“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.

29-CU DƏRC

Gənc hakim çıxışına davam etdi:

-Məsələnin ciddiliyi Azərbaycanın qanunverici orqanı olan Milli Məclisinin nümayəndə heyətinin səyləri nəticəsində Avropa Şurası Parlament Assambleyasının sessiyasına «Azərbaycan mədəni irsinin qəsbi və dağıdılması» sənədi şəklində təqdim də edilib, Milli Məclisin «Azərbaycan mədəni sərvətlərinin dağıdılması və mənimsənilməsi ilə əlaqədar» adlı Bəyanatında da öz əksini tapıb. Qeyd olunub ki, «Böyük Ermənistan» xülyası ilə yaşayanlar tərəfindən oğurlanmış Azərbaycan xalqına məxsus təzahürlər də «böyük erməni mədəniyyətinin» dəlilləri kimi göstərilir. Konkret olaraq, Azərbaycanın Əqli Mülkiyyət üzrə Dövlət Agentliyi xalqın folklor nümunələrinin bir neçə mənimsənilmə və oğurluq mərhələsini sistemləşdirmişdir ki, mən diktorlardan xahiş edərdim, həmin sənədi Divan üzvləri və auditoriya üçün oxusunlar.

Bir xanım diktor tribunaya keçib sənədi oxumağa başladı:

-Salam, dəyərli Divan heyəti, salam, dəyərli tamaşaçılar. Sizə paylanan materiallarda çoxlu təkzibedilməz faktlar var ki, qədim dövrlərdən gələn Azərbaycanın Daş-balıq, Daş-qoç, Daş-at abidələrini özününküləşdirən, qədim Alban torpaqlarını və abidələrini «Şərqi Ermənistan» ərazisinə çevirmək istəyən erməni saxtakarları Azərbaycan tarixinin xristianlıq dövrünün kilsələrini, stella və xaçdaşlarını, nişan-daşları və başdaşlarını və bunlarda həkk olunmuş milli dekoru, habelə digər maddi abıdələri də mənimsəmişlər. Bunlarla yanaşı, qədim dövr tarixçiləri Musa Kalanqatlının «Alban tarixi»ni, Karakos Gəncəlinin «Tarix»ini, Muxtar Kosanın «Alban xronikası»nı və «Adət hüququ»na aid Qaydalarını da erməniləşdirmişlər. Hətta qədim türk kökündən gələn, Gəmiqaya yazıları ilə səsləşən alban əlifbası və yazısını belə alban dilini bilməyən erməni Mesrop Maştosun adına bağlamışlar.

İş ondadır ki, Azərbaycan xalqından mənimsəmə və oğurluqlar zaman – zaman ermənilərin öz dili ilə də etiraf olunub. Məsələn, məşhur erməni yazıçısı Xaçatur Abovyan “Ermənistan yaraları” adlı əsərində yazıb: «Türkü lənətə gəlsin, amma onun dili Tanrı xeyir-duası görmüşdür», «Bizim dilimiz ən azı 50 faiz türk və fars sözlərindən ibarətdir», «Hər hansı bir təntənəli toplantı və ya toy olarsa, biz türkcə oxuyuruq», «Bızım dilə Azərbaycan dili o qədər daxil olub ki, nəğmələr, şerlər, atalar sözləri türk dilində səslənirdi».

Ermənilərin türkdən mədəniyyət işğal etməsi faktını hətta xarici şəxsiyyətlər də etiraf etmişlər. Rus Bestujev-Marlinski və alman Haksthauzen yazıblar: «Ermənilər erməni dilində yox, tatar (türk) dilində mahnı qoşurlar», «Ən məhşur erməni şairləri öz əsərlərini yaymaq üçün həmişə türk dilində yazırlar”, «Bu dil ilə bütün Asiyanı başdan-başa dolaşmaq olar” və s.

 Haqverdiyanlar, Ağayanlar və digər erməni mədəniyyət xadimləri 19-cu əsrin ikinci yarısında «Əsli və Kərəm», «Şah İsmayıl», «Aşıq Qərib», «Koroğlu» kimi olduqca məşhur Azərbaycan dastanlarını da erməniləşdirməyə çalışmış, onların mənəvi rəhbərliyi və yalan təqdimatları nəticəsində Fridrix fon Bodenştedt kimi əcnəbi tədqiqatçılar Azərbaycan folklorunun atalar sözlərini, nağıllarını Avropaya erməni nümunələri kimi tanıtmışlar. Həmin Abovyan və Aqayan kimi erməni ədibləri “ermənilərin mahnılarla qarışıq dastanları yoxdur, bunlar ancaq türkcədir», deyə-deyə, Azərbaycanın aşıq musiqisini erməni «aşıqların - «hüsanların» (türkün “ozan” sözündən gəlir) ifasında özlərinin musiqi nümunələrinə çevirmişlər. Halbuki, bəllidir ki, ermənilərin baş aşığı sayılan Sayat Nova başda olmaqla 400-dən artıq erməni aşığı şerlərini Azərbaycan dilində yaradaraq, Azərbaycan dastanlarını Azərbaycan musiqisinin müşahidəsi ilə Ermənistan ərazisində yayırdılar.

Gənc hakim diktor mətninə ara verdirib özü düşündüyü bir improvizasiyanı elan etdi. Erməni aşığı Sayat Novanın qiyafəsində bir aktyor səhnəyə çıxıb əlindəki kamançanı sınəsinə sıxıb ifa elədi, sonra azərbaycanca söylədi:

-Məclisimizdə nəinki türkçə yazıb-yaradan, həm də islam dininə sitayiş edən erməni aşıqlarımız çıxış edəcəklər. Ələvi-bektaşilik cərəyanının mahir söz ustalarından biri olan erməni aşığı Yeksani Türkiyə irfani ədəbiyyatının bir sıra gözəl nümunələrinin müəllifidir. Buyurub bir neçə kəlmə səsləndirsin.

Əlində saz, başında şiş papaq bir aktyor aşıq Yeksani obrazında çıxıb saz çala-çala bu bəndi söylədi:

İstəməm aləmdə qeyri-meyvəni

Dadına doyulmaz balımdır Əli.

İstəməm dünyayı versələr dahi

Qoxlasam sünbülü gülümdür Əli.

Yeksaniyəm, necə düşdüm dərdinə

Qərq oldu vücudum çilə bəndinə

Solmaz oldu könül kəndi-kəndinə

Söylər dəhanımda dilimdir Əli.

        Ardınca Sayat Nova obrazı səhnəyə başqa bir erməni aşığı obrazını dəvət etdi:

       -Əsl adı «Movses» olan, ələvilik dini cərəyanına qoşulduqdan sonra isə «Haqqı» təxəllüsünü götürən digər erməni saz və söz ustası da irfani şeirləri ilə təriqət içərisində böyük populyarlıq qazanmış, türk-islam düşüncəsinə uyğun sufi həyat tərzi sürmüşdür. İndi də onu dinləyək.

      Digər aşıq obrazı da saz çala-çala şeir söyləməyə başladı:

Haqqa çağırır yaradan Qəni,

Dərdlərin, dərdlilərin dərmanı,

Bundan sonra çox sürərik dövranı

Yetiş Allah, ya Məhəmməd, ya Əli!

Tamaşaçılar səhnəni çox bəyəndilər, alqışladılar, diktor mətni davam etdirildi:

-Uzun illər Azərbaycan xalqının iradəsindən asılı olmayaraq bu oğurluq faktlarının üstündən sükutla keçilmiş, istər Çar Rusiyası zamanında, istərsə də sovet dövründə folklor nümunələrinin və müəllif əsərlərinin oxşarlığını, hətta eyniyyət təşkil etməsini yaxın coğrafi məkanda yaşamaqla, iqtisadi, sosial-siyası münasibətlərlə izah etmişlər. XX əsrin 80-cı illərində erməni tədqiqatçıları Təhməzyan, Sigsiyan və başqalarının «çalışmaları» nəticəsində saxtakarlıqla dolu «böyük erməni» mədəniyyəti röyası yaradılmışdır. Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin «Xosrov və Şirin» poemasında Şirinin milliyətcə erməni şəhzadəsi olması, Xosrov Pərvizin saray musiqiçilərinin rəhbəri Sərkeşin Sarkis olması barədə, hətta dünyaşöhrətli tədqiqatçı olan Bertelsi təhrif etməklə «araşdırmalar» aparılmışdır və ümumiyyətlə Ermənistanı mədəniyyət beşiyinə çevirmək üçün erməni mədəniyyətinin bütün Şərq xalqlarına təsiri barədə nağıllar belə uydurulmuşdur. Qəribədir ki, kəskin etirazlarına baxmayaraq, ermənilərin öz musiqilərində istifadə etdikləri musiqi alətlərinın belə adları türkcədir: saz, səntur, kaman, bağlama və s. Onlar utanıb çəkinmədən bu musiqi alətlərini də öz adlarına yazırlar. Erməni tədqiqatçısı Brutyanın «Erməni muğam ifaçıları Bakı və Şuşadan çıxmışlar» etirafına baxmayaraq, hazırkı dövrün bir sıra erməni musiqişünasları, o cümlədən Brutyan özü “ermənilərin orta əsrlərdə muğamın inkişafındakı rolun”dan danışır, avantüraya əl ataraq muğamın kökünü erməni monodiya musiqisınə bağlamağa cəhd göstərirlər.

Xanım diktoru əvəz edən digər xanım diktor oxunuşu davam etdirdi:

-Görkəmli Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyovun məşhur «Arşın mal alan» operasını oğurlayan ermənilər əsl müəllif dünya ictimaiyyətinə sübut olunandan sonra, 80-ci illərdə radio və TV vasitəsilə SSRİ hüdudlarında tanınmış  erməni bəstəkarı A.Babacanyanın vasitəsi ilə yenidən Üzeyir Hacıbəyova basqı etmiş, bu dəfə onun iki komediyasını Qarabağın hansısa erməni kəndinin melodiyaları kimi təqdim etmişdilər.

Tarixlərini iki min il yarımdan çox hesab edən ermənilər, ən qədim mədəniyyətə, o cümlədən folklorun mühüm bir hissəsi olan atalar sözlərinə malik olmaları ilə qürurlanırlar. Onlar 1967-ci ildə SSRİ EA-sının «Elm» nəşriyyatı vasitəsilə oğurlanmış Azərbaycan atalar sözlərini «Armyanskiy folklor» adı altında təqdim etmişlər. Halbuki, dərhal nəzərə çarpırdı ki, bu məsəllərin erməni dili ilə bağlılığı yoxdur. Çünki məsəl yarandığı xalqın dilində poetik forması, anonim və antonim sözlərin dərin məna çalarlığının müqayisəsi ilə seçilir, tərcümə olunduğu dildə isə informasiya yüklü adi cümlə formasında olur. Fikir verin, kitabda verilmiş rusca «Senu zolota znaet tolko yuvelir» məsəli erməni dilində də adi tərcümə xarakteri daşıyır, amma azərbaycanca «Zər qədrini zərgər bilər» şəklində - zər və zərgər sözlərinin poetik rədifliyi ilə zövq oxşayır.

Bu izah publikanın çox xoşuna gəldi, onlar bunu alqışlarla büruzə verdilər. Diktor alqışların bitməsini gözləyib mətn oxunuşunu davam etdirdi:

-Azərbaycan tərəfi ermənilərin məntiqə sığışmayan aşağıdakı uydurmalarından da Divana şikayətçı düşüb ki, bunlar da erməni oğurluğunun və plagiatının ana xəttini təşkil edir: Azıx, Qobustan, Gəmiqaya - bu adlar Azərbaycanın müxtəlif regionlarına: Qarabağ, Şirvan və Naxçıvana aid qədim mədəniyyətin parlaq nümunələridir. Məsələn, Gəmiqayadakı daş təsvirləri qədim Naxçıvanda e.ə. IV-I minilliklərdə yaşayan azərbaycanlıların, onların türk köklü ulu babalarının həyat tərzini, məşğuliyyətini, məişətini, dini və kosmoloji görüşlərini, totemlərini, mənəvi mədəniyyətini əks edən təsvirlərdir. Bunlar Qobustan təsvirlərinə (15-10 minilliklər e.ə.), habelə hazırda erməni işğalı altında olan Kəlbəcər qaya rəsmlərinə uyğundur. Bütün bunlar Azərbaycanın maddi və qeyri-maddi mədəni irsinin inciləridir. Lakin, erməni Ayvazyan Rusiya mətbu orqanlarında bunların ermənilərə məxsus olmasını çox canfəşanlıqla isbat eləməyə çalışıb. Yeganə «sübutu» isə ondan ibarət olub ki, erməni xalqı qədim xalqdır və yalnız hayklar bu gözəllikləri yaratmağa qadirdirlər. “Gəmiqaya Nuh gəmisinin təsviri kimi yalnız ermənilərin ola bilər” deyən ermənilərin “Noyev kovçaq” sərsəmləməsini kim eşitməyib ki?

Xanım diktorlar yenidən yerdəyişmə etdilər:

-Azərbaycanın ermənilər tərəfindən işğal olunmuş ərazisində yerləşən Azıx mağarasında ibtidai insan - «azıxantrop»un kəşf edilməsi, qədim mədəniyyətin bəşəriyyətə çatdırılması erməniləri sakit qoymur. Mkrtıçyan soyadlı başqa bir erməni tədqiqatçı bütün bunları erməni mədəniyyətinin kökləri elan edir, onun «sübutu» isə bundan ibarətdir ki, erməni dilində «turş üzüm» «azox» kimi səslənir və bu səbəbdən də mağaranın və ibtidai insanın adları Azox və azoxantropdan təhrif edilərək Azıx və azıxantrop olmuşlar..

Başqa bir mənimsəmə faktı: «Kitabı Dədə Qorqud» abidəsi Azərbaycanın, ümumən türkçülüyün nadir eposudur. Yunanlar Homer poemalarını yunan eposunun inciləri kimi, almanlar «Nibelunqlar haqqında mahnı»nı, fransızlar «Roland haqqında mahnı»nı, ruslar «Bılinaları»nı qoruduğu kimi, türklər də «Dədə Qorqud»u türk xalqının qəhrəmanlıq abidəsi kimi əsrlərdən – əsrlərə keçirib bugünki nəsillərə çatdırıblar. Lakin ermənilər heç bir sübut və dəlil gətirmədən bu eposun erməni təəssüratı altında yazılması kimi fitnəkar mülahizələrini dərc etdirirlər və eposun bir hissəsinə öz müəlliflik möhürlərini vurmaq istəyirlər.

Növbəti mənimsəməyə cəhd faktı: ermənilər Azərbaycanın Eldəniz hökmdarlarının sifarişi ilə məşhur memar Əcəmi Naxçıvaninin yaratdığı «Möminə Xatun» abidəsini də erməniləşdirməyə cəhdlər göstəriblər. Xaçaturyan soyadlı erməni memar bu xatirə kompleksində «erməni memarlıq üslubu» hiss olunduğunu bəyan edib. Ümumən, ermənilər tarixən Azərbaycan mədəniyyətinin saxtalaşdı- rılması, kontafaksiyası və mənimsəməsı niyyətləri güdərək erməniləşdirmə xəttini götürüblər.

(Davamı var)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.09.2023)