“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Siyasi elmlər doktoru Adəm İsmayılovun Azərbaycan Respublikasının Birinci Vitse-Prezidenti Mehriban xanım Əliyevaya həsr etdiyi yazısını təqdim edirik.
Tarix dəfələrlə bu həqiqəti təsdiq edib ki, hər bir dahi kişinin arxasında görkəmli qadın dayanır. Bu həqiqət bu və ya digər formada həm Oskar Uayldın, həm Qrey Conun, həm Anatol Fransın və başqalarının deyimlərinin fabulasını təşkil edib. Tarixə səyahət etməklə bu postulatın müdrikləyinə əmin olmaq olar. Misal üçün, Qədim Misirin əfsanələşmiş çariçası Nefertiti həyat yoldaşının – dahi Misir islahatçısı Exnatonun islahatlarının həmmüəllifi olub. Yarım əsr boyunca patriarxal Çinin hakimiyyətində həyat yoldaşı ilə birgə olmuş imperator Tsinin arvadı imperatriça Tsısini cəsarətlə bu sıraya aid etmək olar.
XIX əsrin məşhur alman filosofu, dramaturqu Kristian Fridrix Gebelin təyininə görə, “dahi beyinlərin növbəsi bəşəriyyət tarixinin başlığıdır” fikrini əsas götürsək, müasir dövrümüzün görkəmli Azərbaycan qadınının, dünya miqyaslı dahi dövlət xadimi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin həyat yoldaşı, özündə biliyin, əməksevərliyin. təkrarsız humanizmin və xeyirxahlığın nadir birliyini təcəssüm edən Azərbaycan Respublikasının Birinci Vitse-Prezidenti Mehriban Əliyevanın adı Azərbaycan dövlətçiliyinin, ölkənin beynəlxalq arenada nüfuzunun möhkəmlənməsi ilə birgə çəkilir.
Bəlkə də indiki mərhələdə dünyanın heç bir siyasi xadimi olan heç bir qadın, gərək bundan inciməsinlər, Şərq qadınının müdrikliyini, əxlaqını, lütfünü Qərbin siyasi modernizmi, zəkası, düşüncə azadlığı ilə, təkrarolunmaz xarici görünüşü ilə birləşdirə bilməyib. İki böyük dünya sivilizasiyasının bütün bu xüsusiyyətləri onda inanılmaz harmoniya ilə yanaşı yaşayır.
Eyni zamanda, həyatiliyi Azərbaycan xalqının tarixinin tükənməz qüdrətində, qədim təkrarolunmaz mədəniyyətində, azadlıq və tərəqqi naminə polad iradəsində təzahür edən Mehriban xanım Əliyevanın fenomenal şəxsiyyətinin qaynaqlarını qeyd etmək yerinə düşər.
Mehriban xanım Əliyevanın genetik cizgiləri Azərbaycan xalqının mənəvi elitarlığının daşıyıcıları olub, onun yüksək əxlaqi xarakterini simvolizə edib. Əgər XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə qərq olsanız, o dövrün görkəmli mütəfəkkirlərindən, yazıçılarından biri, bir çox azərbaycanlı gənc nəslin öz mütərəqqi ictimai simasını əsərlərində formalaşdırmış Mir Cəlal Paşayevdir.
Təbii olaraq, ötən əsrin vətən jurnalistikasının patriarxlarından biri kimi onun ana babası, uzun illər “Bakı”, “Baku” qəzetlərinin redaksiyasına rəhbərlik etmiş, Azərbaycan tarixində silinməz iz qoymuş Nəsir İmanquliyev hesab olunur ki, publisist fəaliyyəti ilə Azərbaycan jurnalistikası tarisində silinməz iz qoyub.
Mehriban Əliyevanın anası - akademik, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru Aida İmanquliyeva əsərləri ilə Azərbaycan humanitar elmlərinin bu sahəsini bütün dünyada tərənnüm edən və onu inanılmaz dərəcədə yüksək səviyyəyə qaldıran parlaq şərqşünaslar kateqoriyasına aid idi. səviyyəsində həm linqvistik, həm də tarixi tədqiqatların inkişafı.
Mehriban Əliyevanın atası - fizika-riyaziyyat elmləri sahəsində görkəmli alim, akademik Arif Paşayev Azərbaycan Respublikasının elm və təhsil sisteminin və mülki aviasiyasının fəxri olan Milli Aviasiya Akademiyasının rəhbəridir.
Mehriban xanım Əliyevada bu nadir genetik kodun misilsiz mirası əmək qabiliyyəti, elmi, siyasi və idarəçilik biliklərini dərk etmək əzmi ilə birləşərək, onu həm yaradıcılıq, elmi təcəssüm, həm də ictimai və dövlət tənzimlənməsi zirvələrinə çatdırmışdır.
Şübhəsiz ki, genetik istedadının üzə çıxmasına onun özündə formalaşdırdığı yuxarıda sadalanan məziyyətlərlə yanaşı, müasir dövrün dahi siyasətçisi, əzəmətli dövlət başçısı İlham Əliyevlə evlilik müttəfiqliyi şərait yaradıb. Fikir eyniliyi və yekdillik Azərbaycan Respublikasının dinamik dövlət-siyasi, sosial-iqtisadi və mədəni tərəqqisini təmin etmək üçün onların birgə fəaliyyətlərini sinxronlaşdırdı. İstər daxili, istərsə də xarici siyasi arenada bütün düşüncələrində, konkret addımlarında Azərbaycan xalqının bəşər sivilizasiyasının zirvələrinə doğru hərəkətinə son dərəcə konstruktiv rəhbərlik etməsində əsas təkan dahi ümummilli lider, Azərbaycan xalqının tarixi, dünya miqyaslı siyasi xadimi Heydər Əliyevin ideyaları və konkret əməlləri olmuşdur!
Mehriban xanımın ilkin elmi-yaradıcılıq irsinin inkişafına qayıdaraq, onun 1982-ci ildə Bakının ən güclü məktəblərindən birini qızıl medalla bitirdiyi intellektual parlaqlığı qeyd etməmək mümkün deyil; 1982-1988-ci illərdə Sovet İttifaqının aparıcı universitetlərindən birində - Birinci Moskva Tibb İnstitutunda təhsilini qüsursuz şəkildə davam etdirir. İ.M.Seçenov adına universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra akademik M.M.Krasnovun rəhbərliyi ilə Moskva Elmi-Tədqiqat Göz Xəstəlikləri İnstitutunda işləməyə başlayır və daha sonra - 2005-ci ildə “Evtanaziya və dünyada bəşəriyyət problemi” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını zəfərlə müdafiə edir.
Mehriban Əliyevanın təbii istedadları və genetik irsiyyəti ilə bağlı ictimai-siyasi hipostazı təfərrüatlandırsaq, çətin ki, bütün materiallar bir məqaləyə sığsın. Şübhəsiz ki, yaxın gələcəkdə tarixçilərin, hüquqşünasların, kulturoloqların, politoloqların elmi araşdırmaları olan kitablar bu mövzuya həsr olunacaqdır.
Mehriban xanım Əliyevanın yorulmaz fəaliyyətinin ölkənin ictimai-siyasi inkişafı perspektivindən Azərbaycan Respublikası üçün böyük əhəmiyyətini ən sadə formada ümumiləşdirərək, üç onilliyə yaxın müddətdə suveren Azərbaycan ərazisinin 20%-nin işğalını yöndəmsiz şəkildə reabilitasiya etməyə çalışan Ermənistanın informasiya və təbliğat ekspansiyasının dəf edilməsində onun rolunu aydın şəkildə vurğulamaq lazımdır.
Amma böyük ölçüdə Mehriban xanımın o zamankı fəaliyyəti sayəsində işğalçı ölkənin bu hərəkətləri Sizif əməyinə çevrildi. Onun dünyada Azərbaycanın mütərəqqi imicini formalaşdırmaq, onun sosial-iqtisadi, sənaye, mədəni nailiyyətlərini nümayiş etdirmək üçün göstərdiyi titanik səylər real nəticələr vermiş və erməni siyasi qüvvələrinin antiazərbaycan dövləti yaratmaq istiqamətində fəaliyyətinin təbii olaraq gözdən salınmasına səbəb olmuşdur.
Bundan əlavə, respublikanın monumental beynəlxalq nüfuzuna, ictimai-siyasi vəziyyətin sabitləşməsinə və hətta onun dövlət-ərazi kompleksinin Ermənistan tərəfindən pozulduğu şəraitdə belə ölkənin yüksək səviyyədə təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə, Azərbaycan iqtisadiyyatına xarici sərmayələrin cəlb edilməsində və turizmin dinamik inkişafında açıq-aydın müsbətə doğru yüksəlir.
Beləliklə, Mehriban xanım Əliyevanın Azərbaycanı tanımaq istiqamətində fəaliyyətinin dövlət-siyasi aspektində prioritet olması onun simasında beynəlxalq səviyyəli qüdrətli ictimai-siyasi xadim obrazı yaratdı.
2004-cü il mayın 10-dan rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu Mehriban xanım Əliyeva üçün bu siyasətin həyata keçirilməsinə fundamental əsas oldu. Valideynlərini itirmiş uşaqlara yardımın təşkili, uşaq bağçalarının və məktəblərin tikintisi və yenidən qurulması ilə yanaşı, Fond onun rəhbərliyi altında Ermənistanın səyləri ilə ziddiyyət təşkil edən və Azərbaycan Respublikasının sarsılmaz nüfuzunu təsdiqləyən proqramlar həyata keçirmişdir.
Həmin illərdə Mehriban xanım Əliyevanın fəaliyyətində əsas istiqamət erməni təbliğatının saxta daqerreotiplərinin daim ifşa edilməsi və Azərbaycan ərazilərində dinc əhaliyə qarşı törədilmiş cinayətlərin bütün dünya birliyi tərəfindən tanınması, bütövlükdə dünya ictimaiyyətinin tanıdığı cinayətlərə çevrilməsinə yönəldilmiş tədbirlər, Azərbaycan dövlətçiliyinin dünya birliyinin mülkiyyətinə, dövlətin mövcudluğuna qəsd cəhdlərinin ifşası olmuşdur.
Onun bilavasitə himayəsi ilə “Qarabağ həqiqətləri” bukletlər topluları, “Müharibə və mədəni-tarixi abidələrimiz”, “Azərbaycana qarşı müharibə: silah altında mədəni irs” kitabları nəşr olunub.
2008-ci ildə erməni quldur dəstələrinin 1992-ci ilin fevralında Xocalı şəhərində dinc əhaliyə qarşı törətdikləri soyqırımının mahiyyətini üzə çıxaran “Xocalıya ədalət” beynəlxalq məlumat kampaniyası yaradılmışdır. Bu kampaniya ondan çox dövlət, ABŞ-ın 20-dən çox ştatının qanunverici orqanı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və Şotlandiya parlamenti tərəfindən dəstəklənib.
2019-cu ildə Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə həsr olunmuş mərasimdə Dövlət Dumasının hər bir fraksiyasından olan Rusiya parlamentariləri qardaş Azərbaycana dəstəyini ifadə etmək, öz seçicilərinə və bütün dünyaya belə hadisələrin yolverilməzliyini çatdırmaq məqsədilə iştirak ediblər.
2005-ci ildə parlament seçkilərində 14 saylı Xəzər seçki dairəsindən Mehriban Əliyevanın namizədliyi irəli sürülür. O, zəfərlə respublikanın qanunverici orqanı olan Milli Məclisdə xalq nümayəndəsi statusunu alır. Bundan sonra 2010-cu il parlament seçkilərində o, 94,49%, 2015-ci ildə isə 96,7% səs toplayır.
Onun respublikanın seçki mühitində belə populyarlıq qazanması təsadüfi deyildi. İcazə verin, Mehriban Əliyevanın hələ deputat kimi öz xalqına qayğısına dair çoxsaylı misallardan yalnız birini deyim. Müasir Azərbaycan parlamentinin fəaliyyət tarixində misli görünməmiş addım onun 28 May - Respublika Günü ilə bağlı amnistiya qanununun qəbul edilməsi xahişi ilə Milli Məclisə müraciət etməsi oldu. Bu qanunvericilik təşəbbüsü 2007, 2009, 2013 və 2016-cı illərdə 30 mindən çox məhbusun müxtəlif cəzalardan azad edilməsinə səbəb olub.
Mehriban Əliyevanın Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında artan rolu onun Avropa Olimpiya Komitəsi tərəfindən qitə yarışlarının “qızıl standartı” kimi tanınan 2015-ci il Bakı Avropa Oyunlarının Təşkilat Komitəsinə rəhbərlik etməsində özünü göstərirdi.
“Bakı 2015” Olimpiya proqramı kontekstində Mehriban Əliyeva 2015-ci il aprelin 10-11-də Moskvaya səfər edir və tədbirin təqdimat mərasimində iştirak edir.
Elə həmin il Prezident İlham Əliyevin Rusiyaya səfəri zamanı Mehriban Əliyeva onunla birlikdə İkinici Dünya Müharibəsində Qələbənin 70 illiyi münasibətilə keçirilən tədbirlərdə iştirak edir və mayın 8-də Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə görüşür.
2015-ci ilin sentyabrında Mehriban Əliyeva Fransaya rəsmi səfər edir və Parisdə prezident Fransua Olland, tanınmış siyasi xadim, Fransanın Böyük Britaniyadakı ovaxtkı səfiri Jan Pyer Juye, Parisin birinci dairəsinin meri Fransua Leqare ilə görüşüb. O, “Azərbaycan – tolerantlıq ölkəsi”, “Azərbaycan kəndi” fotosərgisinin açılışında və “Dini tolerantlıq: Azərbaycanda birgəyaşayış mədəniyyəti” konfransında gözəl çıxış edərək, bir çox parislilərin qəlbini fəth edir.
Həmin il Mehriban Əliyeva Antalyada keçirilən G-20 sammitində iştirak etmək üçün qardaş Türkiyəyə, 2015-ci ilin noyabrında isə Prezident Əliyevin YUNESKO-nun Baş Konfransında 38-ci sessiyasının Liderlər Forumunda iştirak etmək üçün həmin Fransaya səfəri zamanı onunla birlikdə gəlir və bütün tədbirlərdə fəal iştirak edir.
Onun 2015-ci ildə Fransaya növbəti səfəri dekabr ayında baş tutub və BMT-nin “Aşağı Karbon İnkişafına İnnovativ yanaşmalar və Davamlı Ətraf Mühit” konfransında iştirakla əlaqədar həyata keçirilib.
Milli Məclisin 4 mart 2016-cı il tarixli qərarına əsasən, o, Azərbaycan-Fransa parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupuna rəhbərlik edib.
2016-cı ilin sentyabrında Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına bəzi dəyişikliklərin edilməsi məqsədilə Azərbaycanda konstitusiya referendumu keçirilir. Dəyişikliklər bir sıra məsələlərlə yanaşı Birinci vitse-prezident vəzifəsinin təsis edilməsini də özündə ehtiva edirdi. Referendum Azərbaycan xalqının öz Prezidenti ilə tam yekdilliyini, onun daxili və xarici siyasətini qeyd-şərtsiz dəstəklədiyini nümayiş etdirdi və nəticədə, Konstitusiyaya 29 əlavə və dəyişikliklərin edilməsinin zəruriliyi az qala yekdilliklə (95%) qəbul edildi.
Mehriban xanım Əliyevanın uzun illər ictimai-siyasi, xeyriyyəçilik və mesenat fəaliyyəti ilə əldə etdiyi möhtəşəm nüfuzu Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin onu ölkənin idarə edilməsində özünün həmfikir yoldaşı kimi Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti təyin etməsi üçün stimul oldu.
Mehriban Əliyeva vaxt itirmədən dərhal fırtınalı dövlət-siyasi fəaliyyətini yeni simada davam etdirdi.
14-15 mart 2017-ci il tarixlərində o, Fransaya rəsmi səfər edir və bunun nəticəsi, Fransanın ovaxtkı prezidenti Fransua Ollandın sözlərinə görə, belə oldu: “...ölkələrimiz ilk növbədə ticarət və mədəni bağlar sayəsində daha da yaxınlaşıblar”.
2017-ci il sentyabrın 15-də Mehriban Əliyeva Yaponiya xarici işlər nazirinin parlament işləri üzrə müavini Manabu Horinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib, bu ölkənin neft sahəsində əməkdaşlığın yeni real perspektivlərinin müzakirəsi zamanı, Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda “Azəri-Çıraq-Günəşli” yatağının birgə işlənməsi üzrə birgə fəaliyyət, o cümlədən qeyri-neft sektorunda - turizm, kənd təsərrüfatı və təhsil sahəsində əməkdaşlıq müzakirə olunub.
Daha sonra 2017-ci il sentyabrın 17-20-də Prezident İlham Əliyev Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva ilə birlikdə ABŞ-a səfər edib və BMT Baş Assambleyasının 72-ci sessiyasında iştirak edib.
2019-cu ilin noyabrında o, Birinci Vitse-Prezident vəzifəsində ilk rəsmi dövlət səfərini Rusiyaya etdi. Onun Prezident Vladimir Putin və Baş nazir Dmitri Medvedevlə apardığı ikitərəfli danışıqlarda konstruktivlik o qədər aşkar idi ki, Prezident Vladimir Putin Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin hərtərəfli inkişafında Mehriban xanım Əliyevanın xidmətlərinə əsaslanaraq, onu Rusiya Federasiyasının ali hökumət mükafatı - Dostluq ordeni ilə təltif etdi. Onun dövlət rifahı naminə fədakar əməyinin bu kimi faktlarını saysız-hesabsız sadalamaq olar!
44 günlük Vətən müharibəsindən sonra torpaqlarımız işğaldan azad olundu. Doğma Azərbaycan torpağı Qarabağda yenidən ağaclar çiçək açanda 30 ilə yaxındır işğalçının çəkmələrinin ağırlığı altında əzilən torpaq dərindən nəfəs alır, Qarabağ bülbülləri yenidən sevinclə cingildəyir, ritmik Azərbaycan muğamları “Qarabağ şikəstəsi” ifa edirdilər. Prezident İlham Əliyev və silahdaşı, xanımı, Respublikanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva Azərbaycan xalqının ulu öndəri, müasir dövrün əsl heykəltəraşının məzarı önündə baş əydilər, Azərbaycan dövlətçiliyinin banisi Heydər Əliyevin ruhu qarşısında bildirdilər ki, onun başladığı iş Qarabağ torpağında Azərbaycanın qəhrəman oğullarının mütləq qələbəsi və zəfər yürüşü ilə başa çatmışdır!
Tamamilə təbiidir ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Qələbə Günü münasibətilə Azərbaycan xalqına müraciətindən sonra Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın təbrikləri gəldi.
Mehriban xanımın qəlbinin dərinliklərindən gələn sözlər spartalı anaların məşhur devizini oğullarına öyüd-nəsihət verən azərbaycanlı qadının hisslərini simvolizə edirdi: “Qalxanla, yaxud qalxanın üstündə”. Amma özü şanlı Azərbaycan döyüşçülərinin məhz “qalxanla” qayıtması üçün inanılmaz səylər göstərib! Bütün Azərbaycan xalqının şərəfinə, məhz bu cür baş verdi!
Prezident İlham Əliyev həyat yoldaşı, silahdaşı, həmfikiri, Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva ilə çiyin-çiyinə işğaldan azad edilmiş rayonları gəzərək müharibədən sonrakı yenidənqurma işlərinə rəhbərlikdə bilavasitə iştirak edib, bu ərazilərin abadlaşdırılması, yenicə tikilmiş evlərin damları altında, nəhayət ata qucağında, övladlarını qucaqlayan ağbirçək Qarabağın aydın buludsuz səması altında geri dönən qaçqınlar üçün ən məqbul sosial-məişət şəraitinin yaradılması üçün əlindən gələni edib.
Buna bəlkə onu da əlavə etmək lazımdır ki, Mehriban xanım Əliyevanın Azərbaycan xalqının həm ictimai-siyasi, həm də sosial-iqtisadi və mədəni tərəqqisini təmin edən belə səmərəli fəaliyyətinə heç də hamı məmnunluqla baxmır. Azərbaycan xalqının mənafeyini ölkəmizi hökmranlığa çevirməyə can atan digər dövlətlərin oliqarx istəklərinə tabe etmək üçün öz eqoist məqsədləri üçün çalışan “beşinci kolon” həm ölkə daxilində, həm də xaricdə hələ də ömrünü başa vurmayıb.
Lakin Prezident İlham Əliyev, Respublikanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva kimi xalqına sədaqətli liderlərin rəhbərlik etdiyi və ruhlandırdığı Azərbaycan xalqının böyük əksəriyyəti bu cür satqınların, dönüklərin qarşısında həmişə dayanıb və duracaq.
Gecənin qaranlığında insanlara bu qədər aydın şəkildə yol göstərən Qütb Ulduzunun məhz Mehriban Əliyeva olduğuna kimsə şübhə edə bilməz.
Bir vaxtlar Amerika ictimai xadimi Ella Beyker pafoslu şəkildə demişdi: "İşıq verin, insanlar bir yol tapacaqlar".
Bu gün Azərbaycan xalqı üçün belə bir nuru onun görkəmli, parlaq oğlu - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və onun sədaqətli qızı - Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva saçır!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.06.2023)
