Rəqsanə Babayeva,

Beyləqan rayon Mədəniyyət Mərkəzinin rejissoru, “Gənclik” xalq teatrının rəhbəri, yazıçı. “Ədəbiyyat və İncəsənət” üçün

Hər bir insanın həyatında görünməz, amma təsiri hiss edilən bir sükut anı var: ruhun yorulduğu, düşüncənin tükəndiyi, sözün boğazda düyünləndiyi anlar. Elə bu məqamlarda insan bəzən özünə əl uzadan bir insana deyil, bir təsvirə, bir kadrın işığına, yaxud çoxdan yazılmış bir misranın nəfəsinə sığınır. Çünki incəsənət sadəcə baxılan və dinlənilən bir şey deyil — o, hiss olunan, yaşanan, insanı öz içində yenidən qurub-yaradan bir qüvvədir.

Kamera obyektivinin çəkdiyi hər kadrda həyatın başqa bir nəfəsi gizlənir. Bir rejissor dumanlı bir küçəni göstərirsə, əslində insanın öz içindəki dumanı göstərir. Bir aktyor susursa, bu susqunluq bəzən ən uzun monoloqlardan daha çox danışır. Və həmin an izləyici öz tənhalığının içində bir yumşalma hiss edir - sanki kimsə “səni anlayıram” deyir, heç bir söz demədən.

Eyni şəkildə, ədəbiyyatın da sağaldan bir nəfəsi var. Bir misradakı sızıltı, bir cümlədəki sevda, ya da bir hekayədəki sarsıntı oxucunun öz ruhundakı sızıltılarla qovuşur. İnsan bəzən öz dərdini başqasının yazısında görəndə qəribə bir rahatlıq duyur — dərdin paylaşılması deyil, anlaşıldığını hiss etməkdir burada əsl şəfa.

İncəsənət insanı kövrəldir, amma eyni zamanda möhkəmləndirir; ağrını göstərir, amma onun içindən bir ümid çırağı yandırır. Mən kamera arxasında keçirdiyim illər ərzində bunun saysız nümunəsini görmüşəm. Müharibə sonrası çəkilən qara-ağ görüntülərin necə minlərlə insanı bir ümid hissinə yaxınlaşdırdığını, bir musiqi parçasının necə bir xalqın ruhunu silkələdiyini müşahidə etmişəm. Bununla belə, incəsənət heç vaxt hayqıran tribunalara çevrilmir — onun gücü səsin yox, sükutun içindədir. Elə bu səbəbdən, hər bir cılız addım belə bir millətin ruhunu dirçəltməyə qadirdir; bunu açıq göstərməz, amma hiss etdirər.

Bu gün gəncliyin həyat ritmi sürətlənib, hisslər isə bəzən arxa plana keçir. İnsanlar çox zaman ekrana baxır, amma onu görmür; musiqini dinləyir, amma eşitmir. Halbuki bir anlıq dayanmaq, bir kadrın işığını hiss etmək, bir misranın nəfəsini dinləmək insanı təmizləyir - sanki içindəki külü üfürüb aparır. Və bəlkə də buna görə incəsənət heç vaxt aktuallığını itirmir: o, insanın iç ritmini xatırladan bir saat kimidir.

İncəsənətin sağaldan gücü onun sadəliyində gizlidir. Bir kamera gözünün işığı, bir qələm ucunun titrəyişi, bir skripkanın səsi - hər biri insanı özü ilə barışdıran kiçik möcüzələrdir. Sadəcə onları görmək, duymaq, hiss etmək kifayətdir. Və bu hissə ehtiyac duyan hər bir insan, harada olursa-olsun, öz yolunu bir şəkildə həmin möcüzəyə tərəf tapır.

Çünki insanı ən çox insan yaralayır — və insanı ən çox incəsənət sağaldır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.12.2025)