Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Fevralda ara-sıra temperatur hətta müsbət 20 dərəcəyə qalxsa da bu gün soyuqdur, havanın hərarəti cəmi 3-5 dərəcədir. Bununla belə, qlobal istiləşmə özünü göstərir.
Ümumdünya Metereologiya Təşkilatı (ÜMT) artıq təsdiq edib ki, 2023-cü il müşahidələr tarixində ən isti il olub.
2023-cü ilin çox hissəsində müşahidə olunan istiləşmə tendensiyası 2024-cü ildə də davam etməkdədir. Həyəcanverici bir fakt: bu ilin yanvar ayı müşahidələr tarixində ilin ən isti birinci ayı hesab olunub.
BMT öz saytında xəbər verir ki, ABŞ Milli Okean və Atmosfer Tədqiqatları İdarəsi (NOAA), NASA, Avropa İttifaqının "Kopernik" proqramının iqlim dəyişikliyi Xidməti və Yaponiya Meteorologiya Agentliyinin araşdırmaları sübut edib ki, dəniz səthinin temperaturu on ay ərzində davamlı şəkildə rekord səviyyədə yüksək olaraq qalmaqdadır.
Yanvarda Yer qatına yaxın havanın orta aylıq temperaturu “sənaye dövründən əvvəlki dövr” adlandırılan 1850-1900-cu illərdəki orta yanvar göstəricisindən 1,66 dərəcə yüksək olub.
Bu, iqlim dəyişikliyi üzrə Paris Sazişində qarşıya qoyulmuş istiləşməni Selsi üzrə 1,5 dərəcə həddində saxlamaq məqsədinə artıq nail oluna bilməyəcəyi anlamına gəlmir: həmin sənəddə aylıq və ya illik artım deyil, bir çox illər ərzində uzunmüddətli istiləşmə haqqında deyilir. "Kopernik" proqramının iqlim dəyişikliyi Xidmətinin məlumatına əsasən, 2024-cü ilin yanvar ayında temperatur 1991-2020-ci illərdəki yanvar temperaturun orta səviyyəsindən 0,70 dərəcə daha yüksək və bundan əvvəlki 2020-ci ilin ən isti yanvar ayının temperaturundan 0,12 dərəcə daha yuxarıdır.
Yanvar ayında qlobal yağıntının miqdarı rekord dərəcədə yağıntılı dekabrdan sonra demək olar ki, ən yüksək olub. Şimali Amerika, Asiya və Avstraliya ərazisinin çox hissəsində yağıntılar həmişəkindən daha çox olub, eyni zamanda, Cənubi Afrika və Cənubi Amerikanın çox hissəsində yanvar daha quraqlıq şəraitində keçib.
El-Ninyo hadisəsinin təsiri Sakit Okeanının ekvator hissəsində zəifləməyə başlayıb, lakin ümumilikdə dəniz havasının temperaturu həmişəkindən daha yüksək səviyyədə olub.
Qeyd edək ki, ÜMT-nin “2023-cü ildə qlobal iqlimin vəziyyəti” adlı yekun hesabatı martın 23-də qeyd olunan Ümumdünya Meteorologiya Günü ərəfəsində dərc olunacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.02.2024)