Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qardaş Türkiyənin çox dəyərli yazarlarındn biri olan Kerim Özbeklerlə müsahibəni təqdim edirəm.

-Günaydın, Kerim bəy! Necəsiniz? Zəhmət olmasa öncə azərbaycanlı oxuculara özünüz haqqında məlumat verərdiniz.

-1951-ci ildə Türkiyənin Aydın vilayətinin Nazilli rayonunda anadan olmuşam. 14 yaşımda Türkiyənin ən böyük qəzeti olan Hürriyyət Xəbər Agentliyinin müxbiri olmuşam. Daha sonra Günaydın-Tərcüman-Milliyyət qəzetlərində və başqa qəzetlərdə müxbir kimi çalışdım. Bundan əlavə, Türkiyənin ən böyük xəbər agentliklərindən biri olan Türkiyə Xəbər Agentliyinin və dövlətin rəsmi qurumu olan Anadolu Agentliyinin (AA) müxbiri kimi də çalışmışam. Əsgərliyimi başa vurduqdan sonra Aydının Yenipazar rayonunda “Efe” qəzeti, Kuyucak rayonunda “Hizmet” qəzeti və Bozdoğan rayonunda “Fısıltı” qəzetlərini nəşr etdim. 1980-ci ildə bu qəzetlərin nəşrini dayandırdım və kitablar yazmağa başladım. Bu günə kimi şeir və poeziya antologiyası olmaqla 9 kitab yazıb çap etdirmişəm. Şeir kitablarından sonra janrımı vilayət və mahalları tanıdan kitablara ayırdım, Ege Bölgəsi və İç Anadolu Bölgəsi ilə bağlı kitablar yazıb nəşr etdirdim. Ümumilikdə 17 kitabdan sonra kitab yazmağı dayandırdım. 1999-cu ildə təqaüdə çıxdım, bundan sonra işimi jurnalist-yazıçı-şair-naşir-ədəbiyyat üçün faydalı olacaq müxtəlif tədqiqatlara həsr etdim. Hələ də bu mövzuda işlərimi böyük sürətlə davam etdirirəm.

-Ədəbiyyata marağınız nə zaman başladı?

-Ədəbiyyata marağım 13-14 yaşımdan başlayıb. Orta məktəbdə oxuyarkən bir ədəbiyyat müəllimimiz var idi, kitab yazırdı. Adı Kasım Avcı idi, məncə, o mənə təsir etmişdi, çünki bir gün 16 səhifəlik dəftərə yazdığım şeirləri yazıb kitab halına gətirdim, ona göstərdim və “Müəllimim, şeir kitabı çıxarmaq istəyirəm” dedim. Arxasına belə baxmadı, sadəcə “deyəsən pulun çoxdur” deyib uzaqlaşdı.

-Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

-Bu günə kimi şeir və şeir antologiyası-almanax-turizm-köməkçi kurs kitabları yazmışam və bu kitablardan 50 min ədədi çap olunub. 10 mindən çoxunu məktəblərə, kitabxanalara hədiyyə etdim, qalanları satıldı. Kitab yazmağı dayandırdıqdan sonra Türkiyənin bütün vilayətlərini, gəzməli olduqları yerləri yazıb internetdə 3-4 saytda dərc etdirdim. İstəyən hər kəs bundan faydalana bilər və məncə, faydalanır.

-Hər hansı bir yazı rutininiz varmı?

-Bəli, daha çox ədəbiyyatla bağlı yazılar yazıram. Mən də zaman-zaman şeir yazıram, amma coğrafiya-tarix-turizm məqalələri də maraqlarım arasındadır. Onlara daxil olmaq istəyənlər Google axtarış çubuğuna “kerimozbekler” yazaraq bəzilərinə çata bilərlər. Vizuallar bölməsində işimin çoxlu fotoşəkilləri var. Əslində internetdə çoxlu məqalələrim, fotoşəkillərim olsa da, bəziləri orada görünmür. Məncə bəzi özəl saytların içərisində var.

-Ən çox nələr sizə ilham verir?

-Gəncliyimdən insanların yanında olduğum üçün hər şey məni ruhlandırır, amma bəzən vaxtınızı istədiyiniz kimi istifadə etmək şansınız olmur. Məsələn, normal yazmağa davam etmək istədiyim halda poçtla gələn bir çox kitabları tanıtmalıyam. Misal üçün İstanbulda Turhan Bayraktar adlı mərhum bir dostum var idi. O, “Türkiye Dergisi” adlı jurnal çıxarırdı, mən 25 il bu jurnalda kitab rəyləri yazdım. Üstəlik, bəzi nömrələrdə 5-6 kitab rəyi var idi. Bu jurnaldan başqa 30-40-a yaxın ədəbi jurnalda məqalə və şeirlərimlə çıxış etmişəm. Qəzetlərin sayı daha çox idi, bir vaxtlar poçt qutumdan hər gün 10-15 santimetr hündürlüyündə qəzet, jurnal, məktub və s kimi sənədlər çıxırdı.

-Ən çox sevdiyiniz yazar və əsər hansıdır?

-Ölkəmizdə çox dəyərli yazıçı və şairlərimiz var. Çoxlarının kitabını oxumamış olsam da, həqiqəti yazan hər bir yazıçını, şairi bəyənirəm. Ancaq gənc yaşlarımdan bir çox qəzet və agentliklərin müxbiri olduğum üçün hər gün 15-20 qəzet oxuyub nəzərdən keçirməli olurdum, bunlardan başqa hər gün 5-6 saatımı xəbər, məqalə yazmağa sərf edirdim. Buna baxmayaraq, İzmirdə Şeref Üsküp adlı bir mərhum yazıçımız vardı və onun yazdığı “Çakıcı Efe” adlı 300 səhifəlik kitabı Ramazan bayramında gündə bir dəfə 4 dəfə oxudum. Üsküpün çıxardığı “Hür Efe Gazetesi” var idi, həftədə bir dəfə çıxarıb mənə göndərirdi. Onun köşə yazarları da diqqətimi çəkirdi, amma mənə göndərilən bütün qəzetləri, jurnalları, kitabları oxuyurdum. Onların promosyonlarını edirdim, indi də eyni qaydada işləyirəm, amma bəzən vaxt çatmır.

-Türkiyədə mütaliə (okuma) sizi qane edirmi, genel kitablara yoxsa digital kitablara üstünlük verirsiniz?

-Həm yazılı əsərləri, həm də rəqəmsal dünyanı çox yaxından izləyirəm. Bunların arasında məni maraqlandıran xəbərləri və elanları hər 15 gündən bir “Basın Yayın Sanat Edebiyat Şiir Dünyası'ndan Kısa Kısa Duyurular” adı altında dərc edirəm. 1000-ə yaxın jurnalist-yazıçı-şair-ədəbiyyat-naşir və s. bu kimi insanlara yönləndirirəm və çox yaxşı bilirəm ki, onlar bundan faydalanırlar.

-Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirsinizmi? 

-Əvvəllər türkcədən istifadə edən ölkələrdə qəzet, jurnal, xəbər agentliklərində və s. bu kimi yerləri tanıtmaq üçün çalışdım, amma təəssüf ki, e-poçtlarını əldə etdiyim bəzi insanlar və təşkilatlar e-poçtları blokladılar və bu nəşrlərin işlətdiyi dillə bizim türkcə arasında anlamadığım çoxlu sözlər var. Bu səbəbdən çox təəssüf ki, daxil olduğum saytlarda axtardığımı tapa bilmədim və izləməkdən vaz keçdim. Məncə, dil birliyi əldə olunarsa, bu baş verə bilər. Misal üçün, hər il Türkiyənin Elazığ vilayətinə Türk Dünyasından şairlər gəlib şeir deyirlər, amma bir gün burada iştirak edən şairlərdən biri mənə “ Heç kim heç kimin nə dediyini başa düşmür. Tərcümə yoxdur, şeir deyənləri formal olaraq alqışlayırıq” dedi. Bu, işin əsl xülasəsidir, halbuki Azərbaycan türk dilindən daha yaxşı istifadə edən bir ölkədir, amma saytlara girib çıxanda heç nə başa düşə bilmirəm, ona görə də təəssüf ki, izləyə bilmirəm.

-Bir yazar olaraq digər  yazarlara məsləhətləriniz nədir?

-Onlara çoxlu qəzet, kitab, jurnal oxumalarını və çox zəngin kitabxanalara sahib olmalarını, dünyada baş verən bütün hadisələri çox yaxından izləmələrini, peşəkar görüşlər, sərgilər, yarmarkalar və s. kimi tədbirləri yaxından izləmələrini və imkan tapdıqca  dünya ölkələrinin dillərini öyrənib səyahət etmələrini tövsiyə edirəm. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2024)