Murad Vəlixanov,  “Ədəbiyyat və İncəsənət”  

Bir neçə mövzu bundan öncə təhsil və oxumaq barədə yazmışdım. Bir mövzunu təkrarən yazmağı sevməsəm belə elə mövzular var ki, onları yazdıqca yazmaq istəyirsən. Bu gün haqqında danışacağım film isə rejissor Əlisəttar Atakişiyevin ekran əsəri olan “Bir qalanın sirri” filmi barədədir. Filmin təhsilə nə aidiyyatı deyə sual etməyə tələsməyin.

Filmin janrı macəra və uşaq üzərində olsa belə əsas məqsəd kitabın, oxumağın insanı necə irəli apara biləcəyini göstərməkdir.  Film Məmmədhüseyn Təhmansibin  “Çiçəkli dağ”  eyniadlı pyesi əsasında ekranlaşdırılmışdır. Film-nağılda kənd əhalisinin əlindən  torpağını, suyunu almış amansız Simnar xana qarşı  kasıb,  lakin namuslu və qeyrətli insanların mübarizəsindən söhbət açılır. 

Alim-həkim Eldostu, onun sadiq tələbəsi olan Mətanət, igid və cəsur Elşən və eyni zamanda Kamran baba da bu mübarizədə iştirak edirlər. Simnar xan və Göygöz kosa  dağları əridərək kəndi bütövlükdə ələ keçirmək istəyir. Dağları əritməyin sirrini bilən yeganə insan həkim babadır. Bu sirri verməyin qarşılığında Simnar xanın baş vəzirlik və xeyli qızıl təklif etməsinə rəğmən həkim baba yolundan dönmür və hazırladığı dərmanı ona vermək əvəzinə məhv edir. Nəticədə Simnar xan həkim  babanı qaçırdır.

Bu sirri bilən başqa adamlardan biri də Mətanətdir. Göygöz kosa qiyafəsini  dəyişdirərək Mətanətin yanına gəlir və onun öz zəhməti, gücü hesabına yetişdirdiyi  “Mətanət” gülünə yuxu dərmanı qarışdıraraq Mətanətə gülü qoxlatdırır. Nəticədə Mətanət dərin yuxua gedir. Bu fürsətdən məharətlə istifadə edən Göygöz kosa Mətanəti qaçırdır və bunu həkim babaya qarşı silah olaraq istifadə etmək istəyir.  

Mətanətdən də sirri öyrənə bilməyən Simnar xan həkim babanı daşa döndərərək Mətanətə həkim babanın bir daş olaraq qalacağını deyir. Baş verənlərdən xəbərdar olan Kamran baba Elşənə olanları danışır. Elşən qılıncını alıb  Həkim baba və Mətanətin olduğu qalaya hücum edir və ikisini də xilas etməyi bacarır.

Öncə ikisinin də daşa döndüyünü görən Elşən çarəsizlikdən nə edəcəyini bilmir. Həkim baba Elşənə qurtulmağın yeganə yolunun kitabları oxumaq olduğunu söyləyir. Nəticədə bitki də, çiçək də bir canlıdır, heyvanların, quşların, hətta bitkilərin dilini öyrənmək zərurəti yaranır. Başqa çıxış yolunun olmadığını görən Elşən günlərcə kitabları oxuyur və nəhayət, sirrləri öyrənir, bitkilər, çiçəklər barədə faydalı məlumatlar əldə edir.

 Beləliklə, anlaşılır ki, hər şeyin çarəsi oxumaq və təhsil almaqdı.

Eyni zamanda bütün bunları səbrlə etmək lazımdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2025)