İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Novruz bayramı günlərində çox məşhurlarımız dünyaya gəlib. Onlardan biri də Atif Zeynallıdır. Bu gün onun barəsində söz açmaq istəyərdim.
Atif Zeynallı 20 mart 1927-ci ildə dünyaya göz açmışdı. Azərbaycan tarixinin ən qarışıq, ən qanlı-qadalı illəri idi. Xalq kommunizm ideyalarına inananlara və inanmayanlara bölünmüşdü, təbəqələşmə böyük vüsət almışdı. Uşaqlıq yaddaşında öncə 37-ci ilin qırmızı terror, ardınca da 2-ci dünya müharibəsi möhkəm yer tutmuşdu Atif Zeynallının. Və o, belə bir mühitdə ədəbiyyata, şeirə maraq göstərməkdəydi.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Atif Zeynallı ədəbiyyata 1947-ci ildə "Azərbaycan gəncləri" qəzetində çap olunmuş "Azərbaycan" adlı şeiri ilə gəlmiş, ömrünün sonuna qədər on dörddən artıq şeir kitabı dərc edilmişdir. Yeddinci sinfə qədər Bakıdakı 132 saylı orta məktəbdə oxumuşdur. Böyük Vətən müharibəsi başlanandan sonra ailəsi aclığa görə Mərdəkandakı bağ evinə köçmüşdür. O, ömrünün son illərini də bu evdə yaşadı.
1944-1949-cu illərdə ADU-nun Şərqşünaslıq fakültəsində təhsil almışdır. Əmək fəaliyyətinə Cəlilabadda müəllim kimi başlamış, sonra Mərdəkandakı 156 saylı axşam məktəbində (vaxtilə burada 8-10-cu sifləri oxumuşdu) müəllimlik etmişdir. Müəllimliklə yanaşı, gündüzlər "Azərnəşr"də redaktor kimi çalışmışdır.
Özünü ədəbiyyatda şair kimi görmək istəyən Atif Zeynallı elmin də dalınca getməkdəydi.
1953-cü ildə Moskvada SSRİ EA Şərqşünaslıq İnstitutunun aspiranturasına daxil olur. 1956-cı ildə Azərbaycan EA Ədəbiyyat İnstitutunda işə girir. Stalinin bütünün sındırılması o zaman ədəbi mühitdə gərginlik və parçalanma yaratmışdı, qoca ədiblərin çoxu açıq-gizlin Stalinin ifşasına qarşı idilər. O isə bir alim və şair kimi stalinizmin tənqidinə tərəfdar idi.
Ədib 1957-ci ildə "C.Cabbarlının dramaturgiyasında yeni insan surətləri" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. Həmin ildən Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü idi.
Poeziya ilə yanaşı dram əsərləri də yazırdı. "Sirlər yuvası", "Nəriman ata", "Məmmədəli kurorta gedir", "Ləkə" kimi pyesləri Bakı, Gəncə teatrlarında səhnəyə qoyulmuşdu. Ədibin pyesləri əsasən komik-dramatik üslubda idi. Təəssüf ki, bu əsərlər toplanıb çap edilməmişdir. Ümumən onun səliqəli arxivi yoxdur.
Atif Zeynallı 28 yanvar 1991ci ildə vəfat etmişdir.
Allah rəhmət eləsin!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.03.2025)
