Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ilə birgə Qədim Türklər layihəsində bu gün sizlərə qədim türklərin dəvəkarvan yolları və ticarət diplomatiyası barədə söz açacağıq.

Tarix boyu Türklər yalnız döyüş meydanlarında yox, karvan yollarında da güclü iz buraxıblar. İpək Yolunun əsas qoruyucuları və təşkilatçıları olaraq, onlar ticarəti sadəcə iqtisadi bir vasitə kimi deyil, həm də diplomatik əlaqələrin qurulmasında bir körpü kimi görürdülər.

Xəzərdən Mərkəzi Asiyaya, Anadoluya və oradan Avropaya uzanan karvan yolları üzərində qurduqları karvansaraylar, səyahət edən tacirlər üçün təhlükəsiz limanlar idi. Bu, yalnız mal mübadiləsi deyil, mədəniyyətlərin və dillərin qarşılaşması demək idi. Tatar, Oğuz, Karluk, Səlcuq, Osmanlı – fərqli dövrlərdə fərqli adlarla, amma eyni anlayışla: yoldaşlığa, etibara və ticarətdə dürüstlüyə əsaslanan bir sistem.

Türklər bəzən bir ox ataraq torpaq alır, bəzən bir at verərək dost qazanırdılar. Onlar üçün bir dəvənin yükü yalnız ipək və ya ədviyyat deyildi – o yükün içində vətənin etibarı, millətin şərəfi daşınırdı.

Bu səssiz diplomatiya – yəni ticarət yolları üzərindəki nəzarət və qonaqpərvərlik – Türklərin siyasi güclərindən öncə mədəni təsirlərini yaymalarına səbəb oldu. Beləliklə, ticarət onların tarixində gizli, amma mühüm bir imza kimi qalır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.04.2025)