbas isə dünyasını dəyişiblər.
Məktəbdə təlim-tərbiyə işi yüksək səviyyədə idi. Bizə dərs deyən bütün müəllimlərdə hamımıza isti münasibət vardı. Dərs zamanı ciddi görünsələr də, ürəkləri xeyirxahlıq hissi ilə döyünürdü. Elə şərait yaradılırdı ki, dərslərə hazırlıq da, sevdikləri fənlərin mənimsənilməsində bir-birindən nümunə götürürdülər. Müəllimlərdən Nəriman (riyaziyyat) və onun həyat yoldaşı Solmaz xanımı, Həmdulla (ədəbiyyat), Seyran Şiriyev (ingilis dili), Heybət Hüseynov (coğrafiya), Xoşqədəm müəllimə (fizika və kimya), Barat Əhmədov (ibtidai sinif müəllimi) və başqalarını indi də minnətdarlıqla xatırlayıram. Onların çoxu indi həyatda olmasa da, nurlu simaları, xeyirxahlığı, qayğıkeşliyi həmişə gözlərimin önündə canlanır... Seyran Şiriyev pedaqoji fəaliyyətilə bərabər bədii yaradıcılıqla da məşğul olurdu. O, bir neçə şeir kitabının müəllifi idi.
Yuxarıda qeyd etdik ki, Astara şəhər internat məktəbində şagirdlərin təlim-tərbiyyəsi, istirahəti, fiziki hazırlığı üçün hər cür şərait yaradılmışdı. Belə ki, şagirdlərin asudə vaxtlarının səmərəli keçməsi üçün məktəbdə bədii özfəaliyyət kollektivi və əlavə fənn dərnəkləri fəaliyyət göstərirdi. Müəllimlərlə bərabər istedadlı şagirdlər də bədii özfəaliyyətə üzv yazılmışdılar. Bədii özfəaliyyət kollektivinin rəhbəri Aydın Bayramov idi. Kollektivin repertuarında müxtəlif musiqi nömrələri, şeirlər səslənərdi. Musiqi müəllimi olan Aydın Bayramov konsertlərdə həm də kamança çalardı.
Məktəbdə həmçinin şagirdlərin idman və fiziki hazırlığına xüsusi diqqət yetirilirdi. Məktəbin Bədən tərbiyyəsi və idman müəllimi Hüseyn Ələkbərov müxtəlif növ idman yarışlarının təşkilində böyük əmək sərf edirdi. Onun səyi ilə məktəbdə “Alov” futbol komandası yaradılmışdı. Mən komandanın hücumçusu idim. Sonralar 1990-cı il Lənkəran hadisələrində Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülən Etibar Böyükağa oğlu Əliyev və Kamran Əliyev qapıçı kimi özlərini layiqincə doğruldurdular. Komandanın üzvlərindən Məmməd Kazımov, Əlizadə Ağayev, Fərhad Həsənov, Qəribxan Əliyev (həkim), Malik Ağayev, Tofiq Əhmədov (Astaranın baş memarı), Kamil Həmzəyev, Azad Məhərrəmov, Nəhmət, Məhərrəm Fərəcov, Barat və başqaları yaxşı oyunçular sayılırdılar. “Alov” futbol komandası rayon səviyyəsində keçirilən yarışlarda iştirak edir, mükafata layiq yerlər tuturdu.
Qeyd edək ki, Astara Uşaq-Gənclər İdman məktəbi rayonda yarışların əsas təşkilatçısına çevrilmişdi. Hər il keçirilən yarışların təsəbbüskarı məktəbin direktoru Namik Həsənov və internat məktəbin baş müəllimi Hüseyn Ələkbərov idilər. Məktəbdə yüngül atletika, futbol, voleybol, tennis, şahmat, bakselbol bölmələri fəaliyyət göstərərdi. Məktəbimizin “Alov” komandası həmişə futbol yarışlarına dəvət alardı, rayonda çox vaxt birinci və ikinci yerləri götürərdik.
Şagirdlərin istirahəti, asudə vaxtları da səmərəli təşkil olunardı. O vaxt rayonun Maşxan, Miki, Kələdəhnə kəndlərində və “limon” sovxozunda pioner düşərgələri fəaliyyət göstərərdi. Biz yay tətillərində həmin düşərgələrdə istirahətimizi xoş keçirərdik. Düşərgələrdə məktəblilərin dünyagörüşünün formalaşması, fiziki hazırlığının təkmilləşdirilməsi üçün müxtəlif tədbirlər, idman yarışları keçirilərdi. Xəzəryanı istirahət yerlərimiz də vardı, orada da istirahətimiz şən və maraqlı keçərdi. Bir qayda olaraq həftənin şənbə və bazar günlərində əsasən Hind filmlərinə və teatrlaşdırılmış verilişlərə baxardıq. Biz həmin günləri səbrsizliklə gözləyərdik.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, idman sahəsində qazandığım bütün mailiyyətlərimə, fəxrı adlarıma görə ilk növbədə internat məktəbinə borclu olduğumu həmişə diqqətə çatdırıram. Yaxşı yadımdadır, Kamal Əliyev tarixdən bizə dərs deyərdi. O, eyni zamanda boksla məşğul olurdu, bu sahədə uğurları və idman dərəcəsi də vardı. Boks idmanına ilk marağı məndə məhz Kamal müəllim yaradıb. Mənə demişdi ki, mütləq idmanda boksun dalınca get, səni burda böyük uğurlar gözləyir. Hər dəfə tarix dərsində məni qaldırar, ilk sözü bu olardı: “Boksyor, fikrini dəyişməmisən ki?..” Cavabında deyərdim ki, xeyr, Kamal müəllim.
İnternat məktəbini bitirdikdən sonra mən 1970-ci ildə Bakının Razin qəsəbəsində (indiki Bakıxanov qəsəbəsi) 7 nömrəli texniki peşə məktəbinə getdim. Lakin tarix müəllimi Kamal Əliyevin sözləri həmişə qulaqlarımda əks-səda verirdi: “Fikrini dəyişməmisən ki...”
Peşə məktəbində boksla daha ciddi məşğul olmağa başladım. Sonralar texniki peşə məktəbinə “Komsomolun 50 illiyi” adı verildi. Məktəbin idman rəhbəri, Fəxri Bədən tərbiyəçisi və Əməkdar idman xadimi Həsən Qarayev də mənə məsləhət gördü ki, boksla məşğul olum. Sevimli müəllimim Kamal Əliyevin vaxtilə söylədikləri çoxdan həqiqətə çevrilib. Peşəkar boksçu kimi uğurlarım göz qabağındadır. Ən əsası budur ki, Lənkəranın boks idmanını dünya səviyyəsinə qaldırdım. İndi yetirmələrim və oğullarım uğurlarımı layiqincə davam etdirir, Azərbaycan boksunun inkişafına öz töhfələrini verirlər...
Vaxtilə Astara şəhər İnternat məktəbində oxumağımdan illər keçir. Sevimli müəllimlərimin çoxu həyatda yoxdur. Lakin yaşayanlar da var. Onlardan biri də Respublikanın Əməkdar müəllimi, mənə coğrafiyadan dərs deyən Heybət Hüseynovdur. Keçən il Heybət müəllimin anadan olmasının 90 illiyi Astara şəhərində təntənə ilə keçirildi. Təbii ki, bu yubileydə başqa şagirdləri kimi mən də iştirak edirdim. Ürək sözlərimi onunla bölüşsəm də, elə bilirəm ki, sevimli müəllimim haqqında hələ heç nə deməmişəm. Heybət müəllimlə indi də tez-tez görüşür, yenidən o illərə qayıdır, acılı-şirinli xatirələri dilə gətiririk.
Bəli, Astara şəhər İnternat məktəbi ilə bizi nə az, nə çox düz 62 il zaman məsafəsi ayırır. O vaxtdan çox şey dəyişilib. Təkcə o illərlə bağlı xatirələr dəyişməz qalıb. Hazırda təqaüddə olsam da, xatirələr işığında o illəri yenidən yaşayıram.
Yuxarıda yazdığım kimi mənim atam İmran da müəllim olub. Mən özüm də uzun illər müəllim, baş məşqçi işlədiyimə və Lənkəranda Beynəlxalq səviyyəli Boks məktəbi yaratdığıma görə müəllim adını həmişə uca tutmuşam. Müəllim-işıq deməkdir. Müəllimsiz dünya, həyat yoxdur. Müəllimi zəif olan ölkə nadan ölkədir. Ona görə də dünya dahiləri müəllimlər haqqqında həmişə maraqlı fikirlər deyiblər. Həmin fikirlərdən bəzilərini mən gündəliyimə yazmışam və həmişə dyirəm. İndi istəyirəm ki, onları bura yazım və oxucular da oxuyub yaddaşlarında əbədi saxlasınınlar.
Müəllim şam kimidir, özü yanıb tükənərkən ətrafını işıqlandırır. (Mustafa Kamal Atatürk)
***
Mənə bir hərf öyrədənin köləsi olaram. (Hz.Əli)
***
Müəllim bir memar, ya mühəndisdir ki, insanların düşüncələrini, ağlını düzəldir. (Atalar sözü)
***
Yer üzündə, müəllimlikdən başqa şərəfli bir peşə tanımıram. (D. Roman)
***
Müəllim, bir zəkanı tamamilə hazır məlumatlarla dolduran təlimçi deyil, tələbələr öz özlərinə fikirlərini inkişaf etdirmələri üçün onları cəlb edən bir insan olmalıdır. (A. Karrel)
***
Atam məni bu dünyaya gətirib, amma müəllimim isə mənə bu dünyada həqiqi səadət yolunu tapmaqda yol göstərib. (Aristotel)
***
Dünyada hər şeyə dəyər vermək mümkündür, lakin müəllimin əməyinə əsla dəyər verilə bilməz. (Sokrat)
Bəli. Müəllim əməyi çox böyük əməkdir. Gəlin müəllimləri sevək. O məmləkətdə ki, müəllim sevilir, həmin ölkə sivil ölkədir. Biz, həyatda hansı uğurlara imza atmışıqsa, müəllimləri sevdiyimizə, onlara bir valideyn kimi qiymət verdiyimizə görə nail olmuşuq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2025)
