Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Ədəbiyyat və incəsənət” portalında yayımlanan Türk dünyası məşhurları haqqında olan layihəsində bügünkü söhbətimiz Turahan Bey barədədir.

Turahan Bey Osmanlı dövrünün görkəmli akıncı bəyi və dövlət xadimlərindən biridir. O, XV əsrdə Balkanlarda, xüsusilə Teselya (Thessaly) və ətraf bölgələrdə Osmanlı fəthlərinin aparılmasında, sərhəd idarəçiliyində və yeni yerlərin təşkilində əsas rollardan birini oynamışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, Turahan Bey XIX-XX əsrlərin xüsusi tarixi simaları kimi deyil, Osmanlı arxivlərində XV əsrdə adı qeyd olunan bir hərbi və inzibati liderdir.

Turahan Bey 1456-cı ildə vəfat etmiş Osmanlı akıncı bəyi hesab olunur. O, Rumeli uç bölgələrində fəaliyyət göstərmiş, xüsusən Balkanlarda fəthlər və sərhəd əməliyyatlarında iştirak etmişdir. Adı çox vaxt “Gazi Turahan Bey” və ya “Emîr Paşa Yiğitoğlu Hacı Turahan Bey” formasında tarixi mənbələrdə keçir.

Tarixi mənbələrə görə, Turahan Bey Balkanlar, xüsusilə Teselya bölgəsində Osmanlı hakimiyyətinin gücləndirilməsində mühüm rol oynamışdır. O, bölgədə sancağın idarəçiliyini həyata keçirmiş, əkin-qurdu idarəetməsini təmin etmiş və Osmanlı ordusunun sərhəd siyasətini icra etmişdir.

Turahan Beyin fəaliyyəti yalnız hərb sahəsi ilə məhdudlaşmayıb. Onun rəhbərliyi ilə yeni qəsəbələr və kəndlər salınmış, yerli əhaliyə türk-islam mədəniyyətinin inteqrasiyası yönündə tədbirlər görülmüşdür. Məsələn, o, Teselya bölgesindəki köhnə harabelik ərazilərdə türk köçkünlərini yerləşdirmiş və yeni yaşayış məntəqələrinin formalaşmasına kömək etmişdir.

Tarixi sənədlərdə Turahan Beyin oğlu Ömer Bey kimi bəzi əyanların da adı çəkilir və onun sülaləsi Balkanlarda müəyyən müddət Osmanlı hakimiyyəti dövründə təsirli olub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.12.2025)