İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ay uzunsaç, qaragöz,
Ağıllı kuklam mənim!
Gəl “Əlifba” oxuyaq,
Sən şagird ol, mən müəllim.
Bir de görüm “A”,
Ey gözəl kukla!
Yoxsa səninlə danışmaram, a!

Atam almış mənimçün,
Rəngli qələm və dəftər.
Gözəl-gözəl şəkillər.
Nə tənbəl qızsan,
Niyə dinmirsən?
Öyrənmişəm bacımdan,
Alacağam hər zaman.
İncimə, kuklam,
Alırsan “iki”!

Uşaqlığımızda bu mahnını hər birimiz oxumuşuq. Sonradan bilmişik ki, onun bəstəçisi Ağabacı Rzayeva adlı bir xanımdır...

Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi Ağabacı Rzayeva15 dekabr 1912-ciildə Bakıdaanadanolub. 1929-cu ildə Bakı Pedoqoji Texnikumunu bitirmiş, bir neçə il Saray, Kürdəxanı və Maştağada müəllimlik edib.

Ağabacı xanımnot çalğısı üzrə bəstəkarSəidRüstəmovdan, muğam üzrə isə Mirzə MənsurMənsurovdandərsalıb. Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında Üzeyir Hacıbəyovun kompozisiya sinifində təhsil alıb. Musiqi-nəzəri fənlərdən isə ona Ü. Hacıbəyov, Əfrasiyab Bədəlbəyli və Cövdət Hacıyev dərs deyib. Bir il sonra o, Üzeyir Hacıbəyovun yaratdığı ilk notlu xalq çalğı alətləri orkestrinə qəbul olunub, 1938-ci ildə isə Moskvada keçirilən Azərbaycan incəsənəti dekadasında iştirak edib. 1935–1944-cü illərdə Rzayeva Azərbaycan xalq çalğı alətləri orkestrində tarzən kimi fəaliyyət göstərib. O, həm Azərbaycanda, həm də bütün Şərqdə peşəkar musiqi təhsili alan ilk qadın-bəstəkardır.

Rzayevanın ilk əhəmiyyətli musiqi əsəri 1941-ci ildə xalq çalğı alətləri orkestri üçün yazılan "Vətənpərvərlik Marşı" olub. O, həmçinin bir sıra mahnı və romansların, "Mübahisə etmə" musiqili komediyasının (1965, İ.Quliyevlə birlikdə), xalq çalğı alətləri orkestrinin simli kvarteti üçün pyeslərin müəllifidir. Bundan əlavə, Rzayeva dahi şair Nəsiminin sözlərinə yeddi romans bəstələyib. Onun tərəfindən yazılan mahnıların (60-dan çox) əksəriyyəti uşaqlara həsr olunub ("Kukla", "Qaranquş", "Mənim ağ göyərçinim", "Sabahkı günün ustaları", "Kiçik kapitan", "Mən qərənfiləm" və s.)

O, 1950, 1953, 1955-ci illərdə Bakı Sovetinə deputat seçilib, 1963-cü ildə isə Ali Sovetin deputatı olub.

Mahnıları

1. Ad günü, İynə, Sarı limon, Sənət məktəbi - sözləri Tofiq Mütəllibov

2. Bağçamız, Balaca kapitan, Bizim gəmi, Buzov, Dostluq qatarı, Kukla — Sözləri: Cahangir Məmmədov

3. Bizim Bakı metrosu — Sözləri: Hikmət Ziya

4. Gəl, gəl, a yaz günləri — sözləri: Mirzə Ələkbər Sabir

5. Ağ göyərçinim

6. Ay nəğməsi

7. Ay yaxası güllü qız

8. Bahar oldu (romans, Nəsimi)

9. Balaca sürücü

10. Çoban qara

11. Dəcəl buzovum

12. Dilbərim

13. Durna qatarlı qızlar

14. Dünyanın gözəlliyi

15. Gözlərin

16. Gözləyir bizi

17. Gözləyirəm, sevgilim!..

18. Qaranquş

19. Qərənfiləm mən

20. Qızıl ulduzlu oğlan

Mükafatları

- Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi

- "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni (2 dəfə)

- "Şərəf nişanı" ordeni

5 iyul 1975-ci ildə Bakıda vəfat edən bəstəkar İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub. Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.12.2025)