“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı TƏLƏBƏ YARADICILIĞI rubrikasında ötən ay debütünü maraqla qarşıladığınız  Naxçıvan Dövlət Universitetinin Filologiya ixtisası tələbəsi Fərasət Babazadənın növbəti hekayəsini təqdim edir: "Qırmızı cild" hekayəsini.

Fərasətin bu hekayəsi də kifayət qədər dolğundur, hətta deyərdik ki, peşəkarlıqla yazılıb. Düşünürük ki, ədəbiyyata yüni imza gəlmək üzrədir.

Uğurlar, Fərasət bəy.

Qız səhər saatlarında universitetə yollandı. Küçələr səssiz idi, yalnız uzaqdan maşınların səsi eşidilirdi. Yolun kənarında bir qoca, boz gödəkçəsinin yaxasını qaldırıb, qara-qara düşüncələrə dalmışdı. Onun yanında yerə səpələnmiş kitablar vardı. Bəziləri köhnə, saralmış vərəqləri ilə çox oxunduğunu göstərirdi, bəziləri isə tərtəmiz, sanki heç toxunulmamışdı.

Qız addımlarını yavaşlatdı. O qocanın hansı dərdi vardı görəsən?
Yaxınlaşanda kitabların arasında iri, qırmızı cildli bir kitab diqqətini çəkdi. Yavaşca kitabın adını oxudu, amma heç nə demədən yerinə qoydu və yoluna davam etdi.

Növbəti günlər hər şey öz axarınca getməkdəydi. Lakin bu qırmızı kitab yaddaşına bir iz salmışdı. Hər səhər keçəndə gözləri həmin kitabı və qocanı axtarırdı. Bu baxışlar boşuna deyildi. Onun içində nə isə qopurdu, qırmızı cildin içində gizlənən naməlum sirr onu çəkirdi.
Bir gün yanında rəfiqəsi ilə eyni yoldan keçərkən, yenə kitabların arasında həmin kitabı gördü və bir anlıq dayandı. Rəfiqəsi onun baxışlarını izləyib astadan soruşdu:
— Sən Yusif müəllimi tanıyırsan?
Qız baxışlarını kitaba dikili saxlaya-saxlaya başını yellədi.
— Yusif əmi köhnə müəllimlərdəndir, — deyə rəfiqəsi davam etdi, — Çox savadlı idi, bir zamanlar tələbələri ona pərəstiş edirdi. Amma indi yaşlanıb, artıq əvvəlki kimi gücü qalmayıb. Ailəsinin maddi vəziyyəti də yaxşı deyil deyirlər... Bu üzdən də o, ən qiymətli varidatı olan kitablarını satmağa başlayıb.
Qızın gözləri hələ də qırmızı cilddə idi. Onun içində nə vardı? Qoca müəllimin ömründən nələr danışırdı bu kitab?
Sanki yollar davam etsə də, qızın ürəyində nə isə yarımçıq qalmışdı. Bəlkə bu kitab onun yaddaşında yox, ruhunda iz buraxacaqdı...
Günlər bir-birinin kölgəsi kimi ötüb keçirdi. Səhərlər eyni idi, yollar eyni, hətta düşüncələr də... Qız hər gün eyni küçədən keçir, eyni baxışla kitablara nəzər salır və sonra yoluna davam edirdi. Amma indi onun içində fərqli bir pıçıltı vardı: "Qırmızı kitab satılsa, ay sonunda gözlədiyim mükafatı alacağam."

Bu fikir artıq beynində sadə bir düşüncə yox, bir hökmə çevrilmişdi.

Qız bu müddət ərzində dayanmadan çalışdı. Gözlərində yorğunluq vardı. Günlər bir-birini əvəz edirdi, lakin onun üçün zamanın anlamı dəyişmişdi. Kitabxananın sakit divarları arasında saatlarla qalır, səhifələrin arasına qərq olurdu.

Bəzən kitabxanadan çıxanda hava artıq qaralmış olurdu. Küçələrdə işıqlar yanır, insanlar evlərinə tələsirdi. Amma o, hələ də beynində vərəqlədiyi kitabların sətirləri ilə addımlayırdı. Bəzən isə otağının dörd divarı arasında gecə yarılarını keçirirdi. Lampa işığında açıq qalan kitablar, üst-üstə yığılmış qeydlər və yorğun gözlər...  Ağılda tək düçüncə: "Qırmızı kitab satılsa, ay sonunda gözlədiyim mükafatı alacağam."

Onun bütün həyatı bir hədəfə – o mükafata yönəlmişdi. Amma o, düşünmürdü... Düşünmürdü, bu yolda nəyi qurban verdiyini, hansı hisslərini səssizcə itirdiyini...

Kitabxanadan çıxanda hava artıq qaralmışdı. Küçələrin sakitliyini yalnız yağışın astaca döyəclədiyi səki daşları pozurdu. O, paltosunun yaxasını qaldırıb addımlarını sürətləndirdi. Lakin nəsə qəribə idi. Həmişəki yerdə nə qocanı gördü, nə də yerdə yığılmış kitabları.
Sanki heç olmamışdılar. Sanki bu küçədə heç vaxt bir qoca oturub düşünməmiş, qırmızı cildli kitab heç kimin gözündə diqqət çəkməmişdi. Qızın beynində bir sual fırtına kimi qopdu: Bütün bunlar həqiqətən baş vermişdimi, yoxsa yorğunçuluqdan beyninin ona oynadığı bir oyunun içində itmişdi?

O, həqiqətən o kitabın adını oxumuşdu? Həqiqətən həmin qocaya baxıb düşünmüşdü? Yoxsa bunların hamısı onun şüurunun yuxu ilə gerçəklik arasında qurduğu bir xəyal idi?
Ancaq suallar yağış damlaları kimi bir-birinin ardınca düşsə də, cavablar yox idi. Qız onları boş verib yoluna davam etdi. Yağış paltarını isladır, ayaq altındakı daşlardan əks-səda verən addımları özündən uzaqlaşırdı. Bəlkə də hər şey gerçək idi. Bəlkə də heç nə  real deyildi.
Otağına çatanda hər şey susdu. Çarpayısına uzanıb tavana baxdı. Gözləri hər hansı bir cavab tapmaq ümidi ilə hərəkətsiz tavana zilləndi. Son gecə idi. Göz qapaqları ağırlaşdı. Zaman səssizcə axdı və o, fərqinə varmadan yuxuya getdi...

Ay sonu gəldi. Konfrans başa çatdı. Siyahıdakı adlar açıqlandı. Tələbələrin üzündə təbəssüm vardı, sevinc içində bir-birlərinə sarılırdılar. Amma o qız... O, nə qazandığını, nə itirdiyini tam anlaya bilmirdi. Əlindəki mükafat kağızı sanki bir zamanlar vacib olan, amma indi əhəmiyyətini itirmiş bir əşya idi.
Günlər yenə keçdi. Küçə eyni idi, amma indi o yolu keçənlərdən heç biri kitabları saymırdı. Hətta qırmızı kitabın olub-olmaması da artıq kimisə maraqlandırmırdı. Daha onun digər kitabların yanında qaldığı müddəti hesablayan yox idi.

***

Bir gün bir adam kitablara doğru yaxınlaşdı. O, iri həcimli, köhnə vərəqləri olan qırmızı cildli kitabı əlinə aldı. Barmaqları səthində gəzdi, köhnə vərəqlərin arasında itirilmiş zamanları vərəqləyirmiş kimi. Sonra bir müddət susdu.
Kitabı alıb ödənişi etdikdən sonra onun son səhifəsini açdı. Səhifədə bir cümlə vardı:

"Vəd öncə ümidləri, sonra isə sevgini, hörməti, güvəni öldürər... Sonra öyrənirsən ki, baş verərsə, dözə bilməyəcəyini düşündüyün hər şeyə dözə bilərsən."

Adam uzun müddət kitabın son səhifəsinə baxdı. Sonra başını qaldırıb göyə nəzər saldı. Həmin an qızın addımladığı küçədə, səki kənarında, haradasa bir köhnə müəllim nəfəsini dərin alıb yavaşca buraxdı...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.03.2025)