Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının birgə layihəsində Ən məşhur türklər barədə söhbətimiz davam edir. Bu gün I Qılınc Arslandan danışacağıq.
I Qılınc Arslan (təxmini 1107–1157) Səlcuq imperiyasının önəmli hökmdarlarından biri olmuşdur və xüsusilə Anadolu Səlcuqlarının siyasi və hərbi möhkəmlənməsində mühüm rol oynamışdır. O, Səlcuq dövlətinin mürəkkəb daxili və xarici siyasətində bacarıqlı hökmdar kimi tanınır və onun fəaliyyəti həm dövlət idarəçiliyi, həm də hərbi strategiya sahəsində nümunəvi hesab olunur.
Qılınc Arslan taxta çıxanda Səlcuq dövləti daxili parçalanmalar və xarici təhdidlər qarşısında idi. O, dövlət aparatını möhkəmləndirərək, iqtidarını mərkəzləşdirmiş, vilayətlərdə təyin etdiyi sadiq idarəçilər vasitəsilə mərkəzi hakimiyyətin nüfuzunu artırmışdır. Hökmdarlığı dövründə qanun və ədalət prinsiplərinə xüsusi diqqət göstərmiş, xalqın rifahını təmin etmək üçün müxtəlif inzibati tədbirlər həyata keçirmişdir.
O ən çox hərbi bacarığı və strateji zəka ilə tanınır. O, Bizans imperiyası ilə sərhədlərdə mübarizə aparmış, həmçinin digər Türk tayfaları və ərəb dövlətləri ilə diplomatik əlaqələri balanslı şəkildə idarə etmişdir. Onun dövründə Səlcuq ordusu həm süvari, həm piyadə və həm də mühasirə texnikası baxımından gücləndirilmişdir. Bu strategiya nəticəsində Anadolu üzərində Səlcuq hakimiyyəti daha möhkəm şəkildə formalaşmış və genişlənmişdir.
Hökmdar yalnız hərbi və siyasi fəaliyyətlə kifayətlənməmiş, həm də mədəniyyət və elmə diqqət göstərmişdir. Onun himayəsi ilə mədrəsələr, məscidlər və karvansaralar tikilmiş, dövlətin dini və mədəni həyatının inkişafına şərait yaradılmışdır. Bu dövr Səlcuq dövləti üçün həm siyasi sabitlik, həm də mədəni intibah dövrü kimi qiymətləndirilir.
I Qılınc Arslan Səlcuq imperiyasının güclənməsində və Anadolu Səlcuqlarının möhkəmlənməsində əsas fiqurlardan biri olmuşdur. Onun hökmdarlığı dövründə dövlət idarəçiliyi, hərbi strategiya və mədəni inkişaf sahəsində həyata keçirilən tədbirlər Səlcuqların uzunmüddətli varlığına zəmin yaratmışdır. O, tarixdə bacarıqlı hökmdar, strateq və dövlət xadimi kimi yadda qalmışdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.10.2025)
