Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Əziz oxucular. Dünya ədəbiyyatı bələdçiliyində bu gün sizlərə postmodern hekayə janrının bir şedevrini təqdim edəcəm. Söhbət Andy Weir-in “Yumurta" hekayəsindən gedir.
Əminəm ki, onu çox bəyənəcəksiniz.
Sən öləndə maşınınla evinə gedirdin.
Maşın qəzası idi: fərqli qəza deyildi, amma nəticə ölümcül oldu. Arxanda həyat yoldaşını və iki uşağını qoydun. Ağrısız ölüm idi. Təcili Yardımdakılar səni xilas etmək üçün əllərindən gələni etdilər, ama yararı olmadı. Vücudun çox zərər görmüşdü və yaxşı ki, ölmüsən deyə bilərəm.
Bax orda qarşılaşdıq.
“Mənə nə oldu?" deyə soruşdun. "Hardayam?"
"Öldün" deyə ciddi cavab verdim. Sözü uzatmağın mənası yox idi.
"Bir.. bir yük maşını vardı və yoldan çıxmışdı.."
"Hə".
"Yəni... yəni öldüm?"
"Hə. Amma kədərlənmə, hər kəs ölür necəsə."
Ətrafına baxdın. Tam bir heçlik. Sadəcə sən və mən. "Bura haradı?" deyə soruşdun. "Bura ölümdən sonrasıdır?"
"Elə də demək olar."
"Həyat yoldaşım... Uşaqlarım..."
"Niyə dedin bunu?"
"Yaxşı olacaqlar?"
"Bax bu, eşitməyi xoşladığım bir şeydi. Ölürsən, amma tək maraqlandığın ailəndi. Bu, yaxşı baxış bucağıdır."
Heyranlıqla mənə baxdın. Sənin gözündə Tanrıya bənzəmirdim, hər hansı biri kimi qəbul edirdin məni. Ya da qadın. Tanrıdan daha çox dil müəllimi.
"Narahat olma", dedim. "Yaxşı olacaqlar. Uşaqların səni həmişə xoş təəssüratlarla xatırlayacaq. Sənə mənfi hislər duymağa zamanları olmadı. Həyat yoldaşın isə.. Xaricdən matəmdə olacaq, amma gizlidən gizliyə rahatlayacaq. Düzünü desəm, evliliyin məhv olmağa başlamışdı. Səni məmnun edəcəksə, rahatladığı üçün peşmanlıq duyacaq."
"Ha.." dedin. "Yaxşı, bəs indi nə olacaq? Cənnətə ya da cəhənnəmə gedirəm?"
"Heç biri." dedim. "Yenidən doğulacaqsan."
"Ha, demək hindlilər haqlı çıxdı."
"Bütün dinlər, özlərincə haqlıdılar." dedim. "Gəl mənimlə gəzişək."
Boşluqda yeriməyə başlayanda yanımca məni təqib etməyə başladın.
"Hara gedirik?"
"Xüsusi bir yerə getmirik.", dedim. "Gəzişəndə söhbət etmək daha maraqlı olur."
"Onda nə anlamı var?" deyə soruşdun. " Təkrar doğulacamsa, ağappaq bir səhifə kimi olacaq, hə? Körpə kimi. Yəni bütün təcrübələrim və bu həyatımda etdiklərimin heç biri anlam daşımır daha."
"Heç elə deyil!" deyə iradımı gördün. "Bütün geçmiş həyatlarının və təcrübələrinin məlumatlarını daşıyırsan. Bunları xatırlamırsan sadəcə."
Gəzişərkən dayanıb səni çiyinlərindən tutdum. "Ruhun inana biləcəyindən çox daha möhtəşəm, gözəl və böyükdü. İnsan zehni, əslində malik olduğunun çox kiçik bir qismini daşıya bilir. Bu, isti ya da soyuq olduğunu bilmək üçün barmağını bir stəkan suya salmaq kimidi. Özündən kiçik bir qisimlə suyu təcrübədən keçirib barmağını geri çəkəndə o təcrübənin bütününə sahib olursan.
Son 48 ilini bir insanın bədənində keçirdin. Özünü inkişaf etdirib o sonsuz şüurunu hələki qavraya bilməmisən. Orada yetərincə qala biləndə hər şeyi xatırlamağa başlayardın. Amma həyatlar arasında keçid edəndə bunu etməyin bir anlamı yoxdu.
"Yaxşı neçə dəfə təkrar-təkrar həyata gəlmişəm?"
"Çox.. inan mənə yetərincə çox. Və hər biri o birindən çox fərqli olan həyatlar. Bu dəfə Çində, miladdan sonra 540-cı ildə doğulan kəndli bir qız olacaqsan."
"Bir saniyə, nə?!" deyə çox təəccübləndin. "Məni zamanda geri göndərirsən?!"
"Deyəsən, elə çıxır, hə. Zaman, bildiyin kimi, sadəcə sənin kainatında var. Mənim gəldiyim yerdə işlər fərqlidi."
"Sənin gəldiyin yer?" soruşdun.
"Əlbəttə", dedim. "Mən də bir yerdən gəlirəm. Başqa bir yerdən. Və mənim kimi başqaları da var. Oranın necə olduğunu bilmək istəyəcəksən, bilirəm, amma açığı danışsam da anlamazsan."
"Ha," dedin, bir az da xəyal qırıqlığına düşərək. "Bir saniyə. Əgər zaman içində başqa başqa yerlərdə reankarnasiya oluramsa, bir nöqtədə özüm-özümlə rastlaşa bilərəm."
"Əlbəttə. tez-tez olur bu. Amma iki həyat da sadəcə öz ömürlərindən xəbərdar olduqları üçün fərqinə varmırsan."
"Onda bütün bunlara nə gərək var?"
"Ciddən?" deyə soruşdum."Ciddən? Məndən həyatın mənasını soruşursan? Bu bir az bəysayağı sual olmadı ki?"
"Məncə ağla yatan sualdı."
Gözlərinin içinə baxdım. "Həyatın anlamı, bu kainatı yaratmağımın tək səbəbi, sənin yetkinləşməndı."
"İnsanlığı nəzərdə tutursan? Yetkinləşməyimizi istəyirsən?"
"Yox, ancaq sən. Bütün kainatı sənin üçün yaratdım. Hər həyatla bərabər böyüyür, yetkinləşir və daha böyük bir zəka olursan."
"Ancaq mən? Bəs digərləri?"
"Başqa heç kim yoxdu. ", dedim. "Bu kainatda sadəcə sən və mən varıq."
Mənə boş baxışlarla baxdın. "Amma dünyadakı milyardlarla insan..."
"Hamsı sənsən. Başqa bədənlərdəki sən."
"Dayan. Hər kəs mənəm?"
Kürəyinə bir təbrik vuruşu ilə, "Bax indi daşlar yerinə oturur", dedim.
"Bütün zamanlarda yaşamış insanların hamsı mənəm?"
"Və yaşayacaq olanlar, hə."
"Abraham Lincoln mənəm?"
"Onu öldürən John Wilkes Booth da sənsən", deyə əlavə etdim.
Dəhşət içində, "Hitlerəm?" dedin.
"Və öldürdüyü milyonlarsan."
"İsayam?"
"Və onu təqib edən hər kəs."
Səssizliyə büründün.
"Nə vaxt birisinə haqsızlıq etsən", dedim, "özünə etmiş olursan. Etdiyin bütün yaxşılıqları da özünə edirsən. Yaşanmış və yaşanacaq bütün xoşbəxt və bədbəxt anlar sənin tərəfindən yaşanacaq."
Düşüncələrə daldın.
"Niyə?" deyə soruşdun. "Bunları niyə edəsən ki?"
"Çünki bir gün sən də mənim kimi olacaqsan. Çünki bu sənsən. Sən mənimkimilərdənsən. Sən mənim körpəmsən."
İnanmayaraq, "Nə?!" dedin. "mənim bir Tanrı olduğumu deyirsən?"
"Yox. Hələki yox. Sən çağasan. Hələ böyüyürsən. Bütün zamanlardakı insanların hamsının həyatını yaşayandan sonra Tanrı olaraq doğulacaq qədər böyümüş olacaqsan."
"Yəni.. Bütün kainat," dedin. "sadəcə..."
"Yumurta," deyə tamamladım. "Yeni həyatına başlamanın vaxtı gəldi."
Və səni yoluna göndərdim.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.10.2023)