“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Ulduz” jurnalı ilə birgə QƏRBİ AZƏRBAYCANA QAYIDIŞA TÖHFƏ layihəsinin icrasına başlayır. Bu gün sizlər üçün layihəni ADPU-nun prorektoru, Dərələyəz, Keşkənd icmasının rəhbəri, professor Mahirə NAĞIQIZI və tədqiqatçı-hüquqşünas Səməd VƏKİLOV təqdim edirlər.
“Keçmiş zamanlarda Azərbaycanın torpaqlarının bir qismi əlindən gedibdir. Xalqımız əldən getmiş torpaqların nisgilini indi də çəkir. İndi də Göyçə mahalı, Zəngəzur deyəndə xalqımızın ürəyi ağrıyır, xalq o torpaqların arzusu ilə yaşayır” - Ümummili Lider Heydər Əliyev.
Əziz oxucular, daşına, torpağına vətən dediyimiz, hər parçası Azərbaycan türklərinin qanı ilə yoğrulmuş, nisgillərimizin, həsrətlərimizin ünvanı olan Qərbi Azərbaycana həsr edilən bu layihədə fərqli çalarların olması tamamilə təbiidir.
Bir parça daş vətəndir,
Hər yerdə baş vətəndir!
Bu poetik düşüncənin məna çalarlarının əsas motivi vətən sevgisi olmaqla bizim özümüzü də vətənin bir parçasına çevirir.
Hədəfimiz öz doğma yurdumuz olan Qərbi Azərbaycana qayıdışdır. Bu qayıdış isə təkcə mənəvi amillərlə özünü ehtiva etmir. Bu məsələdə tarixi və hüquqi aspektlərdən yan keçmək mümkün deyil. Bütövlükdə Qərbi Azərbaycana qayıdış konsepsiyası mənəvi-hüquqi, tarixi aspektləri özündə əks etdirən irimiqyaslı bir fəaliyyət sahəsidir. Azərbaycan dövlətinin siyasi prioritetinə çevrilən Qərbi Azərbaycana qayıdış hərəkatı yurd-yuvasından zorla çıxarılmış yurddaşlarımızın iradəsinin ifadəsidir və tarixi şüura əsaslanır. Tarixi aspekt, Qərbi Azərbaycan ərazisində olan tarixi abidələr, toponimlər qırğınlar nəticəsində tarixdən silinmiş, dağıdılaraq xarabalığa çevrilmiş kəndlər. Bir də unutmayaq ki, vətən torpaqlarının mənəvi bütövlüyünün qorunduğu yeganə ünvan folklorumuzdur. İrtica nə qədər vətənimizi parçalasa da, folklorda vətən torpağının hüdudları tamdır! Vətənimiz Bütöv Azərbaycandır! Bu bütövlüyü yaşadan isə bizim vətən övladlarıdır. Şifahi yaddaşımızın daşıyıcılarıdır ki, onlar bu mədəniyyəti nəsildən-nəslə ötürür. Zəngin mədəni irsə malik olan Qərbi Azərbaycan folklorunun öyrənilməsi, təbliği və mühafizəsi günün aktual problemi olaraq qalmaqdadır. Beləliklə, bu bütövlük ədəbiyyatımızda, mədəniyyətimizdə, incəsənətimizdə özünün varlığını yaşadır. Bu mənəvi dəyərlər sistemi bizim Qərbi Azərbaycana qayıdışımızı təmin edəcək ən həlledici amildir. Bu mənəvi dəyərlərin əsasını isə inam təşkil edir. Biz zaman-zaman bu inamı dövlət rəhbərlərimizin dilindən eşitdikcə qayıdışa olan ümidlərimiz qəlbimizdə daha da möhkəmlənir.
Ümumilli Lider Heydər Əliyev Qərbi Azərbaycandan olan bir qrup şəxslə görüşündə qayıdışa olan sarsılmaz inamını ifadə edərək qeyd etmişdir:"Azərbaycan xalqının bu əzab-əziyyətinə görə hər şey onun xeyrinə dəyişəcəkdir. Siz gələcəkdə mütləq və mütləq gedib hələ öz gözəl Göyçə torpağınızı da görəcəksiniz, öz doğma dağlarınızı, bulaqlarınızı, çaylarınızı da görəcəksiniz".
Uğurlu siyasi varis, Müzəffər Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin bu mövzuda olan hər çıxışı qayıdışa olan inamın dönməzliyini bir daha təsdiq edir. Prezident İlham Əliyev:"Bu gün biz yaxşı bilirik ki, Ermənistan dövləti tarixi Azərbaycan torpaqlarında yaranıb. Zəngəzur, Göyçə mahalı, İrəvan bizim doğma torpağımızdır. Biz qayıdacağıq!.
Qayıdışın hüquqi aspektlərinə gəldikdə Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən vaxtı ilə qəbul edilmiş 18 dekabr 1997-ci il tarixli 1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaq-larından kütləvi surətdə deportasiyası haqqında, 28 mart 1998-ci il tarixli "Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında" Fərmanlarla Qərbi Azərbaycana qayıdışın təmin olunması istiqamətində fəaliyyət üçün hüquqi təminatlar yaradır.
Qərbi Azərbaycandan zorakılıqla çıxarılmış şəxslərin öz yurdlarına qayıtması beynəlxalq hüquqa əsaslanır. Azərbaycan və Ermənistan respublikalarının radifikasiya etdiyi BMT-nin 10 dekabr 1948-ci il tarixli "İnsan hüquqları haqqında Ümumi Bəyannamə"sinin 13-cü maddəsində deyilir: "Hər bir insan hər bir dövlətin hüdudları daxilində sərbəst hərəkət etmək və özünə yaşayış yeri seçmək hüququna malikdir. Hər bir insan, öz ölkəsi də daxil olmaqla, istənilən ölkəni tərk etmək və öz ölkəsinə qayıtmaq hüququna malikdir".
Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın 12-ci maddəsinə əsasən,heç kəs öz ölkəsinə qayıtmaq hüququndan məhrum edilə bilməz.
"Qaçqınların statusu haqqında Cenevrə Konvensiyası", "İnsan hüquqları haqqında Beynəlxalq Bill", "İqtısadı, sosial və mədənı hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt", "Genosid cinayətinin qarşısının alınması və onun cəzalandırılması haqqında Konvensiya", "İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani, yaxud ləyaqəti alçaldan rəftar və cəza növlərinə qarşı Konvensiya", "Uşaq hüquqları haqqında Konvensiya"və s. beynəlxalq sənədlərdə Qərbi Azərbaycandan deportasiya edilmiş vətəndaşlarımıza verilmiş hüquq və azadlıq-lar kobud şəkildə pozulub. Eyni zamanda bu sənədlər onların öz yurdlarına qayıtması üçün hüquqi təminatlar yaradır.
Cənab Prezident İlham Əliyev gənc nəslin tərbiyəsi ilə bağlı çox vacib məqama toxunaraq söyləyir: "Biz istəyirik ki, gənc nəsil Zəngəzurun tarixi Azərbaycan ərazisi olmasını bilsin. Zəngəzur 1920-ci ildə, yüz il bundan öncə Ermənistana verilib. Ondan əvvəl bu ərazi bizə məxsus idi".
"Biz də, Qərbi azərbaycanlılar da heç vaxt inamı itirməməliyik. İnanmalıyıq və eyni zamanda addımlar atmalıyıq, fəal olmalıyıq, işləməliyik. Gün gələcək, biz Qərbi Azərbaycanda da belə gözəl məclis keçirəcəyik və bu günü xatırlayacağıq!" – deyən Prezident İlham Əliyevin sarsılmaz inamı və bütün platformalarda bu taleyüklü məsələdə səfərbər olunmaqla biz hədəfimizə çatacağıq.
Əziz oxucu, bu layihə Azərbaycan türklərinin ana yurdu olan Qərbi Azərbaycana qayıdış hərəkatına kiçik bir töhfədir. Tarixi keçmişimizi unutmayaq. Biz Qərbi Azərbaycana mütləq qayıdacağıq!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(10.06.2024)
