“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcini yekunlaşdırdı. Böyük oxucu marağını və istəyini nəzərə alıb romanın davamı olan “On ikiyə işləmiş” romanının dərcinə başlayırıq.
Özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin bu romanı da sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı da çox bəyənəcəksiniz.
22 –ci dərc
Polkovnik fikirləşməkdə davam edir, aldığı, bir-birindən «maraqlı» məlumatları çözməyə və əlaqələndirməyə çalışır, ancaq hələ ki, bir nəticəyə gələ bilmirdi.
Səlimin izlənilməsini dayandırmamağa qərar versə də, hələ ki, bu izləmələr konkret bir nəticə verməmişdi. İsfəndiyar Mövlayevlə görüşündən sonrakı dövrdə daha dörd nəfərlə görüşmüşdü Səlim. Gözlədiyi kimi, bu adamların hamısı ilə işgüzar əlaqələrinin olduğu, onların da Səlim kimi böyük biznes şəbəkələrinə malik şəxslər olduqları müəyyən edilmişdi. Ancaq Arif Dadaşzadə bununla kifayətlənib onları bir kənara qoymağı düşünmürdü. Məsələ bunda idi ki, bu sərbəstliyin fonunda Səlimin ailə üzvləri hələ də bir dəfə də olsun evdən bayıra çıxmamışdılar. Deməli, Day-dayla görüşündən sonra heç bir narahatçılığı olmayan görünüşü yaradan qoca tülkü əslində heç də arxayınlaşmamışdı, öz biznes işləri ilə maraqlanmaqla yanaşı həm də özünə lazım olan kəşfiyyat işləri aparır. Təhlükənin haradan gəldiyini öyrənib aradan qaldıranadək isə, ailə üzvlərinin evdən çıxmasını məqbul hesab etmir.
Bu halda son görüşdüyü dörd nəfərdən hansısa məhz araşdırmada maraq doğuran əsas adamlardan biri ola bilər. Biznes əlaqələrinin olması, heç də həmin adamlardan hansı iləsə başqa əlaqələrinin olmamasına dəlalət etmir. Bunu, hələ ki, sübutu və təsdiqi olmayan ehtmal kimi bir kənara qoyan polkovnikin fikirləri yenə də «Harun»a qayıtdı.
«Harun»… Sovet dövründə cinayət aləminin ən yüksək pilləsinə yüksələn, avtoritetli cinayətkarların özlərinin belə adını ehtiyatla çəkdikləri «Harun». Görəsən sənin əlində neçə insanın qanı var? Gənc bir oğlanın qətlinə fərman verməyinə səbəb nə olub?
* * *
Yorğun addımlarla piləkənləri qalxıb qapının zəngini basdım. Qapını açan Gülanə həmişəki kimi məni gülərüzlə qarşılayıb içəri keçməyimi gözlədi.
-Axır ki, gəlib çıxdın. Çox yorğun görünürsən. Keç, mən tez yeməyi qoyum.
-Yemək yeməyəcəm. İşim çoxdu. Eləcə bir stəkan su verərsən.
Bunu deyib içəri otağa keçib kresloda yerimi rahatladım. Nə qədər yorğun olsam da, yenidən şifrin üzərində fikirləşəcəkdim.
Gülanənin gətirdiyi suyu içib bardağı ona uzatdım.
-Çox sağ ol. Şirniyyat yemişdim, ciyərim yanırdı.
Gülanə bardağı alıb otaqdan çıxdı. Belə hallarda heç bir sual verməyən, maksimum sakitlik yaratmağa çalışan Gülanə mətbəxdə işləyən televizorun səsini alıb, sonra ara qapını örtdü.
Ayaqlarımı qarşımdakı jurnal masasının üstünə uzatdım, baxışlarımı tavana zillədim. Daha başlamaq olardı. Məsələyə bir neçə istiqamətdən yanaşsam da, şifrin açılmasının bu işdə əsas açar olduğuna şübhəm yox idi. Ancaq bu açarı tapmağım sanki daşa dönmüşdü. Hər şey də burada ilişib qalır, topladığım kifayət qədər faktın təhlili sonda bir qənaətə gəlməyimə imkan vermirdi. Nə olur olsun, bu gecə yatmasam belə, bu şifrin nə olduğunu tapmalıyam.
Əlimi atıb telefonu götürdüm və qəbir daşında həkk olunmuş, artıq əzbərdən bildiyim rübainin şəklini ekrana çıxardım və ancaq özüm eşidə biləcək səslə ucadan oxudum.
Cənnət-cəhənnəmə girən yox, könül,
Gedib o dünyanı görən yox, könül,
Ümid və qorxumuz o şeydəndir ki,
Onlardan heç nişan verən yox, könül.
Yaxşı, ilkin olaraq düşündüyüm və doğruluğuna şübhə etmədiyim ehtimalı, rəqəmlərin kombinasiyasını əvvəlki günlərdə yoxladım və bu heç bir şey vermədi. Səttarın ölümündən bir qədər əvvəl oğlundan onu qəbiristanlığa aparmasını və orada onu bir müddət tək qoymasını istəməsi zənnimcə ilkin ehtmalımın heç də əsassız olmamasını sübut edir. Elə kitabdakı bəzi sətir və sözlərin altında qoyulmuş xətt və nöqtələr də buna işarədir. Sadəcə, Səttar çox çalışsa da, çatdırmaq istədiyi fikri məzar daşlarındakı tarixlərin rəqəmləri ilə şifrələyə bilməyib. Ona görə də güman ki, başqa üsul seçib. Ancaq bu nə üsul ola bilər? Bəlkə rübainin mətni? Mətnin özündə sətiraltı nə isə gizlədilə bilərdi. Bəli, bu mümkündür. Əgər belədirsə, onda bunu necə tapmalı?
Telefon hələ də əlimdə idi. Sönmüş ekranı işıqlandırıb şeirə bir daha nəzər saldım. Yaxşı, gəl bu misraları növbə ilə təhlil edək. Birinci misra «Cənnət-cəhənnəmə girən yox, könül». Öləcəyini bilən birisinin qəbrinin başdaşına həkk olunması üçün cənnət-cəhənnəm mövzusunda olan misraları seçməsi normal qəbul oluna bilər. Bunu ikinci misraya da eynilə aid etmək olar - «Gedib o dünyanı görən yox, könül». Eynilə, burada da hələ ki, qeyri-adi bir şey görmürəm. Keçək üçüncü misraya - «Ümid və qorxumuz o şeydəndir ki». Aha, burada hələ Xudatda olarkən gəldiyim ehtimallara işarə var. Səttarın oğlu üçün qorxduğu və nə vaxtsa gələcək adamın ona kömək edəcəyinə ümid bəsləməsi barədə dediklərim bu misrada yerini alır. Deməli, ehtimallarımdan biri özünü doğruldur. Bunu şifrin təhlilində kiçik də olsa, irəliləyiş saymaq olar. Qalır sonuncu, dördüncü misra. «Onlardan heç nişan verən yox, könül». Yaxşı, bəs bu sözləri necə yozmaq olar? Deyək ki, ümid və qorxusu olan şeylərdən bir nişan verənin olmadığını demək istəyib qoca. Bu nə ola bilər? Bəlkə özü ilə apardığı sirdən çox az adamın xəbərdar olduğunu, onların da ölənədək susacaqlarına eyham vurur? Niyə də yox? Burada uyğunluq görürəm. Elə otuz il gizli qalması da bu sirri daşıyanların susmağa üstünlük vermələrinin bir sübutu deyilmi? Bəs əks tərəfdən yanaşarsaq? Aha, bu da maraqlı nəticə verir. Əks yanaşma, bu sirri heç də tək Səttarın deyil, hansısa səbəbdən susmağa məcbur olan, lap az sayda olsa belə, başqalarının da bildiyini təsdiqləyir. Bu da bir əlavə məlumatdır və bunu artıq hansısa nəticə adlandırmaq olar.
Məlum məsələdir ki, Ömər Xəyyam bu rübaini yazanda nə vaxtsa illər sonra onların hansısa bir Səttara lazım ola biləcəyini düşünüb belə yazmayıb. Ancaq Səttar vaxtı gələndə sevdiyi şairin uyğun gələn şeirini seçib və ən azından indi fikirləşdiklərimi onun bu beytindən istifadə etməklə çatdırmaq istəyib. Sağ ol qoca, deyəsən yavaş-yavaş səni başa düşməyə başlayıram.
Artıq məsələnin məhz rübainin mətnindəki sətiraltında gizlədildiyini düşünmək üçün əsasım var. Onda davam edək. Başqa nə verə bilər bizə bu misralar? Ayrı-ayrılıqda baxdığım sətirləri bir daha birləşdirib oxuyaq. Ancaq axı bunu bəlkə yüz dəfə oxumuşam və nə isə bir məna verə bilməmişəm. Hər halda oxuyum…
Rübaini yenidən, neçənci dəfə ucadan oxudum. Dördüncü sətiri oxuyanda birdən dayandım. Stop. Buna necə fikir verməmisən, könül sözü, bu söz mətndə üç dəfə təkrarlanır. Bu sənə heç nədən xəbər vermir ki, detektiv? Belə təsadüf olmur axı. Səttar kimi ağıllı bir adam, qorxu və ümidini cəmi iki misradakı sözlərlə çatdıra bilibsə, könül sözünün həmin misralar da daxil olmaqla üç misrada təkrarlanması elə-belədirmi? Məncə əsla və əsla yox. Onda bəs bununla nə demək istəyib mərhum? Fikirləş detektiv, fikirləş…
* * *
Qaranlıq həyətdə gəzişən «Qızılbaş» qəzəbindən özünə yer tapa bilmir, o baş-bu başa gedib var-gəl edirdi. Bir qədər əvvəl Dəmirdən gəlmiş zəng əhvalını tam korlamış, yuxusunu ərşə çəkmişdi. Geyinib həyətə düşmüşdü, yaranmış vəziyyətdən çıxış yolu axtarır, var-gəl etdikcə öz-özü ilə danışırdı.
-İndi belə çıxır ki, başıma yığdığım, ətrafımda olan adamlarımın hamısından şübhələnməliyəm? Maşının həyətə gəldiyini Dəmir belə tez necə öyrənə bilərdi? Belə çıxır ki, burada nə baş verirsə, hamısını bilir bu adam? Hələ axırıncı sözləri. “Adamı tap və məsələni kökündən həll et”. Demək asandır, bu boyda şəhərdə neçə gündür ən peşəkar adamımızın öz dəstəsi ilə birlikdə axtardığı, ancaq izinə düşə bilmədiyi birini ən qısa vaxtda aradan götürməyi tələb edir.
Var-gəl etməyi dayandırıb həyətin ortasında dayanan «Qızılbaş» bir qədər sakitləşdiyini hiss etdi. Əlindəki siqardan bir qullab vurub daha sakit başla fikirləşməyə davam etdi.
-Bir tərəfdən də Dəmir haqlıdır. Təhlükə varsa, onun qarşısını vaxtında almaq lazımdır. İş işdən keçəndən sonra çox gec olar. Qarşı tərəf illərin sınağından çıxmış peşəkarlardırlar. Əgər bu ünvanı müəyyən etsələr mənə, bundan sonra da Dəmirin özünə çıxa bilərlər. Sonra isə… Məhz bunu anladığı üçün Dəmir məsələni belə qoyub. Hər şey başqa cür getsə, onun özünü də bağışlamayacaqlar. Başqa tərəfdən də, keçmiş polis işçisi olan detektivin qətli çox böyük səs-küyə səbəb olacaq. Bunu və məsələnin hələ o qədər də dərinə getmədyini nəzərə alsaq, bəlkə də bu, tələsik bir qərardır. Bəlkə heç qarşı tərəf bu maşınla maraqlanmayacaq və bu məkanı da müəyyən etməyəcək. Ancaq risk etmək də baha başa gələ bilər. Onsuz da ilk gündən uduzan tərəfə çevrilmişik. Bu Bəxtiyar tanıdığım gündən bir addım da yox, düz iki addım öndə gedir. Olsun, elə ya belə, Dəmir qərarını veribsə, onu heç vaxt dəyişməyəcək.
Elə bu vaxt həyət qapısının zəngi çalındı. Yaxınlaşıb qapının qıfılını açan «Qızılbaş» geri çəkilib gələn adamı içəri buraxdı.
Həyətə keçən, başdan ayağa qara geyinmiş uzun adam salamlaşmadan üzünü ona tutub soruşdu:
-Əgər bu saatda məni neçə gecədir boş qoymadığım müşahidə yerimi tərk edib buraya çağırmısansa, deməli nəsə ciddi bir şey baş verib?
«Qızılbaş» məzəmmətlə ona baxdı.
-Əvvəllər sən yerində atılmış və yüz faiz özünü doğruldan ağıllı addımların ilə yadda qalardın. Son vaxtlar isə ancaq ağıllı fikirlərini eşitməklə kifayətlənməyə məcburam. Bəli, baş verib. Günləri boşa verdik, nəticədə arzuolunmayan qərar verildi.
-Deməli..?
-Hə, düz başa düşdün.
-Bu asan olmayacaq.
-Əgər nəzərə alsaq ki, bunu etməmək hamımız üçün daha ağır nəticələrə gətirib çıxaracaq, onda bunun bir yolunu tapmalısan. Bu artıq mənim yox, sənin işindir.
Uzun adam fikrə getdi.
-Bəzi fikirlərim var idi. Ancaq vəziyyət kökündən dəyişdisə, indi gərək hər şeyə yenidən baxım. Narahat olmayın, bir şey fikirləşərəm. Bu nə birincidir, nə də axırıncı.
-Elədirsə, vaxt itirmə.
Uzun adam qapıya tərəf bir neçə addım atdı. Ancaq qapıya çatanda qəfildən dayanıb geriyə döndü və üzünü «Qızılbaş»a tutdu.
-Yadınızdadır, bir neçə dəfə buraya gələndə mənə yemək yeməyi təklif etdiniz, mən isə imtina etdim. Bilirsiz niyə?
-Niyə, -«Qızılbaş» təəccüblə ona baxdı.
-Çünki aşbazınız xoşuma gəlmir.
Bu sözləri deyən uzun adam qapını açıb həyətdən çıxdı. Onun ardınca örtdüyü qapıya bir xeyli baxan «Qızılbaş» nəhayət baxışlarını qapıdan ayırıb astaca başını yellədi.
-Deməli aşbaz qadın…
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.07.2023)