Harun Soltanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Hər böyük sevginin kölgəsində bir qürur dayanır”, deyirlər. Hər qürurun içində isə eşqin inkar olunmuş forması gizlənir. İnsanlar uzun illərdir ki, bu iki qüvvəni bir-birinə zidd, bir-birini boğmağa çalışan düşmənlər kimi görürlər. Amma sevgi ilə qürurun müharibəsi yoxdur. Onlar arasındakı münasibət, əslində, ruhun içindəki ən mürəkkəb və ahəngdar rəqslərdən biridir.
Əgər məndən soruşsan, Bircəm, mən deyərdim ki, eşq, məhəbbət qürurun ən uca, ən ilahi formasıdır. Sevgi insanı kiçiltmir, o, əksinə, insanın mahiyyətini, varlığını ucaldır. Əgər sevgi səni zəiflədirsə, səni sındırırsa, deməli, bu, sevgi deyil, sadəcə asılılıqdır. Həqiqi eşq isə insanı zənginləşdirir, ruhunu genişləndirir, ona öz varlığını daha dərindən anlamağa imkan verir. O, insana içindəki ən dərin ziddiyyətləri, arzuları, qorxuları tanıtdırır. Həqiqi sevgi insanın qürurunu sarsıtmaz. Əksinə, ona yeni bir forma verər, buna biz eqonun qüruru yox, ruhun qüruru deyirik.
Bəziləri deyir ki, sevən insan qürurunu itirər, sevdiyi qarşısında diz çökər, özünü unudar. Bəziləri isə qüruruna sarılıb sevgidən qaçar, onun gətirdiyi həssaslıqdan qorxar, özünü dəmir divarlar arxasında gizlədər. Amma sevgi qürurun əksi deyil axı. İnsan sevəndə özünü müdafiəsiz hiss edir, çünki qəlbini açır, içindəkiləri çılpaq şəkildə ortaya qoyur. Bu, qorxulu bir şeydir. Çünki sən artıq öz gücünü itirirsən, onu sevdiyinin əllərinə təslim edirsən. Sevdiyin insan səni tərk edə bilər, səni anlamaya bilər, sənə lazım olan sevgini göstərməyə bilər. İnsanlar bu ehtimallardan qorxur və qürurunu silah kimi istifadə edir. Özünü sevgidən qorumaq üçün, hisslərinə sərhəd qoymaq üçün. Amma bu, qürur deyil axı, bu, sadəcə müdafiə mexanizmidir.
Əsl qürur isə sevdiyini etiraf edə bilməkdir. Özünü olduğu kimi təqdim edə bilmək, hisslərindən qaçmamaq, sevdiyini sevdiyinə söyləyə bilməkdir. İnsan sevdiyi üçün qürurundan keçməməlidir. Əksinə, o, sevdiyinə görə də, sevgisi ilə də qürur duymalıdır. İnsan sevdiyi üçün utanmamalıdır, əksinə, öz sevgisini daşımağı bacarmalıdır. Sevgini zəiflik, acizlik sayanlar onu heç vaxt həqiqi mənada yaşamayanlardır. Sevgi cəsarət tələb edir, fədakarlıq tələb edir. Sevmək yalnız güclü olanlara xasdır, çünki sevən özünü riskə atır, bütün müdafiəsini sökür, ruhunu ortaya qoyur.
Əgər bir insan qürurunun sevgisini məhv etdiyini düşünürsə, deməli, ya o sevməyi bilməyib, ya da qürurun əsl mahiyyətini anlamayıb. Çünki əsl qürur insanın öz insanlığını, ruhunu, şəxsiyyətini qorumasıdır. Əgər eşq insanın ruhunu zənginləşdirirsə, şəxsiyyətini daha üstün zirvələrə çatdırırsa, bu necə ola bilər ki, eşq insanı qürursuz etsin? İnsan eşqi alçaldıcı bir şey kimi görməməlidir. Əksinə, ona sahib çıxmalı, onu qorumağı bacarmalıdır.
Bəzən insanlar qürur ucbatından sevgidən imtina edirlər. Amma bu, məncə, ən böyük məğlubiyyətdir. Sevgidən imtina edən insan, əslində, öz ruhundan imtina edir. Qüruru üçün eşqini qurban verən insan bəlkə heç vaxt qüruru hiss etməmiş insandır. Ən gözəl sevgi, insanın həm öz dəyərini qoruduğu, həm də eşqini yaşada bildiyi sevgidir. O, nə insanı aciz bir vəziyyətə salır, nə də onu daş divarlar arasında gizlədir. Ən gözəl sevgi insanın sevərkən güclü qaldığı, eşqini rahatlıqla etiraf etdiyi, qürurunu bu sevginin bir parçası kimi daşıdığı sevgidir.
Sevgi insanı alçaltmamalıdır. Əgər bir sevgi qüruru yox edirsə, insanı sındırırsa, onu öz kimliyini tapmaqdan uzaqlaşdırırsa, bu sevgi deyil. Amma əgər bir sevgi səni gücləndirirsə, sənə həyat eşqi verirsə, sən öz ruhunun gücünü hiss edirsənsə, bax, o, əsl sevgidir.
Qürur sevgiyə maneə olmamalıdır, sevgi də qüruru görməzdən gəlməməlidir. Onlar bir-birini tamamlayan qüvvələrdir, Bircəm. Eynilə bizim kimi... Əgər bir eşq səni qürurlandırırsa, bu, əsl sevgidir. Əgər bir sevgi səni qürurundan məhrum edirsə, bu, sadəcə asılılıqdır. Eynilə mənim siqaretim kimi.
Və bəlkə də əsl həqiqət budur. Eşq qürurun ən gözəl formasıdır. Çünki sevgi insanı alçaltmaz, əksinə, insanı ucaldar. Əgər bir sevgi səni yüksəldirsə, ruhunu genişləndirirsə, sənə öz qürurunla yaşamağa imkan verirsə, deməli, o, səni sən edən sevgidir, həqiqi sevgidir.
Əgər eşq içində qürur varsa və qürur içində eşq varsa, onda insan bütövdür. Və bəlkə də insanın ən ali varlığı, ruhunun ən kamil halı budur, Bircəm... Eşq elə məhz qürurun özüdür. Sən isə eşqin özüsən."
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.04.2025)
