Sadıq Qarayev, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

 

 

İki fədakar zümrədən danışım sizə- elm adamlarından və yazarlardan.

Bu iki zümrəni təmsil edən çoxlarını tanıyıram, uzun illərdir yoldaşlıq edirəm, müşahidələrim əsasında qənaətlərim var.

Bir çox elm sahələrinə aid fundamental olmasa da, az-çox təməli biliklərim var. Odur ki, hansı sahəni təmsil etməyindən asılı olmayaraq alim yoldaş danışanda, təxmini də olsa, "qabının" nə qədər dolu olduğunu bilirəm. 

Söz yox ki, dolu, yarımçıq, boş qablar var, ən pisi bəzəkli boş qablardır, ən dəyərlisi bəzəksiz içi qızılla dolu olanlardır. Bu başların yiyələri sadə və nurlu olurlar. 

Ümumilikdə alimlərimizi alqışlamaq lazımdır, onların əksəriyyəti qazanclı işləri deyil, elm yolunu seçmişlər, böyük zəhmətlə, fədakarlıqla öz sahələrində Azərnaycanı dünyada təmsil edirlər, elmi tədqiqatlar aparırlar. Ciddi nəticələri də var. Çoxları elə bilir ki, alim nəsə kəşf etməli, icad etməlidir. Ya Eynşteyn, Nyuton olmalıdı. Bu belə deyil. 100 alim tədqiqat aparır, elə onların əsasında 1-i nəsə böyük kəşf edir. O kəşfdə çoxunun payı olur əslində. Ancaq qismət birinə olur.

Yazarlarımız da fədakar insanlardır, ümumilikdə.

Onların da şeir və ya nəsr əsərləri arasında  qiymətli inciləri olanlar və ya mənasız, məntiqsiz xaotik söz yığını olanlar var. Və bəzən incilər saxsı qablarda gizlənir, görünmür, mənasızları çini, gümüş qablara yığıb, xonça kimi ortaya qoyub, toy, bayram edirlər. Toy bitəndə xonça lazımsız olur.

Bunları sizlər də bilirsiz, deməkdə məqsəsim nədir?

Elm adamları və yazarlar, təbii ki, bu yolu haqq edib gedənlər, bu adlara layiq olanlar bir az da məzlum adamlardır, nə fırıldaq bilərlər, nə vəhşi kapitalizmin qazanc düsturlarını həll edə bilərlər. Onlar verilən fitri istedadı ortaya qoymağa məhkum olarlar. 

Camaat villa tikib fərəhlənəndə alim köhnə, enli qalstuku taxıb, çıxış edəndə zövq alar, uşağının pulu ilə məqaləsi çıxanda sevinər.

Camaat qazanıb cip alıb, qırmızıdan keçib eyforiya yaşayanda, yazar avtobusda  selofan torbada yeni çıxmış kitablarını daşıyar, bundan ürəyi atlanar, torba cırılıb, kitabları yerə səpələnəndə qanı it qanına dönər.

Bəs nədir bu işlərin hikməti, həqiqəti?

Həqiqi alimlər, yazarlar nurlu adamlardır.

Nur İLAHİDƏN gələn bir şeydir.

ALLAHIN nur vermədiyi kimsə işıqlı ola bilməz.

Nur, işıq ən böyük sürətə malikdir.

Bir saniyədə işıq yer kürəsini 7 dəfə dolana bilir, bu zamanda cipə heç açar salıb xodlamaq olmaz.

İşıq heç vaxt yox olmur.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bir naşir dedi ki, bu rubrikanın şeirlərini kitab kimi çap etmək istəyir. Gözəl fikirdir. Əminəm ki, bestseller olar. Çünki ən təsirli sevgi şeirlərini kim sevməz ki.

Bu gün Xalq şairi Zəlimxan Yaqubun anım günü olduğundan, mən də öz rubrikamda sizlərə şairin “Biz niyə sevməyək bir-birimizi” şeirini təqdim edirəm.

 

Biz niyə sevməyək bir-birimizi 

 

Yer göyü, dağ dağı, daş daşı sevdi,

Tanrı naxış vurdu, nəqqaşı sevdi.

Göz gözə boylandı, qaş qaşı sevdi,

Biz niyə sevməyək bir-birimizi? 

 

Çəmənlər torpağa xalı çəkirsə,

Xalıda yaşılı, alı çəkirsə,

Arı çiçəklərdən balı çəkirsə,

Biz niyə sevməyək bir-birimizi? 

 

Ulduzlar sayrışıb göz vurur Aya,

Çeşmələr çağlayıb tökülür çaya.

Sevənlər gəlirsə hər gün dünyaya,

Biz niyə sevməyək bir-birimizi? 

 

Gül şehdən güc alır, mamır qayadan,

Köz oddan qızarır, çiçək həyadan,

Süzülüb gəlirsə kökdən, mayadan,

Biz niyə sevməyək bir-birimizi? 

 

Ömür göz qırpımı, fürsət azdısa,

Könül son nəfəsdə sınan sazdısa,

Uçub əlimizdən gedən yazdısa,

Biz niyə sevməyək bir-birimizi? 

 

Ömrün həm sevinci, həm ahı varsa,

Pərvanə yanğısı, şam ahı varsa,

Adəmin cənnətdə tamahı varsa,

Biz niyə sevməyək bir-birimizi? 

 

Yağış gözəllərin öpür üzünü,

Damla pıçıltıyla deyir sözünü.

Şəlalə qayadan atır özünü,

Tufan dağı sevir, dalğa dənizi

Biz niyə sevməyək bir-birimizi?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Mehdi Qəmsizin   şeirlərini  təqdim edir.

 

 

Mehdi Qəmsiz

 

Qəmsiz kimi tanınan Mehdi Tiğzən 2000-ci ilin mart ayında Təbriz şəhərində doğulmuşdur.

 

YETİMXANA

 

Səhər saat yeddi, səslər ucalır,

Görəsən buraya gələn anadır?

Neçə ildir yolun gördüm burada,

Burası susduğum yetimxanadır.

 

Pəncərələr güdür yolunu hər gün,

Şüşələr ağlayır, dərdlilər kimi.

Ay ana hardasan? Bura gəlsənə,

Görəsən yetimdən yetim sevgimi.

 

Yuxuna dalıram hər yatdığımda,

Düzdür görməmişəm heç zaman səni.

Mənim röyadak surətinlə gəl, -

Gör necə canladır hər zaman məni...

 

Qısırlar gəlirlər uşaq almağa,

Gedirəm qabağa alsınlar məni.

Burda tək başıma qalmaqdansa, ah!

Öz ürəklərinə salsınlar məni...

 

Pillələr əzbərdi dərdlərimizi,

Ağlayıb qaçardım, gülüb qaçardım.

Gahdan pozğunlaşıb, gahdan oturub,

Yaranış köksünə biçaq saçardım.

 

Mən yazıq deyiləm, belə baxmayın,

Sözümə hər yanıt candır, canadır.

Sevgimə, zövqümə baxsanız, bura –

Hələlik susduğum yetimxanadır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2024)

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

 

Dəlib-deşir ürəyi dərd ürəkdə qalanda,

Dərdləşmək gözəl işdi, dərdini duyan ola.

Ürəyindən keçəni gözlərindən oxuyan,

Sənə ömrünü verib, vaxtını qıyan ola. 

 

Qayğılar sığal çəkə könül adlı sazına,

Naz satasan dünyaya, dünya dözə nazına.

İnsan qibləyə dönə, durasan namazına,

Sirrinə yaxşı sirdaş, qəlbinə həyan ola. 

 

Səslər içində səsin, adlar içində adın,

Əzizinə dönəsən həm doğmanın, həm yadın.

İçində boğulmaya arzun, eşqin, muradın,

Hökmünü, qüdrətini ellərə yayan ola. 

 

Yalan, zülmət, qaranlıq, doğru – səhər, doğru – dan,

Danışasan doyunca həqiqətdən, doğrudan.

Nə ruhunu sarsıdan, nə başını ağrıdan,

Nə dediyin söz üstə dərini soyan ola! 

 

Ömür-gün varaqlana qədim bir kitab kimi,

Sevinci sevinc kimi, əzabı əzab kimi,

Duyğular, düşüncələr çözələnə sap kimi,

Fikir fikrə, səs səsə, söz sözə uyan ola! 

 

Hökmü sənə yar ola dəqiqənin, saatın,

Nuruna çevriləsən, bu nurlu Kainatın.

O qədər şirinləşə ömrün, günün, həyatın,

Nə sən doymaq biləsən, nə səndən doyan ola! 

 

Bu gün çağdaş Azərbaycan poeziyasının seçilən simalarından biri olan xalq şairi, ictimai xadim Zəlimxan Yaqubun anım günüdür.

Zəlimxan Yaqub 21 yanvar 1950-ci ildə Gürcüstanın Bolnisi rayonunun Kəpənəkçi kəndində anadan olub. Orta məktəbi həmin kənddə bitirdikdən sonra şair Bakı Dövlət Universitetinin Kitabxanaçılıq fakültəsində təhsil alıb.

1973-1978-ci illərdə "Azərkitab" sistemində, "Kitab pasajı" adlı kitab dükanında satıcı, baş satıcı, şöbə müdiri, 1975-1985-ci illərdə Azərbaycan Könüllü Kitabsevərlər Cəmiyyətində təbliğat şöbəsində redaktor, şöbə müdiri, 1987-1994-cü illlərdə "Yazıçı" nəşriyyatında poeziya şöbəsində redaktor, şöbə müdiri vəzifələrində çalışıb.

1995-2005-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin deputatı olub, 2008-ci il avqust ayının 29-da Azərbaycan aşıqlarının V qurultayında Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri seçilib.

Zəlimxan Yaqub ədəbi fəaliyyətinə 1966-cı ildə “Qələbə bayrağı” adlı Bolinisi rayon qəzetində dərc olunan “Şota Rustaveli” adlı şeiri ilə başlayıb.

Müxtəlif dillərə tərcümə edilmiş 40-a qədər şeir kitabının müəllifidir.

Zəlimxan Yaqub uzun müddət böyrək çatışmazlığından əziyyət çəkib. O, 2016-cı il yanvarın 9-da dünyasını dəyişib və Bakıda - Birinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

Yazılı və şifahi ədəbiyyatın bənzərsiz vəhdətindən təşkil olunmuş, geniş bir yaradıcılığa malik olan şairin anım günündə gəlin onu ən unudulmaz misraları ilə yada salaq. 

 

Səni sevmək üçün gəldim dünyaya 

 

Çöldə çiçək oldum, çəməndə naxış, 

Şimşəkdə od oldum, buludda yağış.

Sirli bir göz gördüm, nurlu bir baxış,

Çevrildim çeşməyə, qarışdım çaya,

Səni sevmək üçün gəldim dünyaya. 

 

Mən min il əvvəl də gələ bilərdim,

Min ildən sonra da ölə bilərdim.

Zamanı başqa cür hesablayardım,

Vaxtı başqa cürə bölə bilərdim.

Düşüb sən doğulan həftəyə, aya, 

Səni sevmək üçün gəldim dünyaya. 

 

Səsini eşitdim, səsdən səs aldım,

Şaqraq gülüşündən güc, həvəs aldım.

Sən nəfəsim oldun, mən nəfəs aldım,

Muştuluq verdilər Günəşə, Aya,

Səni sevmək üçün gəldim dünyaya. 

 

Neçə dinsizləri dinə gətirdim,

Qorudum, sünbülü dənə gətirdim.

Könlümdə nə varsa, sənə gətirdim,

Mənim yollarımı kəsə bilmədi

Nə sərhəd, nə dəmir, nə daş, nə qaya,

Səni sevmək üçün gəldim dünyaya. 

 

Məcnun da, Kərəm də, Fərhad da mənəm,

Məcnuna, Fərhada qanad da mənəm.

Ölüm də, sevgi də, həyat da mənəm,

Şükür yaradanın verdiyi paya,

Səni sevmək üçün gəldim dünyaya.

 

 

*

 

Gül sənin nəyinə gərəkdir, gülüm? 

 

Gül sənin nəyinə gərəkdir, gülüm?

Öpən dodağı yox, oxşayan əli

Gəl, gül də, çiçək də özümüz olaq.

Sən bir az ağıllı, mən bir az dəli… 

 

Gül sənin nəyinə gərəkdir, gülüm?

Sənin gülün mənəm, çiçəyin mənəm,

Güllü nağıllara getməsin ağlın.

Sənin həqiqətin, gerçəyin mənəm. 

 

Gül sənin nəyinə gərəkdir, gülüm?

Hüsnün, gözəlliyin dünyada təkdir,

Əgər sən varsansa bu yer üzündə

Dünya başdan-başa güldür, çiçəkdir. 

 

Gül sənin nəyinə gərəkdir, gülüm?

Qoxla nəfəsimi, çiçəyə döndər,

Şairin sözünə yalandır demə,

Bütün yalanları gerçəyə döndər…

 

*

Gözəldir 

 

Payız kövrəldəndi, bahar coşduran,

Məni sərt eləyən qış da gözəldir.

Ürəyin daşdımı, demə, ay insan,

Duymağı bacarsan, daş da gözəldir. 

 

Bir gözəl çıxanda çəmənə, düzə,

Fikir ver yanağa, nəzər sal üzə.

Gözəllik baxarmı əyriyə, düzə,

Demə ki, əyridi, qaş da gözəldir. 

 

Zəlimxan, olmasın nə ah, nə aman,

Ağrıdan ağlamaq yamandır, yaman.

Sevincin qəlbini dolduran zaman,

Yanaqdan süzülən yaş da gözəldir!

 

*

Xatirələrdə 

 

Ömür xatirəyə dönər, ya dönməz,

İllərin izi var xatirələrdə.

Keçən əyyamların, ötən günlərin

Dadı var, duzu var xatirələrdə. 

 

O zaman əkmişdim, indi biçirəm,

Bir körpü salmışdım, üstdən keçirəm.

Çörəkdi yeyirəm, sudu içirəm,

Qismət var, ruzu var xatirələrdə. 

 

Öldüm bir dodağı bal qızdan ötrü,

Ölmədi mənimtək yalqızdan ötrü.

Durur o çiçəkli yal, qızdan ötrü

Bir mələr quzu var xatirələrdə. 

 

Baxtımı sınadım atdığım zərnən,

Nələrnən yaşadım, Allah, nələrnən...

Yenə qucaqlaşdım xatirələrnən,

Bir eşqin közü var xatirələrdə. 

 

Yıxdı yengələri yeli həsrətin,

Yapışdı yaxamdan əli həsrətin,

Ağlımı uçuran dəli həsrətin

Əriməz buzu var xatirələrdə. 

 

Ruhu buludlara, kəməndə dönən,

Eşqi cıdır vaxtı səməndə dönən,

Bir kənddə doğulub, min kəndə dönən

Şairin gözü var xatirələrdə. 

 

Öldürür ananı, alır atanı,

Qurtarmaq istəmir çayda batanı.

Taxtın çevriləni, baxtın yatanı,

Vaxtın sərt üzü var xatirələrdə. 

 

Xəyala gələnlər nə dadlı gəlir,

Xəyala nə gəlsə, qanadlı gəlir.

Baxıram, arxadan bir atlı gəlir,

Yolların tozu var xatirələrdə.

 

*

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya 

 

Zarafat eləmə, qurbanın olum,

Bu dünya zarafat meydanı deyil.

Qarışqa yerişi rahat yerişdi,

Bu meydan köhlən at meydanı deyil. 

 

Oynadıb çox şeyi umar, oynama,

Etsə də ruhunu xumar, oynama.

Sən bu qumarbazla qumar oynama,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Çox yerdə qəbrini qazan olacaq,

Başın qaynamaqdan qazan olacaq.

Sanma yaşamağın asan olacaq,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Yoxsulluq yoxsulun bağrına oxdu,

Mədəsi toxların məzəsi toxdu.

Fil var qarışqaca hörməti yoxdu,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Çox yerdə məkrli oyun olacaq,

Şir, pələng çevrilib qoyun olacaq.

Hələ neçə dəfə toyun olacaq,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Ömrünü qar yeyib, qış aparacaq,

Xırmandan dənini quş aparacaq.

Dünyadan əlini boş aparacaq,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Qeybətin quyusu, hiylənin toru,

Sənə diri-diri göstərər goru.

Başın var, başsızdan başını qoru,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Şeytan dura-dura şərlənər dəvə,

Qatır quyruğunda hərlənər dəvə.

Kinindən yıxılar, tirlənər dəvə,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Muğamı ağlamaq, valı ağlamaq,

Valın da qırılmış halı ağlamaq.

Fışqırıq çalmağın dalı ağlamaq,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Yasın yeddisi var, üçü, qırxı var,

Qəbir yerinin də haqqı, nırxı var.

Ölümdən sonra da min cür qorxu var,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Ürəyə çəkilən dağdı, düyündü,

Hər gün xırdalanan ömürdü, gündü.

Gör bu dəyirmanda kimlər üyündü,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya. 

 

Zəlimxan, günahın yeddi qat olar,

Həyatın qan dolu bir həyat olar.

Zarafat eləsən, şahın mat olar,

Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2023)