“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizə bir türkmən və bir azərbaycanlı müəllifin birgə ərsəyə gətirdikləri “Qorkut ata” dastanında türkdilli xalqların qarşılıqlı əlaqəsinin əksi” məqaləsini təqdim edir. Tərəflər – Türkmənistandan – Türkmənistan Dövlət Mədəniyyət İnstitutunun tələbəsi  Yunus Allanazarov və  Azərbaycandan Avrasiya Universiteti Filologiya fakültəsinin tələbəsi Leyla Səfərova.

Öncə mətni azərbaycanca, sonra türkməncə diqqətinizə çatdırırıq.

Adı bütün dünyaya yayılan qədim Oğuz elinin oğulları bu gün dünyanın hər yerindədir. Onlar bu gün böyüyüb öyrənsələr də, həyatın müasir axınına daxil olsalar da, öz mənşəyini unutmurlar. Onları unutdurmayan şeylərdən biri də “Qorkut ata”dır.

“Qorkut Ata” və ya “Kitabi Dədə Qorqud” dastanı bütün türkdilli xalqlar üçün mənəvi-mədəni dəyərdir. Biz o əsəri müəyyən bir millətə aid saymırıq, o kitab vasitəsilə bütün türk toplumlarını vahid bir ailə kimi görürük. Bu bizə tarixi köklərimizi, dilimizi, adətlərimizi, oxşar cəhətlərimizi öyrənməyə və qardaşlığımızı görməyə kömək edir.

“Qorkut Ata” dastanı müxtəlif illərdə bir neçə türk ölkələrində nəşr olunub. Onlardan 12-si indiyədək aşkar edilib. “Boy” sözü əsasən Azərbaycan dilində işlənir və eyni zamanda yaradılmış mədh mahnısı mənasındadır. Eposun ilk əlyazması hazırda Drezden kitabxanasında saxlanılır. Bu model haqqında ilk məlumat 19-cu əsrdə ortaya çıxdı. Drezden əlyazması hər birində 13 sətir mətn olmaqla 154 səhifədən ibarətdir. Sonrakı illərdə bu əsərin ikinci nüsxəsi Vatikanda tapıldı. Həmin nümunə də 1952-ci ildə italyan alimi Ettori Rossi tərəfindən kəşf edilib və onun 6 boyu var. 20-ci əsrin ortalarında türkmən alimi Ata Rəhmanov türkmən bakşlarından nümunələr toplamış və 16 dessan aşkar etmişdir.

Bütün versiyalarda oğuzların igidliyi, xarakteri, yaşantıları, adət-ənənələri bədii dillə təsvir edilmişdir. Əsərdə Qorkut Ata baş qəhrəmandır və o, ağsaqqal, müdrik,  şair, uzaqgörən kimi təsvir edilmişdir. Oğuzun Bayat tayfasından idi. Onun “Qorkut” adı əfsanə ilə izah olunur. Rəvayətə görə, Qorkut Ata anadan olana qədər üç gün və üç gecə qaranlıq olub. Millət qorxu içində idi. Məhz buna görə də K.Konibartbayev, S.Kaskabakov və E.Tursunov kimi alimlərin qeyd etdiyi kimi, onun adı “Qaranlıqdan çıxaran”, “Qorxu əsasında” mənasındadır. Əsərdə bütün türk xalqlarının advermək, nişan vermək (qohumluq əlaqələrini açmaq), toy etmək, mərhumun Cənnətə göndərilməsi kimi adət-ənənələrinin əhatəli təsviri verilmişdir.

Bütün boylarda bir qəhrəmanın, padşahın şücaət və mərdliyinin bədii təsviri var. Onların hekayələrində adı çəkilən yerlərə Orta Asiya, Azərbaycan və Türkiyə, Qafqazın və Ön Asiyanın bir neçə yeri (İstanbul, Rum, Qaradərvət, Evnuk qalası, Ərəfat dağları, Şaberan düzləri, Gökcə dənizi) daxildir. Burada qədim oğuz icmalarının tarix boyu köç etdiyi yerləri görmək olar.

Bir sıra dünya alimləri “Qorkut Ata” dastanı və onun tarixi ilə bağlı işlər aparıblar. Onların arasında V. Bartold, A. Kononov, Q. Araslı, M. Təhmasib, M. Kosayev, B. Qarryev, O. Şaiq, M. Ergin, Y. Reiske və E.Rossi kimi alimləri qeyd etmək olar. Biz həm də fəxr edirik ki, bu dastan dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunub. V.Bartoldun fikrincə, eposdakı əsas hadisələr Xan Baymdir dövründə Ağ Qoyunluların (XIV-XV əsrlər) hakimiyyəti altına düşür. Əsərdə Qazan Xan, Dirse Xan, Bekil, Beybedcan, Bamsı, Buğra, Doveh, Domrul, Aruz, Basat, Einek, Seqrek, Emran, Karabudag kimi bir neçə türk adına rast gəlmək olar.

Övliya Çələbinin “Səyahətnamə” əsərində dastanın bir neçə qəhrəmanının və Qorkutun özünün məzarlarının Dərbənd şəhərində (Hazırda Dağıstan Respublikasıərazisindədir) olması barədə məlumat var.

“Qorkut Ata” dastanının dili qədim türk dilidir və onda bədii dialektika, gözəl təsvirlər vardır. Əsərdə qəhrəmanlıq, igidlik, namus, bağlılıq və hikmət təbliğ edilir, qorxaqlıq, “ağıl qıtlığı”, zəif iradəsizlik kimi bir sıra keyfiyyətlər pislənir. Dilin sadəliyinə və ümumiliyinə görə bu gün bütün türkdilli xalqların nümayəndələri əsərin orijinal nüsxəsini öz orijinal dilində oxuya bilirlər. O, həm bizi birləşdirən başqa bir varlıq kimi xidmət edir.

Bərü gəlgil, başum baxtı, evüm taxtı,

Evdən çıqub yüriyəndəsəlvi boylum,

Topuğında sarmaşanda qara saçlum,

Qurulu yaya bənzər çatma qaşlum,

Qoşa badam sığmayan dar ağızlum,

Güz almasına bənzər al yanaqlum,

Qavunum, verəgim, döləgüm,

Görürmisin, nələr oldı?!

Hazırda “Qorkut Ata” dastanının və tarixinin əbədiləşdirmiləsi üçün böyük səylər göstərilib. Bir sıra ölkələrdə Qorkut Ata heykəlləri ucaldılıb, onun adına binalar qoyulub, şəkli pul üzərində yerləşdirilib. 2018-ci il noyabrın 26-dan dekabrın 1-dək Mavrikiy Respublikasında keçirilən YUNESKO-nun 13-cü sessiyasında Qorkut Atanın əlyazmaları və irsinin dünya qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilməsi qərara alınıb. 217 ölkə buna səs verib. Bundan əlavə, TÜRKSOY-un təsis etdiyi və hər il keçirilən beynəlxalq film festivalı Qorkut atanın adını daşıyır. Bu festival 2023-cü ildə Azərbaycan Respublikasında uğurla keçirildi və növbə Türkmənistana çatdı. 2024-cü ildə Türkmənistanda “Korkut Ata” IV Beynəlxalq Film Festivalı keçiriləcək.

Bütün bu fəaliyyətlərin təməlində türk xalqları arasında qardaşlıq əlaqələrinin daha da gücləndirilməsi dayanır. Biz də bütün türk dövlətlərinin hörmətli Dövlət Başçılarına bu böyük işlərə görə təşəkkür edirik.

Ý. Allanazarow,  L. Safarowa

“Gorkut ata” eposynda türki dilli milletleriň özara baglanyşygynyň şöhlelendirilişi.

Ady dünýä dolan gadymy Oguz iliniň ogullary bu gün ýer ýüzüniň çar tarapynda. Olar bu günde ösüp-örňeseler-de, durmuşyň häzirki zaman akymyna girseler-de öz aslyny we gelip çykyşyny unutmaýarlar. Ony olara unutdyrmaýan barlyklaryň biri bu – “Gorkut atadyr”.

          “Gorkut ata” eposy ýa bolmasa “Kitaby dädem Gorkut” ähli türki dilli halklar üçin ruhy we medeni gymmatlykdyr. Biz ol eseri belli bir millete degişli diýip hasap etmän, eýsem ol kitabyň üsti bilen ähli türki kowumlary bir bitewi maşgala hökmünde görýäris. Bu bolsa bize öz taryhy köklerimizi, dilimizi, adatlarymyzy, meňzeşliklerimizi bile öwrenmäge hem-de öz dogandygymyza göz ýetirmäge ýardam berýär.

          “Gorkut ata” eposy bu gün birnäçe türki ýurtlarda dürli ýyllarda çap edildi. Onuň şu wagta çenli 12 boýy ýüze çykaryldy. “Boý” sözi esasan azerbaýjan dilinde ulanylyp, şol wagtyň özünde döredilen öwgi aýdymy diýen manyny berýär. Eposyň elde ýazylan ilkinji nusgasy häzirki wagtda Drezden kitaphanasynda saklanylýar. Ol nusga baradaky ilkinji maglumatlar XIX asyrda peýda bolýar. Drezden golýazmasy 154 sany sahypadan ybarat bolup, onuň her birinde 13 setir nama bardyr. Ondan soňky ýyllaryň dowamynda bolsa, bu eseriň ikinji nusgasy Watikandan tapylýar. Ol nusga hem 1952-nji ýylda italýan alymy Ettori Rossi tarapyndan ýüze çykarylyp, özünde 6 sany boýy jemleýär. XX asyryň ortalaryna türkmen alymy Ata Rahmanow türkmen bagşylarynyň ýerine ýetirýän nusgalaryny ýygnapdyr we 16 sany dessanyň üstüni açypdyr.

Ähli nusgalarda hem oguzlaryň edermenligi, häsiýeti, başdan geçiren wakalary we däp-dessurlary çeper dilde suratlandyrylýar.Eserde Gorkut ata esasy gahryman bolup, ol aksakal, dana, aýdany bolup duran, ozan, öňdengöriji ýaly keşpler bilen görkezilýär. Ol oguzlaryň Baýat taýpasyndan bolupdyr. Onuň adynyň “Gorkut” bolmagy bolsa, rowaýat bilen düşündirilýär. Rowaýata laýyklykda, Gorkut ata dünýä inmezinden ozal üç gije-gündiz tümlük bolupdyr. Il-ulus gorkyda bolupdyr.  Şol sebäpli hem, onuň ady K. Konibartbaýew, S. Kaskabakow we E. Tursunow ýaly alymlaryň belläp geçişi ýaly, “Tümlükden çykaran”, “Gorkynyň esasynda” ýaly many aňladýar. Eserde türki milletleriň ählisine degişli bolan at dakmak, gudaçylyk(garyndaşlyk açmak), toý tutmak, we merhumy Bakyýete ugratmak ýaly däp-dessurlar giňişleýin beýan tapýar.

Her boýda haýsy hem bolsa bir batyryň ýa hanyň eden edermenligi, mertligi barada çeper beýan edilýär. Boýlaryň wakalarynda agzalýan ýerler hem oguzlaryň ata mesgeni Merkezi Aziýadan başlap, Azerbaýjan we Türkiýe respublikalarynyň hem-de Kawkaz sebitleriniň birnäçe ýerlerini(Stambul, Rum, Garaderwent, Ewnük galasy, Arafat daglary, Şaberan düzlükleri, Gökje deňzi we ş.m.) öz içine alýar. Bu ýerde bolsa, gadymy oguz kowumlarynyň taryh ýüzünde göç eden ýerlerini görmek bolýar. 

Birnäçe dünýä alymlary “Gorkut ata” eposy we onuň taryhy bilen bagly işleri geçirdiler. Olardan W. Bartold, A. Kononow, G. Arasly, M. Tahmasib, M. Kösäýew, B. Garryýew, O. Şaig, M. Ergin, Ý. Reýske, E. Rossi ýaly birnäçe alymlary bellemek bolar. Bu eposyň dürli dünýä dillerine terjime edilendigi hem bizi buýsandyrýar. W. Bartoldyň bellemegine görä, eposdaky esasy wakalar Ak goýunlylaryň dolandyran ýyllary(XIV-XV asyrlar) Baýandyr hanyň hanlyk eden döwürlerine düşýär. Eserde Gazan han, Dirse han, Bekil, Beýbedjan, Bamsy, Bugra, Döwhe, Domrul, Aruz, Basat, Eýnek, Segrek, Emran, Karabudag ýaly birnäçe türki atlara duş gelmek bolýar. Ewliýa Çelebiniň “Syýahatnama” eserinde bolsa, eposyň birnäçe gahrymanlarynyň we Gorkut atanyň özüniň hem guburlary Derbent şäherinde(Dagystan respublikasy) ýerleşýär diýen maglumatlar bar.

          “Gorkut ata” eposynyň dili gadymy türki dil bolmak bilen, özünde çeper dialektikany we ajaýyp suratlandyrmalary jemleýär. Eserde gahrymançylyk, mertlik, namysjaňlyk, ygrarlylyk we ugurtapyjylyk belende göterilip, gysgançlyk, “akly keltelik”, ejize ganymlyk ýaly birnäçe häsiýetler ýazgarylýar. Diliniň sadalygy, umumylygy sebäpli häzirki wagtda ähli türki dilli milletleriň wekilleri eseriň asyl nusgasyny asyl dilinde okap bilýärler. Bu hem bizi baglanyşdyrýan ýene bir barlyk bolup hyzmat edýär.

Bärü gelgil başym bahty, ewim tahty,

Ewden çykub ýöreýende selwi boýlum,

Topugynda sarmaşanda gara saçlum,

Gurulu ýaýa beňzär çatma gaşlum,

Goşa badam sygmaýan tar aguzlum,

Güz almasyna beňzär al ýaňaklum,

Gawunum, wiregim, düwlegüm,

Görermisin, näler oldu?!

Häzirki wagtda “Gorkut ata” eposyny we taryhyny edebideşdirmek ugrunda uly işler edildi. Birnäçe ýurtlarda Gorkut atanyň heýkelleri dikildi, binalara ady dakyldy, pul birliklerinde şekili ýerleşdirildi. 2018-nji ýylyň 26-njy noýabry we 1-nji dekabry aralygynda Mawrikiý respublikasynda geçirilen ÝUNESKO-nyň 13-nji sessiýasynda Gorkut ata golýazmalaryny we mirasyny bütindünýä maddy däl medeni mirasyň sanawyna girizmek hakynda karara gelindi. Oňa 217 sany döwlet ses berdi. Bulardan başga-da, TÜRKSOÝ tarapyndan esaslandyrylan we her ýylda geçirilýän halkara kinofestiwalaGorkut atanyň ady dakyldy. 2023-nji ýylda ol Azerbaýjan respublikasynda üstünlikli geçirilip, Türkmenistana nobat berildi. 2024-nji ýylda bolsa, Türkmenistanda “Gorkut ata” atly IVhalkara kinofestiwaly geçiriler. Bu işleriň ählisiniň özeninde türki milletleriň arasyndaky doganlyk gatnaşyklary has-da berkitmek göz öňünde tutulýar. Biz hem şol beýik işler üçin ähli türki döwletleriň hormatly Döwlet Baştutanlaryna sagbolsunlarymyzy aýdýarys.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hər dəfə onu görəndə XX əsrin əvvəllərində yaşayıb yaradan ziyalılarımız yadıma düşür. O da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründəki aydınlarımız kimi vətənini, xalqını dərindən sevən insanlardandır...

 “Yaxşı yadımdadır, illər öncə “Altun bitik” adlı kitabım işıq üzü görəndə çox yaxşı qarşılandı, hətta ona görə mənə Rəsul Rza Mükafatı da verdilər. Bizim ustad şairimiz Sabir Rüstəmxanlının iş otağında masaüstü kitab olduğunu gördüm. Rəhmətlik Robert Minnulinin timsalında Tatarıstanda belə rezonans doğurduğunun şahidi oldum. Bir çox insanların o kitaba münasibətindən demək olar ki, ortaq dillə bağlı ehtiyacı ifadə edə bilmişdik. Çox şadam ki, indi bu, fərdlərin yox, artıq ortaq türk qurumlarının qayğısına, vəzifəsinə çevrilib. İndi Türk Dövlətləri Təşkilatının yan qurumları kimi təqdim edə biləcəyimiz Beynəlxalq Türk Akademiyası var, TÜRKSOY, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu var, həmin qurumların, onlarla əməkdaşlıq edən alimlərimizin çalışmaları var. Belə başa düşürəm ki, ortaq dil, ortaq əlifba mövzusu adını çəkdiyim qurum, quruluşlar və bizim qardaş ölkələrdəki elm-təhsil ocaqları da öndə olmaqla onların araşdırma mövzusudur. Bu məsələlər yalnız ədəbiyyatçılar, şair, yazıçılar tərəfindən həll oluna bilməz. Bizlər töhfə verə bilərik. Bu, elə məhz elmi və akademik münasibət tələb edir. Düşünürəm ki, sevda və peşəkarlıq hal-hazırda yanaşı getməlidir. Burada nə tələsə bilmərik, nə gecikə bilmərik. Bax, belə səssiz və sakit bir şəkildə bu prosesin irəliləyəcəyinə inanıram.”- söyləyir...

Nə işlə məşğul olduğunu, hansı ideyaya qulluq etdiyini yaxşı bilir. İdeya uğrunda çalışmağın nələrə qadir olduğundan, gördüyü işlərin necə nəticələyindən də xəbərdardır. Yaradıcılıq deyəndə o, yalnız şeir, hekayə yazmağı nəzərdə tutmur, ümumiyyətlə, ədəbiyyata, ədəbi əlaqələrdə bəlli bir tarix yaratmağa çalışır...

Deyir ki,- “Dil mövzusunda orta asiyalı qardaşlarımızın bəzi məsələlərdə şansı bizdən daha çoxdur. Bilirsinizmi, bizim coğrafiyada- Anadoluda, otaylı bu taylı Azərbaycanda, Özbəkistanda ərəb-fars sözləri dilin ritmini pozan elementlərlə daxil olub. Ancaq qazaxlarda, qırğızlarda, Rusiya Federasiyasında yaşayan türk xalqlarında dil daha özünəməxsus şəkildə və öz ilkinliyini qoruyub saxlayıb. Əlbəttə, dünyada başqa dillərdən söz almamış dil yoxdur, bütün dillər söz alış-verişində olublar. Ancaq biz bu gün görürük ki, öz türkcəmizdə başqa alternativ özgə sözlərdən istifadə edirik. Ortaq türkcə mövzusunda təkcə bizim respublika deyil, ondan öncəki dövrlərdə Anadoluda və başqa ölkələrdə türkologiya üzrə araşdırmalar da olub. 1926-cı ildə birinci türkologiya Qurultayı da Bakıda keçirilmişdir. Hazırda Beynəlxalq Türk Akademiyası dil mövzusunda çox yaxşı təhsil vəsaitləri və dərsliklər üzrə ciddi çalışır. Son vaxtlar görürük ki, bu bayraqdarlıq Azərbaycanın və Türkiyənin əlindədir. Biz bu məsələdə universal ortama gəlib çıxmışıq. Biz yeni bir dil yaratmırıq, hələlik ən çox daşıyıcısı olan, təsərrüfat baxımından Türkiyə türkcəsi faktiki olaraq ortaq dil statusuna malikdir. Ancaq digər türkcələrimizin də zaman-zaman bir birinə söz alış-verişinin intensivləşməyinə, yeni söz yaradıcılığına, arxaikləşmiş sözlərin lüğət tərkibimizdən çıxarılmasına ehtiyac var. Bu məsələdə şairlərimizin, medialarımızın, filmlərimizin rolu çox böyükdür. Gəlin etiraf edək, türkiyəli qardaşlarımızın sayəsində türk sineması türk ölkələrinə xeyli yeni adlar, deyimlər, üslüblar bəxş edir. Biz o kino sənayesindən faydalanmalıyıq. Biz bu ortaq türkcə ideyamızı ortaq keçmişdən ortaq gələcəyə gedən yolumuza inkişaf etdirməliyik…”

Maraqlı və məzmunlu insandır. Özünü daha çox, məhz türkçülüyə həsr edib və bu yolda xeyli əziyyətlərə də qatlaşıb. Mehriban, səmimi, təvazökardır. Sürətli düşünə bilir, hadisələrə obyektiv yanaşmağı bacarır. Araşdırma məsələlərində pərgardır, real faktlara istinad etməyi xoşlayır. Necə deyərlər, boş-boş şeylərə vaxt ayırmağa onun nə zamanı var, nə də həvəsi. Cəmiyyət içində rəftarı və davranışı ilə örnək adamlardandır...

“Biz türk dünyası deyəndə son illərə qədər Güneydən açıq danışılmırdı. Bəlkə də, bizim əlimizə çatmayan informasiyalar var. Ancaq bilgimiz daxilində Güney Azərbaycan yazarlarını türk dünyası yazarları sisteminə aid edən əsas qurumlardan biri Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi olub. Ola bilər ki, Güneydəki mövcud ictimai-siyasi durumlardan dolayı bəzi yazarlarımızı təzyiqə məruz qoymamaq üçün belə addımlar da atılırdı, mən kiminsə işinə kölgə salmaq istəmirəm, ancaq, nəhayətdə, bu iş olmalıydı. Güney Azərbaycansız, Təbrizsiz, Ərdəbilsiz, Savalan ruhu olmadan, nə türk dünyası birliyi? İndi güney və türk dünyası mövzusu bir çox öyrəşmədiyimiz adreslərdən də tirajlanmaqdadır, əlbəttə, mən daha çox yazarlar dünyasını nəzərdə tuturam. Ancaq bunu da təqdir edirəm, bir zaman biz Türk Dünyası deyəndə, Güney Azərbaycan deyəndə, bizə xəyalpərəst kimi baxan, lağlağı edənlərə, indi görürəm ki, daha çox güneyçi, türkçüdürlər. Qoy olsun, bu ziyanlı deyil, nəticə etibarilə, bəlkə, bir faydaları oldu, amma kaş ki, daha səmimi bir ortamda bu işi görsünlər. Hazırda bizi daha ruhlandıran, güc verən ən əsas amil dövlətin münasibətidir…”- söyləyir...

Bəli, haqqında söhbət açdığım Əkbər Qoşalı maraqlı və məzmunlu aydınlarımızdandır. Bir söhbətlə onun fəaliyyətini əhatə etmək qeyri-mümkündür. Onun barəsində danışarkən, gərək həyatını, yaradıcılığını, xidmətlərini hissələrə bölüb saatlarla ərz edəsən...

Əkbər Qoşalı 1973-cü ildə Tovuz rayonunun Qoşa kəndində anadan olub. Orta təhsilini əvvəlcə həmin kənddə, sonra isə Çatax kənd orta məktəbində alıb. 1995-ci ildə indiki Azərbaycan Texniki Universitetini "Elektronika mühəndisi" ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1998-2001-ci illərdə isə Azərbaycan Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında "Dövlət və bələdiyyə idarəetməsi" istiqaməti üzrə ikinci ali təhsilə yiyələnib. On beşdən çox kitabın müəllifidir. Xidmətləri müxtəlif mükafatlara layiq görülüb...

Aprelin 3-ü yazıçı, publisist, şair Əkbər Qoşalının növbəti ad günüdür. Ona möhkəm can sağlığı, firəvan həyat, fəaliyyət və yaradıcılığında uğurlar arzulayıram...

Çox yaşasın!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.04.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hansı uşaq yazıçılarını tanıyırsız? Mən uşaqlıqdan Mirzə Ələkbər Sabirin və Abdulla Şaiqin uşaq şeirlərini (“Buz”, “Xoruz” və s.), Süleyman Sani Axundovun qorxulu nağıllarını (“Qaraca qız”), eləcə də əcnəbilərdən Hans Xristian Andersenin nağıllarını, Astrid Lindqrenin Karlsonunu və Peppisini və bu qəbildən digər kitabları oxumuşam. Bugünsə ölkəmizdə Zahid Xəlil, Rafiq Yusifoğlu, Solmaz Amanova kimi uşaq yazıçıları var. 

Niyə bu barədə danişiram? Çünki bu gün təqvimin elə bir günüdür ki…

1967-ci ildə aprelin 2-si Beynəlxalq Uşaq Kitabı Günü kimi təsis edilib. Bu tarix 1805-ci il aprelin 2-də məşhur danimarkalı yazıçı, uşaq ədəbiyyatının inkişafında müstəsna xidmətlər göstərmiş Hans Xristian Andersenin dünyaya göz açdığı günün şərəfinə təsis edilib. Bu tarixdə əlamətdar gününün qeyd edilməsini təklif edən isə alman yazıçısı Yella Lepman olub.

Beynəlxalq Uşaq Kitabı Günü ölkəmizdə də silsilə tədbirlərlə qeyd edilir. Həmin gün müxtəlif rəsm və kitab sərgiləri keçirilir. Bu qəbildən, ANAİB-in keçirdiyi Uşaq kitabı Sərgilərini qeyd etmək olar. 

Hər il bütün dünyanın bu günü qeyd etməsində məqsəd cəmiyyətin diqqətini uşaq ədəbiyyatına, onun problemlərinə və kitab mədəniyyətinə cəlb etməkdir.

Ümumiyyətlə, uşaq kitablarının tarixi 1477-ci ildən, antik yunan müəllifi Ezopun mahnılarının yazılı kitab şəklində çap edilməsiylə başlayıb. 1658-ci ildə çex maarifçisi və pedaqoqu Komenski uşaqlara dünyanı anladan rəsmlərin yer aldığı kitab nəşr etdirib. XVIII əsrdə uşaqlara öz zövqlərinə görə kitab seçmək imkanı yaranmağa başlayır. D.Defo və C.Sviftin "böyüklər" üçün yazılmış "Robinzon Kruzo" (1719) və "Qulliverin səyahəti" romanları ideal formada uşaqların oxu dairəsinə adaptasiya olunub. Yazılaraq kitablara köçürülən xalq nağıllarına da maraq artıb. Şərqdə "Min bir gecə", "Ələddin", "Əlibaba və qırx quldur", "Sindibadın yeddi səyahəti" nağılları da bu qəbildəndir. Qrim qardaşlarının nağıllar kitabı bu baxımdan diqqət çəkir. 1846-cı ildən başlayaraq Andersonun qələmə aldığı nağılları uşaqlar günümüzdə də çox sevirlər. Müəlliflərin və kitabların adını saymaqla bitməz.

XIX əsri uşaq ədəbiyyatının "qızıl əsri" sayanlar da çoxdur. 

Kitabı sevin, kitablarla dostluq edin, əziz uşaqlar!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.04.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı, publisist Şəmil Sadiqin “Kimdir müəqəssir?!” adlı qeydlərini təqdim edir. 

O gün elə bil göydən isti leysan tökürdü... Badamdır qəsəbəsinin yeni qurulmaqda olan tozlu-torpaqlı yollarında həmişəki kimi başımı aşağı salıb öz tempimlə dayanacağa doğru gedirdim. Mən xəyallarla, arzularla yaşayan adamam, bəlkə də hamı belədir, amma mənə elə gəlir ki, nəyisə düşünmədən, planlamadan yaşamaq olmaz. Ağlıma bir fikir gəldisə, onu o qədər o tərəf bu tərəf edirəm ki, bəzən xəyallarımda işin son nöqtəsini qoyana qədər gecələr yuxum da qaçır. Özümü sancı çəkən analara bənzədirəm, dünyaya yeni bir övlad gələcəkmiş kimi məsuliyyətli hiss edirəm. Yenə həmin günlərdən biri idi. Yeni kitabım çıxacaq, necə satılacaq, ondan gələn gəlirlə həyətimin hasarını tikəcəyəm, imkan olsa bir 06 markalı jiquli alacağam ki, işə gedib-gələndə dayancaqlarda, avtobuslarda vaxt itirməyim. Müəllimliyin ağır bir peşə olduğu məndə sadəcə dolanışıqla bağlı idi. Yenicə doğulmuş bir oğul sahibi olan gənc bir ailə. Beynimi məşğul edən sadəcə güzəranımı bir az düzənə salmaq idi. Hər ay aldığım 20 şirvan maaş yetmirdi, üstəlik ayda bir o qədər də atam göndərirdi dolanışıq üçün. Yenə də iki toydan birinə gedir, bu aydan o aya cibi təmiz çıxırdıq. Ona görə də yeni yazdığım vəsaitə gözümü dikmişdim. Necə satılacaq, neçəsi satılacaq... Halbuki kitabı çap etməyə belə vəsaitim yox idi. Onu hardan tapacağımı heç bilmirdim, amma bir onu bilirdim ki, bu kitab mənim həyatımı dəyişəcək. Ona görə də xəyalımda kitabı çap etmiş, satmış, çox pul əldə etmiş və hətta maşını da almışdım. 

Belə fikirli olanda adamın addımları da sabit və ritmli olur. Bu dəm düz yanımda bir xarici maşın dayandı, sanki yolumu kəsirdi. Dayanan kimi də bir yaraşıqlı gənc düşüb, müəllim salam, “hara gedirsiniz, gəlin mən götürüm sizi” dedi. Üzünə baxan kimi tanıdım, bu 8-ci sinifdə bir il dərs dediyim mavi gözlü, sarışın, qırmızı yanaqları olan Fəxi idi, yəni Fəxrəddin. Mən yerimdə donmuşdum, nə deyəcəyimi, necə edəcəyimi bilmirdim, amma Fəxi özünü o yerə qoymadan qabaq qapını açıb, buyurun müəllim dedi. Başqa çarə yox idi. Bu maşına minməli idim, sonu nə olur-olsun. Qəribə bir həyəcan, özünü müdafiə hissi formalaşmışdı. Axı mən də kişi idim, kişilik qüruru imkan verməzdi ki, başqa hərəkət edim. Sakitcə maşına mindim, özümü həyəcanlı göstərməmək üçün hərəkətlərim də qeyri-ixtiyari idi. Sağ əlimlə qapının üstündəki tutacaqdan tutdum və sonunu gözləməkdən başqa əlimdən bir şey gəlmirdi. Səbəbi də o idi ki, Fəxi ilə bizim son görüşümüzdə, yəni dərsdə Fəxi qapıya bir təpik vuraraq getmiş, sonra da dönüb uşaqların yanında mənə demişdi ki, “gözləyin gələcəyəm”. O gündən bu günə hardasa 5-6 il keşçmişdi, o gedişdən sonra nə mən Fəxini görmüşdüm, nə də o məni. Ona görə də oturduğum yerdə Fəxi məni davayamı aparacaq, döyəcəkmi, bilmirdim. Çünki məktəbdən çıxmasına səbəb mən olmuşdum. Bu vicdan əzabı o qədər sıxırdı ki, onunla söhbət də edə bilmirdim, amma Fəxi dilli-başlı uşaq idi əvvəldən, ona görə də söhbəti o açdı:

-Necəsiniz ee, müəllim, məktəb dəyişib, yoxsa yenə həmin məktəbdir?

-Dəyişən sadəcə şagirdlərdir, bir sinif gedir, yeni sinif gəlir.

-Deyəsən direktorumuz da dəyişib.

-Hə, nazirliyə getdi, Tələt müəllim, indi əvvəlki müdir müavinidir.

-Ay müəllim, qadınlardan müəllim olmaz ee, direktor isə heç. Müdir müavini olanda nə etdi ki, direktor olub, nə etsin.

-Nə bilim vallah, hələ ki yaxşı başlayıb, görək da. Amma pis adam deyil axı, niyə elə deyirsən.

-Müəllim, yaxşı adam olmaq, o deyil ki, yaxşı direktor da olacaq. Oğlu vəzifədədir, yəqin yaxşıca pul veriblər. Düz, demirəm, sizcə?

-Sən deyirsənsə, düz deyirsən, -deyə kiçik bir replika etdim. O da həmin dəqiqə anladı, -Ay müəllim, siz də... Həmin Fəxi deyiləm ee, dəyişdim. Tarixdə oxuyuram, ailənin bütün çətinlikləri mənim üzərimdədir, həm də işləyirəm artıq. O Fəxidən əsər-əlamət qalmayıb, - deyə, yön işiğına çatanda sürət çarxını dəyişib, maşını yavaşlatdı.

-Məktəbə gedirsiniz yəqin?

-Hə, Fəxi burda düşəcəm.

Fəxi maşını saxladı, endi, əl verib sağollaşdı. Cüssəli, idmançı əlləri ilə kişi kimi sıxdığı əlimi buraxmadan, dedi:

- Ay müəllim, mən sizə təşəkkür edirəm, bu gün mən beləyəmsə sayənizdə beləyəm. Siz olmasa idiniz, bəlkə hələ də avaralanırdım. Başqa yerdə idim. Amma sayənizdə mən həyatı dərk etdim. Anladım ki, hər şeyi pulla həll etmək olmaz, başqa məktəbə gedəndə atam dedi ki, məni unut, bir daha arxanda olmayacağam, sən məndən suiistifadə etdin, biabır etdin. Ondan bir neçə il sonra da infakrtdan getdi, pulunun dostları aradan çıxdı, imkanlarımız aşağı düşdü, mənsə anamın sayəsində oxumağa başladım. Siz mənə böyük dərs verdiniz, həmişə minnətdar olacağam, yoxsa ki, ordakı bəzi müəllimlər pulumuzu alıb, məni bədbəxt edəcəkdilər....

Fəxi sağollaşıb, getdi. Mənsə arxasınca baxırdım. Bəzən elə uşaqlara, elə ailələrə yaxşılıq edirdim ki, sonradan bir sağ ol da deyən olmurdu, amma Fəxi... Fəxi ona etdiyim pisliyin qarşılığnda belə etmişdi.

Yəqin ki, sizə də maraqlı olar, Fəxiyə etdiyim pislik nə idi... Gəlin danışım, qərarı siz verərsiniz, bu yaxşılıq idi, yoxsa pislik.

8-ci siniflərə dərsim idi, yeni girmişdim bu sinfə, ikinci rüb hələ də bitməmişdi. Sinfə girdim ki, zəng vurulsa da, hay-küydür, heç kim yerinə oturmayıb. Oğlanlar bir küncdə zarafatlaşırdı, birdən aralarında nəsə oldusa, Fəxi ucadan, yalançının var yoxunu ... deyərək söyüş söydü. Səsi elə ucadan gəldi ki, hamı dönüb baxdı və məni də görcək sakitləşdilər. Amma mən necə əsəbiləşdimsə, Fəxiyə tərəf gedib, qulağının dibindən yaxşı bir sillə vurdum. Ağappağ uşaq olduğundan barmaqlarımın izi belə üzündə görünürdü. Fəxi sillənin təsirindən və özünü itirmiş halda oturdu. Hamı susmuşdu... Çünki Fəxiyə bunu heç kim edə bilməzdi. Çünki heç dərslərə də düzəməlli gəlməyən bir uşağa, 8-ci sinif olmasına baxmayaraq məktəbə maşınla gəlib gedən, uşaqların dili ilə desək, məktəbin “palajeniyasına” baxan bir uşağa, atası yüksək vəzifədə olan bir uşağa bunu necə etmək olardı? Açığı mən də Fəxidən yığmışdım, dərslərə kefi istəyəndə gəlir, sinfi pozur, dava-dalaş salıb gedirdi. Birinci rübdə də valideyninə xəbər edib güzəştli bir üç yazmışdım. Söz vermişdilər ki, bu rüb oxuyacaq. Hətta anası 3 yazmağım üçün bir zərf də yollamışdı, o zərfin sonrakı taleyini bilməsəm də, sinif rəhbəri ilə geri göndərmişdim... Bunların da acığı yığışıb qalmışdı deyə, bu hadisədən istifadə edib ürəyimi boşaltmışdım. Fəxi yeniyetmə, boylu-buxunlu, idmançı bir uşaq idi. Açığı işıqlı uşaq idi, bir az şirindil olsa idi, çox istəmək də olardı. Çünki simpatik bir uşaq idi. Fəxi bir neçə dəqiqədən sonra qəfil yerindən durdu və qapıya bir təpik vurub getdi, sonra geri qayıdıb, gözləyin gələcəm, dedi. Həmin dərsin necə olduğunu təsəvvür edin. Uşaqlar kefsiz, mən əsəbi və qorxu hissi ilə.. Çünki böyük səhv etdiyimi bilirdim, yeniyetmə bir gəncə bunu etmək böyük qəbahət edi. Amma ki, müəllim də insandır axı... Bəzən özünü idarə edə bilmir, özündən çıxır. O gündən bir neçə gün məktəbin həyətində, dəhlizlərdə, küçədə çox ehtiyatla gəzir, hər an Fəxinin gələcəyini gözləyirdim.. Amma gəlib məni bu nigaranlıqdan qurtarmırdı ki, qurtarmırdı....

​Bir neçə gündən sonra məktəbin “Vorzakonları” dərslərimin birindən məni icazə istəyib çağırdılar. Dəhlizə çıxdım, nə baş verdiyini soruşdum. Mübariz dedi ki, müəllim, gəldik sizə təşəkkür edək, üzr istəyək Fəxinin adından. Niyə dedim, dedilər bilirsiniz, bu söhbət başqa cür bitəcəkdi, amma Fəxi günahkar olduğunu dedi, hətta gözü göyərmişdi də, ona görə atasına da vəziyyəti izah etdik. Qızlar bizim bacımızdı, onların yanında söyüş söymək düzgün deyil. Ona görə də siz “prav”sınız, Fəxini bağışlayın. Əlini də çiynimə vurub, biz sizin kişiliyinizi bilirik müəllim, narahat olmayın deyib, getdilər.

Fəxi həmin rüb gəlmədi və mən 2-sini yazdım. 3-cü rübdə belə oldu, yenə ikisini yazdım. Amma 4-cü rübə də 2 yazsa idim, sinifdə qalmalı idi. İki yazacağıma da israrlı idim. Nə qədər xahiş-minnət olsa da, yox dedim. Hətta sinif rəhbəri yenə araya girdi, anası deyir, nə lazımdırsa edək, 3 yazsın, yenə yox dedim, bəzi müəllimlər mənə təşəkkür etsələr də, bəzilərinin çörəyi kəsilmişdi deyə, üzümə qanlı-qanlı baxırdılar, hətta məni vicdansızlıqda günahlandırırdılar. Amma xeyri yox idi, dərsimə gəlməyən uşağa 3 yazmayacağımı dedim. Söhbət direktora da gedib çıxmışdı, o da demişdi ki, mən Kamil müəllimə heç nə deyə bilmərəm bu haqda. Necə bilir, elə də etsin. Amma olmamışdı, Fəxinin vəzifəli atası məktəbə gəlmişdi, direktor da məni o aman yanına çağırdı, atası ilə tanış etdi. Ata  uşağın adından üzr istədi, bir də belə olmaz filan, xeyli söhbət etdi, dinlədim, bir az yumşalmışdım açığı. Yenə dəli şeytan dedi ki, yox ee, dediyindən dönmə. O zaman dedim ki, bir şətrlə 3 yazaram, məktəbdən çıxarın. Sanki direktorumuzun ürəyindən cavab vermişdim. Ata çarəsiz, heç nə deyə bilmirdi. Bu zaman direktor söz verdi ki, siz 3 yazın, məktəbi dəyişəcəklər, iki yazsanız sinifdə qalacaq, bu da düzgün deyil. Beləcə razılaşdıq, yaxındakı başqa bir məktəbə keçirdilər və mən də 3 yazdım...

Bəli, Fəxi ilə bizim hekayəmiz belə olmuşdu. Qapıya təpik vurub “gözlə gələcəyəm” deyə gedən Fəxi dönmüşdü, bu dəfə güllə-çiçəklə...

Biz müəllimlər yaxşı biliriik ki, dərs vermək yalnız həqiqi mənada olmur, həm də məcazi mənası var və bu dərs heç bir kitabda, heç bir metodiki vəsaitdə yazılmır, bu müəllimin təcrübəsindən, bacarığından və bəzən isə gördüyünüz kimi təcrübəsizliyindən də yarana  bilir.

Fəxi də sonda mənə dərs vermişdi, həm də yaxşı bir dərs! Bir müəllim olaraq bu dərsi unutduğum gün müəllimlik fəaliyyətimin sonu demək olacaqdı…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.04.2024)

“Facebook boxçası” rubrikası yenidir. Əməkdaşlarımız facebook sosial şəbəkəsində paylaşılan maraqlı şeirləri bura daşıyırlar. Bu dəfə diqqətlərini Banu Muharremin “Qalsın” şeiri çəkib. 

Qalsın…

Vaxt var idi,  sözə baxan uşaqdım

İllər keçdi, gözdən sözü oxudum.

Hər ötənə ürəyiyumuşaqdım

Mərhəmətdən səhvə düzü toxudum.

Öyrəndim ki, belə olur hardasa-

"köhnə əşya, sökük süfrə atılır". 

And içdiyin, can verdiyin qaldısa

Geci-tezi, düşməninə satılır.

Susduğumda gileylənən dostlarım

dərdləşdikcə dedilər ki: "xəstədir"

Yanağıma gülüş kimi sıxdığım-

hər addımım keçmişimə bəstədir.

Vərəqini bir ümidsiz baxışla 

Çox qadın var, göz yaşıyla isladan.

Əlindəki quru taxta qaşıqla

qazanında "kimsəsizlik" qaynadan.

Daha yoxdur o uşaqdan əlamət

Daha indi o qadın da yorulur.

Neçə-neçə uydurduğu hekayət

Uzun yolun yarısına yozulur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.04.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İlahi, görəsən yaxşı insanlar barəsində danışmaqdan da gözəl bir iş varmı? Sinədə ürək, ağızda dil də sevinir. Dodaqlara sevinc qonur, gözlərə nur gəlir, xatirələr canlanır...

Soyuq qış aylarından biri idi. Zəngləşib onunla nəşriyyatdakı iş yerində görüşdük. Məqsədimizi bilirdi, məlum vertalyot qəzasında şəhid olan Vəli Hüseyn oğlu Məmmədov haqqında xatirələrini danışacaqdı. Adətən kamera qarşısında danışmaq çətin olur, hər adam xatirələrini nizamlayıb fikirlərini ardıcıl ifadə etməyi bacarmır. O isə, elə nizamla danışdı ki, filmi məhz onun söhbəti üzərində qurmalı olduq. O vaxt yaşı yetmiş beşi təzə haqlamışdı. Budur, artıq səksən beş yaşını arxada qoyub. Bəli, bu gün sizə bir gözəl insan- general-mayor Yasif Nəsirli haqqında danışmaq istəyirəm...

Yasif Nəsirli 1938-ci ildə Cəbrayıl rayonunun Kavdar kəndində dünyaya gəlib. Həmin rayonun Soltanlı kənd orta məktəbini bitirdikdən sonra, əvvəlcə Bakı Mədəni-Maarif texnikumunu, sonra isə Azərbaycan Dövlət Universitetini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Daha sonra müxtəlif illərdə Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda ali ədəbiyyat kurslarında olub, Ali komsomol məktəbində, SSRİ DTK-nin Dzerjinski adına Ali məktəbində təhsilini davam etdirib.

 Əmək fəaliyyətinə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Elmi Cəmiyyətinin sədri və universitet qəzetinin baş redaktorunun müavini kimi başlayıb. Bir müddət sonra Azərbaycan Komsomolunun Mərkəzi Komitəsində təlimatçı işləyib, sonra burada şöbə müdiri vəzifəsində çalışıb. "Ulduz" ədəbi-bədii və ictimai-siyasi jurnalının məsul katibi və ilk baş redaktoru olub...

 Deyir ki,- “1963-cü ildə indiki BDU-nu bitirib, Azərbaycan Komsomolunun Mərkəzi Komitəsində fəaliyyətə başladım. Səkkiz il komsomol işində çalışdım. Bir gün rəhmətlik Elmira Qafarova məni çağırıb dedi ki, Yasif, sən burda səksən manat maaş alırsan. Təhlükəsizlik orqanlarında işləmək üçün məndən 5-6 nəfər istəyirlər. Məsləhətdir ki, sən də gedəsən. Dedi ki, orada işləsən, indikindən üç dəfə artıq maaş ala bilərsən. Amma razılaşmadım. Dedim ki, mən kənd adamıyam. Biz tərəflərdə belə məsələlərə bir az başqa cür baxırlar. “KQB”də işləsəm, gərək sizinlə çörək kəsəndən sonra gedib əleyhinizə yazam. Qayıtdı ki, ay Yasif, sənə DTK barədə yanlış məlumat veriblər, orada hərənin öz işi var. Nəsə, gördüm ki, məndən əl çəkmirlər. Axırda qayıtdım ki, təhlükəsizlik orqanlarında bütün yazışmaları rus dilində aparırlar. Mənsə rusca bir qədər zəif bilirəm. Burada bir arayış yazanda nöqtəsini, vergülünü düzəltmək üçün başqa yoldaşlara ağız açıram. Axı, “KQB”də belə imkan olmayacaq. Çünki ora qapalı təşkilatdır. Elmira xanım görəndə ki, məni fikrimdən döndərə bilməyəcək, daha israr etmədi. Bu minvalla aradan 10 il keçdi. 1973-cü il idi. Həmin vaxt mən Azərbaycan KP MK-da işləyirdim. İsmayıllı rayon partiya komitəsinin birinci katibi barədə çoxlu neqativ materiallar daxil olurdu. Bir neçə nəfərlə məni İsmayıllı rayonuna yoxlamaya göndərdilər. Bizim hazırladığımız arayış əsasında Mərkəzi Komitənin bürosunda birinci katibi işdən azad etdilər. Elə ordaca məni İsmayıllıya birinci katib təyin etməyə qərar verdilər. Ertəsi gün işə gələndə məni MK-nın təşkilat şöbəsinin müdirinin yanına çağırdılar. Kabinetə girəndə müdirin yerində DTK sədri general Krasilnikovu gördüm. Krasilnikov mənə dedi ki, büro səni Moskvaya DTK-nın Ali Məktəbinə göndərməyə qərar verib. Etiraz etməyin mənasız olduğunu bildiyim üçün Moskvaya getməyə razılıq verdim. Beş illik proqramı iki ilə tamamlayıb, 1975-ci ilin sentyabrında DTK-da işə başladım…”

 Onun əmək təcrübəsi çox zəngindir. Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsində təlimatçı da işləyib, Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsində şöbə müdiri, İdarə rəisi də, Azərbaycan KP MK-da İnzibati orqanlar şöbəsinin müdiri də olub. Azərbaycan KP MK-sinə üzv də seçilib. Zaqafqaziya Hərbi dairəsi Hərbi Şurasının üzvlərindən biri kimi general-mayor rütbəsinə layiq də görülüb. Azərbaycan Prezidenti yanında Ali Nəzarət İnspeksiyasında İnzibati orqanlar şöbəsinin müdiri, sədr müavini vəzifələrində çalışıb. 1990-cı ildə isə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı da olub...

 Dilçi alim, professor Qəzənfər Kazımov onun barəsində yazır:- “Onun bir natiq, bir vətənpərvər kimi yetişməsində çalışdığı mühitin böyük rolu olub. Həmin mühit Yasifi ləyaqətli, dünyagörüşlü, uzaqgörən bir insan kimi formalaşdırıb. Ona görə də hətta DTK-nın 5-ci şöbəsinə rəhbərlik edərkən, respublikanın yaradıcı elm, maarif, ali məktəb təşkilatlarına, mətbuata nəzarət edərkən böyük xof yaratmış bu təşkilatda qələm sahiblərinə öz səlahiyyəti daxilində daim köməklik göstərib. Müsahibə və qeydlərindən aydın olur ki, 37-ci ildə olduğu kimi, 50-60-cı illərdə də ziyalılarımızın düşmənləri öz içərilərində olub- istedadsız və böhtançılar. Bu şəkildə üstünə "millətçilik və antisovet ruhda" sözləri yapışdırılmış 17 namizədlik və doktorluq dissertasiyasını da DTK-da fəaliyyətinin ilk illərində xilas edib, xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə SSRİ Dövlət mükafatına təqdim edilərkən də "dostları"nın Sov.İKP MK-ya, Siyasi Büroya, DTK-ya göndərdikləri imzasız məktubların, teleqramların "millətçilik" iddialarının ləğvində əməyi az olmayıb.”

 Bütün bunlardan əlavə Yasif Nəsirli Qarabağ Təşkilat Komitəsinin birinci müavini vəzifəsini icra edib. Qarabağ müharibə veteranıdır. Respublika "Veteran" Xeyriyyə fondunun prezidenti, Dünya azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzinin vitse-prezidentidir. Bir çox xarici ölkə universitetlərinin fəxri doktorudur. Azərbaycan yazıçılarının hərbi vətənpərvərlik komissiyası sədrinin müavinidir. 2007-ci ildən Azərbaycan Dünyası Beynəlxalq Əlaqələr Mərkəzinin (Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqə Cəmiyyəti) prezidentidir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2008-ci il 19 dekabr tarixli sərəncamı ilə "Əməkdar İncəsənət xadimi" Fəxri adına layiq görülüb. SSRİ-nin Fəxri çekistidir. 2008-ci ildə isə Yaponiyanın Ritsumeikan Universitetinin fəxri doktoru seçilib...

 Yasif Nəsirlini ölkədə həm də yazıçı kimi də tanıyırlar. İndiyədək iyirmiyə yaxın kitabı işıq üzü görüb, beşdən çox əsəri ruscadan Azərbaycan dilinə tərcümə edib. "Liftdə hadisə", "Təyyarə geri dönür", "Qan qardaşları" və başqa pyeslərinin tamaşaları dəfələrlə Azərbaycan Dövlət televiziyası ilə nümayiş etdirilib...

 Professor Qəzənfər Kazımov daha sonra yazır:- “Səksəninci illərin sonları idi. Bir məclisdə xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə ilə yanaşı oturmuşduq. Bir qədər aralıda isə Yasif Nəsirli bir nəfərlə söhbət edirdi. Bəxtiyar müəllim yavaşca mənə toxunub barmağı ilə Yasifi işarə edərək xəfif bir səslə dedi: Hazır birinci katibdir. Əgər olsa görün bu xalqa nə qədər xeyri dəyər!”

 Bəli, haqqında söhbət açdığım nasir, tənqidçi, publisist, tərcüməçi, fılologiya elmləri doktoru Yasif Nəsirli bu xalqın qənimət övladlarından biridir. Nə qədər çox yaşasa xalqımıza faydası var. Ona möhkəm can sağlığı, ağrı-acısız günlər arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.04.2024)