Nəvai Metin, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün
Asif Azərelli Azərbaycanın tanınmış rəssamlarından biridir və onun yaradıcılığında millilik və vətəndaş mövqeyi xüsusi yer tutur. O, milli dəyərləri, tarixi və mədəni irsi öz əsərlərində ustalıqla əks etdirən sənətkar kimi tanınır. Azərellinin əsərlərində Azərbaycan xalqının keçmişi, mübarizə tarixi və ənənələri vizual obrazlarla ifadə olunur.
Azərellinin əsərlərində milli kimlik onun rəng palitrasından tutmuş mövzulara qədər hər sahədə hiss olunur. O, milli ornamentlərdən, Azərbaycan xalça sənətinin elementlərindən və təbii landşaftlardan istifadə edərək, xalqın ruhunu sənət əsərlərinə daxil edir.
• Tarixi mövzular: Rəssam Azərbaycanın tarixi qəhrəmanlarını, mübarizə ruhunu və milli qürurunu simvolizə edən obrazlar yaradıb. Məsələn, tarixi şəxsiyyətlər onun əsərlərində tez-tez təsvir edilir.
Azərbaycan toyları, xalq oyunları və Novruz bayramı ilə bağlı səhnələr Asif Azərellinin yaradıcılığında qırmızı xətlə keçməkdədir. Bu, onun milli dəyərlərə bağlılığını nümayiş etdirir.
Azərelli yaradıcılığında yalnız milli mədəniyyəti deyil, həm də ictimai-siyasi mövzuları əks etdirib. O, Azərbaycan xalqının üzləşdiyi çətinliklərə, Qarabağ müharibəsi və müstəqillik uğrunda mübarizəyə həsr olunmuş əsərlərlə diqqət çəkir.
• Qarabağ mövzusu: Rəssamın Qarabağla bağlı əsərləri milli birlik və azadlıq uğrunda mübarizəni simvolizə edir. Onun çəkdiyi əsərlərdə qaçqın və məcburi köçkünlərin taleyi, şəhidlərin xatirəsi və qələbə ruhu təsirli şəkildə təsvir olunur.
Azərelli həmçinin əsərlərində cəmiyyətin problemlərinə, sosial ədalət və humanizmə diqqət çəkir. O, sənəti vasitəsilə xalqa çağırış etməyi və ictimai şüuru oyatmağı hədəfləyir.
Asif Azərellinin yaradıcılığı realizm üslubuna yaxın olsa da, onun əsərlərində ekspressiv yanaşmalar və simvolizm də müşahidə olunur. O, rənglərin və işıq-kölgə oyunlarının vasitəsilə emosiyaları vurğulamağı bacarır. Bu, onun əsərlərinə həm estetik, həm də mənəvi dərinlik gətirir.
Asif Azərelli milli kimliyi və vətəndaş məsuliyyətini sənətə gətirən görkəmli bir rəssamdır. Onun əsərləri Azərbaycan xalqının keçmişinə, bu gününə və gələcəyinə həsr olunmuş bir vəfa manifestidir. Rəssamın yaradıcılığı həm milli irsi qorumaq, həm də vətəndaş mövqeyini ifadə etmək baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Asif Azərellinin Azərbaycan rəssamlığında milli irsin və qədim türklərin mədəniyyətinin tərənnümü baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyan “Dədə Qorqud” əsərindən söz açmaq istəyirəm.
Əsərin mərkəzində oturan Dədə Qorqud obrazı yerləşir. Bu, rəssamın obrazın əhəmiyyətini vurğulamaq üçün yaratdığı xüsusi bir kompozisiyadır. Dədə Qorqud milli kimlik və mənəvi irsin daşıyıcısı olaraq təqdim edilir. O, yalnız fiziki bir şəxsiyyət deyil, həm də mədəniyyətin və tariximizin simvoludur.
Asif Azərelli rəng seçimində təbii və parlaq tonlardan istifadə edib. Dədə Qorqudun ağ geyimi onun müqəddəsliyini və müdrikliyini simvollaşdırır. Ağ rəng həm də təmizliyi, həqiqəti və pak vicdanı ifadə edir. Arxa plandakı gün batımı səması isə emosional və poetik atmosfer yaradır, qədim zamanların nostaljisini ifadə edir.
Dağ mənzərəsi ilə harmoniya yaradan rənglər təbiətlə insanın vəhdətini simvollaşdırır. Buradakı təbiət həm də əsərin zamanını, qədimliyini vurğulayır. Dağ, adətən əzəmət, sabitlik və xalqın köklərinin möhkəmliyini ifadə edən simvol kimi işlənir.
Saz: Rəssamın diqqətlə vurğuladığı saz, türk xalqlarının musiqi ənənəsinin simvoludur. Bu, yalnız bir musiqi aləti deyil, həm də epik dastanların nəql edildiyi mədəniyyətin vacib atributudur.
Dədə Qorqudun duruşu: O, düşüncəli və əzəmətli şəkildə oturur. Bu duruş onun müdrikliyini və liderliyini göstərir. Yerdə oturması, qədim türk ənənəsində yerin müqəddəsliyini və təbiətlə harmoniyanı ifadə edir. Arxa plan , dağlar və səma.Dağlar xalqın əzəmətini və gücünü ifadə edir. Gün batımı isə keçmişə nostalji və milli irsə hörməti simvollaşdırır.
Əsər realizm üslubunda işlənmişdir. Rəssam detallara diqqət yetirib: geyim toxuması, saqqalın incə təsviri, sazdakı oymalar hər biri incə ustalıqla işlənib. Həmçinin rəssamın işığında dramatik elementlər istifadə etməsi Dədə Qorqudu əfsanəvi bir şəxsiyyət kimi göstərir.
Dədə Qorqud obrazı, sadəcə bir insanın deyil, türklərin ortaq keçmişinin və mədəniyyətinin əksidir. O, təkcə keçmişi deyil, həm də gələcəyi simvolizə edir. Rəssam bu əsərində bir millətin irsini qorumağın və ona yenidən həyat verməyin vacibliyini göstərir.
Asif Azərelli bu əsərlə yalnız bir sənət əsəri yaratmayıb, eyni zamanda, türklərin mədəniyyətinin mahiyyətini təsvir etmişdir. “Dədə Qorqud” əsəri mədəniyyətimizi unutmamağa çağıran bir mesajdır. Rəssam milli irsi vizual şəkildə canlandıraraq, həm keçmişə ehtiram göstərmiş, həm də gələcək nəsillərə bu irsi çatdırmağın əhəmiyyətini vurğulamışdır.
Əsər, həm bədii, həm də fəlsəfi məzmunu ilə Azərbaycan rəngkarlığında xüsusi yer tutur.
Asif Azərellinin hər bir əsəri haqda saatlarla danışmaq mümkündür. Mən sadəcə bir əsər haqqında fikirlərimi bölüşdüm.
Ruhuna sevgi ilə.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(31.01.2025)
