Kübra Quliyeva,“Ədəbiyyat və incəsənət”
2025-ci il Kann Film Festivalı (78-ci buraxılış) 13–24 may tarixlərində keçirildi və bu il festival, estetik və siyasi baxımdan zəngin bir proqramla yadda qaldı. Düzdür, Azərbaycan mediası Kann adını çəkərkən əsasən müğənni Röya Ayxanın turist kimi gedib iştirakını və hamı üçün açıq olan qırmızı xalıda şəkil çəkdirdiyini Azərbaycan adına “inanılmaz uğur” kimi sırımaqla ancaq bu xəbəri tirajladılar. Kinomanlar isə məlumatı xarici mənbələrdən əldə etməyə məcbur qaldılar.
Festivalın əsas mükafatı olan "Palme d'Or" (Qızıl Palma) İranlı Azərbaycanəsilli rejissor Cəfər Pənahinin "It Was Just an Accident" (Bir sadə qəza) adlı filminə verildi. Bu məqalədə festivalın ümumi mənzərəsi, qaliblər və xüsusilə Pənahinin filmi ətraflı təhlil ediləcəkdir.
Festivalın əsas müsabiqə proqramında 22 film təqdim olundu. Bu filmlər arasında müxtəlif janr və mövzulara toxunan əsərlər yer aldı. Festivalın açılışını Amélie Bonnin-in "Partir un jour" filmi etdi. Əsas müsabiqə proqramında isə Wes Anderson-un "The Phoenician Scheme", Ari Aster-in "Eddington", Jean-Pierre və Luc Dardenne qardaşlarının "Jeunes Mères", Julia Ducournau-nun "Alpha", Oliver Hermanus-un "The History of Sound", Hafsia Herzi-nin "La Petite Dernière", Oliver Laxe-in "Sirat", Richard Linklater-in "New Wave", Sergei Loznitsa-nın "Two Prosecutors", Mario Martone-nin "Fuori", Kleber Mendonça Filho-nun "O Agente Secreto" (The Secret Agent), Dominik Moll-un "Dossier 137", Jafar Panahi-nin "It Was Just an Accident", Lynne Ramsay-nin "Die My Love", Kelly Reichardt-ın "The Mastermind", Saeed Roustaee-nin "Woman and Child", Tarik Saleh-in "Eagles of the Republic", Mascha Schilinski-nin "Sound of Falling", Carla Simón-un "Romería" və Joachim Trier-in "Affeksjonsverdi" (Sentimental Value) filmləri yer aldı.
Festivalın əsas mükafatları aşağıdakı kimi paylandı:
Palme d'Or (Qızıl Palma): "It Was Just an Accident" – Cəfər Pənahi
Grand Prix: "Sentimental Value" – Joachim Trier
Jüri Mükafatı: "Sirat" – Oliver Laxe və "Sound of Falling" – Mascha Schilinski
Ən Yaxşı Rejissor: Kleber Mendonça Filho – "The Secret Agent"
Ən Yaxşı Aktrisa: Nadia Melliti – "La Petite Dernière"
Ən Yaxşı Aktyor: Wagner Moura – "The Secret Agent"
Ən Yaxşı Ssenari: Jean-Pierre və Luc Dardenne – "Jeunes Mères"
Xüsusi Mükafat: "Resurrection" – Bi Gan
Cəfər Pənahi və onun "It Was Just an Accident" (Bir sadə qəza) filmi
Cəfər Pənahi İran kinosunun tanınmış rejissorlarından biridir. Onun filmləri tez-tez İran cəmiyyətindəki sosial və siyasi problemləri əks etdirir. Pənahi, 2010-cu ildə İran hökuməti tərəfindən film çəkmək və ölkədən çıxmaq qadağası ilə üzləşdi. Buna baxmayaraq, o, "This Is Not a Film" (2011), "Taxi" (2015) və "3 Faces" (2018) kimi filmləri gizli yollarla çəkərək beynəlxalq festivallarda təqdim etdi.
"It Was Just an Accident" filmi, keçmiş siyasi məhbusun, ona işgəncə verən şəxsi tanıması və bununla başlayan hadisələri əks etdirir. Film İran rejiminə qarşı cəsarətli tənqid kimi qiymətləndirilir. Pənahi bu filmi İran hökumətinin icazəsi olmadan çəkdi və festivalda şəxsən iştirak edərək mükafatını qəbul etdi. O, çıxışında İran xalqının azadlığı və birliyi üçün çağırış da etdi.
Digər cəlbedici məqamlar
2025-ci il Kann Film Festivalında təqdim olunan filmlər arasında texniki və estetik baxımdan yüksək səviyyəli əsərlər yer aldı. Xüsusilə, Naomi Kawase-nin "Shadow Flesh" filmi vizual və səs dizaynı baxımından diqqətəlayiq idi. Lakin "It Was Just an Accident" filmi, sadə quruluşuna baxmayaraq, dərin psixoloji və siyasi məzmunu ilə fərqləndi. Bu film, yalnız estetik deyil, həm də sosial və siyasi kontekstlərdə güclü təsirə malikdir. Bu baxımdan, Pənahinin qalibiyyəti, festivalın sənət və azadlıq arasında tarazlığı qorumaq məqsədini əks etdirir.
Yekun
2025-ci il Kann Film Festivalına qısaca yekun vursaq, bu sözləri işlətməli olacağıq: Festival estetik və siyasi baxımdan zəngin bir proqramla yadda qaldı. Cəfər Pənahinin qalib filmi, həm sənət, həm də azadlıq mübarizəsində bir zirvəyə çatdı. Bu film, İran cəmiyyətindəki sosial və siyasi problemləri ustalıqla əks etdirərək, beynəlxalq aləmdə böyük rezonans doğurdu. Festivalın digər qalibləri də müxtəlif mövzularda dərin və təsirli əsərlər təqdim etdilər.
Ümumilikdə, festival, sənətin gücünü və azadlığın əhəmiyyətini bir daha vurğuladı.
Sonda məqaləni işləyərkən istifadə etdiyim mənbələr siyahısını da təqdim edirəm:
1. "It Was Just an Accident" by Iran's Jafar Panahi wins Cannes' top prize. Reuters. 2025-05-24.
2. Iranian dissident Jafar Panahi wins the Palme d'Or at Cannes. The Washington Post. 2025-05-24.
3. Jafar Panahi | Biography, Movies, Taxi, This Is Not a Film, & Facts. Britannica.
4. The films of the Official Selection 2025 - Festival de Cannes.
5. 2025 Cannes Film Festival. Wikipedia.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(26.05.2025)
