Təqvimdə elə günlər var ki, onları elliklə qeyd etmək zəruridir. Belə günlərdən biri də bu günə təsadüf edir. 26 avqust - Beynəlxalq Azərbaycan Muğamı Günü və İpək Yolu üzərində yerləşən ölkələrin musiqisi günü elan olunub. Qərar Kanadanın Niaqara şəhərinin meriyası və ənənəvi olaraq hər il keçirilən Beynəlxalq Niaqara musiqi festivalının rəhbərliyi tərəfindən qəbul edilib. Və çox şübhəsiz ki, Beynəlxalq Azərbaycan Muğamı Gününün məhz avqustun 26-sı günü elan edilməsi səbəbsiz deyil, Azərbaycan muğamının dünyada təbliği sahəsində müstəsna rola malik Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyeva məhz avqustun 26-da dünyaya gəlib.
Muğam Azərbaycanın qədim musiqisidir, 1975-ci ildə YUNESKO tərəfindən “Musiqi mənbələri” seriyasına daxil edilib. Azərbaycanın müstəqilliyi dövründə milli muğam ifaçılığı yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Yüzilliklərlə cilalanan, zaman-zaman üslub, obraz, məzmun, ifaçılıq mahiyyətini zənginləşdirən Azərbaycan muğamı müasir tarixində Heydər Əliyev Fondunun xətti ilə təbliğ olunaraq, sözün əsl mənasında, intibah dövrünü yaşayır. Bakıda Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü və təşkilati dəstəyi ilə dünyada ilk dəfə olaraq, “Muğam aləmi” Beynəlxalq Muğam Festivalının keçirilməsi xüsusi olaraq qeyd edilməlidir. Festival çərçivəsində keçirilən Muğam Müsabiqəsi və Beynəlxalq Elmi Simpoziumda muğamsevərlər, elmi tədqiqatçılar və dünyanın bir çox ölkələrindən dəvət olunmuş xarici qonaqlar iştirak edirlər. Son illərdə “Qarabağ xanəndələri” albomu buraxılıb, “Muğam” jurnalı, “Muğam ensiklopediyası” nəşr edilib. Muğama dair müasir texnologiyalara əsaslanan və 8 diskdən ibarət “Azərbaycan muğamı” multimedia toplusu ilk tədris vəsaiti kimi hazırlanıb.
Bəşəriyyətin şifahi və mənəvi irsinin bənzərsiz xəzinələrindən olan muğam ötən əsrin əvvəllərindən dünya mədəniyyəti məkanına daxil olmağa başlayıb. 1971-ci ildə YUNESKO 50 albomdan ibarət olan “Dünya ənənəvi musiqisinin antologiyası” kolleksiyasına “Şərqin musiqi antologiyası” seriyasından çıxan “Azərbaycan musiqisi” plastinkasını da daxil edib. Azərbaycan muğamı Andrey Tarkovskinin bütün dünya ekranlarını dolaşan “Stalker” filmində də səslənib. ABŞ Milli Kosmik Agentliyi (NASA) muğam musiqisini 1977-ci ildə peyklə kosmosa da göndərib. YUNESKO-nun qərarı ilə muğamın dünya mədəniyyətinin qeyri-maddi irsinin bəşəri əhəmiyyətə malik sərvətləri sırasına daxil edilməsi muğamın təkcə xalqımızın deyil, bütün bəşəriyyətin misilsiz mədəni sərvətinin ayrılmaz hissəsi kimi qiymətləndirilməsinə bariz nümunədir.
Bu gün hər birimiz muğam dinləməyə borcluyuq. Bir gün bayağı musiqidən qopub muğam dinləməyin özü də savabdır.
26 avqust. Azərbaycan Pedaqoji Universitetinin 100 illik yubileyi
Sovetlər dönəmində APİ Lenin, indisə Azərbaycan Pedaqoji Universiteti adlandırılan bu təhsil ocağında oxuyub oxumamağımızdan asılı olmayaraq, gəlin, bu gün bu qocaman təhsil ocağını sürəkli şəkildə alqışlayaq. Tarixə nəzər salsaq görərik ki, 1921-ci il avqust ayının 26-da Nəriman Nərimanovun imzaladığı müvafiq dekretlə Azərbaycanda ilk ali pedaqoji təhsil müəssisəsi yaradılıb. Onun ilk buraxılışı 1923-1924-cü tədris ilində olub. ADPU elə həmin gündən bu günə qədər ölkəmizdə yüksəkixtisaslı pedaqoji və elmi-pedaqoji kadr hazırlığında əvəzsiz xidmətlər göstərib, Gürcüstan, üzdəniraq Ermənistan, Mərkəzi Asiya respublikaları və digər ölkələr üçün də yüksəkixtisaslı müəllimlər və elmi kadrlar hazırlayıb. ADPU ölkəmizdə elmin və təhsilin inkişafına böyük töhfələr verən çoxsaylı alimlər də yetişdirib, fəaliyyəti ərzində elmi mərkəz kimi formalaşıb və inkişaf edib. Pedaqoji Universitetin məzunları sırasında ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarda tanınan çoxsaylı alimlərə, ictimai-siyasi xadimlərə, yazıçı və şairlərə, bəstəkarlara rast gəlinir. Böyük qürur hissi ilə deyə bilərik ki, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) 10 prezidentinin 3-ü - Yusif Məmmədəliyev, Zahid Xəlilov, Həsən Abdullayev və 3 vitse-prezidenti – Heydər Hüseynov, Səməd Vurğun və İsa Həbibbəyli ADPU-nun məzunlarıdır.
Bu gün ADPU-nun bölgələrdə 5 filialı var, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kolleci onun nəzdində fəaliyyət göstərir. ADPU-də indiyədək 100 mindən artıq ali təhsilli müəllim kadrları hazırlanıb. Hazırda universitetdə Filologiya, Tarix və Coğrafiya, Riyaziyyat və İnformatika, Kimya və Biologiya, Fizika və Texnologiya, Musiqi, Təsviri incəsənət, Fiziki tərbiyə, İbtidai təhsil, Məktəbəqədər təhsil, Psixoloji Xidmət və Korreksiyaedici təlim ixtisasları üzrə müəllim və tərbiyəçi kadrları hazırlayan 12 fakültə və 55 kafedra fəaliyyət göstərir. Universitetdə 730 nəfər müəllim, 330 nəfər köməkçi heyət çalışır. Bunlardan 59 nəfəri elmlər doktoru və professor, 329 nəfəri isə fəlsəfə doktoru və dosentdir. Hazırda universitetin əyani və qiyabi şöbələrində 21 minədək tələbə təhsil alır. ADPU-da 700 min nüsxədən ibarət kitab fondu olan kitabxana, qiraət zalları, hesablama-kompüter mərkəzi, onomastik laboratoriya, zoologiya muzeyi, tibbi xidmət mərkəzi və s. fəaliyyət göstərir. Belə bir təhsil ocağını, siz deyin, necə alqışlamamaq olar?
26 avqust. Ümumdünya itlər günü
Heyvanların Müdafiəsi Beynəlxalq Fondunun dəstəyi ilə hər il bu gün insanın ən yaxın dördayaqlı dostunun günü qeyd olunur. İtlər günündə nə etmək olar? Küçədəki sahibsiz itləri tumarlayıb yedizdirmək, evdəki itlərə əlavə yemək payı vermək. Yaxud yaxında-bərədə bir çinli görəndə yaxasından tutub demək ki, adamsan, adam balasısan, it əti yemə.
İtlər 30 min ildir ki, insanlarla yanaşı yaşayırlar. Onlar insan emosiyasını hiss edə bilirlər. İtlərin hissiyyatı insanlarınkından 100000 dəfə yüksəkdir. Onlar adam kimi tərləyə bilirlər. Hər bir it yüzə qədər söz əzbərləyə bilir. Ən sürətli it cinsi (borzaya) 72 km/saat sürət yığa bilir. İtlər yağışı sevmirlər. Ona görə yox ki, islanmaqdan qorxurlar. Ona görə ki, nədənsə məhz aramsız yağış səsi onların eşitmə orqanını iflic edir. İtlər depressiyaya da düşə bilirlər.
26 avqust. Daha nələr, nələr günü
Argentina aktyorlar gününü qeyd edir. Namibiya qəhrəmanlar gününü. Papua-Yeni Qvineya tövbə, Iran zəhmətkeşlər, ABŞ gilaslı dondurma gününü. Bu gün həm də Tualet kağızı günüdür. 1991-ci ilin bu günüdə SSRİ parlamentinin növbədənkənar sessiyası ölkə ərazisində kommunist partiyasının fəaliyyətinə qadağa qoyub. 1946-cı ildə Corc Oruelin məşhur “Heyvanlar kolxozu” satirik povesti işıq üzü görüb. 1728-ci ildə Asiya ilə Amerika arasındakı körfəzi Vitus Berinq kəşf edib, beləcə Berinq körfəzi yaranıb. 1980-ci ilin bu günüdə “Evdə tənha” filminin baş rolunu oynayan aktyor Makoley Kalkin doğulub. 1910-cu ildə Nobel sülh mükafatı laureatı Tereza ana, 1880-ci ildə ədəbi avanqardizm cərəyanının banisi, fransız şairi Qiyom Apolliner dünyaya gəliblər.
Varisin “21-31 avqustun təqvimi” yazısından fraqmentlər