Joldubek Kackynbaev, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qırğızıstan təmsilçisi
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ilə birgə “Türk dünyasının mədəniyyət xadimlərini Azərbaycanda tanıdaq” layihəsi təqdim edilir.
Həmsöhbətimiz Qırğızıstan Rəssamlar İttifaqının üzvü, rəsmləri ilə dünya sərgilərində iştirak edən, bir çox uğurlara imza atan istedadlı rəssam Ayıp Alakunovdur.
-Söhbətə uşaqlığınızdan başlayaq. Sənətə maraq uşaqlıqdan yaranmalıdır?
-1978-ci ildə Qırğızıstanın dağlıq Narın rayonunda anadan olmuşam. Uşaqlığım Ət-Başın, Kazıbək kəndində keçib. Bəli, rəssamlığa maraq məndə uşaqlıqdan başlayıb. Evdə göy rəngli “Manas” kitabı vardı. Sözləri oxumağı bilməsəm də, hər gün açırdım, şəkillərini görürdüm, deyəsən, məndə rəssamlıq öz Manasımı çəkməkdən başlayıb, oxşar olsa da, olmasa da.
Əmim də rəsm çəkməyi yaxşı bacarırdı. Onun da bir tərəfdən təsiri var idi. Sonra məktəbdə oxuyarkən rəssamlıq dərnəyinə qatılıb, divar qəzetləri düzəldib, bir-iki dəfə rayon müsabiqəsində iştirak etdim.Məktəbi bitirdikdən sonra Bişkekdəki “S.A.Çuykov Rəssamlıq Məktəbi”nə, oranı bitirdikdən sonra isə “T.Sadıkov adına Qırğızıstan Milli Rəssamlıq Akademiyası”na daxil oldum.2003-cü ildən məzun olduğum Akademiyada müəllim işləyirəm.
-Hansı mövzu sizi daha çox işləməyə ruhlandırır? İşinizin əsas mövzusu nədir?
-Tarix və ədəbiyyatla maraqlanıram. Əsərlərimin əksəriyyəti tarixlə bağlıdır. “Manas” mövzusuna həsr olunmuş əsərlərim də var. Əsərlərimdə epik personajlara, qırğız adət-ənənələrinə, məişət həyatına və müharibə mövzusuna diqqət yetirirəm.
-Əsas yaradıcılıq məqsədiniz nədir? Bu fəaliyyətdə estetik zövq var, yoxsa sosial əhəmiyyət?
-Məqsəd yaxşı əsər yaratmaqdır. Rəsminiz sizi qane edirsə, dediyiniz həzzi verəcək. Əgər cəmiyyət sizi yaxşı qəbul etsə, insanlar sizin işinizi bəyənsə, o zaman sizdə daha da gözəl hisslər yaranacaq, daha çox işləmək istəyəcəksiniz və sizə yeni ideyalar gələcək.
-Sənət əsəri yaratmağa nə qədər vaxt lazımdır? İllərdir üzərində çalışdığınız əsərləriniz varmı?
-Dəqiq vaxt demək çətindir. Bəzən tez olur, bəzən də uzun müddət davam edir. Ümumiyyətlə, şəkil yarananda ilk olaraq fikir hegemonluq edir. O, kiçik istinadlardan (eskiz və s.) istifadə edir, bir neçə varianta baxır, ölçüsünü dəqiqləşdirir, eskizi dəyişdirir, böyüdür, bişirir, sonra rəsmə çevirir. Bu düşüncə ilə, eskiz hazır olana qədər vaxt çox çəkə bilər. Kətan üzərinə yetkin ideya yazmaq isə ayrı bir məsələdir.
-İşinizi xüsusi və dəyərli edən nədir?
-Hər bir sənətkarın əməyi onun üçün xüsusi və dəyərlidir. Yalnız mənimkilərin xüsusi və dəyərli olduğunu söyləmək əlbət ki yanlışdır. İzləyicinin fikri də çox önəmlidir. Düşünürəm ki, əsərlərim milli mədəniyyətin yayılmasına və qırğız xalqının tanınmasına töhfə verir.
-Sizcə, incəsənətin cəmiyyətin reallığını əks etdirmək öhdəliyi var, yoxsa ondan azad olmaq hüququ?
-Rəssamlar daxili istəklərinə görə bir neçə yerə bölünürlər. Məsələn, mənzərə, natürmort, portret və bir çox başqa janrlar. Müvafiq olaraq, hər kəs öz yaradıcılığına yiyələnəcəkdir. Bəziləri məhz dediyiniz cəmiyyəti təmsil etmək istəyir. Burada cəmiyyətin mövcud vəziyyətini mütləq əks etdirməyiniz üçün heç bir öhdəlik yoxdur.
-Bir müəllim kimi istedadlı şagirdlərdən əsas tələbiniz nədir?
-Vaxtlarından düzgün istifadə etməli, yaxşı təhsil almalıdırlar. Üç əsas şeyi qeyd edim. Birincisi, tələbələr öz yaradıcılıq potensialını tam şəkildə üzə çıxarmağa çalışmalıdırlar. İkincisi, şəxsi düşüncələri, duyğuları və fikirləri şəkillərlə ifadə etməyi öyrənməlidirlər. Üçüncüsü, müxtəlif rəsm üsulları, üslubları və sənət tarixini daha dərindən öyrənməlidirlər.
-Beynəlxalq sərgilərdə iştirak edirsiniz. Qırğız rəssamlarının əsərləri nə ilə fərqlənir?
-Coğrafi şəraitimizə, iqlimimizə, adət-ənənəmizə, mentallığımıza görə yəqin ki, rəssamlarımızın özünəməxsus rəngi var. Qırğız rəssamları tez-tez köçərilərin həyatını, dünyagörüşünü təsvir etdikləri üçün bu, onlara xüsusi unikallıq verir. Heyvandarlıq, köçərilərin həyatı, azadlıq hissi onların əsərlərində əsas motivlərə çevrilir. Qırğız mif və dastanları, xüsusən də “Manas” dastanı sənətkarlar üçün tükənməz mənbədir. Qırğız rəssamlarının əsərlərində mifoloji obrazlar, qəhrəmanlar və simvollar dərin fəlsəfi məna verir.
-İnsanların çoxunun biznesə getdiyi bir vaxtda sənətçi olmaq qərarınıza qarşı çıxanlar olubmu?
-Bəli, belə hallar olub. Amma rəssamlığı seçdiyimə peşman deyiləm. O vaxt bunun əleyhinə olanlar indi sevinclə onu dəstəkləyirlər. Hazırda ailəmlə yanaşı, dostlarım, qohumlarım, yaxınlarım da mənə dəstək olurlar. Əməyimi qiymətləndirən hər kəsin dəstəyi məni ruhlandırır. Xüsusilə müəllimim Turobekov Suyutbek bəyə və digər müəllimlərə dərin təşəkkürümü bildirirəm.
-İndi şəxsi həyatınıza müraciət etsək, neçə uşaq böyütmüsünüz? Övladlarınızdan sənətinizi davam etdirmək istəyən varmı?
-Mənim iki qızım və bir oğlum var. Həyat yoldaşım da rəssamdır. Qızlarım rəssamlığa yaxşı bələddirlər. Amma böyük qızım başqa peşə ilə məşğul olacaq. Tələbədir. Digər qızım hələ balacadır. Oğlum isə rəssamlıqla əsla maraqlanmır.
-Sirr deyilsə, sənət sahəsində gələcək planlarınız nədən ibarətdir?
-Çalışmağa davam etməyi özümdən xahiş etmişəm. Bundan əlavə, yerli və xarici sərgilərdə iştirak edəcəyəm. Həm də sənətə marağı olan istedadlı gənclərə layiqli təhsil verməkdə davam edəcəyəm.
-Müsahibə üçün çox sağ olun.
-Təşəkkür edirəm!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.01.2025)
