Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” (Qarabağ bölməsi)

Azərbaycanın zəngin təbiəti və unikal coğrafiyası ona dünyanın ən maraqlı və cəlbedici yerlərindən biri statusunu qazandırır. Bu möcüzəli yerlərdən biri də Kəlbəcər rayonunda yerləşən İstisu mineral sularıdır. 

İstisu öz müalicəv ixüsusiyyətləri ilə təkcə yerli əhali arasında deyil, həm də dünyanın müxtəlif bölgələrindən gələn ziyarətçilər tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Bu məqalədə, İstisunun tarixi, təbii gözəllikləri, müalicəvi xüsusiyyətləri və müasir istifadəsi haqqında ətraflı məlumat verəcəyik.

İstisu mineral sularının tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır. Bu bölgənin sakinləri əsrlər boyu İstisunun müalicəvi xüsusiyyətlərindən istifadə etmişlər. Ən qədim mənbələrə görə, bu sular qədim dövrlərdə də insanlar tərəfindən dəyərli hesab olunmuş və müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilmişdir. Qədim məbədlər və arxeoloji qazıntılar zamanı aşkarlanan qalıqlar, burada yaşayan insanların təbii resurslardan necə yararlandıqlarını göstərir. Tarixi mənbələrdən məlum olur ki, bu qalalar ətrafında İstisunun müalicəvi xüsusiyyətləri ilə dörd ətrafda, yaxın tarixdə isə keçmiş sovet ölkələri arasında da böyük şöhrət qazanmışdır. 

İstisu kəndinin məşhur mineral suyu olan "İstisu" bulağı ətrafında 1928-ci ildə eyni adlı sanatoriya inşa edilmişdir. İstisu sanatoriyası Kəlbəcərin qərb hissəsində – silsilə dağ yamaclarındadır. İstisu mineral bulaqları 1138-ci ildə güclü zəlzələ zamanı yerin qabarması, çatlaması nəticəsində əmələ gəlib. Öz kimyəvi tərkibi və fiziki xüsusiyyətlərinə görə, bu sular dünyada məşhur olan Karlovı Varı bulaqlarının eynisidir və bir çox digər xüsusiyyətlərinə görə dünyada yeganədir.

Bu üstünlük suların şəfalı və  yüksək minerallarla zəngin olması ilə bağlıdır. Məlumdur ki, 30 ilə yaxın İstisu, eləcə də Kəlbəcər erməni işğalı altında olubdur. Bu zaman mənfur qonşularımız İstisuyu və digər təbii sərvətlərimizi vəhşicəsinə istismar edirdi. Vətən müharibəsindən sonra isə İstisu əsl sahiblərinə qaytarıldı.

Kəlbəcər rayonunun dağlıq ərazilərində yerləşən İstisu mineral suları, təkcə Azərbaycanın deyil, bütün Qafqaz regionunun təbii möcüzələrindən biridir. Bu yerin adı, əsrlər boyu müalicəvi xüsusiyyətləri ilə məşhur olan təbii su qaynaqlarından gəlir. İstisu, həm yerli sakinlər, həm də turistlər üçün sağaldıcı bir məkan olaraq tanınır.  İstisu, təbiətin insanlara bəxş etdiyi ən dəyərli nemətlərdən biridir. Bu sular öz tərkibində olan çoxsaylı minerallar və kimyəvi elementlərlə orqanizmin müxtəlif xəstəliklərinin müalicəsində mühüm rol oynayır. İstisu suları əsasən mədə-bağırsaq, qaraciyər və böyrək xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur. Bu suların kimyəvi tərkibi onların müalicəvi xüsusiyyətlərini müəyyən edir. İstisunun yerləşdiyi ərazi, öz təbii gözəllikləri ilə də fərqlənir. Burada təmiz hava, gözəl mənzərələr və sakit təbiət ziyarətçilərə həm fiziki, həm də mənəvi dinclik bəxş edir. Bu bölgənin dağlıq ərazidə yerləşməsi, buranı daha da cəlbedici edir. İstisunun yerləşdiyi ərazi, həm də flora və faunası ilə zəngindir. Burada çox sayda endemik bitki növü və vəhşi heyvanlar yaşayır ki, bu da bu bölgənin təbiətsevərlər üçün maraqlı bir məkan olduğunu göstərir. 

İstisu Azərbaycanın turizm potensialının parlaq nümunələrindən biridir. Bu bölgənin təbii və tarixi zənginlikləri turistlər üçün unudulmaz bir səyahət imkanı yaradır. İstisunun yerləşdiyi Kəlbəcər rayonu öz gözəl mənzərələri, qədim abidələri və təmiz havası ilə turistləri cəlb edir. Burada yerləşən qədim qalalar və məbədlər turistlərə bu bölgənin tarixini və mədəniyyətini daha yaxından tanımaq imkanı yaradır. 

İstisu ərazisində yerləşən qədim məbədlər və digər arxeoloji qalıqlar bu yerin tarix boyu insanların maraq dairəsində olduğunu sübut edir. İstisu mineral sularının təbii möcüzələri, həm də onun müasir turizm mərkəzi kimi inkişafına səbəb olmuşdur. Burada yerləşən sanatoriyalar və istirahət mərkəzləri ziyarətçilərə yüksək səviyyəli xidmətlər təqdim edir. Müasir infrastruktur və rahat şərait, İstisunu hər kəs üçün əlçatan edir. 

Bu möcüzəvi yerin əhəmiyyətini vurğulamaq üçün qeyd etmək lazımdır ki, İstisu təbiətin insanlara bəxş etdiyi dəyərli bir nemətdir. Bu suların müalicəvi xüsusiyyətləri, təbii gözəllikləri və zəngin tarixi, İstisunu Azərbaycanın ən qiymətli yerlərindən birinə çevirir. İstisuda təbiətin sakitliyini hiss etmək, saf və təravətli suların şırıltısını dinləmək, insanı həm fiziki, həm də mənəvi cəhətdən yeniləyir. Bu möcüzəvi yer, hər kəsin həyatında ən az bir dəfə ziyarət etməsi lazım olan bir məkan olaraq qalır. 

İstisunun təbiəti, tarixi və müasirliyi birləşdirən bu məqalə, bu bölgənin əhəmiyyətini bir daha vurğulayır və onu daha yaxından tanımaqüçün bir dəvət kimi qəbul edilə bilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.08.2024)