Bu gün məşhur xanəndə Xan Şuşinskinin anım günüdür. Bu barədə Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsi sosial mediada paylaşım edibdir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, paylaşımda deyilir:

Azərbaycanın Xalq artisti, Azərbaycan muğam sənətinin korifeyi, xanəndə 

Xan Şuşinskinin vəfatının 45-ci ildönümüdür (İsfəndiyar Aslan oğlu Cavanşir; 20.08.1901, Şuşa – 18.03.1979, Bakı).

XanŞuşinski hələ 16 yaşındaykən, ustadı İslam Abdullayevlə birgə iştirak etdiyi bir məclisdə təbrizli xanəndə Əbdülhəsən Xan İqbalın yolu ilə "Kürd-Şahnaz" muğamını heyrətamiz tərzdə ifa edib; məhz bu ifasına görə müəllimi ona "Xan Şuşinski" adını verib. Xanın bir xanəndə kimi yetişməsində, həmçinin Cabbar Qaryağdıoğlunun və Seyid Şuşinskinin böyük təsiri olub. 

XX yüzilliyin 20-ci illərində Xan Şuşinski Bakıya gələrək öz ifaçılıq fəaliyyətini genişləndirməyə başlayıb. 

Bakıya gəldikdən sonra buradakı ilk rəsmi çıxışını 1923-cü ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında həyata keçirib. Bundan sonrakı illərdə o, böyük ün qazanıb, bir çox ölkədə qastrol səfərlərində olub. 

Təsadüfi deyil ki, Səməd Vurğunun ünlü "Azərbaycan" şeirində də sənətkarın adı keçir:

"Könlüm keçir Qarabağdan,

Gah bu dağdan, gah o dağdan;

Axşam üstü qoy uzaqdan

Havalansın Xanın səsi,

Qarabağın şikəstəsi".

Xanın repertuarında "Mahur–Hindi", "Bayatı-Qacar", "Qatar" dəsgahları, "Qarabağ şikəstəsi", "Arazbarı", "Heyratı" zərbi muğamları ilə yanaşı, xalq mahnıları və təsniflər böyük yer tutub. Xan Şuşinski xalq mahnılarını xüsusi bir şövqlə oxuyub, onlara yeni çalarlar aşılayıb.

1934-cü ildə Xan Şuşinski Tiflis şəhərində keçirilən "Zaqafqaziya xalqlarının I İncəsənət Olimpiadası"nda böyük uğur qazanaraq, birinci mükafata layiq görülüb. O, digər şəhərlərdə, ölkələrdə keçirilən sənət yarışmalarında, konsertlərdə, digər mədəniyyət tədbirlərində də Azərbaycan musiqi mədəniyyətini yüksək səviyyədə təmsil edib.

1943-cü ildə sənətkara Azərbaycanın Xalq artisti fəxri adı verilib. 

Xan Şuşinski 1960-cı ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının nəzdində "Muğam studiyası" yaradıb, burada gənc xanəndələrə muğamın sirrlərini öyrədib.

O, həmçinin Asəf Zeynallı adına Musiqi Məktəbində (indi Azərbaycan Milli Konservatoriyası nəzdindəki Musiqi Kollecində) dərs deyib, muğam ifaçılarının yeni nəslini yetişdirib. 

Xan Şuşinski əsl yaradıcı sənətkar kimi milli musiqi xəzinəsini yeni mahnılarla zənginləşdirib. Bu baxımdan, onun "Qəmərim", "Şuşanın dağları" mahnıları dillər əzbəri olub. 

Xan Şuşinski öz yaradıcılığında bəstəkar mahnılarına da müraciət edib. - O, Üzeyir bəy Hacıbəylinin "Qara göz" mahnısının ilk ifaçısı olaraq, həmin mahnını yüksək zövqlə oxuyub, dillər əzbəri edib. 

(Xan Şuşinski Üzeyir bəydən başqa heç bir bəstəkarın yaradıcılığına müraciət etməyib).

Azərbaycan musiqi tarixinin korifeyi Xan Şuşinskinin səsindən günümüzə yalnız 240 dəqiqəlik lent yazısı qalıb...

Sayğılarla anırıq.

Ruhu şad olsun.

Azərbaycan Respublikası

Milli Məclisinin Mədəniyyət Komitəsi

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.03.2024)