YARAT Müasir İncəsənət Məkanı “Multiperspektivdə” adlı 17 türkiyəli rəssamın yeni qrup sərgisini təqdim etməkdədir. Kimdir onlar? Sərgidə Setenay Alpsoy, Selçuk Artut, Vahap Avşar, Osman Bozkurt, İpek Duben, Işıl Eğrikavuk və Jozef E.Amado, Nezaket Ekici, Cevdet Erek, Ahmet Rüstem Ekici və Hakan Sorar, Özlem Günyol və Mustafa Kunt, Hakan Gürsoytrak, Ali Kazma, Serhat Kiraz və Seyhun Topuz.
Onların son illər yaratdıqları əsərləri sərgidə yer alıb. YARAT-ın baş kuratoru Fərəh Ələkbərli sərginin konsepti barədə mediaya belə bir açıqlama verib: “Multiperspektiv anlayışı insanların əsrlər boyu müstəvi üzərində təsvir etdikləri dünyanı üçölçülü səviyyəyə çatdıran bir düşüncə tərzidir. Bu günün özündə belə primitiv düşünən, hadisələrə səthi yanaşan insanlar çox zaman yanlış qərarlar qəbul edir. Sərginin ən ümdə məqsədi insan zəkasını müstəviyə müxtəlif görmə bucaqlarından yanaşmağa çağırış etməkdir”.
Sərginin kuratoru Fırat Arapoğlu “Multiperspektivdə” sərgisinin 1 ilə ərsəyə gəldiyini söyləyib. Bildirib ki, sərgidə bir qrup türk sənətçilərinin çoxperspektivlik mövzusuna fokuslanan əsərləri nümayiş olunur.
Sərgidə diqqət çəkən əsərlərdən biri də Serbiyanın konseptual və performans rəssamı Marina Abramoviçin tələbəsi olmuş Türkiyə əsilli Nəzakət Ekicinin göstərdiyi üç saatlıq performansdır. Sənətçi daş üzərində öz konturlarını cızdıqca üst-üstə geyindiyi 7 ədəd paltarı bir-bir əynindən çıxarır. Hərəkətsiz vəziyyətdə üzündəki donmuş mimika ilə tamaşaçılar arasında əlaqə yaradır, sonra performansı davam etdirir. Sonda o, Qobustandakı qayaüstü rəsmlərə istinad edərək öz çılpaq imicini ortaya qoyur.
Sərgi dünyanı təsvir etmək, onu yenidən qavramaq və habelə hadisələrin necə baş verdiyini izah etmək üçün vertikal metaforalardan istifadə olunur.”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu müxtəlif aspektlər və onlar arasındakı təzadların nümayişi sayılacaq sərgidə film nümayişi, panel müzakirələri də baş tutacaq, mühazirələrdən ibarət geniş ictimai proqram müzakirəsi təşkil olunacaq.
Bu gün sürətli urbanizasiyanı yaşayan dünyaya vertikal baxmaq nə məna kəsb edir? Yerin vertikal quruluşunu necə anlamaq olar? Son zamanlara qədər bizim dünyəvi biliklərimizdə üfüqi perspektiv üstünlük təşkil edirdi, ona görə də coğrafiya düz səthi xəritələrdə göstərilirdi. Geosiyasət anlayışı xəritələr və qlobuslar üzərində təşkil edilmiş ənənəvi milli dövlətlərə aiddir.
Müasir milli dövlətləri, coğrafi və geosiyasi elmləri formalaşdırmaq üçün xətti perspektiv zəruri idi. Coğrafiya və geosiyasət dövlətlərin üfüqi dünyagörüşündə regional güc və ərazi uğrunda necə mübarizə apardıqlarını izah edirdi. Belə bir perspektiv dünyanın üçölçülü quruluşunu nəzərə almır. İncəsənət, memarlıq və geologiyada bununla bağlı müzakirələr aparılsa da, gündəmdə hələ də xətti perspektiv mövzusu üstünlük təşkil edir.
İngilis coğrafiyaşünası Dorin Massi 1994-cü ildə yazırdı ki, "xəritədə sərhədlər yerləri müəyyən etmir". Əslində, onlar "sosial münasibətlərdə və şəbəkələrin anlamasında ifadə olunan məqamlardır". Çağımızda bu münasibətlərin əksəriyyəti kiçik yerlərdən keçir. "Multiperspektivdə" isə onların dünya miqyasında bir-biri ilə qarşılıqlı və vertikal şəkildə təşkil olunmuş əlaqələrinə əla nümunədir. Sərgi insan təcrübəsi ilə sıx şəkildə üst-üstə düşən material və coğrafi baxımından multiperspektiv formaları araşdırır. Vertikal və digər məkan metaforaları ünsiyyəti yenidən qurub yaratmaq üçün işləyir; vertikal birbaşa sosial həyatın fiziki təcrübəsindən irəli gəlir və insanların sosial və siyasi dünyanı necə qavramasına və formalaşmasına fəal təsir göstərir.
Konseptual olaraq, sərgi sürətlə urbanizasiyalaşan dünyamızın siyasi, sosial və şəhər mübarizəsini belə çoxölçülü və tənqidi perspektivdən təqdim edir. Sərgi bütün hadisə, mühit və dünyaları təsvir etmək, təcrübədən keçirmək və təhlil etmək, habelə bunun necə baş verdiyini problem kimi vurğulamaq üçün vertikal metaforalardan istifadə edir. Biz buna nail olduqda, bu, şəhərə, siyasətə, həyata və coğrafiyaya tənqidi, vertikal və həqiqətən də hərtərəfli baxışlarımızı inkişaf etdirərək "dünyanı yenidən görməyə" imkan verəcək.”
Qeyd edək ki, 2023-cü il aprelin 30-dək davam edəcək sərgidə film nümayişi, panel müzakirələri və mühazirələr təşkil olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət” (14.12.2022)