Qırğız Respublikasının Bişkek şəhərində Türk Dövlətlərinin Süni İntellekt Forumu keçirilib. 
Qırğızıstanın Rəqəmsal İnkişaf Nazirliyinin və Türk Dövlətləri Təşkilatının birgə   reallaşdırdığı tədbirdə süni intellektin gələcəyi və sosial-iqtisadi inkişafdakı rolu müzakirə edilib. 


Forumda süni intellekt sahəsində ixtisaslaşmış şirkətlərdən və Təşkilata üzv ölkələrin rəhbər şəxslərindən ibarət 200-dən çox nümayəndə iştirak edib.
Əsas məqsəd dövlət və özəl sektorda müvafiq sahənin inkişafı ilə bağlı regional əməkdaşlığın və rəqəmsal transformasiyanın gücləndirilməsi, araşdırmaların və innovasiyaların təşviqi olub.
Tədbirdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin nümayəndəsi “Süni intellekt tənzimlənməsi və dövlət xidmətlərinin göstərilməsi” panelində çıxış edib. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına agentlikdən verilən məlumata görə, nümayəndəmiz “ASAN xidmət”in süni intellekt strategiyası, süni intellektin dövlət xidmətlərinə tətbiqi barədə məlumat verib. 
Müzakirələrdə həmçinin dövlət xidmətlərində süni intellektin tətbiqi üzrə ümumi yanaşmanın formalaşdırılması və bu sahədə iştirakçı ölkələr arasındakı əməkdaşlıq imkanlarından söz açılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.10.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SUAL

”Göründükləri kimi olmalıdır insanlar.  

Əgər deyillərsə, heç görünməsələr, daha yaxşıdır.” (Uilyam Şekspir) 

Musa bəy, bu tip insanlara nə tövsiyə edərdiniz? 

 CAVAB

Dahi Şekspir gözəl deyib. Üzünə üz çəkməklə insan təzələnə bilməz. Saxta sevginin, yalan sözün, süni rəftarın ömrü çox qısa olur. O cür insanlara sadəlik, səmimiyyət, saflıq, təmizlik, ləyaqət, böyük insanlıq tövsiyə edərdim. Onlar təbiətə üz tutsalar, fəsillərin ahəngdarlıqla bir-birini əvəz etməsini, axşamın-sabahın vaxtlı-vaxtında bərqərar olmasını izləsələr və bu haqda dərin-dərin düşünsələr, öz naqisliklərini daha yaxşı dərk edərdilər. Təəssüflər olsun ki, bu gün cəmiyyətdə belə insanlar çoxdur, lap çoxdur. Bu da vaxtilə belə insanlara yazdığın şeirdən yadımda qalan sətirlərdir: 

Az çək özünü, 

Çəkiyə gələsi nəyin var axı? 

Uca-uca zirvələrin yanında. 

Qəlbi-qəlbi çinarların yanında. 

Uzun-uzun ağ yolların yanında... 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.10.2024)

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poetik qiraətdə sizlərlə yenidən Əlizadə Nuridir. Şair bu dəfə “Yaxşı ki, qanadı tək deyil quşun...” deyərək şükür edir. 

Xoş mütaliələr.

Yaxşı ki, qanadı tək deyil quşun...

Deyirlər allahdan gözəli yoxdu,

Onun da boyunu görə bilmədim.

Bir sevgi böyütdüm canımda, ancaq

Heyif ki, toyunu görə bilmədim.

Bəlkə son güllədi sonuncu yarpaq?-

Payız da beləcə tərksilah olur.

Hərdən ürəyiylə döyüşür adam-

Ürəyi üstündə tək silah olur...

Yağış gətirmişəm o göy üzündən,

Kövrək buludları ağlatmışam mən.

Mən də yalançıyam- özüm özümü

Yüz dəfə ümidlə aldatmışam mən.

...Yaxşı ki, qanadı bir cütdü quşun-

Yaxşı o tüfəngin tək lüləsi var.

Kibrit çöplərindən ev tikənlərin

Evinin alışmaq  təhlükəsi var..

Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Xuraman Hüseynin şeirləri təqdim edilir. 

Vətən sevgisi

Vətəni elə sevdiniz,

Vətənə sevginiz qaldı.

Hər küçədə, hər cığırda

Bu sevgidən bir iz qaldı.

Sizlər bizim yolumuzda

Canınızdan keçmisiniz.

Torpağı yaşatmaq üçün

Qanınızdan keçmisiniz.

Məğlub etdiniz düşməni,

Bizdən gen qaçır qəm, kədər.

Vətəni necə sevməyi

Qanıyla yazan şəhidlər!

Köç karvanı

Həsrət yoluyla insanın

Arzusu, gümanı gedir.

O yolla keçən günlərin

Yaxşısı, yamanı gedir.

Bu da gözlədiyimiz gün,

Avazı gəldi bülbülün.

Bir xoş anı görmək üçün

İnsanın zamanı gedir.

Gözümüz yaş içən yerdən,

Günlərimiz keçən yerdən,

Nisgilimiz köçən yerdən

İndi köç karvanı gedir.

Böyük Qayıdış

Qoynundan

didərgin düşdüyümüz anamız

Vətənə dönürük,

geri qayıdırıq

həsrətimizi bağrımıza basaraq.

Ayaq izlərimizin

xiffətini çox çəkib

gəldiyimiz yollar.

Vüsalla bitir

İllərin ayrılığı.

Sağalan yaralar

unudur ağrılarını,

gülür ağlayan gözlərimiz.

Vətənimiz xoşbəxt günlərini yaşayır.

Həsrətimizi, nisgilimizi

düşmənin ayaq izləri kimi

tapdalayaraq

gəldiyimiz yerə qayıdırıq.

Məğlub olan, uduzan

kiçik adamları

tarixin zibil yeşiyinə atır

Böyük Qayıdış.

Qayıdırıq sənə,

Vətən!

Həsrət bizi bir az da

böyüdüb,

Qayıdışımız da böyükdür.

Əsrlərlə, illərlə deyil,

44 günə qazanılan

böyük  Zəfər və geri dönüş!

Qoparıb həsrətdən

qübar bağlayan

ürəyimizin qaysağını, xoş gəlirik,

Vətən, sənə xoş gəlirik!

Bayraq adam

Milli Qəhrəman Natiq Qasımova

Alban kilsəsində beş gün ac-susuz

Döyüşdün, vuruşdun vətənin üçün.

Bayrağı vermədin namərd düşmənə,

Bayraq sevgin ilə dastana döndün.

Qoruyub Xocalı əsirlərini,

Özün təslim oldun o yağılara.

Sənintək qəhrəman oğlu olan xalq

Heç məğlub olarmı, düşərmi dara?

İgidlər qoruyar ana torpağı,

Bir evi yaşadan sönməz ocaqdır.

Sən də vətən üçün şəhid olmusan,

Şəhidlər əbədi yaşayacaqdır.

Qönçələr solmayacaq

Didərgin düşdünüz yurdunuzdan,

Məcburi köçkün oldunuz vətəndə.

Birləşib bir olduq,

"İtiqovan"la qovduq

sizi didərgin edənləri.

Qönçələr solmayacaq,

göz oxşayacaq güllər, çiçəklər.

Vətəndə didərgin olmayacaq,

hamı öz yurduna, evinə köçəcək.

Gözlər sevincdən ağlayacaq,

Yanaqlarda izi qalmayacaq

dərddən axan göz yaşlarının.

Həyat səninlə gözəldir

Düşmən işğal etdi səni,

uçdu, dağıldı

şəhərlərin, kəndlərin.

Nə qədər ömür yarıda qaldı,

sındı həyatların pəncərələri.

Bizim də ürəyimiz sındı

İllər öncə xəyanətini

bağışladığımız qonşunun

yenə xəyanət etdiyini

görüncə.

Qırıldı sülh göyərçininin

qanadları da.

Gec tanıdıq düşməni.

Saf ürəyimiz

daşqəlbli düşmənin

qarşısında

sınmayacaq bir də.

O ürəyi qoruyan

igid oğullar var.

Onlar əyilməyə, sınmağa

qoymayacaqlar səni.

Həyat səninlə gözəldir

Vətənimizin

gözünün qarası - Qarabağ!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.10.2024)

Varis, “Ədəbiyyat və incəsənət”    üçün

“Son dəqiqə! 

Avtomobillərin texniki baxışı ləğv olundu.

Ətraflı şərhdə”

Feysbukda bu statusu görüb yüzlərlə istifadəçi kimi mən də sevinc içində şərhdəki linki tıkladım, xəbərə daxil oldum. Və dərhal da məni məyusluq hissi bürüdü.

Azərbaycanın xəbər saytı bu cəlbedici reklamla Nikaraquanın Blumbe əyalətində avtomobillərin texniki baxışının ləğv edilməsi xəbərini paylaşmışdı. 

Təbiidir ki, 5000-dən yuxarı oxunma sayı qazanan bu xəbər heç bir azərbaycanlı üçün lazımlı deyil, onu statusda adam balası kimi “Nikaraquanın Blumbe əyalətində avtomobillərin texniki baxışı ləğv edildi” başlığı ilə reklam etsəydilər bircə nəfər belə girib oxumayacaqdı. 

Deyəsəksiniz, kreativlikdir, oxucu cəlb etməyin yeni texnikasıdır. Amma yox, şarlatanlıqdır, 5000-dən yuxarı insanı aldatmaq, onların zamanını əlindən almaq, hissləri ilə oynamaqdır. 

“Siyavuş Novruzov marketdən oğurluq etdi” başlıqlı xəbər qoyurlar manşetə. Yenə də minlərlə insan bu ad və soyadla tanınan məşhur şəxsi - millət vəkili Siyavuş Novruzovu nəzərdə tutub maraqla xəbəri oxuyur. Amma məlum olur ki, söhbət hansısa Padar kəndində yaşayan 16 yaşlı yeniyetmədən gedir. 

Bu da növbəti xəbər sırıma  manipulyasiyası növüdür. Padar kəndində yaşayan 16 yaşlı yeniyetməni kəndçilərindən başqa 10 milyonluq ölkədə bir kimsə tanımaz. Odur ki, onun xəbəri elə məhz bu adla da getməlidir: “16 yaşlı yeniyetmə marketdən oğurluq etdi”. 

Yox, sən ad və soyadı çəkirsənsə, demək aksenti məşhur millət vəkilinə vurub xəbəri oxuyan oxucuları aldadırsan. 

Öz zay məhsulunu yaxşıca reklam edib satan şirkətlərə cəza verilir, amma çox təəssüf ki, öz yüzüncü dərəcəli zay xəbərini nömrə bir xəbər kimi sırıyıb oxucu sayı qazanan rəsmi xəbərçilərə heç kəs gözün üstündə qaşın var demir. 

Heyif! 

Yazını yazıb bitirəndə gözüm növbəti “şok xəbər” reklamına sataşdı:

“Ağadadaş Ağayevin ölüm xəbəri yayıldı. Ətraflı şərhdə”. 

Bildim ki, bu da növbəti blefdir. Xəbəri oxuyanda buna əmin oldum:

“Səhhətimin pisləşməsi və ölkədən getməyimlə bağlı yayılan xəbərlər əsassızdır”.

Bu sözləri Xalq artisti Ağadadaş Ağayev son günlər haqqında yayılan şayiələr haqda danışarkən deyib…”

Bu dəfə də “Ağadadaş Ağayev vəfatı barədə şayiələrə cavab verdi” başlığı əvəzinə “Ağadadaş Ağayevin ölüm xəbəri yayıldı” başlığı ilə manipulyasiyaya əl atılıb. Bu da xəbər oxutmaq şarlatanlığının növbəti dozası. 

Bax belə! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.10.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Deyir ki:- “Mən həyatı kifayət qədər rəngarəng yaşamış adamam. Yazmaq istədiklərim çoxdu. Bir dəfə feysbukda yazmışdım ki, şeir ədəbiyyatın uşaqlıq dövrüdü. Mən o dövrü çoxdan keçmişəm. Ancaq adam var ki, ömrünün axırına qədər uşaq qalır, yəni şeir yazır. Amma dediyimiz maddi problemlər həll olunsaydı geniş nəsr əsərləri yazardım. Təbii ki, roman yazmaq üçün insanda zaman arxayınçılığı olmalıdı. Ümumiyyətlə, mürəkkəbliyinə görə, roman janrına bir dövlət kimi baxıram. Roman yazan yazıçıda arxayınçılıqla bərabər mütəfəkkir hökmdar beyni olmalıdı. Əsər müəllif tərəfindən dövlət kimi idarə edilməlidi.”

Deyilənlərə görə, qədim Sparta (Lakemedon) dövlətində döyüşçülərə savaşdan əvvəl ucuz başa gələn və zəngin kalorili xaş yeizdirirdilər. Xaş onlarda döyüş ruhu, tükənməz enerji, çeviklik yaradırdı. Verdiyi müsahibələrə göz gəzdirdim. Adamı məst edən gözəl, tanış bir qoxunu duydum...

“Mən ultra yeniliyə meyilli adamam. Ona görə ən müasir dünya yazarlarını oxuyuram. Daha doğrusu, audio-kitablara qulaq asıram. Müasir dünya yazarlarının əsərləri rusca səsləndirilir, qulaqcığı taxıb dinləyirəm. Mütaliə üçün çox gözəl metoddu. Nolaydı, həmin kitablar öz dilimizə də tərcümə ediləydi. Bir də daimi olaraq “Çto? Qde? Koqda?” intellektual kazino verilişlərini izləyirəm. İnternetdə axtarıb bütün proqramlarına baxıram. Həmin proqramın Rusiya, Azərbaycan, Ukrayna və Belarus verilişlərini qaçırmıram. Ümumiyyətlə, texnoloji sahədə süni intellekt inkişaf etdikcə, ədəbiyyatda da insani mövzular tükənməyə doğru gedir. Bu, qlobal prosesdi, bəlkə də bizdə bunu o qədər hiss etmirlər. Gələcək ağıllı maşınlarındı. Oxuduğum kitablar və baxdığım filmlərdən bu qənaətə gəlmişəm ki, tezliklə robotlar insanları sıxışdırıb, Yer kürəsində şahlıq edəcəklər. Bax belə bir kədərli sonluq!”- söyləyir.

Qərar verəndə bir az ləngiyir. Amma məntiqli qərar verməyi və düşdüyü mühitdə hörmət qazanmağı bacarır. Bununla yanaşı o, çox sosial insandır və əylənməyi sevir. Sevməyi və sevilməyi xoşlayır. Qayğıkeş birisidir, son tikəsini bölüşməyə hazırdır. Emosional olsa da, fəqət yaxşı həmsöhbətdir. Ədalətsizliyin düşmənidir, haqsızlığa göz yuma bilmir. Yumoru əla başa düşür. Nəzakətli və diplomatikdir...

Bəli, söhbət şair, publisist Murad Köhnəqaladan gedir. O, 1959-cu il oktyabrın 15-də Tovuz rayonunun Köhnəqala kəndində anadan olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Tovuz rayonu 1 saylı toxumçuluq sovxozunda fəhlə işləyib. Bir il sonra isə sovet ordusunda əsgəri xidmətə çağrılıb. Ordudan tərxis olunduqdan sonra Şəmkir rayonunun Zəyəm Cırdaxan kəndində zərgər Sərdar Sultanovun şagirdi olub. İki il Tovuz şəhər təmir-tikinti sahəsində, beş il də Bakı şəhər metro tikintisində fəhlə işləyib. 1980-ci illərdən şerləri ilə mətbuatda çıxış etməyə başlayıb. 1985-1990-cı illərdə isə Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda ali təhsilə yiyələnib. 1991-1992-ci illərdə Respublika Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzində elmi redaktor işləyib. Avrasiya Mətbuat fondunda əlaqəçi jurnalist olub. Sonra üç il Sibirdə, Uzaq Şərqdə yaşayıb. Vətənə dönəndən sonra isə Bakı İncəsənət mərkəzinin şeir şöbəsində çalışıb. Azad Yazarlar Ocağı adlı ədəbi təşkilatın yaradıcısıdır. Müstəqil media orqanlarında bədii və publisistik yazıları ilə çıxış edir. Ona yaxın kitabın müəllifidir...

Deyir ki:- “Ədəbiyyat, yazıçılıq, şairlik o yana dursun, mən müstəqillik dövrü Azərbaycan publisistikasının yaradıcılarındanam. Otuz ildən artıqdır, işləmədiyim qəzet, jurnal, sayt qalmayıb. Ömrüm boyu da heç bir partiyanın üzvü olmamışam, heç kəsin də qarşısında öhdəlik götürməmişəm. Həmişə bir ziyalı, bir vətəndaş mövqeyində olmuşam və hər zaman da olacağam. Mən azad düşüncəli adamam. Nə hakimiyyətin, nə də müxalifətin tapşırığı ilə oturub-dururam. Müxalifət qəzetlərində yazdığım vaxtlarda belə müxalifət rəhbərlərinin sözü ilə bir cümlə də yazmamışam.”

Dəyişkən əhval-ruhiyyəyə malikdir. Necə deyərlər, kimlərlə olmasından asılı olmayaraq hər an kefi dəyişə bilər. Bəzən münasibətlərində problemlər yaranır. Narahat və stresli mühitlərdə işləməyi sevmir. Qəribə mülahizə qabiliyyəti var. Hadisələrə özünəməxsus yanaşmağı bacarır. Qadınları müdafiə etməkdən çəkinmir.

“Adətən, cəmiyyətimizdə məişət işləri qadın və kişi arasında bölünür. Şəxsən mən, ev işlərinin cinslərə ayrılmasının əleyhinəyəm. Fikrimcə, işin növündən asılı olmayaraq, fiziki gücünə görə ağır işi kişi, yüngül işləri isə qadın görməlidi. Məsələn, paltaryuyan maşını olmayan ailələrdə bir qayda olaraq, paltarı qadın yuyur. Bunun tam əleyhinəyəm. Paltar yumaq, sıxmaq ağır işdi. Paltarı kişinin yuması daha ədalətlidi. Yaxud yemək bişirmək. Bu fikirdəyəm ki, hər bir kişi istənilən yeməyi hazırlamağı bacarmalıdı. Əslində, yemək bişirmək elə kişi işidi. Qadını ağır işlə yüklədikdən sonra ondan zəriflik ummaq artıq əbləhlikdi.”

Yox, yox! Birdən elə bilərsiniz ki, yaşının bu vaxtında AQP-yə üzv olub, əsla yox. Onun Arvaddan Qorxanlar Partiyasından (A.Q.P.) xəbəri yoxdur...

Nə isə, bu gün - oktyabrın 15-i Murad Köhnəqalanın 65 yaşı tamam olur. Qoy qələmə aldığım bu yazı, onun yubileyinə yazılacaq yazılar sırasında birinci olsun! 

Çox yaşasın!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.10.2024)