Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

18.

ELEKTRON, YOXSA ƏNƏNƏVİ KİTABLAR?

Təbii ki, bəşər durduqca ənənəvi kağız kitablar da yaşayacaq. Kağız kitabların haçansa gündəmdən çıxması mifdir. Kağız kitabı kağız qəzetlərin aqibəti əsla gözləmir, çünki qəzet bir gün ərzində çapa hazırlanır və növbəti gün dünənki məlumatlarla çıxıb da öz aktuallığını itirir. Bu səbəbdən xəbər saytları xəbərdaşıyıcıları kimi daha populyardırlar və get-gedə qəzetləri gündəmdən tam sıxışdırıb çıxarırlar. Kitablar isə tam başqa funksiyaya malikdirlər, onları hiss etmədən, qoxusunu duymadan, vərəqlərini çevirmədən, qaldığın yerə əlfəçin qoymadan, arada sinənin üstünə qoyub bəhs edənləri təsəvvürünə gətirmədən oxumaq qeyri-mümkündür, bu cəhətdən planşet, telefon və digər qadjetlər kağız kitabların yanında tam gücsüzdürlər.

Uşaq və yeniyetmələrin mütaliəsi, dünyagörüşünün formalaşması, qlobal informasiya mühiti ilə səmərəli təması proseslərinin uğurla nəticələnməsi Azərbaycan dövlətinin kitabxana-informasiya sahəsində gələcəyə yönəlmiş inkişaf konsepsiyasının tərkib hissələrindən biridir.

Uşaq və yeniyetmələrin informasiya texnologiyalarını mənimsəyən ən fəal qruplar olmasını qeyd etmək olar. Demək olar ki, artıq başqa həyat tərzi, dəyərləri, informasiya mühitində davranış modelləri olan yeni nəsil yetişmişdir. Bax bu aspektdən yanaşdıqda isə elektron kitabxanaların və elektron kitabların dəyəri gözə görünən olur.

Elektron kitabxanaların təşəkkülü və inkişafı həm elmi mühit, həm nəşriyyatlar, tibb və təhsil müəssisələri, eləcə də muzeylər və başqa fəaliyyət sahələri üçün də maraqlıdır. Həmin fəaliyyət sahələrinə uyğun yaradılmış elektron kitabxana tipləri mətn sənədləri ilə çevik əməliyyatlar həyata keçirən xüsusi cəhətlərinə görə fərqlənir. Elektron kitabxanalarla ənənəvi kitabxanaların həm fərqli, həm də oxşar cəhətləri var.

Fərqli cəhətlər:

-İnformasiya daşıyıcısına, tərkibinə;

-İnformasiya məhsulunun formalaşmasının texnoloji proseslərinə;

-Mühafizə və təqdimetmə üsullarına; 

-İstifadəçilərə xidmət məqsədinin xarakteri və həlli yoluna;

-Hüquqi və struktur asılılığına;

-İnformasiya məhsuluna mülkiyyət, surətini çıxarma və yayma hüququna;  İnformasiya resurslarından istifadə üsullarına görədir.

Oxşar cəhətlərə gəldikdə isə demək olar ki, onlar bir-birini tamamlayır. Elektron kitabxanalar professional kitabxana-informasiya mütəxəssisi təcrübəsindən, eyni zamanda kitabxana sahəsində mövcud beynəlxalq standartların tələblərindən istifadə etməyə bilməz. Bütün bunlara baxmayaraq hər iki - ənənəvi və elektron kitabxanaların hüquqi, təşkilati və texnoloji yaxınlıq xüsusiyyətlərinə baxmayaraq onlar cəmiyyətin müxtəlif informasiya strukturlarıdır və onların problemlərinə də differensial baxılmalıdır.

Növbəti: 19. Kitabxana işi haqqında qanun

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.11.2024)