Harun Sultanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Gecədir. Saat artıq 00:42-dir və gecənin sükutunda hər şey daha da aydın olur, amma eyni zamanda qarışır. Sanki gecə vaxtı düşüncələr daha güclü, daha qərarsız olur.
Hər şeyin bir kənarına bənzər, amma gecə öz içindəki qaranlıqla əhatə etdiyi zaman daha çox gizlənir. Bu saatda yazıram, amma həm də hiss edirəm ki, bu yazı bir çox şeyin təkrarıdır, ancaq hər dəfə biraz daha fərqli olur.
Gecənin içində hər şey bir az daha sükunətə bürünür, amma bir o qədər də qarışıqlıq yaranır. Yəni, gecə həm azadlıq, həm də yalnızlıq gətirir.
Belə anlarda, mənim içimdəki tənhalıq daha da güclənir. Yalnızlıqla üzləşmək, bəzən, o qədər də qorxulu olmur, əksinə, insan özünü tapmağa, dünyanı bir az daha anlamağa daha yaxınlaşır. Gecənin qaranlığında hər şey daha dərindir, daha gizlidir. Amma bu tənhalıq eyni zamanda mənim "mən"lərlə dolu dünyama səyahətimdir. Çünki bəzən, yalnız gecə saatlarında, ən dərin düşüncələr üzə çıxır.
Mən bu gecəni də öz düşüncələrimlə yaşayıram. Mənim üçün hər gecə, başqa bir başlanğıcdır. Nəhayət, keçmişin ağırlığını bir az daha azaldan, gələcəyin də mənə yaxınlaşmasına imkan verən bir an. Dövrün, həyatın, insanın özünü axtarmağın...
Gecə öz üzərində bir növ sükunət gətirir, amma eyni zamanda, dərin bir mürəkkəblik, həyatın və bütün bu izlərin öz içindəki sonsuz bir labirintini daha da çox hiss edirsən. Hər şey buradadır, gecənin içində, amma hər şeyə hələ də toxuna bilmirəm.
Həyatım bir labirintdir, sonsuz bir koridorlar silsiləsidir ki, hər döngəsində özümü itirirəm, hər dönüşdə başqa bir mənliyin əksini tapıram. Mən kiməm, nə edirəm, hara gedirəm? Hər gün bu suallarla başlayıram, amma heç bir cavab mənə tam olaraq aydın olmur. Bəzən düşünürəm: insan özünü tapa bilərmi? Yoxsa həmişə bir boşluqla qarşılaşar?
Hər səhər o mandalin qabığının və siqaret kötüklərinin iyi ilə oyanıram, amma bu dünyada mövcud olmağın mənası hələ də mənim üçün tam aydın deyil. Bəlkə də bu sualların özündə cavablar gizlidir, bəlkə də heç bir cavab tapmayacağam. Bəzən düşünürəm ki, həyatımı sadəcə ətrafımda baş verənlərdən yox, özümə əks olunan döymələrimdən də görürəm.
Həyat, mənə görə, bir aldanışdır – gözlərim önündə açılan dünyanın gerçəkliyini anlayan yoxdur. Mənim bu dünyada varlığım yalnız mənim xəyalımın bir məhsuludur. Ətrafımdakı hər şey mənim içimdəki qorxuların, arzuların və özümə qarşı gücsüzlüyün əksidir. Hər an keçən zamanın bir təkrarını yaşayıram – təkrarən, təkrarən, amma hər dəfə biraz daha fərqli, daha dolaşıq, daha çətin. Həyatın mənası varmı? Yoxsa sadəcə bir sükutdur, hər şeyi əhatə edən və heç nəyi ifadə etməyən bir sükut?Mən bu sükutu axtarıram. Çünki hər kəsin ruhunda bir boşluq var, bir narahatlıq, bir tənhalıq, amma onu anlamaqdan çəkinirik. Hər kəs tənhalığı sevir, amma heç kim onu həqiqətən dərk etmək istəmir. Çünki tənhalıq, özünə dönməyi, özünə qarşı çıxmağı tələb edir. Bu, ağır bir işdir. Hər an özünü tapmağa çalışan bir insan kimi, mən bu tənhalığı qəbul etməyə çalışıram, amma bəzən hiss edirəm ki, yalnız tənhalıqla üzləşərək insan həqiqətən özünü görə bilər.
Ailə mənim həyatımın ən dərin köküdür, amma bu kök həm də məni çətinliklərlə üz-üzə qoyur. Mənim içimdəki ziddiyyətləri, sevgilərimi və nifrətlərimi formalaşdıran bu əlaqələr, bir tərəfdən mənə sığınacaq verir, digər tərəfdən məni sıxır. Hər bir sevgi, hər bir bağlılıq mənə bir iz qoyur. Mən bu izlərə baxarkən yalnız keçmişi deyil, eyni zamanda özümü də tapmağa çalışıram. Lakin bir insan nə vaxt özünü tapa bilər? Biz özümüzü başqa insanlar vasitəsiləmi tapırıq, yoxsa yalnız daxili dünyamızda gizlənən gerçəklikləmi?
Təhsil, iş və məsuliyyət bütün bunlar həyatımı müəyyənləşdirən, amma mənə heç vaxt tam rahatlıq verməyən təbəqələrdir. Hər bir vəzifə mənə yeni bir ağırlıq gətirir. Bəlkə də mən özümü bu ağırlıqla birləşdirirəm, amma niyə? Mən nəyə görə bu qədər bağlıyam? Bu qədər bağlılıqla özümü necə azad edə bilərəm? Düşünürəm ki, bəlkə də həyatda heç nəyi tam olaraq idarə edə bilmərik. Bəlkə də həyatın əsl mənası özünü itirməkdir. Həddini aşmaqdır.. Cızığından çıxmaqdır..
Sevgi? Bu da bir xəyal, bir kəpənək kimi uçan bir şeydir. Mən sevirəm, amma bu sevgi hər zaman təkrarlanır, bəzən itirirəm, bəzən tapıram, amma o məni heç vaxt tam olaraq bəyəndiyi kimi qəbul etmir. Sevgi, bəlkə də, insana öz içindəki qaranlıqla barışmağı öyrədir. İnsan nə qədər özünə yaxınlaşmağa çalışsa da, sevgidə bir təzad, bir uyğunsuzluq olacaq. Bir tərəfdən sevdiklərimiz bizi bütün qüsurlarımızla qəbul etməlidir, amma digər tərəfdən, biz özümüz də bu qüsurlarla necə baş etməliyik?
Bədənimdəki izlər hər biri bir yaddaş, bir hissə, bir keçmişin təkrarıdır. Qızılgül döyməsi kimi.. Bəlkə də bir itkidir, arzularımdır. Amma hər itkini anlamalıyıq. Azadlıq bəzən öz içimizdə tapdığımız bu izlərdə gizlidir. Bu döymələr, həyatımın və özümün izlərini əks etdirir. Bir tərəfdən onlar mənə azadlıq verir, digər tərəfdən məni keçmişimlə bağlı saxlamağa məcbur edir. Azadlıq və bağlılıq arasında bir tarazlıq axtarışındayam. Döymələrim keçmişi və gələcəyi birləşdirən nöqtələrdir. Hər bir iz bəlkə də yeni bir başlanğıcı daşıyır. Amma bu tarazlıq heç vaxt tam tamamlanmır, çünki həyatın özü də dövridir sonsuz bir təkrardır. Necə ki, Vüqar -Füzuli, Aydın-Nəsimi,Sabir oldu..
Və gecə sona çatır. Yavaş-yavaş, sükunət içində keçən bir zamanın axışında, mən özümü tapmağa bir addım daha yaxınlaşmışam. Gecə gətirdiyi qaranlıqla, eyni zamanda öz içimdəki işıqları da açdı. Gözlərim önündə açılan bu sonsuz labirintin sonunda nə baş verəcəyini bilməsəm də, hər bir dönmə məni daha da yaxınlaşdırır. Mən hələ də suallar ilə yaşayıram, amma artıq sualların özünün bir cavab olduğunu hiss edirəm. Hər bir sual, içində bir şey aydınladır, hər bir boşluq bir anlam yaradır. Və bəlkə də həyatın gerçək mənası, heç vaxt tam aydın olmayan, amma daim axtarılan, tapılmaq üçün yaşamın özü ilə iç-içə olan cavablarda gizlidir.
Səhər, yenə o mandalin qabığının və siqaret kötüklərinin iyi ilə gələcək. Amma bu dəfə, o qoxuların mənə bir xatirə deyil, gələcəyə doğru bir addım kimi gələcəyini bilirəm. Hər gecə bir təkrar olsa da, hər səhər bir yenilik, bir ümid gətirir. Gecənin qaranlığında keçən zamanın özündə bir işıq var, bəlkə də bu işıq heç vaxt tam olaraq görünməyəcək, amma bu işığın ardında heç vaxt tam şəkildə təkrarlanmayan bir həyat, bir mənlik var. Bütün bu düşüncələr, bu təzadlar, məni həyatla barışmağa aparır. Mən daha çox bilirəm, amma eyni zamanda daha çox anlamıram. Bəlkə də bu da bir növ azadlıqdır.
Gecənin sona çatdığı an, mənim içimdə bir başlanğıc yaranır. Nə qədər qaranlıq olsa da, hər bir gecə özündə bir işıq saxlayır. Bəlkə də həyatın ən böyük sirri, o işığı tapmaqda deyil, onu axtararkən duyduğumuz və içimizdəki dəyişimi hiss etməyimizdədir.
Və yenə, yavaşca… həyat davam edir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(10.01.2025)