İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan-sovet bəstəkarı və pedaqoqu Qara Qarayevin növbəti doğum günü qeyd edildi. Qara Qarayev adı Azərbaycanda böyükdən kiçiyə hamıya tanışdır. Azərbaycanın musiqi xəzinəsini “Yeddi gözəl”, “İldırımlı yollarla”, “Leyli və Məcnun” kimi ölməz baletlərlə zənginləşdirən bu şəxsə sevgimiz və sayğımız əbədidir.

Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Qara Qarayev 1918-ci il fevralın 5-də Bakı şəhərində məşhur həkim, təbabət professoru Əbülfəz Qarayev və Sona xanım Axundova-Qarayevanın ailəsində anadan olub. 1925-ci ildə o, konservatoriya yanında musiqi məktəbində oxuduğu zaman pianoçu və pedaqoq Vladimir Mixayloviç Kozlov ilə tanış olub. Qarayev V. M. Kozlovun Azərbaycandan çox-çox uzaqlarda tanınmasını yüksək qiymətləndirirdi. Bu haqda o belə demişdi: "O Bakıda çıxış etmiş bütün artistlərlə çalmışdı və çoxları bilirdi ki, Bakıya akkompaniatorsuz da yollanmaq olar".

Təhsil müddətində professor Üzeyir Hacıbəyovdan Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları üzrə dərs almışdır. Üzeyir Hacıbəyovun sinfində "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" fənnini keçirdi. Hacıbəyov ilk andan onun gələcəkli istedadını aşkarlaya bilmişdi. Sonralar Qara Qarayev belə söyləyirdi:"O, əgər belə desək, mənim milli ruhum uğrunda çarpışırdı."

1938-ci ildə ilk böyük əsərini xor, simfonik orkestr və rəqs ansamblı üçün Rəsul Rzanın sözlərinə "Könül mahnısı" kantatasını bəstələmişdir. Həmin ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan incəsənəti ongünlüyünün iştirakçısı olmuşdur.

1941-ci ildə M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının bədii rəhbəri vəzifəsində işləmişdir. 1943-cü ildə birinci simfoniyanı yazmışdır.

Qara bəyin yaradıcılığında vətən mövzusu bir sıra əsərlərin özəyini təşkil etmişdir. İkinci simfoniya, Cövdət Hacıyevlə yazdığı "Vətən" operası, "Ürək mahnısı" kantatası, "Səadət mahnısı", "Azərbaycan" süitası belə əsərlərdəndir. 

Saysız-hesabsız tələbə yetişdirirdi. Onun tələbələri yüksək professionallığı və individuallığı, xüsusi, özlərinə məxsus dəst-xətti ilə seçilirlər.

Onun yaradıcılığında Nizami Gəncəvi, Səməd Vurğun, Rəsul Rza poeziyasıyla bərabər, Uilyam Şekspir, Aleksandr Puşkin və Ömər Xəyyam, Mixail Lermontov və Lope de Veqa obrazlarına müraciət edilmişdi, o, müasirləri olan Nazim Hikmət, Lenqston Hyuz, Vsevolod Vişnevski, Piter Abrahams kimi XX əsr sənətkarlarının əsərlərindən ilhamlanmışdır.

Operaları

Vətən (1945)

Zəriflik (1972)

Baletləri

Yeddi gözəl (1952)

İldırımlı yollarla (1958)

Leyli və Məcnun (1969)

Müziklları

Çılğın qaskoniyalı (1973)

Xor, solistlər və orkestr üçün — kantata və oratoriyaları

Könül nəğməsi (1938)

Səadət nəğməsi (1947)

Partiyamızdır (1959)

Lenin (1970)

Dostluq himni (1974)

Orkestr üçün — simfoniyaları

Birinci simfoniya (Böyük Vətən müharibəsi qəhrəmanlarının xatirəsinə) (1944)

İkinci simfoniya (1946)

Alban rapsodiyası (1952)

Üçüncü simfoniya (kamera orkestri üçün) (1965)

Qoyya (Yaşlılar və uşaq xorları və simfonik orkestr üçün) (1979)

Don Kixot (1960)

Gördüyünüz kimi, çox zəngin bir isdir.

Böyük bəstəkar 1982-ci il mayın 13-də Moskva şəhərində vəfat etmiş, Bakıda Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur. Bəstəkarın qəbir daşını memar Tələt Xanlarov hazırlamışdır.

Allah rəhmət eləsin. Amin” 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.02.2025)