Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”
İnsan ömrü sanki üç fəsildən ibarət bir hekayədir: hicran, həsrət və vüsal. Hər biri öz dərinliyi, iztirabı və xoşbəxtliyi ilə insan qəlbini sarmaşıq kimi bürüyür. Bu fəsillər nə qədər fərqli görünsə də, bir-birindən doğulur və bir-birinə möhtacdırlar. Hicran olmasa, həsrət yanğısı olmayacaq; həsrət olmasa, vüsalın şirinliyi duyulmayacaq.
Hicran: ayrılığın zəhəri
Hicran… Sanki insanın ömründən qoparılan bir parça. Bir ayrılıq, bir uzaqlıq, bəlkə də bir son. O, göz yaşları ilə suvarılmış bir torpağa bənzər. Sən ona ümid toxumu səpsən belə hər dəfə qara bir kölgə üstünə düşər və ürəyinin çırpıntılarını boğar.
Gözlənilmədən gəlir hicran. Səni hazırlıqsız yaxalayar, addımını yavaşladar, nəfəsini kəsər. Sanki qışın sərt şaxtasıdır – içindəki bahar nəfəsini dondurar. Qəfil bir baxışda, soyuyan bir əl tutuşunda, uzaqlaşan bir qədəmdə yaranır. Bir insanın səndən üz çevirməsi ilə yaranan boşluq əbədilik zənn etdiyin o məhəbbətin tabutunu daşıyar.
O anlarda insan həmişə düşünür: Axı bu belə bitməməli idi. Birlikdə qurduğumuz arzular, gəzdiyimiz küçələr, bir-birimizə dediyimiz sözlər… Bütün bunlar necə külə dönə bilərdi? Hicran özünün acı sükutu ilə bu suallara cavab verməz. O, sadəcə yaşadar, amma heç vaxt dindirməz. Gecələr pəncərənin kənarında yuxusuz qaldığında, şəhərin o tənha sükutunda, uzaqlarda qalmış səslərin xiffətində səni əzab içində boğar.
Hicran ağrıdı, amma içində bir təzə toxum cücərdir – həsrət.
Həsrət: könlün yanğısı
Həsrət – bir cüt gözün, bir nəfəsin, bir səsin yoxluğuna alışmamaqdır. Gecə-gündüz içində közərən bir od. Bu od nə yanar, nə də sönər; sadəcə insanı için-için yandırar. Həsrətin dili yoxdur, amma hər an sənə danışar. “O haradadır? Səni xatırlayırmı? Qayıdacaqmı?”
Bir insanı sevdikdən sonra ondan ayrılmaq mümkündürmü? Görən həsrət bu suala cavabdırmı? Ayrı düşdüyün insan hər an zehnində, ürəyində yaşamağa davam edərkən sevgi necə unudula bilər? Bəzən küçədə ona bənzər bir simanı görərsən ürəyin əsər. Onun sevdiyi bir mahnı radioda çalınar, gözlərin dolub-boşalar. Qəlbində həmişə yarım qalan bir hekayənin izləri qalar. Çünki insan sevdiyini unuda bilməz, yalnız onun yoxluğuna öyrəşər.
Həsrət – əbədi bir ümidin adı da ola bilər. Çünki həsrətin sonu bir ümidlə yazılar: vüsal.
Vüsal: ümidin bəhrəsi
Vüsal – insanın cənnətidir. Bir zamanlar xəyalını belə qurmağa qorxduğun, əlçatmaz bildiyin o an. Onu görmək, onun səsini eşitmək, onunla eyni nəfəsi bölüşmək. İllərin ağrısı, gözləməsi, dilə gətirilməyən bütün arzular bu bir anın içində əriyər. Əllərinin bir daha buraxılmayacağı, baxışların həsrətlə dolmayacağı bir an.
O anlarda insan dünyanı unudar. Çünki vüsal insanın ürəyində bütün qapıları açar. Bir zamanlar boş görünən həyatı birdən-birə məna qazanar. Günəş daha parlaq doğar, külək daha xoş əsər, hər küncdə sevginin izi görünər.
Lakin vüsal heç də hər zaman tam olmaz. Bəzən arxasında köhnə yaraların kölgəsi qalır. Hicran və həsrətlə yoğrulmuş qəlb heç vaxt tam sağalmaz, amma vüsal yenə də onu dirçəldər. O qəlbə yeni bir nəfəs, yeni bir bahar bəxş edər.
Həyat: hər üç fəsil birlikdə
Həyat elə hicran, həsrət və vüsalın bir-birini izlədiyi bir səfərdir. Hər bir insan bu üç duyğunu bir gün yaşayar. Hicran insanı sınayar, həsrət onu yanğı ilə yoğurar, vüsal isə o yanğını söndürər. Amma həmişə belə bir sual var: “Həyatda hər kəs vüsala çata bilirmi?”
Bəlkə də vüsal əslində sevgilinin qayıdışı deyil. Bəzən insan öz içində vüsala çatar. O, keçmişini qəbul edər, sevgini içində yaşadar, və yaxud xoş xatirələrə bir gülüş bəxş edib yola davam edər.
Bu üç duyğu insana insan olduğunu xatırladar. Hicran səni sevginin qədrini bilməyə, həsrət səni ümid etməyə, vüsal isə səni yaşamağa öyrədər. Ən nəhayətində, həyatı mənalı edən də bu üç fəsildir. Hicran olmasaydı, sevginin dəyəri bilinməzdi; həsrət olmasaydı, insan ümid etməzdi; vüsal olmasaydı, ürəklər yenidən doğulmazdı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.12.2024)
