Super User
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunda növbəti görüş
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu türkdilli dövlətlərin mədəni əlaqələrinin formalaşdırılması və inkişafı sahəsində fəaliyyətini davam etdirməkdədir. Təşkilatın prezidenti Günay Əfəndiyeva Türk Dövlətləri Təşkilatının Baş katibi Kubanıçbek Ömüraliyev ilə görüşüb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Fonda istinadən xəbər verir ki, görüşdə Türk Əməkdaşlıq Təşkilatlarının genişmiqyaslı ortaq fəaliyyətlərinin türk dövlətlərinin çoxtərəfli əlaqələrinin davamlı inkişafında oynadığı roldan söz açılıb. Tərəflər rəhbərlik etdikləri təşkilatlar tərəfindən üzv və müşahidəçi ölkələrlə qarşılıqlı əməkdaşlıq münasibətlərinin daha da möhkəmləndirilməsi istiqamətində aparılan işlərdən bəhs edib.
Həm də tərəflər yaxın vaxtlarda Türkiyədə baş vermiş şiddətli zəlzələlərin bütün Türk dünyasında böyük mənəvi sarsıntıya səbəb olması məsələsinə toxunaraq, ölkəyə dəstəklərini davam etdirəcəklərini bildiriblər. Görüşdə hər iki qardaş təşkilatın 2023-cü il üzrə planları və qarşılıqlı işbirliyinin daha da gücləndirilməsinin əhəmiyyəti diqqətə çatdırılıb, gələcək birgə tədbirlərlə bağlı fikir mübadiləsi aparılıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” xatırladır ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı və ya keçmiş adı ilə Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası (Türk Şurası) (qaz. Turki Memleketteriniñ Ūyımı, qırğ. Түрк мамлекеттеринин уюму, özb. Turk Davlatlari Tashkiloti türk. Türk Devletleri Teşkilatı, ing. Organization of Turkic States) — 3 oktyabr 2009-cu ildə Naxçıvan şəhərində imzalanan Naxçıvan müqaviləsi ilə Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan və Qırğızıstan arasında qurulmuş olan beynəlxalq təşkilatdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(06.03.2023)
“Baharın rəngləri” rəsm müsabiqəsinə əsər qəbulu başa çatıb
Mədəniyyət Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi, “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti, Xətai Rayon İcra Hakimiyyəti, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası və Xətai Sənət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə elan olunan “Baharın rəngləri” adlı respublika uşaq rəsm müsabiqəsinə əsər qəbulu başa çatıb.
Xətai Sənət Mərkəzinin məlumatına görə, müsabiqə uşaqlara təbiəti sevdirmək və təbiətin qoruyucusu olan bir gəncliyin formalaşmasına xidmət etmək məqsədilə keçirilib.
Seçim 3 yaş kateqoriyası üzrə - 11 yaşa qədər, 11-16 və 16-21 yaşarası aparılıb.
Əsərləri seçilən və sərgidə nümayiş olunan müəlliflər sertifikatla, fəal tədris mərkəzləri isə (dərnək, incəsənət məktəbi və s.) təşəkkürnamə ilə təltif olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(06.03.2023)
Rəsm qalereyası: Rəfael Əsədov, “Təbii natürmort”
Rəsm qalereyası: Rəfael Əsədov, “Təbii natürmort”
Günün fotosu: Okeanlar xilas ediləcək!
Günün fotosu: Okeanlar xilas ediləcək!
BMT 2030-cu ilə qədər okeanların 30% -ni qorumağa ümid edir
BMT-nin yüzdən çox dövlətinin nümayəndələri şənbə günü axşam Nyu-Yorkda okeanların qorunması ilə bağlı tarixi razılığa gəldilər. Hüquqi cəhətdən bu məcburi sənəd onilliyin sonuna qədər dünya okeanlarının 30% -nin qorunan ərazilərə çevrilməsini təmin edir.
Foto: AP
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(06.03.2023)
“Bu gün vizit kartımız zəngin mədəni irsimizdir” - Mehriban Əliyeva
Günün sitatında “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevadan iqtibas gətirir:
“Vaxt var idi ki, Azərbaycanı yalnız birinci neft fontanının vurduğu ölkə kimi tanıyırdılar. Bu gün isə vizit kartımız zəngin mədəni irsimizdir. Bu, həm nadir qədim xalçaçılıq məktəbi, həm də miniatür sənətidir. Bu, zəngin poeziya və ədəbiyyat, Azərbaycan musiqisi və rəqsləri, Azərbaycan muğamı, təsviri sənət, tarix və memarlıq abidələri və bir çox başqa sənət inciləridir.”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(06.03.2023)
Hamımız eyni körpüdən keçirik - sevilən şair İbrahim İlyaslının 60 yaşı tamam olur
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, martın 10-da Sumqayıtdakı Əli Kərim adına Poeziya Klubunun direktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Poeziya sektorunun rəhbəri, tanınmış şair-tərcüməçi İbrahim İlyaslının 60 yaşı tamam olacaq.
Gəl sənə bir yalan uydurum, könül,
Adına aldanıb yaşa da, getsin.
Ən böyük yalanmış doğru deyilən,
Doğruçu olmağı boşla da getsin.
Dosta yalan danış, yara yalan de,
Dağa dərə söylə, quşa ilan de.
Baxıb olmazlara: budu olan, - de,
Oxunu daşlara tuşla da, getsin.
Təpil yarğanlara, çəkil çallara...
Boylan məzə kimi qeylü-qallara.
Çürük matahını bürü şallara,
Bəh-bəhnən alınsın, xoşa da getsin.
Nə gözəl toxunub fələyin toru? -
Adam özü qaçır ağzına doğru.
İçində quldurdu, çölündə oğru,
İçini-çölünü xışla da getsin.
Ömür deyiləni qılıqla, yanla,
Fanidə oyun qur cisimlə, canla.
Bir zaman qapına gerçək yalanla
Qoşamı gəlmişdi? - Qoşa da getsin!
Bu cür fərqli, bənzərsiz misraları yalnız öz dəst-xətti ilə seçilən İbrahim İlyaslıda görürük. Və yubilyarı qarşıdan gələn yubileyi münasibətilə Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva təbrik edib.
Milli Məclisdə baş tutan görüşdə yubilyar şairin yaradıcı və ictimai fəaliyyətinə yaxından bələd olduğunu bildirən Komitə sədri, onun özəlliklə Türk dünyasında ədəbi əlaqələrə verdiyi töhfələrə, gənc istedadların üzə çıxarılması və onlara qayğı göstərilməsi sahəsindəki xidmətlərinə diqqət çəkib.
Komitə sədri 60 illik yubiley münasibəti ilə İ.İlyaslıya Qarabağ motivli xatirə hədiyyəsi və Komitə adından Təbrik məktubu təqdim edib. Təbrik məktubunda şairin həyat və fəaliyyətinin ən önəmli məqamlarına toxunularaq yazılıb:
“Hörmətli İbrahim müəllim,
Sizi 60 illik yubileyiniz münasibəti ilə ürəkdən təbrik edir, möhkəm can sağlığı, yeni yaradıcılıq uğurları diləyirəm!
Siz Sumqayıtın gənc ədəbi qüvvələrinin 1988-ci ildə yaratdığı və Sumqayıt Şəhər Gənclər Təşkilatının nəzdində fəaliyyət göstərən “Dəniz” Ədəbi Birliyinə sədr seçilmiş və o vaxtdan taleyinizi bu şəhərin ədəbi mühiti ilə bağlamısız.
1990-cı ildə Əli Kərim adına Sumqayıt şəhər Poeziya Klubuna direktor təyin edilmisiz və o vaxtdan indiyədək həmin vəzifədə çalışırsız. 1998-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvlüyünə qəbul edilmisiz; “Hamı bir körpüdən keçir” adlı ilk şeirlər kitabınız da həmin il gün üzü görüb.
06 dekabr 1999-cu ildə Azərbaycan istedadlı gənc yazarlarına fərdi təqaüdlərin verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin Sərəncamı ilə Prezident təqaüdünə layiq görülmüsüz.
2004-cü ildə “Mən bir söz bilirəm” adlı ikinci şeirlər kitabınız nəşr olunub.
“Yuxuma söykənmiş adam” adlı üçüncü şeirlər kitabınız 2011-ci ildə çıxıb. Həmin kitab Güneyli soydaşlarımızın istəyi ilə 2013-cü ildə transliterasiya edilərək Təbriz şəhərində yerləşən “Haşimi Sudmənd Yayın Evi”ndə də kütləvi tirajla yayınlanıb.
2018-ci ildə mərkəzi qərargahı İstanbulda fəaliyyət göstərən Türk Ədəbiyyatı Vəqfinin Fəxri üzvü seçilmisiz.
2019-cu ildə “Şair olmaq zülümdü” adlı şeirlər kitabınız Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təsis etdiyi “Qızıl kəlmə” mükafatına layiq görülüb.
Azərbaycan Prezidentinin 20 noyabr 2019-cu il tarixli Sərəncamı ilə Sumqayıtın sosial-iqtisadi inkişafında xidmətlərinizə görə “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilmisiz.
Siz peşəkar tərcüməçi olaraq da çalışırsız. 50-dən çox kitabı dilimizə uyğunlaşdırmısız. Türk dünyasının klassikləri olan Abayın “Seçilmiş əsərləri”ni, Çingiz Aytmatovun “Hekayələr” kitabnı, eləcə də Antuan De Sent Ekzüperi və bir çox başqa Avropa yazarlarının şeir və hekayələrini də Azərbaycan dilinə siz çevirmisiz.
2020-ci ildə klassik və çağdaş Avropa və Asiya yazarlarından etdiyiniz tərcümələrdən ibarət “Qırmızı almadan Qızıl almaya” adlı kitabınız “VEKTOR” Nəşrlər Evində gün üzü görüb.
Sizin elmi, ədəbi-tənqidi məqalələriniz və şeirləriniz ingilis, rus, alman, qazax, qırğız, özbək və bir çox başqa dillərə çevrilib, müvafiq ölkələrdə yayınlanıb.
2011-ci ildən başlayaraq eyni zamanda Türkiyədə, Qazaxstanda, Rusiyada keçirilən simpozium və festivallarda Azərbaycanı layiqincə təmsil edirisz. Türk dünyası yazarları arasında ədəbi əlaqələrin qurulmasında, inkişaf etdirilməsində, o cümlədən ədəbi antologiyaların nəşrə hazırlanmasında xidmətlərinizə görə Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin “Üstün xidmət” medalı ilə təltif olunmusuz.
Sizin məktəblilər üçün işlədiyiniz – Mark Tven (“Tom Soyerin macəraları”), Viktor Hüqo (“Paris Notrdam kilsəsi”), Artur Konan Doyl (“İtmiş dünya”), Herbert Uels (“Görünməz adam”), Astrid Lindqren (“Uzuncorab Peppi”) kimi dünya ədəbiyyatı korifeylərinin əsərlərindən ibarət kitablar da oxucular və təhsil işçiləri tərəfindən maraqla qarşılanıb.
AYB-nin 2022-ci ildə keçirilmiş XIII Qurultayı öncəsi poeziya üzrə məruzəçi olmuş, habelə Yazıçıların Qurultayında AYB “Poeziya” seksiyasının rəhbəri vəzifəsinə təsdiq edilmisiz.
Sizi 60 illik yubileyiniz və yaradıcılıq uğurlarınız münasibəti ilə Mədəniyyət Komitəsi adından bir daha təbrik edir, ən xoş diləklərimi yetirirəm”!
İbrahim İlyaslı görüş və təbrikə görə Qənirə Paşayevaya təşəkkür edib. Əlbəttə ki, bu cür qəbullar, yaradıcılığına verilən bu cür dəyər yaradıcı şəxs üçün əsl ilham mənbəyidir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(06.03.2023)
Onun adı Darxan
Türk dünyasının tanınmış oğlu, uzun illər Beynəlxalq Türk Akademiyasına başçılıq etmiş, hazırda Qazaxıstan Respublikasının İnformasiya və İctimai İnkişaf naziri Darxan Kıdıralının fəaliyyəti “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucularına yaxşı tanışdır. Akademya barədə ilk mənbədən mütəmadi yazılar dərc etmişik. Türk xalqlarının birləşməsi amalına xidmət edən, onları daha da gücləndirən nəzəriyyələr bizə qol-qanad verib. Amma bu dəfə onu şəxsiyyət kimi tanımağımız gərəkiyir. Əməkdaşımız Aida Eyvazlının “Onun adı Darxan” adlı yazısının dərcinə başlayırıq. Bu gün sizə yazının ilk hissəsini təqdim edir – qəhrəmanımızın uşaqlıq, yeniyetməlik və ilk gənclik dövrü barədə söz açırıq.
Bilirsinizmi “Darxan”, “Darhan” sözünün etimoloji mənası nədir?
“Tar”- “Dar” kökündən törəyən bu söz qədim Altaylarda və moğollarda yaymaq, yayılmaq, törəmək, termək sözlərinin mənasını zənginləşdirir. "Törəmək"- törəyib, çoxalmaq, "termək"- dərib –toplama mənasını verir.
Dar- Tar - xan sözü həm də Tarkan-Tarhan sözlərini əmələ gətirib. Eli terən- bir yerə toplayana Tarkhan-Tarhan-Darhan deyiblər. Öz dövründə tarkanlık yüksək bir status sayılırdı.İslamiyət öncəsi Tarhan, Targan, Dargan, Darkan Türkdövlətlərində generallara, sərkərdələrə verilənadvə statusidi.
Moğollarınmiflərində və əfsanələrində də yurdda, mahaldaseçilənkişilərə və qadınlarada “Darhan” adı verərlərmiş. Darhanhəmdə bacarıqlı dəmirçiustalaraverilənadidi. Hundövründənyayılan “Darhan" adı Altaylarda, Türkxalqları yaşayanyerlərdə mifləşmiş və nağıllarda, əsərlərdə yaşayaraq, bugünümüzə qədərgəlib çatmışdı. Oğlunuucayerlərdə görməkistəyənatavə ana, babavə yanənə, elağsaqqalı ona “Darxan” adı verəndə, deyərdiki, adına, törəsinə layiqolsun. Necə ki, Dədə QorqudKitabımızdayazılankimi: “DədəmQorqudgəlsün, buoğlanaadqoysun: biləsincə alubbabasınavarsun, babasındanoğlanabəglikistəsün, təxtalı versün» – dedilər, Dədə Qorqudgəluboğlanaadqoyduvə atasınadedi: “... Adını bənverdüm, yaşını allahversün".
Dədə Qorqud dastanında ad insanın taleyi, əməli,yaşam tərzi idi.
YəniDarxansözü insan üçünmüqəddəsbir ünvandır. Buadı layiqincə daşıyabiləninnə xoş halına.
Mənimhaqqındadanışmaqistədiyim, ünvanını göstərməkistədiyimDarxanKuandıkoğluKıdıralı daadınabəylik, terlikverənbirinsandır. Adındakı müqəddəsliyiqoruyan, sukimitəmizsaxlayanDarxanXıdıralı baharın 16 aprelgünündə 1974-cü ildə CənubiQazaxıstanınTülkübaş (əslində rayonunadı Türkübaşdır) rayonundadoğulmuşdur. Kuandıkoğlununadını “Darxan” çağırdı. Bugəncailə başçısı vilayətin ənböyükkolxozlarındanbirininzootexnikiidi. Əkin-biçinvaxtı, soyuqlu-şaxtalı havalardaancaqişininbaşındaoldu. Birgünevdə olanda , üç günçöldə-bayırdadövlətinmalını qorudu. Qəndgülxanım ərini "Çöladamı" sayırdı. Bilirdiki, həyatyoldaşı dövlətinmalına-mülkünə birziyandəyməsindeyə, çöllərdə kolxozunmal-heyvanını qoruyur. İnsanların köməyinə çatır.
Darxanın ayağı yüngül oldu. Daha sonra Qəndgülün daha üç övladı gəldi dünyaya. Darxanın 8 yaşı olanda 36 yaşlı Kuandık bu dünyaya əlvida dedi. Dünya malında gözü olmayan Kuandık 4 körpənisevgili həyat yoldaşının ümüdinə qoydu. 31 yaşlı Qəndgül o gündən etibarən həm atası, həm anası oldu övladlarının. Əri dünyadan köçəndən sonra, dünyası tar-mar oldu Qəndgül müəllimənin. Ərinin sağlığında palçıqdan yoğurub kərpic-kərpic ucaltdığı ər evindən, həyətindən heç zaman uzağa, çölə-bayıra çıxmadı. Getdiyi yer müəllimə işlədiyi kənd məktəbi, gəldiyi yer ocağının başı oldu. Ata evi yaşadığı Türkübaş rayonunun 4 kilometrliyində olsa da, bircə dəfə anası rəhmətə gedəndə ata evinin qapısını açdı.
Burada sənin dəyərini bilməzlər, get oğul...
Darxan beləcə böyüdü, məktəbə getdi, elmin sirlərinə yiyələndi, buraxılış sinfinə yetişdi. 8-ci sinfi bitirdiyində müəllimlərindən biri ona “4” yazdı. Bu o demək idi ki, Darxan qırmızı attestat ala bilməyəcəkdi. Darxan xəbəri anaya dedikdə, elə bil ki, ananın qanadları qırıldı. Ana öz oğlunun biliyinə, istedadına bələd idi. Bu kəndin böyüklərinin əmr-fərmanı belə idi. Atasız uşağa yuxarıdan aşağı baxardılar. Atasız uşağın qırmızı attestat almağa pulu çatmazdı ki... Gecəni gözünə yuxu getmədi Qəndgülün. Səhər yeməyi süfrəsinə oturduqda Darxanın könlünü ala-ala, üsulluca ona belə dedi: “Oğul, Almatıda bir yeni məktəb açılıb, burada sənin qiymətini bilməzlər. Get orada oxu. Orada həm də yatmağa yer verəcəklər sənə”. Darxan "hə" demək əvəzinə anasından soruşdu: “Ana, səni burada tək qoyub hara gedim, bəs bacı-qardaşım?”. Ana isə israr etdi: “Oğul, uzağa getmirsən ki, Almatı əlimizin içindədir. Bir də ki, paytaxt elə paytaxtdır... get adam ol, böyük ol, yolun-irizin işıqlı olsun..!". Beləcə uğurlayıb, oxumağa yola saldı oğlunu. Bu, Qəndgül müəllimənin haqsızlığa, ədalətsizliyə hayqırtısı idi. Ailənin namusunu, evinin istisini-ocağını qorudu Qəndgül. Təzə paltar geyinmədi, əlində olanı oğluna-qızına yedirtdi. Qızıl-gümüş taxmadı. Belə fikirləşdi ki, dul qadının bəri-bəzəyi olmaz. Ana ümidlə yaşadı.
Aldığı ruhani tərbiyəsi mükəmməl olan Qəndgülün gördüyü röyalar çin olardı. Bilirdi ki, yolun sonunda bir işıq var. Bilirdi ki, Darxan bacı-qardaşının da, elinin də köməyi, dayağı olacaq.
Almatıya işıq, elm dalısınca getdiyi gündən tale, bəxt yazısı da dəyişdi Darxanın. Məktəbi bitirdikdən sonra Əl-Fərabi adına Qazaxıstan Milli Universitetinin tarix fakultəsinə qəbul oldu. 2 il sonra təhsilini Türkiyənin Mərmərə Universitetində davam etdirməyə başladı. Doqquz Eylül, Egey, İstanbul Universitetlərində elm, bilim öyrəndi. Egey universitetində ilk elmi işini müdafiə etdi, İstanbul universitetində PhD elmi dərəcəsini qazandı. Bildiklərini, oxuduqlarını, öyrəndiklərini, qazandıqlarını xalqına, elinə qaytarmaq üçün elinə, yurduna döndü. Təhsil aldığı universitetlərdə, həm də Türk, Azərbaycan, Özbək, Qırğız dillərini mükəmməl mənimsədi.
Böyük Çölün oğlu
Türkiyədə elm dəryasından türk dünyasının incilərini götürən Darxan Kıdıralı geniş Qazax şanırakının altına elə bir vaxtda dönmüşdü ki, hər yerdən “Türkəm” sədaları gəlirdi. 2001-ci ildən etibarən Xoca Əhməd Yassəvi adına Beynəlxalq Qazax-türk Universitetində elmi işçi kimi fəaliyyətə başlayan Darxan Kıdıralı 2005-ci ildə artıq kafedra müdiri, aparat rəhbəri vəzifəsinə qədər yüksəlmişdi. Daha sonra paytaxt Astanada yerləşən L.N.Qumilyov adına Milli Avrasiya Universitetində dosent və baş elmi işçi kimi fəaliyyət göstərdi. Ölkənin aparıcı kütləvi informasiya vasitələrindəki çıxışları Türk dünyasının birliyi çağırışlarına ayna tutdu. Bəs sonra nə oldu? Davamı da olacaq.
1-ci şəkil: Darxan Kıdıralının ömrü qədim türk izlərini araşdırmaqda keçməyibmi?
2-ci şəkil: Qəhrəmanımız və yazının müəllifi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.03.2023)
Qalan 365 günün onlara dəxli yoxdur – Müəlliflərimiz Beynəlxalq Yazıçılar Günündə nə düşünürlər?
Çingiz Abdullayev
Bu gün yazıçıların günüdür! Onlar axmaq deyillər! Onların yaratdığı dünya minillər boyu qalıb. Onlar qorxaq deyillər. Yandırılıblar, işgəncələrə məruz qalıblar, dəriləri soyulub, şaqqalanıblar, amma öz əqidələrindən dönməyiblər. Varlı deyillər. Hətta ata Düma belə yüksək qonorarlar almasına baxmayaraq sadəcə 2 qızıl sikkə qoruya bilmişdi. Yazıçılarsız həyat dözülməz dərəcədə maraqsız olardı. Kim dünyanın gözəlliyini onlar kimi göstərə bilər? İnsan münasibətlərinin və duyğularının dərinliyini kim onlar kimi göstərə bilər? Kim onlar kimi inanılmaz sevgidən, insan ruhunun özəyindən danışa bilər? Yazıçılar və Şairlər. Bax belə. Böyük hərflə.
Şərif Ağayar
Azərbaycanda azad yazıçı olmaq alınla divar yarmağa bənzəyir. Sonsuz yazmaq ehtirası olmasa, bu məşəqqətə davam gətirmək çətindir. Ölkədə bu günün çəkisinə layiq çox az qələm sahibi var və bu, elə belə də olmalıdır. Mən həmin dəyərli qələm sahiblərini təbrik edirəm və özümü də bu azlığın içində görürəm. Ədəbiyyata inanan ucsuz-bucaqsız azlığın şərəfinə!
Qismət
İdeyalarla doluyam, amma fərəhli mühit yoxdur.
Nərmin Kamal
Mənə belə gəlir ki, Dünya Yazıçılar Günü yazıçılar yox, oxucular üçündür, kitabxanalar üçündür. Azərbaycanlı oxucular bu gün bir ədəbi əsər oxumaqla, oxuduğu əsər haqda təəssüratını paylaşmaqla bu günü qeyd edə bilər. Yazıçıların isə hərəsinin öz dərdi var. 3 mart Dünya Yazıçılar Günüdür, amma mənim üçün 3 mart indiyədək yazdığım ən yaxşı şeylərin ilham mənbəyi, təqdiri ən böyük mükafatım olan atamla son dəfə danışdığım, telefonda son dəfə kəlmə kəsdiyim gündür.
Pərviz Cəbrayıl
Bəri başdan onu deyim ki, mən özümü yazıçı saymıram... Bu haqda bir az sonra. Ümumiyyətlə, təqvim günlərinə məndə nəsə bir qıcıq var. Sanki adamlar oturub, hər peşə üçün 365 günün içində bir gün ayırıblar. Əlbəttə, bunun simvolik olduğunu bilirəm, yenə də mənə əbləhlik kimi gəlir bu bölgü.
Məsələn, Ümumdünya Fahişələr Günü də var. Guya o gün də məhz onların günüdür. Demək, həmin gün onların bayramıdır, hamı onları təbrik etməlidir, həmin gün onlara sevgi bəxş olunmalıdır? Bəs yerdə qalan 364 gün onlar insan deyil? Hətta doğum günləri konkret fakt olsa belə, mənimçün o da önəmli deyil. İnsan o şəxsdir ki, 365 günün hər günündə onun doğum günü olsun, zatən gözümüzü aça bildiyimiz hər sabah yeni doğuluş günüdür. Hər gün mövcudluğuna, varlığına sevinə bilmədiyim adamın doğum günü niyə mənimçün əlamətdar olmalıdır ki?
Bu günün Ümumdünya Yazıçılar Günü olduğunu da siz deyəndən sonra bildim. Demək, bu gün yazıçıların günüdür. Bu bir gün. Qalan 364 günün onlara aidiyyəti yoxdur. Hə, bizdə, sırf Azərbaycanda elədi ki var. Hətta 365 günün 365-i də. Azərbaycanda ,ümumiyyətlə, yazıçının günü yoxdur, varsa da, günü it günüdü.
Dediyim kimi, mən indi özümü zərrəcə yazıçı saymıram. Haçansa olmuşam, haçansa yenə ola bilərəm, bəlkə də. Mənə görə, yazıçı yalnız yazdığı vaxt yazıçıdır. Yazmırsansa, demək, deyilsən. Camaatı aldatma. Yazmadığım vaxtlarda yazıçı deyil, adi adamam. Təqvimdə isə Ümumdünya Adi Adamlar günü yoxdur...
Etimad Başkeçid
Azərbaycanlı yazıçı kimi hiss edirəm ki, oxucuların dəstəsi çayı vurub-keçib, bələni aşıb, yazıçılar elə hey çırmanır. Təbii, çox nadir istisnalarla. Hiss edirəm ki, yazıçı millətin vicdanı, intellektual elita «funksiya»sını itirib, ictimai fikir tamamilə onun iradəsindən kənarda formalaşır. Mənə elə gəlir ki, ixtiyar sahiblərinə yazıçı daha çox dəm tutan, təşviqatçı, yarınan məxluq kimi maraqlıdır.
Hiss edirəm ki, Azərbaycan yazarı non-fikşnlə fentezi arasında girinc qalıb, seçim eləyə bilmir. Özü də bu vəziyyət tamamilə subyektiv xarakterlidir, basqıdan filandan irəli gəlmir.
Bu yaxınlarda bir dostumla söhbət edərkən ağlıma gəldi, dedim ki, Azərbaycan ədəbiyyatı hələ özünün ilanboğan dövrünü yaşayır – yoxsa yazanların kritik kütləsi bütün əndazələri aşmazdı.
Çox şeylər hiss edirəm!
Yenə də bütün yazarlarımızı təbrik edirəm!
Əməyiniz itməsin! Allah sizi iki kitab oxumayıb, iyirmi kitab yazanlardan eləməsin!
Varis Yolçuyev
Dünya yazıçılar günündə ən dahi yazıçılar reytinqində dahilər dahisi Nizaminin adını görmədikcə təbliğat işimizin zəifdən zəif olmasından qüssələnir, özümüzü bu təqvimin səhifəsinin nə bu, nə də o üzündə qərarlaşan halda deyil, çevrilmə anında hiss edirəm.
Sahilə Yaya
Yaxşı hiss edirəm. Viza almağa gəlmişəm. Sevdiyim 2 yazıçının vətəninə getmək istəyirəm.
Sevinc Elsevər
Bu günün dünya yazıçıları günü olduğunu siz yadıma saldınız indi. Nə bilim. Xüsusi heç nə hiss etmirəm. Nəinki Azərbaycan yazıçısı kimi dünya ədəbiyyatından çox uzaqda, qopuq hiss edirəm, hətta insan kimi, azərbaycanlı kimi özümü dünyadan, bütün insanlardan qopmuş hiss edirəm. Elə bil Marsa-filan sürgün edilmişəm, bir insan bəndəsi də yoxdur ki, harayıma çata. Hamıdan əlini üzmüş kimi. Nə bilim, vallah.
Mübariz Örən
Yazıçının Günü hansısa əsəri bitirib, son nöqtəni qoyduğu gündür. Ondan böyük gün yoxdur! Çiyinlərindən dəhşətli dərəcədə ağır yük götürülür, sinən genişlənir, fərəhlə dolur. İstərdim ki, hər bir yazıçının ildə neçə dəfə belə Günü olsun. Yəqin dünyanın hər yerində belədi; yaradıcılıqla keçməyən yazıçı vaxtı əzabdır. Söz - heç vaxt borclu qalmır, ona sərf edilən zəhmətin onqat əvəzini verir. Odur ki, yazıb-yaratmaq!
Narıngül Nadir
Beynəlxalq Yazıçılar günü (Yazıçının Ümumdünya Sülh Günü) 1986-cı ildən qeyd olunur. Amma mənim izlədiyim qədər deyə bilərəm ki, elə də çox əks –sədası olmayan, sadəcə bir təqvim bayramıdır. Amma hər halda xoş bir ovqatdır. Əslində təqvimin bu günü yazıçı üçün həm də bir hesabatdır, insanı daxilən silkələyir. Mən bu təqvimdə varammı, bu bayramdan mənə nə qədər pay düşür? – çətin sualdır. Amma düşünməyə dəyər. Bir şey də var ki, başqa peşələrdən fərqli olaraq “yazıçı” diplomu yoxdur. Odur ki, belə hesab edək ki, əlinə qələm götürüb yazmağı özünə peşə hesab edənlərin, yazıçı kimi özünə inananların hamısına bu bayramdan pay düşür.
Arzu edərdim ki, “Beynəlxalq Yazıçılar günü” daha ciddi və geniş şəkildə, öz perspektivli fəaliyyəti ilə birlikdə qeyd olunsun. Bayramlar həm də həmrəylik deməkdir. Ən azından dünya yazıçıları öz aralarında həmrəy ola bilsələr, bu da indiki dəhşətli və açıq müharibələrin üzə durduğu bir dövrdə dünyaya bir sülh çağırışı ola bilər.
Rövşən Abdullaoğlu
Yazıçı olmaq möhtəşəm hissdir. Azərbaycanlı yazıçı olaraq isə bir az tənha, bir az yad, daha çox isə ümidli və güclü hiss edirəm.
Sumqayıt Gənclər Evində yazıçı Varislə görüş keçirilib
2 mart tarixində Sumqayıt Regional Mədəniyyət İdarəsinin Gənclər Kitabxanasının və Sumqayıt Gənclər Evinin birgə təşkilatçılığı ilə “3 mart Ümumdünya yazıçı günü” ilə əlaqədar yazıçı-jurnalist, Avrasiya Millətlər Assambleyası Ədəbiyyat Şurasının həmsədri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin İdarə Heyətinin üzvü, Beynəlxalq Yazıçılar Gildiyasının, PEN Klubun üzvü, Əməkdar jurnalist Varis Yolçuyevlə görüş keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, öncə tədbirin aparıcısı, Gənclər kitabxanasının müdiri Leyla Mahmudova bu günün yaranma tarixindən danışaraq qeyd edib ki, bu bayram 1921-ci ildən PEN klub tərəfindən qeyd olunmağa başlayıb. Eyniadlı təşkilat – PEN klub bizim ölkəmizdə də yaradılıb. Üzvləri də kifayət qədər tanınmış adamlardır. Onlardan birinin də PEN İnternational (Böyük Britaniya) təsisatının üzvü, Nyu-York Dünya Yazıçılar Konqresinin iştirakçısı Varis olduğunu vurğulayaraq Leyla Mahmudova yazıçının həyat və yaradıcılığı haqqında danışıb, Varisin kitablarının əks olunduğu “3 Mart Umumdünya yazıçılar günü” adlı sərgi haqqında məlumat verib.
Tədbir yazıçının ədəbiyyat barədə, Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyatındakı mövqeyi barədə çıxışıyla, gənc ədiblərə, ümumən görüşə qatılmış çoxsaylı gənclərə tövsiyə və məsləhətləri ilə davam edib. Yazıçı uğura gedən yol, bu yolda hədəfləri vura bilmək qətiyyəti barədə də danışıb, gənclərlə fikir mübadiləsi aparıb.
Sonra yazıçı tədbir iştirakçılarının ünvanladığı sualları cavablandırıb.
Daha sonra Mərkəzi Kitabxanalar Sisteminin direktoru Natəvan Axundzadə çıxış edərək Varisə tədbirdə iştirakına görə təşəkkür edib, ona yaradıcılıq uğurları, hər zaman geniş oxucu kütləsi arzulayıb.
Tədbirin sonunda Varis ən məzmunlu sualıyla fərqlənən oxuculara imzalı kitablarını hədiyyə edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.03.2023)
Təyyar Bayramov: “Mən özlüyümdə bir daha yəqin etdim ki, Azərbaycan muğamı dünyada birincidir”
Diqqət! Milli Muğam Müsabiqəsi başlayır!
Muğam diyarında muğamla bağlı hər bir tədbir gözləniləndir. Amma bu dəfə biz ən yüksək səviyyəli tədbirdən söz açacağıq.
Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə növbəti Milli Muğam Müsabiqəsi başlayır.
Heydər Əliyev Fondu və Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı, Elm və Təhsil Nazirliyinin, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının dəstəyi ilə keçirilən müsabiqəyə 2023-cü il aprelin 24-də start veriləcək, festival aprelin 27-də başa çatacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı məlum edir ki, son illər Azərbaycanda muğamın qorunması və inkişafı istiqamətində görülən fundamental işlərə baxdıqca beynəlxalq və milli muğam müsabiqələri bir ayrı qabarır.
Xatırladaq ki, Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə 2009-cu ildən milli muğam müsabiqələri və beynəlxalq muğam festivalları təşkil olunur. Bu layihələr milli sərvətimiz olan muğamı dünya mədəniyyəti kontekstində bir daha nümayiş etdirmək və yaşatmaq məqsədi daşıyır.
Gəlin yaddaşımızı vərəqləyək. Milli mədəniyyətimizin və xalq sənətimizin qorunması və inkişafına yüksək diqqət və qayğı göstərən Heydər Əliyev Fondunun təşkilatçılığı ilə dünyanın 40-dan çox ölkəsinin muğam ifaçıları Beynəlxalq muğam festivalında bir araya gəlirlər. Təqribən bir həftə ərzində Bakı dunya mədəniyyətinin şah əsəri adlandırılan muğamın məkanına çevrilir. Şərq dünyasının ən qiymətli incisi sayılan muğam dünya ictimaiyyətinin nəzərlərini bir daha Azərbaycana yönəldir. Festival çərçivəsində muğama həsr olunan müzakirələr, klassik və simfonik muğamların gözəl ifaları, Beynəlxalq muğam müsabiqəsi qaliblərinin unudulmaz çıxışları, məşhur musiqiçilərin konsertləri qədim və həmişəyaşar muğam sənətinin bütün zənginliyini nümayiş etdirərək festival proqramını həm rəngarəng, həm də yaddaqalan edir. Xüsusən ilk belə festivalın təntənəli bağlanış mərasiminə həsr edilən konsertın akkordları: Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin bədii rəhbər Rauf Abdullayevin dirijorluğu ilə Fikrət Əmirovun "Şur" simfonik muğamını ifa etmələri, Xalq artisti Alim Qasımovun və əməkdar artist Fərqanə Mövlamovanın "Şur" təsnifini ifa etmələri zənginliyi ilə fərqlənən konsertə unudulmaz çalarlar qatmışdl. Azərbaycan musiqisi əcnəbi qonaqlar tərəfindən böyük maraqla izlənilmiş, hər bir ifa sürəkli alqışlarla qarşılanmışdı.
Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın milli mədəniyyətimizə, muğam sənətinə göstərdiyi dəstəyin və bu istiqamətdə aparılan işlərin nəticəsidir ki, Azərbaycan muğamları 2008-ci ildə UNESCO-nun Bəşəriyyətin Qeyri-maddi İrsi üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Əməkdar artist Təyyar Bayramovun Özbəkistanda keçirilən bir muğam müsabiqəsindən sonra səsləndirdiyi bu fikirlərinə diqqət yönəldir: “Muğamlarımızın kökləri çox-çox qədimlərə gedib çıxır. Qeyd etdiyiniz kimi, Azərbaycan muğamlarının mükəmməlliyinə görə biz ilk növbədə dahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəyova borcluyuq. Ü.Hacıbəyov o vaxtlar görkəmli xanəndələrimizdən - Cabbar Qaryağdıoğlu və Seyid Şuşinskidən ibarət komissiya yaradıb. O zamanlar elə muğamlar vardı ki, onların 30-35, hətta 40 şöbəsi vardı ki, bu da yeknəsəkliyə, təkrarçılığa gətirib çıxarırdı. Nəticədə dinləyici xanəndəyə qulaq asanda yorulurdu. Həmin komissiyanın köməyi ilə muğamlarımızdan təkrarçılıq yaradan şöbələr çıxarıldı və təkmilləşdirildi. Hazırkı tədris də həmin üç nəfərin tərtib etdiyi dərsliklə aparılır. Bəzi muğam müsabiqələrində başqa ölkələrin ifaçılarında həmin təkrarçılıq özünü göstərir. İfa var ki, yarım saat - 40 dəqiqə dinləyirsən, amma ifaçının nə demək istədiyini başa düşmürsən. Amma bizdə belədir ki, dinləyici intizarda qalır ki, görəsən, bundan sonra xanəndə hansı boğazları edəcək. Onlarda isə boğazlar o qədər təkrar olunur ki, istər-istəməz tamaşaçı yorulur. Bir də xaricilərin ifasında bir fərqli cəhət də var ki, onlarda muğam yalnız orta və bəm səslə, bizdə isə bəm, orta və zil səslə ifa olunur. Bizdən festivalda iştirak edəcək ifaçıların hamısı zilli-bəmli muğamlara müraciət etmişdi. Mən bu müsabiqədən sonra özlüyümdə bir daha yəqin etdim ki, Azərbaycan muğamı dünyada birincidir.”
İndi isə müsabiqəyə qoşulmaq istəyənlər üçün zəruri xatırlatmalar: Milli Muğam Müsabiqəsinə qeydiyyat aprelin 10-dək aparılacaq. Musiqi yarışmasında yaşı 18-dən 35-dək olan xanəndə və instrumental ifaçılar iştirak edə bilər. Qeydiyyat zamanı hər iştirakçı muğam ənənəsinin zənginliyi və rəngarəngliyini əks etdirən solo və müşayiətlə canlı ifa edəcəyi proqram barədə məlumat təqdim etməlidir. İştirak ərizələri elektron formatda This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. ünvanına göndərilməlidir. Ərizədə iştirakçının adı, soyadı, doğum tarixi, əlaqə nömrələri, elektron poçt ünvanı, yaradıcılığı və ifa edəcəyi proqram barədə məlumat, müşayiət edən heyət üzvlərinin adları qeyd olunmalıdır. Ətraflı məlumat üçün vatsap nömrələri: (070) 233 73 78, (070) 663 80 80.
Müsabiqə ilkin seçim və iki əsas turdan ibarət olacaq. Yarışmaya vəsiqə qazanan iştirakçılar aprelin 20-də elan ediləcək. Yarışmanın 1-ci turu aprelin 24-25-i, 2-ci turu isə aprelin 26-27-si keçiriləcək.
Aprelin 27-də xanəndə və instrumental ifa kateqoriyaları üzrə qaliblər seçiləcək. Xanəndə və instrumental kateqoriyalarında 1, 2 və 3-cü yerin hər bir qalibi müvafiq olaraq 7 000, 5 000 və 3 000 AZN mükafat qazanacaq.
Milli Muğam Müsabiqəsinin qalibləri ölkəmizi “Muğam aləmi” 6-cı Beynəlxalq Muğam Festivalında təmsil edəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.03.2023)
