Bəzən jurnalist müsahibindən söz ala bilmir. Necə edəsən ki, müsahibin danışsın? “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış tənqidçi Əsəd Cahangirlə “Ustad dərsləri” rubrikasını təqdim edir. Burada Əsəd Cahangirin müxtəlif illərdə götürdüyü ən maraqlı müsahibələr tarixi ardıcıllıqla təqdim olunur. Növbəti müsahib tanınmış bəstəkar Şəfiqə Axundovadır. Ondan müsahibə1998-ci ilin martında götürülüb.
“MƏN İBRAHİM TATLISƏSƏ ETİRAZIMI BİLDİRƏCƏM”
Müsahibimiz görkəmli bəstəkar, Əməkdar İncəsənət xadimi Şəfiqə Axundovadır.
-Şəfiqə xanım, siz Şərq musiqisi tarixində ilk opera müəllifi olan qadın bəstəkarsınız. 1971-cü ildə bəstələdiyiniz “Gəlin qaya”sı operası ilə musiqi tarixində inqilab eləmisiniz. Belə bir cəsarətli ideya hardan yarandı?
-Hər hansı bir sahədə yenilik etmək üçün sənə dayaq duran adamlar olmalıdır, tək əldən səs çıxmaz. Opera bəstələmək ideyasını mənə verən görkəmli yazıçımız, mərhum Süleyman Rəhimov oldu. O bir gün mənə zəng etdi ki, bir radio-pyes yazmışam, gəl ona musiqi bəstələ. Yazıçının “Gəlin qayası” adlı povesti əsasında eyniadlı musiqili ədəbi kompozosiya belə yarandı. Kompozisiyadan aşağıdakı misralara bəstələnmiş musiqi Süleyman Rəhimovun çox xoşuna gəldi:
Yenə də ayrılıq, yenə də hicran,
Çəkib qılıncını kəsdi yolları.
Qayanı çən aldı, dərəni duman,
Ələndi başıma dağların qarı.
Yazıçı əvvəlcə mənimlə söhbət elədi, sonra o vaxtkı Mədəniyyət naziri, qələm dostum, bəstəkar Rauf Hacıyevlə danışdı. Dedi ki, bu qızla müqavilə bağlayın, qoy şərq tarixində ilk opera bəstələyən qadın azərbaycanlı olsun. “Gəlin qayası” povesti əsasında bəstələdiyim eyniadlı operanın librettosunu şair İsgəndər Coşqun yazdı.
-Opera bəstələmək asan məsələ deyil, xüsusən də, ilk dəfə. Yəqin ki, sizin də çətinlikləriniz az olmayıb.
-Süleyman Rəhimov mənə elə inamla yanaşdı ki, işə çox böyük ruh yüksəkliyi ilə girişdim. 1971-ci ildə cəmi yeddi aya operanı yazıb bitirdim. Amma əsərin səhnələşdirilməsi bir neçə il çəkdi. 1973-cü ildə əsərə baxış keçirildi. Xalq artisti Azər Rzayevin bu işdə mənə yaxından köməyi oldu. Bütün operanı özüm tək oxudum. Pianinoda məni Çingiz Sadıqov müşayiət edirdi. Zalda oturanlar arasında Republika Qadınlar Cəmiyyətinin sədri Hökümə Sultanova, yazıçı Xalidə Hasilova da var idi. Əsər bəyənildi və qəbul edildi.
-İlk tamaşanı necə xatırlayırsınız?
-İlk tamaşa 1974-cü ildə oldu. Əsas rolları Nəzakət Məmmədova, Arif Babayev, Baba Mirzəyev, Rübabə Muradova, Fürudin Mehdiyev, Leyla İbrahimova və başqaları ifa edirdilər. Dirijor Rauf Abdullayev, konsertmeyster Taleh Hacıyev idi. Tamaşa çox əla keçdi. İynə atsaydın, adam əlindən yerə düşməzdi. Teatr amfiteatra qədər adamla dolmuşdu. Sonralar bu tamaşada əsas rolları Səkinə İsmayılova və Səfurə Əzimi kimi sənətkarlar da ifa etdilər. Uzun illər tamaşanın quruluşçu rejissoru Ağakişi Kazımov oldu.
-Siz “Gəlin qayası” operasını yenidən tamaşaya hazırlayırsınız. Bu, nədən irəli gəldi?
-“Gəlin qayası” milli ruhda yazıldığından xalqın sevimli tamaşası olduğundan, vaxtaşırı olaraq onu yeni quruluşda təqdim etməyə ehtiyac olur. Hər yeni nəsil ifaçılar onu özünəməxsus şəkildə ifa edir. Hər yeni nəsil tamaşaçı da onu öz zamanına uyğun dərk və qəbul edir.
-Yeni tamaşada baş rolları kim oynayacaq?
-Əsas rolları Gülyaz Məmmədova, Baba Mirzəyev, Gülüstan Əliyeva və Şahlar Quliyev ifa edəcəklər. Allah qoysa, əsəri aprel ayında təhvil vermək fikrindəyik.
-Yeni opera yazmaq fikriniz varmı?
-Təəssüf ki, səhhətim, yaşım buna imkan vermir. Qoy bizim yolumuzu gənclər davam etdirsinlər.
-Oğlunuz Taleh də musiqi ilə məşğul olur.
-Talehin çox gözəl pianoçu istedadı var, eyni zamanda, mahnıalr da bəstələyir.
-Bir ana kimi Talehinizdən, ömrünü sənətə həsr etmiş bəstəkar kimi taleyinizdən razısınızmı?
-Oğlum məni çox sevir, ondan çox razıyam. Amma mənim yeganə qayğım oğlumla bağlıdır. Fikirləşirəm ki, başıma bir iş gəlsə, görəsən, Taleh necə olacaq. Onu bu dünyada tək qoyub getmək mənim ən böyük dərdim, ən ağrılı yerimdir. Bəstəkar kimi isə öz taleyimdən yerdən-göyə qədər razıyam. Haqqımda film çəkilir, xalq mahnılarımı sevirlər. Televiziya, radio, mətbuat məni tez-tez yad edir. Prezident cənabları mənə ömürlük fərqi təqaüd kəsib. Bir sənətkar kimi xoşbəxt olmaq üçün daha nə lazımdır ki?
-İlk mahnınızı xatırlayırsınızmı?
-“Gözəl oğlan” adlı ilk mahnımı sevimli müğənnimiz Sara Qədimova ifa edib. Sara xanım mənə bütün ömtrüm boyu maddi və mənivi dayaq olub. Sonralar mahnılarımı Şövkət Ələkbərova, Zeynəb xanlarova, Flora Kərimova, İslam Rzayev ifa ediblər. Hazırda Brilyant Dadaşova, Nüşabə Ələsgərli, Manana ifa edirlər. Son vaxtlar Alim Qasımovun mahnılarımı ifa etməsi çox xoşuma gəlir. Şairlərdən ən çox Bəxtiyar Vahabzadə ilə yaradıcılıq əlaqələrim olub. \
-Sizin Bəxtiyar Vahabzadənin şeirinə bəstələdiyiniz “Nədən oldu” mahnınız təkcə Azərbaycanda yox, Türkiyədə də hitə çevrilib. Mahnını türk musiqisinin imperatoru İbrahim Tatlısəs də ifa edir və çəkildiyi filmə daxil edib.
-İbrahim Tatlısəs mənim mahnımı icazəsiz, anonim mahnı kimi oxuyur. Mənim bundan xəbərim yox idi. Zəng vurub mənə deyibər ki, sizin “Nədən oldu” mahnınız İbrahimin “Qara yosma” filmində iki dəfə oxunur.
-İbrahim Tatlısəs bu yaxınlarda Bakıya gələcək. Onunla bu barədə söhbət edəcəksinizmi?
-Mən İbrahimlə görüşəcəm və ona öz etirazımı bildirəcəm.
-Tәsәvvür edin ki, seһrli xalçaya minib başqa planetә gedirsiniz. Sizә özünüzlə yalnız bir şey götürmәyә icazә verirlәr. Nәyi seçәrdiniz?
-Oğlum Talehi götürərdim.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(01.12.2023)