Super User
“Səndən nifrət edirəm” nə deməkdir axı? – Aygün Əziz
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə “Biri ikisində” layihəsində bu gün növbədə TRİBUNA rubrikasıdır, Aygün Əzizin mülahizələri ilə tanışlıqdır.
TRİBUNA
Aygün ƏZİZ
DİLİMİZİN ANASINI AĞLATMIŞIQ
Dilin canlı orqanizm kimi daim inkişafda olub özünü yeniləməsini hamımız bilirik. Bu, qaçılması mümkün olmayan labüd bir proses olmaqla bərabər, həm də, olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki lüğət tərkibinə yeni söz, ifadə almayan dil yavaş-yavaş ölgünləşir. Üstəlik, indiki texnologiya əsrində hər bir dil yeniliklərə qucaq açmalıdır. Dilin lüğət tərkibi nəinki bir qərinə, yaxud yarım əsrdən bir böyüməli, əksinə, hər il yeni söz və ifadələrlə zənginləşdirilməlidir.
Amma dilə yeniliklərin gətirilməsi ona xələl gətirməməlidir. Hazırda dilimizin zənginləşməsi, təəssüflə qeyd etməliyəm ki, yeni yaranan, icad olunan və yaxud özümüzdə olmayan sözlərin gətirilməsi ilə deyil, oturuşmuş söz və ifadələrin seriallar, inteqrasiya və ya hər hansı bir səbəbdən başqa sözlərlə uğursuz, əksər hallarda isə anlaşılmazlıq yaradan alternativlərin dilə “yamaq” edilməsi yolu ilə baş verir. Bunlar isə haqlı olaraq dilin təəssübünü çəkən qələm əhlində və dilçilərdə, habelə əhalinin yaşlı təbəqəsində çaşqınlığa səbəb olur.
Birinci böyük problem türk serial qurbanlarının "sayəsində" yaranıb. Üstəlik, hətta dünya ədəbiyyatı nümunələrinin Azərbaycandilinə tərcüməsi olduğu halda, kitabın türk dilindəki versiyasını axtaranlar özləri dilə düşmən kəsilənlərdir. Oxuyanların arasında bizim tərcümələrin bərbad olduğunu deyib türkcə varianta qaçanlar yalançıdırlar.Niyə bu qənaətə gəlmişəm?İzah edim. Düzdür, bizdə tərcümələrdə qüsurlar ola bilər; bu, normal haldır. Dünya ədəbiyyatının kütləvi tərcüməsinə son iki dekadada təkan verilib.Amma biz məsələlərə hər zaman bir prizmadan yanaşdığımıza görə və məişətdə də, həyatda hər görülən işə ağız əyməyə meyilli olduğumuz üçün yaxşı tərəfdən heç nəyi görə bilmirik.Belə xəbislik, paxıllıq bizi qabağa aparmayacaq.Necə ki, hələ də yerimizdə sayırıq, hətta deyərdim, dala gedirik.Azərbaycanca tərcüməyə göz süzdürüb, türkcə dünya ədəbiyyatı oxuyan gənclər guya özləri türk dilini bilirlər? Əsla! Onların türkcə biliyi "nasılsınız, efendim?, iyiyim, teşekkür ederim"-dən o tərəfə keçmir. Yaxud türk kanallarında evlilik və şou-biznes proqramlarına baxmaqdan ibarətdir. Belə döşünə döyənlərin əlinə türkcə elmi ədəbiyyat ver, yaxud siyasi və ya elmi bir TV verilişinə baxmağı xahiş et, gözlərini döyə-döyə qalacaqlar. Bu abzasa haşiyə olaraq qeyd edim ki, bir dəfə Seymur Baycan türk dilində dünya ədəbiyyat nümunələrinin tərcümədə nə günə salınmasından geniş araşdırma apararaq təhlil etmiş və haqlı olaraq belə tərcümələri tənqid atəşinə tutmuşdu.S.Baycan qeyd edirdi ki, təhriflərə yol verilir, tərcümələrdə yanlışlıqlar olur.Və Azərbaycan oxucusu belə nüanslardan bixəbərdir.
Həm şifahi, həm də yazılı dilimizi ən bərbad hala salanlar əsasən gənc nəslin nümayəndələridir.Bir çox orta nəsil TV aparıcılıarı və hər yerindən duran jurnalistlər də bu işə yamanca "qol qoyublar".Ən çox qıcıq doğuran özümüzdə olan sözlərin türk dilindəki qarşılığından istifadə edilməsidir.
Misallar verim:
qoşulmaq – qatılmaq
sürtgəc – rəndə
köhnəlmək, xarab olmaq, təzəliyini itirmək – yıpranmaq
çəkmə – çizme
filan – falan
uşaq salma – düşük
yarış – yarışma
siyirmə – çəkməcə
tarakan – hamam böcəyi
dabanlı – topuklu
arıqlamaq – kilo vermək
kökəlmək – kilo almaq
yumşaq – yumuşaq
tonal krem – krem-baza
pomada – ruj
mahnı – parça ("Filankəsin ifasında bir parçaya qulaq asaq")
xalça – kilim ("xalça" xovlu olur, "palaz" və "kilim" isə bizdə xovsuz xalçaya deyilir. Amma türk dilində hər ikisinə "kilim" deyilir.Hacət varmı belə lüzumsuz əvəzə?)
ürək bulanma – mədə bulanma
zibil – çöp
hüzn – hüzün
palto – mont
alt paltarı – iç geyimi
soyuducu – buz dolabı
odekolon – kolonya
sənətkar – sənətçi
yazıçı – yazar
ağız dadı – damaq dadı
işləmək – çalışmaq ("Filan yerdə işləyirəm" yerinə "Filan yerdə çalışıram" demək nə dərəcədə doğrudur? "Çalışmaq" bizdə "cəhd etmək" sözünün sinonimidir.)
ifrat – aşırı
məcbur etmək – zorlamaq ("zorlamaq" bizim dildə kiminləsə iradəsi əleyhinə zorla cinsi əlaqədə olmaq deməkdir)
əlləşmək (məs. xəstəliklə) – boğuşmaq ("boğuşmaq" bizim dildə heyvanlara, əsasən yırtıcılara aid işlənən sözdür)
sağanaq – çərçivə
cığallıq etmək – oyunpozanlıq etmək
xor görmək – küçümsəmək
alçaltmaq – aşağılamaq
məşğul – yoğun (“yoğun” sözünü bizdə “məşğul” mənasında işlədənlər var.)
görməzliyə vurmaq – görməzdən gəlmək
zəng etmək – telefon etmək
görüş– randevu
təsadüfən – şans əsəri (“Filankəs şans əsəri sağ qaldı” nə deməkdir axı? “Filankəs təsadüfən/təsadüf nəticəsində sağ qaldı” demək ayıbdır?!)
imtina etmək, rədd cavabı vermək – geri çevirmək
foto – fotoqraf (bizdə “fotoqraf” şəkil çəkən adam deməkdir, türk dilində isə “şəkil, foto”)
zənəxdan (yanaqda və ya çənədə batıq) – qəmzə (türk dilində sifətdə bu cür batığa “qəmzə” deyilir, bizdə isə “qəmzə” “naz, işvə” mənasında işlənir.İndi “Üzündəki qəmzə onu daha da cazibədar edirdi” dilimizdə nə qədər gülünc səslənir).
emosional təzyiq, hisslərlə oynama – duyğu sömürücü
hopdurucu – əmici
cirə (ədviyyat növü) – kimyon
xəstəliyə tutulmaq/yoluxmaq – xəstəliyə yaxalanmaq/bulaşmaq (misal: Cinsi yolla bulaşan xəstəliklərin yoluxma təhlükəsi…”
Əvvəlki vaxtlardan “Kesar əməliyyatı” kimi qəbul edilmiş ifadə son illər bir neçə versiyada işlənir.“Qeysər əməliyyatı”, “Qeysəriyyə əməliyyatı” və nəhayət, türk dilindən keçmə “Sezaryen əməliyyatı” formalarında rast gəlinir.Bu, həqiqətən, biabırçı bir haldır.
Başqa nümunələrə nəzər yetirək. Bu misallarda da dilin qrammatika qaydalarının kobud şəkildə pozulmasının şahidi oluruq:
1. Allah atanA/ananA/dostunA və s. rəhmət etsin (ismin yönlük halında) – Allah atanI/ananI/dostunU rəhmət etsin (ismin təsirlik halından istifadə olunur və bu, bizim qrammatika qaydalarını pozur)
2. "Nifrət etmək" feili ismin yönlük halını tələb etdiyi halda türk dilinin təsiri altında artıq xeyli adam bu feili ismin çıxışlıq halı ilə işlədir. "SənƏ/filankəsƏ nifrət edirəm" yerinə "SənDƏN/filankəsDƏN nifrət edirəm" deyir.
3. Özüm şəxsən neçə il əvvəl bir azərbaycanlı jurnalisitin müsahibinə "Sizdən belə bir sual SORMAQ istəyirəm" dediyini eşitmişəm. Bizim dildə "sormaq" "soruşmaq" feilini əvəz edə bilməkdən çox uzaq məna daşıyır.
4. "Gəncə Teatrının "Dəlilər"i paytaxtımızda performans sərgilədi"... ("performans" sözünü əvəz etmək ücün bizdə "ifa, oyun, nümayiş, icra, tamaşa" kimi kontekstə uyğun sözlər var. "Sərgiləmək" sözü isə, ümumiyyətlə, mövcud deyil.)
5. "Xəstəliklə boğuşan Musa Yaqub...".("Boğuşmaq" yırtıcı heyvanlar haqqında işlədilən və "qapışmaq, bir-biri ilə tutaşmaq" və məcazi mənada "dalaşmaq, dava etmək" deməkdir."Boğuşmaq" sözünü burada yazmaq nə dərəcədə düzgündür?!)
6. "...bitimə 6 tur qalmış..." (Dilimizdə "bitim" sözü yoxdur.)
7. "Fasiləsiz televizor izləmək..." ("izləmək " sözünün dilimizdə mənası "arxasına düşmək, izi ilə getmək" və "aramaq, axtarmaq" deməkdir.)
8. “Şikayət etmək” feilindən sonra ismin çıxışlıq halı işlənməli halda təsirlik halından istifadəsi halları var (“OğlunDAN polisə şikayət etdi” əvəzinə “OğlunU polisə şikayət etdi” kimi xətalar az deyil.)
9. "Hərbi lisey direktorunun laqeyd formada cavabı nəticəsində xəyallarım "suya düşdü". Yəqin, "ümidlərim boşa çıxdı" demək istəyiblər.Təəssüf ki, “xəyal qırıqlığı yaşamaq” kimi ifadə də populyarlaşıb. Halbuki bu ifadələrin dilimizdə “məyus olmaq”, “ümidləri boşa çıxmaq”, “xəyalları puç olmaq”, “xəyalları alt-üst olmaq” kimi bədii cəhətdən gözəl, rahat anlaşılan alternativləri var.
10. Tez-tez “şiddətlə tövsiyə edirəm” cümləsinə rast gəlirik. “Şiddət” sözünü “israr” ilə əvəz etmək bizim üçün daha dolğun səslənir.
11. “Dodaq uçurdan” ifadəsi çox geniş yayılıb. Halbuki bunun türkcədəki variantı “dudak uçuklatan”dır.“Uçuq”la “uçurtmaq” sözlərinin fərqinə belə varmadan bunu dilimizə gətirib bu formada işlətmək hansı savaddan xəbər verir? Üstəlik də, türkcə “dudak uçuklatan” ifadəsini özümüzdə olan “mat qoyan, heyrətə salan, məəttəl qoyan, dəhşətə gətirən” kimi ifadələrlə əvəz edə bilərik.
12. Son illər müxtəlif nüfuzlu saytlarda belə “dünyaca məşhur” ifadəsindən geniş istifadə olunur. Dilimizdə “ca” qoşması miqdar məzmunu verir.Min il, ondan daha əvvəl də belə olub, təqlid pəhləvanlarının səylərinə baxmayaraq, bundan sonra da belə olacaq:
"Kitabi-Dədə Qorqud"a müraciət edək:
"Uruz burada soylamış, görəlim, xanım, nə soylamış; aydır:
A bəg baba!
DəvəCƏ böyümişsən, köşəkCƏ aqlın yoq!
DəpəCƏ böyümişsən, darıCA beynin yoq!
Hünəri oğul atadanmı görər, ögrənər,
yoxsa atalar oğuldanmı ögrənür?"
Bir məşhur bayatıda isə belə deyilir:
Əzizinəm gül əllər,
Ağ biləklər, gül əllər,
DəryaCA ağlın olsa,
Yoxsul olsan, güləllər...
Əgər "dünyaca məşhur" "dünyada məşhur"dursa, onda "dəryaca ağlın" "dəryada ağlın", "dəvəcə böyümüsən" "dəvədə böyümüsən" və s. deməkdir? Gülünc deyilmi?
13. Anda feili bağlama şəkilçisini də –dığında ilə əvəz edirlər. Məsələn, “pəncərəni açanda” yerinə “pəncərəni açdığında” yazırlar.Niyə?Bu, ortaq türkcəyə xidmət etmir axı.
Belə misallardan çox gətirmək olar. İstənilən xəbər saytlarına elə ani nəzər salanda gözə sataşacaq dərəcədə çoxdur və getdikcə də artır.İnsafınız olsun! Axı bu qədər də olmaz.Misallara baxsanız, vəziyyətin, doğrudan da, acınacaqlı olduğunun fərqinə varacaqsınız.
Bu yazıda dilimizə vurulan yaralardan bəhs edərək hamının diqqətini cəlb etmək, dilimizin təmizliyini, düzgünlüyünü qorumaq üçün hamımızın səfərbər olmağımızı istərdim.Dilin təəssübünü çəkmək olduqca böyük məsuliyyət tələb edən bir öhdəlikdir.Bu, hamımızın ümdə vəzifəsi olmalıdır.Kimsə yaxasını belə şeylərdən kənara çəkirsə, düşünüb-daşınmadan dilimizin qayda-qanunlarına tabe olmayan söz və ifadələrdən istifadə edirsə, bunun qarşısı alınmalıdır.Heç bir vəchlə dilin başına bu cür oyun açılmasına yol vermək olmaz.
Bəlkə, elə türkcə deyək ki, yaxşı başa düşsünlər bizi? O zaman dialın gəldi: "Yetər artıq!”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.06.2023)
Mədəniyyət Nazirliyinin Apellyasiya Şurasının növbəti iclası keçirilib
Mədəniyyət nazirinin müavini Səadət Yusifovanın sədrliyi ilə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin Apellyasiya Şurasının növbəti iclası keçirilib.
Nazirliyin məlumatına görə, iclasda Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyində vakant olan dövlət qulluğu vəzifələrinin tutulması ilə bağlı Dövlət İmtahan Mərkəzinin 13 yanvar 2023-cü il tarixində elan etdiyi müsabiqə üzrə keçirilmiş müsahibələrin nəticələrinə yenidən baxılması ilə bağlı 14 namizədin apellyasiya şikayətlərinə baxılıb. 14 namizəddən 3-ü Şuranın iclasında iştirak etməyib, 3 nəfərin müsahibə nəticəsi dəyişdirilərək vəzifəyə uyğun hesab edilib, 8 nəfərin müsahibə nəticəsi isə qüvvədə saxlanılıb.
İclas zamanı namizədlərin müsahibə ilə bağlı fikirləri dinlənilib, Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən təqdim edilmiş müsahibələrin videoçəkilişinə və sənədlərinə əsasən Şura üzvlərinin hazırladığı rəyləri müzakirə olunub. Səxavət Ağayev, Babək Cəfərov və Nisə İmanova Şuranın iclasında iştirak etmədiyindən onlarla keçirilmiş müsahibənin nəticəsinə dair rəylər Şura üzvləri tərəfindən onların iştirakı olmadan müzakirə olunub. Sonda Apellyasiya Şurasının üzvlərinin səsverməsinə əsasən iclasda baxılan məsələlərə dair Qərarlar qəbul edilib.
Nizami Muradov, Aydan Süleymanlı, Elşən Xəlilov, Ələfsər Ələfsərli, Leyla Məmmədova, İbrahim Heydərov, Alpay Şərifli, Nadir Həsənov, Səxavət Ağayev, Babək Cəfərov və Nisə İmanovanın şikayətləri ilə əlaqədar Apellyasiya Şurasında qəbul edilən Qərarlara əsasən həmin namizədlərlə əvvəl keçirilmiş müsahibələrin nəticəsinə dair müsahibə komissiyasının qərarları tam obyektiv və əsaslı hesab edilərək dəyişdirilmədən qüvvədə saxlanılıb.
Aişə Əliyeva, Çimnaz Həsrətova və Zəhra Kazımovanın şikayətləri ilə əlaqədar Apellyasiya Şurasında qəbul edilən Qərarlara əsasən həmin namizədlərlə əvvəl keçirilmiş müsahibələrin nəticəsi dəyişdirilərək iddia etdikləri vəzifəyə uyğun hesab edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.06.2023)
“Birazdan başlanar soyuq bir savaş” - Güneyli Mehdi Sırdaşın şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güneydən gələn səslər rubrikasında portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizləri Mehdi Sırdaşın poeziyası ilə tanış edəcək.
Sırdaş təxəllüsü ilə tanınan Mehdi Kupal 1991-ci ildə Təbrizdə doğulmuşdur. O, Təbriz universitetində İngilis ədəbiyyatı üzrə təhsil almışdır. Şeir və ədəbi tənqid mütəxəssisidir. 2005-ci ildən şeir yazmağa başlamışdır.
BİLMƏSƏN DƏ, BİLMƏMİSƏN!
Varlığına bürünmüşəm,
Bilməsən də, bilməmisən!
Sevincindir işim, peşəm
Bilməsən də bilməmisən!
Xımında odlu ad mənəm,
Ağzında tamlı dad mənəm,
Uçmağına qanad mənəm,
Bilməsən də, bilməmisən!
Sıtqadığın duadayam,
Hər atdığın davadayam,
Sığındığın yuvadayam,
Bilməsən də, bilməmisən!
Sonunda son yolun mənəm,
Son çəkilən qolun mənəm,
Sağın mənəm, solun mənəm,
Bilməsən də, bilməmisən!
Bayıldıcı laylayınam,
Taleyinəm, bal ayınam,
Yaslı-yaslı naynayınam,
Bilməsən də, bilməmisən!
Söz verib, söz saxlayıram,
İlqarı düz saxlayıram,
Son günə üz saxlayıram
Bilməsən də, bilməmisən!
Kim bilib ki, sən biləsən?!..
YARA
Dayanma vur, vur yenə, vur!
Hər nə yaran vardı mənə.
Mən yaralar övladıyam
Yaran etibardı mənə.
Həyatım nəzirdi yara,
Sanma rahatdı sanmışam.
Düzün dilərsən mələyim,
Mən yaradan yaranmışam.
Rol oynamaq gərək deyil,
Aramıza düşüb ara.
Mən səndən küskün deyiləm,
Gələn gəlir qəlbi yara.
Halal-halal halallaşıb,
Ayrılaraq haram oldun.
Düzməcəmi tamamlayıb,
Sən ən böyük yaram oldun.
Damğalayıb həyatımı,
Buraxdın ortalıqlara.
Səndən anladığım olub,
Yara, yara, yara, yara...
GƏLƏCƏK BİZİMDİR
Bir qərib duyğudur qonağım bu gün,
Siz allah qoymayın, ürəyim gedir!
Çox zaman sürməyib bizim sevgimiz,
Şirin arzularım, diləyim gedir.
Birazdan başlanar soyuq bir savaş,
Küləklər dondurar yollarımızı.
Qasırğalar bizə şillə atsa da,
Gəlsənə açmayaq qollarımızı!
Sözünü tutmadın, oyun pozuldu,
İçimdə fitnəni doğub gedirsən.
"Gələcək bizimdir" nə tez unutdun?
Süd əmər sevgimi boğub gedirsən.
Tanrının utancı düşür gözümdən,
Sənsə kirpiyimdən yerə axırsan.
Duzlu əllərini göyə qaldırıb,
Yalvarıb-yaxarıb kimə baxırsan?!
Mələklər göz vurub səni səsləyər,
Sənsə qanadlanıb göyə uçursan.
Qaranlıq sarayda buraxıb məni
Hansı xarabaya işıq saçırsan?!
Hansı xarabaya?..
SƏNƏ UDUZMAQ
Məni səndən doymaq daha da gözəl,
Daha da gözəldir əlinlə yazmaq.
Ağzınla danışıb, gözünlə görmək,
O qədər gözəl ki, sənə uduzmaq!..
Yenə də gözəldir bitib qoynuna,
Sabahdan-sabaha dizində qalmaq.
Əlində yetişib əfsanələşmək,
Ayağından düşüb izində qalmaq.
Bilmirsən nə qədər təmiz duyğudur,
Səndən qurtarmamaq, şəfa bulmamaq.
Dərdinə bulaşmaq, döşəyə düşmək,
Sağlığa dolmamaq, doldurulmamaq.
Gözəllik bitərmi yazmaqla səni?
Saymaqlar nəhayət yarıya varar!
O qədər gözəldir məndəki huş-baş,
Yarıdan geriyə saymağım da var.
SƏNİ NAMAZ QILIRAM
Ağzından damlayıbdır,
Bir damla pətəklərə.
Nəfəsin toxunubdur,
Sanki kəpənəklərə.
Başından şal düşəndə,
Qaranlıq qaralıbdır.
İnci-inci dişlərin,
Dağlardan qar alıbdır.
Sənə niyyət eyləyib,
Səni namaz qılıram.
Ağlım başımdan gedir,
Qunutda yıxılıram.
Göz ol tanrılığından,
Mənə təkcə sən gərək.
Səndən ayrılmaq üçün,
Beş arşın kəfən gərək.
Qarşına çıxmağımdan,
Utanıb üzdən üzüm.
Gecə-gündüz gözümdən,
Axıb gecə-gündüzüm.
Səni görüb duyandan,
İçimdə əlamandı.
Nəsə demək istədim,
"Nəsə"m ağzımda yandı!..
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.06.2023)
Azərbaycan Milli Xalça Muzeyində “Şuşanın tanınmış soyları” adlı tədbir təşkil olunub.
“Şuşanın tanınmış soyları” layihəsi çərçivəsində təşkil olunan budəfəki tədbirdə qala-şəhərdə ilk şirniyyat sexinin yaradıcısı, Cavanşirlər nəslinin nümayəndəsi Ənnəğı Şirinbəylinin oğlu Şirin bəy Şirinbəyli və ümumilikdə Şirinbəylilər soyu haqqında ətraflı məlumat verilib.
Şirinbəylilər şəcərəsindən olan, Fransanın Akademik Palma Ordeninin kovaleri və zabiti Azelma Həsənova, publisist, tərcüməçi Vasif Quliyev, “Bakinskiy raboçiy” qəzetinin Mədəniyyət şöbəsinin rəhbəri Afət İslam Məmmədova, Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin ilk direktoru Tofiq Süleymanov çıxış edərək, Şuşanın daha bir görkəmli nəslinin Azərbaycan tarixindəki yeri və rolu barədə danışıblar.
Natiqlər XVIII əsrin ikinci yarısında Şuşanın “Çuxur” adlandırılan ilk məhəlləsində məskən salan Ənnağı bəy Cavanşir və onun ailəsi haqqında maraqlı tarixi faktları qeyd ediblər.
Daha sonra tədbir iştirakçıları Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə Azərbaycan Milli Xalça Muzeyində açılan “Tarixin salnaməsi” sərgisi ilə tanış olublar, həmçinin “Milli sərvətimiz” adlı sənədli filmi izləyiblər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.06.2023)
Nəhayət, gözlənilən gün yetişdi
Məşhur kamança ifaçısı Mark Eliyahu bu gün Bakıda çıxış edəcək
Üç aya yaxındır ki, bu elan verilmişdi: Məşhur kamança ifaçısı Mark Eliyaxu iyunun 4-də Heydər Əliyev Sarayında çıxış edəcək.
Nəhayət, 4 iyun yetişdi.
Tanınmış ifaçının Bakıda çıxışı The Show is about Love” (“Sevgi haqqında şou”) adlı turne çərçivəsində reallaşır.
Xatırladaq ki, Mark Eliyahu Dağıstanda məşhur musiqişünas və musiqiçi, milliyyətcə yəhudi Perets Eliyahunun ailəsində dünyaya göz açıb. Sonra ailəsi İsrailə köçüb. Gənclik vaxtlarında əfsanəvi kamança ustadı Habil Əliyevin ifasından ruhlanan Mark bu musiqi alətini dərindən öyrənməyə qərar verib. On altı yaşında o, Azərbaycana gəlib və Əməkdar artist Ədalət Vəzirovun rəhbərliyi ilə kamançada ifa sənətinə yiyələnməyə başlayıb. Bakıda iki il qaldıqdan sonra İsrailə qayıdıb, Qərb və Şərq musiqisini daha dərindən öyrənib.
Musiqiçi müxtəlif ölkələrdə bir çox musiqi və rəqs layihələrində iştirak edib. Onun “Voices of Judea” (“İudeyanın səsləri”) solo albomu musiqi tənqidçiləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilib.
Mark Eliyahu təkcə musiqiçi deyil, o həm də multikulturalizmin və sülhün nümayəndəsidir. İfası ilə o, coğrafi sərhədləri, dil maneələrini və dini fərqləri aşaraq, dünyaya nikbin mesajlar çatdırır. Sevginin universal dili olan musiqi vasitəsilə Mark Eliyahu musiqisevərlərin ürəyinə yol tapır.
Bugünkü konsertin möhtəşəm olacağı şübhəsizdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.06.2023)
Özbəkistanda Heydər Əliyev ilinə silsilə tədbirlər davam edir
Yenidən söhbətimizin mövzu obyekti Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzidir, belə ki, mərkəz 2023-cü il üzrə Özbəkistan mətbuatı, ictimaiyyəti arasında ölkələrimiz və xalqlarımız arasında tarixi dostluq və əməkdaşlığa dair müsabiqə elan edib.
2023-cü ilin Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən ölkəmizdə “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi ilə əlaqədar Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi tərəfindən Özbəkistanda silsilə tədbirlərin və layihələrin həyata keçirilməsi plandaşdırılır. Bununla əlaqədar, Mərkəz müsabiqəyə “Heydər Əliyev və Türk dünyası”, “Heydər Əliyev və Özbəkistan” adlı nominasiyaları daxil edib.
Bu barədə Özbəkistandakı Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzindən məlumat verilib.
Bildirilib ki, TÜRKSOY tərəfindən 2023-cü ilin Şuşanın “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə əlaqədar eyniadlı nominasiya müsabiqədə yer alıb və bu nominasiya üzrə Azərbaycanın qədim şəhəri, Qarabağın mərkəzi, mədəniyyət paytaxtımız Şuşa şəhəri, onun tarixi, mədəniyyəti, turizm ehtiyatları, tanınmış şuşalılar, milli-mədəni irsimizin dağıdılması, Şuşanın məşhur abidələri, şəhərin Azərbaycan mədəniyyətinə verdiyi töhfələr və s. barədə məqalələr təqdim oluna bilər.
Mərkəzdən bildirilib ki, Azərbaycan ordusunun rəşadəti, Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin uğurlu siyasəti nəticəsində Şuşanın azad olunması, işğaldan qurtarılmış Azərbaycan ərazilərində bərpa və quruculuq işləri, dinc əhalinin öz yurd yerlərinə qayıdışına dair məqalələrə, televiziya verilişlərinə nominasiyada üstünlük veriləcəkdir.
Həmçinin Özbəkistan Respublikasında 2023-cü il Prezident Şavkat Mirziyoyev tərəfindən “İnsanlara diqqət və keyfiyyətli təhsil ili” elan olunduğundan bu mövzuda müsabiqəyə nominasiya əlavə edilib.
Nominasiyalar arasında Azərbaycan-Özbəkistan dostluğu, əməkdaşlığı, tarixi əlaqələri, dövlətlərimizin strateji müttəfiqliyi mövzusu da yer alıb.
Müsabiqədə sadalanan mövzular üzrə “məqalələr”, “televiziya verilişləri”, “sənədli filmlər”, “tərcümə əsərlər”i, habelə “Azərbaycan və Özbəkistan haqqında ən çox materiallar dərc edən mətbu orqanlar (qəzet, jurnal, sayt, televiziya kanalı)”, dostluq və əməkdaşlığımızı fəal təbliğ edən dövlət və ictimaiyyət nümayəndələri Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin fəxri diplom və pul mükafatlarına layiq görüləcəklər.
Qeyd edək ki, müsabiqədə qalib gələn Özbək jurnalistlər ənənəvi olaraq hər ilin yay aylarında Azərbaycana təşkil olunan mediaturda iştirak etmək imkanı əldə edəcəklər.
Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə keçirilən bu mediatur zamanı Özbəkistanın aparıcı media nümayəndələri ölkəmizin paytaxtı Bakı və respublikamızın tarixi məkanları, işğaldan azad edilmiş bölgələrdə olaraq, mədəniyyət, turizm məkanlarını ziyarət edir, orada çəkilişlər aparır, xüsusi məqalələr hazırlayırlar.
Müsabiqəyə göndərilən materiallara hər iki ölkənin ictimaiyyət, mədəniyyət, mətbuat sahəsində tanınmış şəxslərin iştirak etdiyi xüsusi Təşkilat Komitəsi tərəfindən baxılır və qiymətləndirilir. Materialların qiymətləndirilməsi müstəqil ekspertlər – müvafiq sahədə zəngin bilik və təcrübəyə, ictimai nüfuza malik, müsabiqənin nəticəsində marağı olmayan peşəkar şəxslər tərəfindən həyata keçiriləcək.
Müsabiqə üçün nəzərdə tutulan materialların surəti və elektron variantı Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır. elektron poçtuna göndərilməsi tələb olunur. Hər jurnalist müsabiqəyə yalnız bir məqalə təqdim edə bilər. Materialların təqdim olunma müddəti elan dərc olunduğu tarixdən başlayır. Son təqdim olunma tarixi 2023-cü il noyabrın 30-na müəyyən edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.06.2023)
Nassim Taleb: “Bəzi problemlərin həllini bizə HƏYAT dərsliklərdən daha yaxşı öyrədir”
Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini təqdim edir.
Nassim Talebin «Qara qu quşu» kitabından geniş bəhs edəcəyik. Ümumi tirajı 10 milyon nüsxəyə çatan, artıq 32 dildə oxunan «Qara qu quşu»nda ən əsas bizim qəfil baş verənlərə, xüsusən iri masştablı hadisələrə qarşı korluğunuz barədə danışılır. Səbəbi araşdırılır ki, niyə bəşəriyyət diqqətini qloballara deyil, lokallara ayırır, niyə alimlər və qeyri-alimlər, dühalar və qeyri-dühalar milyonları unudub qəpik-quruşları sayırlar? Niyə biz nəhəng təsirlərə malik mümkün ola biləcək əhəmiyyətli hadisələrə deyil, xırda-xuruş işlərə səfərbər oluruq? Yeri gəlmişkən, hədəfi düz seçməməkdən qaynaqlanan uğursuzluğun kökündə həm də bunlar dayanır axı.
Nassim Talebin maraqlı və düşündürücü fikirlərindən seçdiklərimdən hər gün 5-ni sizlərin ixtiyarına çatdıracağam. Beləliklə, növbəti 5-lik:
- Bizə çətindir ki, incəsənət əsərini tək gözəlliyinə görə yox, həm də özümüzün cəmiyyətə aid olmağımızı hiss etməkçün yaratdığımızı etiraf edək.
- Təqlidetmə bizi digər insanlara yaxınlaşdırır. O, tənhalıqla mübarizədir.
- Çəkməyə dizayn vermək çəkmə istehsal etməkdən daha gəlirli sahədir. «Nayk», «Dell» və «Boinq» firmaları ideya verməklə və öz nou-haularını təşkil etməklə pul qazanırlar, bu zaman inkişaf etməkdə olan ölkələrin subpodrat fabrikləri isə qazanmaqçun ağır qul əməyinə qatlaşırlar.
- Əgər siz insanlara desəniz ki, uğurun açarı həmişə səriştəlilik olmur, onlar düşünər ki, siz səriştəliliyin heç nəyi həll etmədiyini, uğurun açarının bəxtigətirmədə olduğunu iddia edirsiniz.
- Bizim qənaətlərimiz spesifikdir, iki yönlüdür. Bəzi problemlərin həllini bizə həyat dərsliklərdən daha yaxşı öyrədir, amma bəzilərini isə nəzəriyyədə praktikadakına nisbətən daha aydın başa düşmək olur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.06.2023)
“Azərxalça”nın xalçaları ilk dəfə Latviyada sərgilənib
Azərbaycanın zəngin mədəni irsi, xalqımızın həyat tərzi və qədim adət-ənənələri ilə sıx bağlı olan, milli mənəvi irsimiz hesab olunan xalçaçılıq sənəti və məktəblərinin Avropada tanıdılması məqsədilə Latviyanın Liepaya şəhərində “Azərxalça” ASC-nin “Azərbaycan xalçaları. Keçmişlə müasirin sinergiyası” adlı sərgisinin açılışı olub.
Bu barədə AzərTAC-a “Azərxalça” ASC-nin mətbuat xidmətindən məlumat verilib.
Azərbaycan Respublikasının Latviyadakı səfirliyinin, “Azərxalça” ASC, Liepaya Muzeyinin birgə təşkilatçılığı və Liepaya Şəhər Şurasının əməkdaşlığı ilə Latviyanın tanınmış Liepaya şəhər muzeyində açılan sərgidə xalçalarımızla yanaşı, Azərbaycanın xalçaçılıq sənətinə həsr olunmuş fotosərgi və videoçarxlar da təqdim olunub.
Liepaya şəhərinin meri Qunars Ansinş, Azərbaycan Latviyadakı səfiri Elnur Sultanov, "Azərxalça" ASC İdarə Heyətinin sədri, Əməkdar incəsənət xadimi Emin Məmmədov və muzeyin direktoru Datse Karkla sərginin açılışında çıxış ediblər.
Mer Qunars Ansinş bu hadisənin Liepaya şəhəri üçün əlamətdar hadisə olduğunu qeyd edərək, Azərbaycanın Liepayanın 2027-ci il üçün “Avropa mədəniyyət paytaxtı” namizədliyinə ilk dəstək verən xarici ölkə və tərəfdaş olduğunu xatırladıb və bu kontekstdə Azərbaycan xalçalarının sərgisinin açılmasının ilk tədbir olaraq böyük rəmzi məna daşıdığını vurğulayıb.
Səfir E.Sultanov sərginin yerli ictimaiyyət üçün Azərbaycanın qədim mədəniyyəti və xalçaçılıq sənəti ilə yaxından tanış olmaq imkanı yaratdığını və ikitərəfli əməkdaşlığa dəyərli töhfə verdiyini bildirib.
Əməkdar incəsənət xadimi Emin Məmmədov çıxışı zamanı “Azərxalça” ASC-nin tarixindən söz açıb. Bildirib ki, XX əsrin birinci yarısından fəaliyyət göstərən “Azərxalça” 2016-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə yenidən strukturlaşdırılıb. Azərbaycan xalq-tətbiqi sənəti və onun bir qolu olan xalçaçılığın xalqın milli mədəniyyəti tarixində özünəməxsus yer tutduğunu vurğulayaraq sərgidə nümayiş olunan bütün xalçaçılıq məktəblərinə aid xalçalar və Qarabağ, Qazax, Naxçıvan, Şirvan məktəblərindən söz açıb.
“Azərxalça” ASC-nin əsas məqsədinin xalçaçılıq ənənəsinin qorunub saxlanması və bu sənətin daha da inkişaf etdirilməsi olduğunu deyib: “Cəmiyyətin istehsal etdiyi xalçaların ərsəyə gəlməsində yerli və xarici rəssamlarla, eləcə də dizaynerlərlə əməkdaşlıq çərçivəsində ənənəvi xalçalara istinadla müasir xalçalar yaradılır və beləliklə, xalça sənəti daim inkişaf edir. “Azərxalça” ASC xalçaların istehsalı ilə yanaşı xalçaçılıq sənətinin qorunub saxlanılması, inkişaf etdirilib gələcək nəsillərə ötürülməsi, bu sahəyə xüsusilə regionlarda yaşayan toxucu xanımların cəlb olunması, işlə təmin olunması məsələləri istiqamətində önəmli addımlar atmaqdadır. Azərbaycan xalçaları 2027-ci il üçün “Avropanın mədəniyyət paytaxtı” seçilən Liepaya şəhərində və ümumiyyətlə, Şimali Avropada ilk dəfə sərgilənir. Xalça sərgisinin əsas hədəfi nümayiş etdirilən xalçaların bənzərsiz və canlı xüsusiyyətlərə məxsus olduğunu, ənənələrə əsaslanan bu sənətin yüksək qiymətləndirildiyini və onun qorunmalı olduğunu, Azərbaycan xalqının öz milli dəyərlərinə necə qiymət verdiyini bildirməkdən ibarətdir”.
Muzeyin direktoru Datse Karkla xalça sərgisinin Liepaya şəhərinin mədəni həyatında vacib hadisə olduğunu və Azərbaycan xalçaçılıq sənətinin UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edildiyini qeyd edərək, nümayiş olunan xalçaların yerli ictimaiyyətdə və şəhərin qonaqlarında böyük maraq doğuracağını vurğulayıb.
Liepaya və digər şəhər bələdiyyələri, mədəni, akademik dairələri, yerli ictimaiyyət, eləcə də Azərbaycan icmasının üzvlərinin, həmçinin mətbuat nümayəndələrinin iştirak etdiyi xalça sərgisi böyük maraqla qarşılanıb.
Sərgini rekord sayda ziyarətçi ziyarət edib.
Qeyd edək ki, Liepaya Muzeyində təşkil olunan sərginin qapıları bir ay ərzində xalçasevərlər üçün açıq olacaq və burada Azərbaycan xalçaçılıq sənəti və məktəbləri barədə məlumat verilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.06.2023)
Musiqili Teatrın monotamaşası beynəlxalq festivalda mükafatlandırılıb
Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının aktyoru, Əməkdar artist Şövqi Hüseynov Rusiyanın Lobnya şəhərində keçirilən XXVII “Rus klassikası” Beynəlxalq Teatr Festivalında uğurla iştirak edib, "Utancaq qız" monotamaşasındakı mükəmməl aktyor oyununa görə diploma layiq görülüb.
Teatrdan bildirilib ki, festivalda Azərbaycanla yanaşı, Rusiya, Qazaxıstan, İran və digər ölkələrinin teatr kollektivlərinin də tamaşaları nümayiş olunub.
Qeyd edək ki, səfərdən yenicə qayıdan aktyor bu gün saat 21:00-da da "Utancaq qız"la daha bir beynəlxalq layihədə iştirak edəcək. O, "Onlife" adlı Rəqəmsal Beynəlxalq Teatr Festivalına "Zoom" proqramı vasitəsilə qatılacaq. Bu təqdimatdan sonra səhnə əsəri layihənin münsiflər heyəti və iştirakçılarının onlayn müzakirəsinə veriləcək.
Xatırladaq ki, dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Fyodor Dostoyevskinin eyniadlı fantastik povesti əsasında hazırlanan bu əsərin quruluşçu rejissoru Xalq artisti Cənnət Səlimovadır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(01.06.2023)
Milli Kulinariya Komandamız beynəlxalq yarışmada gümüş və bürünc medallar qazanıb
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin (BƏƏ) Şarca şəhərində “Emirates Salon Culinarie” adı altında “Alen Thong Golden Coffee Pot Challenge” beynəlxalq kulinariya çempionatı və bir sıra fərdi kateqoriyalar üzrə yarışlar keçirilib.
Dövlət Turizm Agentliyinin məlumatına görə, Ümumdünya Kulinariya Cəmiyyətləri Assosiasiyası (Wordlchefs) və Əmirliklər Kulinariya Gildiyasının təşkilatçılığı ilə keçirilən yarışlarda ölkəmizi 9 nəfərlik heyət təmsil edib.
Azərbaycan Milli Kulinariya Komandasının tərkibində “Wordlchefs”in assosiativ üzvü olan Azərbaycan Kulinariya Mütəxəssisləri Assosiasiyasının (ACSA) üzvləri, CASA Kulinariya Məktəbinin gənc məzunları olan Leyla Vəliyeva, Cəlal Məmmədov, Altay Qəribov, Rüfət Mirzəmmədli, Elsevər Ömərov və Kənan Balaşov, eləcə də məşqçi Araz Əhmədov, kapitan Sərxan Məmmədov və beynəlxalq hakim Orxan Muxtarov yer alıblar.
Dövlət Turizm Agentliyi tərəfindən dəstəklənən Azərbaycan Milli Kulinariya Komandasının üzvləri həm fərdi, həm də komanda yarışlarında gümüş və bürünc medallar qazanıblar.
Yarışın ən ali kateqoriyası sayılan “Bufet menyusu” üzrə yarışlarda Azərbaycan Milli Kulinariya Komandası salat, dəniz məhsulları, ət məhsulları, qəlyanaltı, duru yemək, çörək və əsas yeməkdən ibarət menyunu təqdim edib.
Beynəlxalq hakimlər heyətinin qərarına əsasən, Azərbaycan Milli Kulinariya Komandası “Bufet menyusu” kateqoriyası üzrə Yaxın Şərq, Cənub-Şərqi Asiya və Afrika regionlarının ən güclü komandaları arasında 2-ci yeri tutaraq gümüş trofey əldə edib. Qeyd edək ki, yarışmada bu ali mükafata cəmi iki ölkə layiq görülüb.
Çempionatın digər kateqoriyaları üzrə fərdi qruplarda isə azərbaycanlı kulinarlar Leyla Vəliyeva, Cəlal Məmmədov və Kənan Balaşov bürünc medal qazanıblar. Bundan əlavə, çempionat çərçivəsində beynəlxalq hakim qismində çıxış edən Orxan Muxtarov kulinariya sahəsinin ən ali rütbələrindən birinə - “Chaîne des Rôtisseura” layiq görülüb.
Qeyd edək ki, ölkəmizin əsas turizm bazarlarından olan BƏƏ-də keçirilən çempionat çərçivəsində təşkil olunan sərgidə Dövlət Turizm Agentliyi tərəfindən Azərbaycanın qastronomiya destinasiyasını tanıdan stendi qurulub. Stenddə Azərbaycanın əlverişli iqliminin nəticəsində əldə olunan biomüxtəliflik nümunələri təqdim edilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(01.06.2023)
