Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

“Maraq dünyası” rubrikasında növbəti söhbətimiz Nobel mükafatçısı barədə olacaq. Mariya Skladovska adı sizə nəsə dedimi? Qeyd edək ki, Polşa əsilli Mariya Skladovska- Küri  iki fərqli elm : fizika (1903) və kimya (1911) sahəsi üzrə Nobel mükafat qazanan ilk və yeganə qadındır.

Mariya Skladovska - Küri 1867-ci ildə Polşada dünyaya gəlmişdir, o, radioaktivlik sahəsində fəaliyyətinə görə məşhurdur və iki dəfə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. 1903-cü ildə Henri Bekkerellə və həyat yoldaşı Pyer Küri ilə bərabər fizika üzrə Nobel Mükafatı qazanmış və daha sonra 1911-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatının tək laureatı olmuşdur - Radium elementini kəşf etmişdir.

Mariya Küri yeganə alimdir ki, Nobel mükafatına iki ayrı-ayrı sahədə almağa nail olmuşdur. Həmçinin, Nobel mükafatına ilk dəfə iki dəfə layiq görülmüş yeganə qadındır. Qeyd edək ki, Polşa əsilli Mariya  Küri  iki fərqli elm : fizika (1903) və kimya (1911) sahəsi üzrə Nobel mükafat qazanan ilk və yeganə qadındır.

Elementlərin öz-özünə şualanmasına radioaktivlik adını məhz Mariya və Pyer Küri vermişdir. Həyat yoldaşı Pyer Küri ilə birlikdə polonium və radium elementini kəşf etmişdir.

Süni radioaktivliyin kəşfindən bir neçə ay sonra, 1934-cü ildə Mariya Küri şüalanmanın doğurduğu qan xərçəngindən (leykemiya) dünyasını dəyişmişdir.

Bir gün Mariya Küri həyat yoldaşı Pyer Küri ilə bir tədbirdən çıxır. Qapıda Mariyanın gözü bir qadının boyunbağısına sataşır. Bu məqam ərinin diqqətindən yayınmır. Evə gələndən sonra Mariya Pyeri kefsiz görür. Mariya nə olduğunu soruşanda Pyer deyir:

- O qadının boyunbağısına necə baxdığını gördüm. Biz sənin də qadın olduğunu tamam unutmuşuq.

Mariya:

- Doğrudan da çox gözəl və bahalı bir zinət əşyası idi. Mən baxıb düşünürdüm ki, bunun puluna nə qədər labaratoriya yaratmaq olar.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2025)